Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / కఙ్ఖావితరణీ-అభినవ-టీకా • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
౨. గణభోజనసిక్ఖాపదవణ్ణనా
2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
గణభోజనేతి గణేన లద్ధత్తా గణస్స సన్తకే భోజనే. తేనాహ ‘‘గణస్స భోజనే’’తి. నను చేత్థ ‘‘గణస్స భోజనే’’తి వుచ్చతి, సో చ ఖో గణో ‘‘కత్థచి ద్వీహి, కత్థచి తీహీ’’తిఆదినా అనేకధా అధిప్పేతో, ఇధ కతిహీతి ఆహ ‘‘ఇధ చా’’తిఆది. తం పనేతం గణభోజనం ద్వీహి పకారేహి పసవతి నిమన్తనతో వా విఞ్ఞత్తితో వాతి ఆహ ‘‘తేసం నిమన్తనతో వా’’తిఆది. తత్థ నిమన్తనతో వాతి అకప్పియనిమన్తనతో వా. ఓదనాదీనం పఞ్చన్నన్తి ఓదనసత్తుకుమ్మాసమచ్ఛమంసానం పఞ్చన్నం.
Gaṇabhojaneti gaṇena laddhattā gaṇassa santake bhojane. Tenāha ‘‘gaṇassa bhojane’’ti. Nanu cettha ‘‘gaṇassa bhojane’’ti vuccati, so ca kho gaṇo ‘‘katthaci dvīhi, katthaci tīhī’’tiādinā anekadhā adhippeto, idha katihīti āha ‘‘idha cā’’tiādi. Taṃ panetaṃ gaṇabhojanaṃ dvīhi pakārehi pasavati nimantanato vā viññattito vāti āha ‘‘tesaṃ nimantanato vā’’tiādi. Tattha nimantanato vāti akappiyanimantanato vā. Odanādīnaṃ pañcannanti odanasattukummāsamacchamaṃsānaṃ pañcannaṃ.
‘‘ఓదనేన నిమన్తేమి, ఓదనం మే గణ్హథా’’తిఆదినా నయేన యేన కేనచి వేవచనేన వా భాసన్తరేన వా పఞ్చన్నం భోజనానం నామం గహేత్వా నిమన్తేతీతి సమ్బన్ధో. చత్తారోతి ఏకట్ఠానే వా నానాట్ఠానేసు వా ఠితే చత్తారో భిక్ఖూ. లక్ఖణవచనఞ్చేతం, తస్మా చత్తారో వా తతో వా అధికే భిక్ఖూతి అత్థో. వేవచనేన వాతి భత్తఅన్నాదిపరియాయసద్దేన వా. భాసన్తరేన వాతి అన్ధదమిళాదిభాసన్తరేన వా. పఞ్చన్నం భోజనానం నామం గహేత్వాతి పఞ్చన్నం భోజనానం అఞ్ఞతరస్స నామం గహేత్వా. ఓదనేన నిమన్తేమీతి తుమ్హే భన్తే ఓదనేన నిమన్తేమి. ఆదిసద్దేన ‘‘ఆకఙ్ఖథ ఓలోకేథ అధివాసేథ పటిమానేథ, సత్తునా నిమన్తేమి, సత్తుం మే గణ్హథ ఆకఙ్ఖథ ఓలోకేథ అధివాసేథ పటిమానేథా’’తిఆదీనం (పాచి॰ అట్ఠ॰ ౨౧౭-౨౧౮) గహణం. ఏకతో వాతి ఏకత్థ ఠితే వా నిసిన్నే వా భిక్ఖూ దిస్వా ‘‘తుమ్హే, భన్తే, ఓదనేన నిమన్తేమీ’’తిఆదినా ఏవం ఏకతో నిమన్తితా. నానాతో వా నిమన్తితాతి చత్తారి పరివేణాని వా విహారే వా గన్త్వా నానాతో వా నిమన్తితా. ఏకట్ఠానే ఠితేసుయేవ వా ఏకో పుత్తేన, ఏకో పితరాతి ఏవమ్పి నిమన్తితా నానాతోయేవ నిమన్తితా నామ హోన్తి. ఏకతో గణ్హన్తితి అఞ్ఞమఞ్ఞస్స ద్వాదసహత్థూపచారే ఠితా గణ్హన్తి.
‘‘Odanena nimantemi, odanaṃ me gaṇhathā’’tiādinā nayena yena kenaci vevacanena vā bhāsantarena vā pañcannaṃ bhojanānaṃ nāmaṃ gahetvā nimantetīti sambandho. Cattāroti ekaṭṭhāne vā nānāṭṭhānesu vā ṭhite cattāro bhikkhū. Lakkhaṇavacanañcetaṃ, tasmā cattāro vā tato vā adhike bhikkhūti attho. Vevacanena vāti bhattaannādipariyāyasaddena vā. Bhāsantarena vāti andhadamiḷādibhāsantarena vā. Pañcannaṃ bhojanānaṃ nāmaṃ gahetvāti pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarassa nāmaṃ gahetvā. Odanena nimantemīti tumhe bhante odanena nimantemi. Ādisaddena ‘‘ākaṅkhatha oloketha adhivāsetha paṭimānetha, sattunā nimantemi, sattuṃ me gaṇhatha ākaṅkhatha oloketha adhivāsetha paṭimānethā’’tiādīnaṃ (pāci. aṭṭha. 217-218) gahaṇaṃ. Ekato vāti ekattha ṭhite vā nisinne vā bhikkhū disvā ‘‘tumhe, bhante, odanena nimantemī’’tiādinā evaṃ ekato nimantitā. Nānāto vā nimantitāti cattāri pariveṇāni vā vihāre vā gantvā nānāto vā nimantitā. Ekaṭṭhāne ṭhitesuyeva vā eko puttena, eko pitarāti evampi nimantitā nānātoyeva nimantitā nāma honti. Ekato gaṇhantiti aññamaññassa dvādasahatthūpacāre ṭhitā gaṇhanti.
కస్మా పన నానాతో భుత్తేపి గణభోజనం హోతీతి ఆహ ‘‘పటిగ్గహణమేవ హేత్థ పమాణ’’న్తి. యది ఏవం అథ కస్మా పాళియం ‘‘గణభోజనం నామ యత్థ చత్తారో భిక్ఖూ పఞ్చన్నం భోజనానం అఞ్ఞతరేన భోజనేన నిమన్తితా భుఞ్జన్తి, ఏతం గణభోజనం నామా’’తి (పాచి॰ ౨౧౮) వుత్తం? తం పటిగ్గహణనియమనత్థమేవ . న హి అప్పటిగ్గహితకం భిక్ఖూ భుఞ్జన్తీతి ‘‘భుఞ్జన్తీ’’తి పదం పటిగ్గహణనియమవచనం హోతి. ఏకతో వా నానాతో వా విఞ్ఞాపేత్వాతి చత్తారో భిక్ఖూ ఏకతో ఠితా వా నిసిన్నా వా ఉపాసకం దిస్వా ‘‘అమ్హాకం చతున్నమ్పి భత్తం దేహీ’’తి వా పాటేక్కం పవిసిత్వా ‘‘మయ్హం భత్తం దేహి, మయ్హం భత్తం దేహీ’’తి వా ఏకతో వా నానాతో వా విఞ్ఞాపేత్వా. తస్స దువిధస్సాపీతి యఞ్చ నిమన్తనతో లద్ధం గణభోజనం, యఞ్చ విఞ్ఞత్తితో లద్ధం, తస్స దువిధస్సాపి గణభోజనస్స. ఏవం పటిగ్గహణేతి ఏకతో పటిగ్గహణే.
Kasmā pana nānāto bhuttepi gaṇabhojanaṃ hotīti āha ‘‘paṭiggahaṇameva hettha pamāṇa’’nti. Yadi evaṃ atha kasmā pāḷiyaṃ ‘‘gaṇabhojanaṃ nāma yattha cattāro bhikkhū pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena bhojanena nimantitā bhuñjanti, etaṃ gaṇabhojanaṃ nāmā’’ti (pāci. 218) vuttaṃ? Taṃ paṭiggahaṇaniyamanatthameva . Na hi appaṭiggahitakaṃ bhikkhū bhuñjantīti ‘‘bhuñjantī’’ti padaṃ paṭiggahaṇaniyamavacanaṃ hoti. Ekato vā nānāto vā viññāpetvāti cattāro bhikkhū ekato ṭhitā vā nisinnā vā upāsakaṃ disvā ‘‘amhākaṃ catunnampi bhattaṃ dehī’’ti vā pāṭekkaṃ pavisitvā ‘‘mayhaṃ bhattaṃ dehi, mayhaṃ bhattaṃ dehī’’ti vā ekato vā nānāto vā viññāpetvā. Tassa duvidhassāpīti yañca nimantanato laddhaṃ gaṇabhojanaṃ, yañca viññattito laddhaṃ, tassa duvidhassāpi gaṇabhojanassa. Evaṃ paṭiggahaṇeti ekato paṭiggahaṇe.
పాదానమ్పి ఫలితత్తాతి (పాచి॰ అట్ఠ॰ ౨౧౭-౨౧౮) అన్తమసో పాదానమ్పి యథా మహాచమ్మస్స పరతో మంసం దిస్సతి, ఏవం ఫలితత్తా. న సక్కా పిణ్డాయ చరితున్తి వాలికాయ వా సక్ఖరాయ వా ఫుట్ఠమత్తే దుక్ఖుప్పత్తితో అన్తోగామే పిణ్డాయ చరితుం న సక్కోతి. చీవరే కరియమానేతి సాటకఞ్చ సుత్తఞ్చ లభిత్వా చీవరే కరియమానే. యం కిఞ్చి చీవరే కత్తబ్బకమ్మన్తి చీవరవిచారణఛిన్దనమోఘసుత్తారోపనాది యం కిఞ్చి చీవరే కత్తబ్బం కమ్మం, అన్తమసో సూచివేధనమ్పీతి అధిప్పాయో. ‘‘అద్ధయోజనమ్పీ’’తిఆది అవకంసతో వుత్తం. యో పన దూరం గన్తుకామో, తత్థ వత్తబ్బమేవ నత్థి, గచ్ఛన్తో అద్ధయోజనబ్భన్తరే గావుతేపి భుఞ్జితుం లభతి, గతో పన ఏకదివసం. యదా నావం అభిరుహితుకామో వా హోతి ఆరుళ్హో వా ఓరుళ్హో వా, అయం నావాభిరుహనసమయో నామాతి ఆహ ‘‘నావాభిరుహనసమయేపి ఏసేవ నయో’’తి. అయం పన విసేసో – అభిరుళ్హేన ఇచ్ఛితట్ఠానం గన్త్వాపి యావ న ఓరోహతి, తావ భుఞ్జితబ్బం. చత్తారో భిక్ఖూతి అన్తిమపరిచ్ఛేదో. యత్థ పన సతం వా సహస్సం వా సన్నిపతితం, తత్థ వత్తబ్బమేవ నత్థి. తస్మా తాదిసే కాలే ‘‘మహాసమయో’’తి అధిట్ఠహిత్వా భుఞ్జితబ్బం. యో కోచి పబ్బజితోతి సహధమ్మికేసు వా తిత్థియేసు వా అఞ్ఞతరో.
Pādānampi phalitattāti (pāci. aṭṭha. 217-218) antamaso pādānampi yathā mahācammassa parato maṃsaṃ dissati, evaṃ phalitattā. Na sakkā piṇḍāya caritunti vālikāya vā sakkharāya vā phuṭṭhamatte dukkhuppattito antogāme piṇḍāya carituṃ na sakkoti. Cīvare kariyamāneti sāṭakañca suttañca labhitvā cīvare kariyamāne. Yaṃ kiñci cīvare kattabbakammanti cīvaravicāraṇachindanamoghasuttāropanādi yaṃ kiñci cīvare kattabbaṃ kammaṃ, antamaso sūcivedhanampīti adhippāyo. ‘‘Addhayojanampī’’tiādi avakaṃsato vuttaṃ. Yo pana dūraṃ gantukāmo, tattha vattabbameva natthi, gacchanto addhayojanabbhantare gāvutepi bhuñjituṃ labhati, gato pana ekadivasaṃ. Yadā nāvaṃ abhiruhitukāmo vā hoti āruḷho vā oruḷho vā, ayaṃ nāvābhiruhanasamayo nāmāti āha ‘‘nāvābhiruhanasamayepi eseva nayo’’ti. Ayaṃ pana viseso – abhiruḷhena icchitaṭṭhānaṃ gantvāpi yāva na orohati, tāva bhuñjitabbaṃ. Cattāro bhikkhūti antimaparicchedo. Yattha pana sataṃ vā sahassaṃ vā sannipatitaṃ, tattha vattabbameva natthi. Tasmā tādise kāle ‘‘mahāsamayo’’ti adhiṭṭhahitvā bhuñjitabbaṃ. Yo koci pabbajitoti sahadhammikesu vā titthiyesu vā aññataro.
యే చ ద్వే తయో ఏకతో గణ్హన్తీతి యేపి అకప్పియనిమన్తనం సాదియిత్వా ద్వే వా తయో వా ఏకతో గణ్హన్తి, తేసమ్పి అనాపత్తి. పణీతభోజనసూపోదనవిఞ్ఞత్తీహి పన ఆపత్తియేవాతి వదన్తి, ఉపపరిక్ఖితబ్బం. నిచ్చభత్తాదీసూతి నిచ్చభత్తే సలాకభత్తే పక్ఖికే ఉపోసథికే పాటిపదికే. తత్థ నిచ్చభత్తన్తి ధువభత్తం వుచ్చతి. ‘‘నిచ్చభత్తం గణ్హథా’’తి వదన్తి , బహూనమ్పి ఏకతో గణ్హితుం వట్టతి. సలాకభత్తాదీసుపి ఏసేవ నయో.
Ye ca dve tayo ekato gaṇhantīti yepi akappiyanimantanaṃ sādiyitvā dve vā tayo vā ekato gaṇhanti, tesampi anāpatti. Paṇītabhojanasūpodanaviññattīhi pana āpattiyevāti vadanti, upaparikkhitabbaṃ. Niccabhattādīsūti niccabhatte salākabhatte pakkhike uposathike pāṭipadike. Tattha niccabhattanti dhuvabhattaṃ vuccati. ‘‘Niccabhattaṃ gaṇhathā’’ti vadanti , bahūnampi ekato gaṇhituṃ vaṭṭati. Salākabhattādīsupi eseva nayo.
గణభోజనసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.