| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
२. गणभोजनसिक्खापदवण्णना
2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
२०९. दुतिये अभिमारेति अभिभवित्वा भगवन्तं मारणत्थाय पयोजिते धनुधरे। ननु ‘‘राजानम्पि मारापेसी’’ति वचनतो इदं सिक्खापदं अजातसत्तुनो काले पञ्ञत्तन्ति सिद्धं, एवञ्च सति पाळियं ‘‘तेन खो पन समयेन रञ्ञो मागधस्स…पे॰… ञातिसालोहितो आजीवकेसु पब्बजितो होति…पे॰… बिम्बिसारं एतदवोचा’’तिआदि विरुज्झतीति? न विरुज्झति। सो किर आजीवको बिम्बिसारकालतो पभुति अन्तरन्तरा भिक्खू निमन्तेत्वा दानं देन्तो अजातसत्तुकालेपि सिक्खापदे पञ्ञत्तेपि भिक्खूनं सन्तिके दूतं पाहेसि, भिक्खू च कुक्कुच्चायन्ता निवारेसुं। तस्मा आदितो पट्ठाय तं वत्थु दस्सितन्ति वेदितब्बं।
209. Dutiye abhimāreti abhibhavitvā bhagavantaṃ māraṇatthāya payojite dhanudhare. Nanu ‘‘rājānampi mārāpesī’’ti vacanato idaṃ sikkhāpadaṃ ajātasattuno kāle paññattanti siddhaṃ, evañca sati pāḷiyaṃ ‘‘tena kho pana samayena rañño māgadhassa…pe… ñātisālohito ājīvakesu pabbajito hoti…pe… bimbisāraṃ etadavocā’’tiādi virujjhatīti? Na virujjhati. So kira ājīvako bimbisārakālato pabhuti antarantarā bhikkhū nimantetvā dānaṃ dento ajātasattukālepi sikkhāpade paññattepi bhikkhūnaṃ santike dūtaṃ pāhesi, bhikkhū ca kukkuccāyantā nivāresuṃ. Tasmā ādito paṭṭhāya taṃ vatthu dassitanti veditabbaṃ.
२१५. अञ्ञमञ्ञं विसदिसं रज्जं विरज्जं, विरज्जतो आगता वेरज्जका। ते च यस्मा जातिगोत्तादितो नानाविधा, तस्मा नानावेरज्जकेतिपि अत्थो।
215. Aññamaññaṃ visadisaṃ rajjaṃ virajjaṃ, virajjato āgatā verajjakā. Te ca yasmā jātigottādito nānāvidhā, tasmā nānāverajjaketipi attho.
२१७-८. इमस्स सिक्खापदस्स वत्थुवसेनेव विञ्ञत्तितो गणभोजनत्थता सिद्धाति तं अवत्वा पदभाजने असिद्धमेव निमन्तनतो गणभोजनं दस्सितन्ति वेदितब्बं। तेनाह ‘‘द्वीहाकारेही’’तिआदि। ‘‘येन केनचि वेवचनेना’’ति वुत्तत्ता ‘‘भोजनं गण्हथा’’तिआदिसामञ्ञनामेनापि गणभोजनं होति। यं पन पाळियं अद्धानगमनादिवत्थूसु ‘‘इधेव भुञ्जथा’’ति वुत्तवचनस्स कुक्कुच्चायनं, तम्पि ओदनादिनामं गहेत्वा वुत्तत्ता एव कतन्ति वेदितब्बं। एकतो गण्हन्तीति अञ्ञमञ्ञस्स द्वादसहत्थं अमुञ्चित्वा एकतो ठत्वा गण्हन्ति।
217-8. Imassa sikkhāpadassa vatthuvaseneva viññattito gaṇabhojanatthatā siddhāti taṃ avatvā padabhājane asiddhameva nimantanato gaṇabhojanaṃ dassitanti veditabbaṃ. Tenāha ‘‘dvīhākārehī’’tiādi. ‘‘Yena kenaci vevacanenā’’ti vuttattā ‘‘bhojanaṃ gaṇhathā’’tiādisāmaññanāmenāpi gaṇabhojanaṃ hoti. Yaṃ pana pāḷiyaṃ addhānagamanādivatthūsu ‘‘idheva bhuñjathā’’ti vuttavacanassa kukkuccāyanaṃ, tampi odanādināmaṃ gahetvā vuttattā eva katanti veditabbaṃ. Ekato gaṇhantīti aññamaññassa dvādasahatthaṃ amuñcitvā ekato ṭhatvā gaṇhanti.
‘‘अम्हाकं चतुन्नम्पि भत्तं देही’’ति वुत्तत्ता पाळि (वण्णना) यं ‘‘त्वं एकस्स भिक्खुनो भत्तं देही’’तिआदिनो वुत्तत्ता च भोजननामेन विञ्ञत्तमेव गणभोजनं होति, तञ्च अञ्ञेन विञ्ञत्तम्पि एकतो गण्हन्तानं सब्बेसम्पि होतीति दट्ठब्बं। विसुं गहितं पन विञ्ञत्तं भुञ्जतो पणीतभोजनादिसिक्खापदेहि आपत्ति एव।
‘‘Amhākaṃ catunnampi bhattaṃ dehī’’ti vuttattā pāḷi (vaṇṇanā) yaṃ ‘‘tvaṃ ekassa bhikkhuno bhattaṃ dehī’’tiādino vuttattā ca bhojananāmena viññattameva gaṇabhojanaṃ hoti, tañca aññena viññattampi ekato gaṇhantānaṃ sabbesampi hotīti daṭṭhabbaṃ. Visuṃ gahitaṃ pana viññattaṃ bhuñjato paṇītabhojanādisikkhāpadehi āpatti eva.
आगन्तुकपट्टन्ति अच्छिन्दित्वा अन्वाधिं आरोपेत्वा करणचीवरं सन्धाय वुत्तं। ठपेतीति एकं अन्तं चीवरे बन्धनवसेन ठपेति। पच्चागतं सिब्बतीति तस्सेव दुतियअन्तं परिवत्तित्वा आहतं सिब्बति। आगन्तुकपट्टं बन्धतीति चीवरेन लग्गं करोन्तो पुनप्पुनं तत्थ तत्थ सुत्तेन बन्धति। घट्टेतीति पमाणेन गहेत्वा दण्डादीहि घट्टेति। सुत्तं करोतीति गुणादिभावेन वट्टेति। वलेतीति अनेकगुणसुत्तं हत्थेन वा चक्कदण्डेन वा वट्टेति एकत्तं करोति। परिवत्तनं करोतीति परिवत्तनदण्डयन्तकं करोति, यस्मिं सुत्तगुळं पवेसेत्वा वेळुनाळिकादीसु ठपेत्वा परिब्भमापेत्वा सुत्तकोटितो पट्ठाय आकड्ढन्ति।
Āgantukapaṭṭanti acchinditvā anvādhiṃ āropetvā karaṇacīvaraṃ sandhāya vuttaṃ. Ṭhapetīti ekaṃ antaṃ cīvare bandhanavasena ṭhapeti. Paccāgataṃ sibbatīti tasseva dutiyaantaṃ parivattitvā āhataṃ sibbati. Āgantukapaṭṭaṃ bandhatīti cīvarena laggaṃ karonto punappunaṃ tattha tattha suttena bandhati. Ghaṭṭetīti pamāṇena gahetvā daṇḍādīhi ghaṭṭeti. Suttaṃ karotīti guṇādibhāvena vaṭṭeti. Valetīti anekaguṇasuttaṃ hatthena vā cakkadaṇḍena vā vaṭṭeti ekattaṃ karoti. Parivattanaṃ karotīti parivattanadaṇḍayantakaṃ karoti, yasmiṃ suttaguḷaṃ pavesetvā veḷunāḷikādīsu ṭhapetvā paribbhamāpetvā suttakoṭito paṭṭhāya ākaḍḍhanti.
२२०. अनिमन्तितचतुत्थन्ति अनिमन्तितो चतुत्थो यस्स भिक्खुचतुक्कस्स, तं अनिमन्तितचतुत्थं। एवं सेसेसुपि। तेनाह ‘‘पञ्चन्नं चतुक्कान’’न्ति। सम्पवेसेत्वाति तेहि योजेत्वा। गणो भिज्जतीति निमन्तितसङ्घो न होतीति अत्थो।
220.Animantitacatutthanti animantito catuttho yassa bhikkhucatukkassa, taṃ animantitacatutthaṃ. Evaṃ sesesupi. Tenāha ‘‘pañcannaṃ catukkāna’’nti. Sampavesetvāti tehi yojetvā. Gaṇo bhijjatīti nimantitasaṅgho na hotīti attho.
अधिवासेत्वा गतेसूति एत्थ अकप्पियनिमन्तनाधिवासनक्खणे पुब्बपयोगे दुक्कटम्पि नत्थि, विञ्ञत्तितो पसवने पन विञ्ञत्तिक्खणे इतरसिक्खापदेहि दुक्कटं होतीति गहेतब्बं। निमन्तनं सादियथाति निमन्तनभत्तं पटिग्गण्हथ। तानि चाति कुम्मासादीनि च तेहि भिक्खूहि एकेन पच्छा गहितत्ता एकतो न गहितानि।
Adhivāsetvāgatesūti ettha akappiyanimantanādhivāsanakkhaṇe pubbapayoge dukkaṭampi natthi, viññattito pasavane pana viññattikkhaṇe itarasikkhāpadehi dukkaṭaṃ hotīti gahetabbaṃ. Nimantanaṃ sādiyathāti nimantanabhattaṃ paṭiggaṇhatha. Tāni cāti kummāsādīni ca tehi bhikkhūhi ekena pacchā gahitattā ekato na gahitāni.
‘‘भत्तुद्देसकेन पण्डितेन भवितब्बं…पे॰… मोचेतब्बा’’ति एतेन भत्तुद्देसकेन अकप्पियनिमन्तने सादिते सब्बेसम्पि सादितं होति। एकतो गण्हन्तानं गणभोजनापत्ति च होतीति दस्सेति। दूतस्स द्वारे आगन्त्वा पुन ‘‘भत्तं गण्हथा’’ति वचनभयेन ‘‘गामद्वारे अट्ठत्वा’’ति वुत्तं। गणभोजनता, समयाभावो, अज्झोहरणन्ति इमानेत्थ तीणि अङ्गानि।
‘‘Bhattuddesakena paṇḍitena bhavitabbaṃ…pe… mocetabbā’’ti etena bhattuddesakena akappiyanimantane sādite sabbesampi sāditaṃ hoti. Ekato gaṇhantānaṃ gaṇabhojanāpatti ca hotīti dasseti. Dūtassa dvāre āgantvā puna ‘‘bhattaṃ gaṇhathā’’ti vacanabhayena ‘‘gāmadvāre aṭṭhatvā’’ti vuttaṃ. Gaṇabhojanatā, samayābhāvo, ajjhoharaṇanti imānettha tīṇi aṅgāni.
गणभोजनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ४. भोजनवग्गो • 4. Bhojanavaggo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / २. गणभोजनसिक्खापदवण्णना • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / २. गणभोजनसिक्खापदवण्णना • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / २. गणभोजनसिक्खापदवण्णना • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / २. गणभोजनसिक्खापदं • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadaṃ
