| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā |
๒. คณโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา
2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
๒๐๙-๒๑๘. คุฬฺหปฎิจฺฉโนฺนติ อปากโฎวฯ เอโก ปุเตฺตนาติ เอกเสฺสกํ ภตฺตํ ‘‘อหํ อเญฺญน นิมนฺติโต’’ติ น วุจฺจติฯ ‘‘สเจ เอกโต คณฺหนฺติ , คณโภชนํ โหตี’’ติ (ปาจิ. อฎฺฐ. ๒๑๗-๒๑๘) วุตฺตตฺตา จตฺตาโร อุปาสกา จตฺตาโร ภิกฺขู วิสุํ วิสุํ นิมเนฺตตฺวา หตฺถปาเส ฐิตานํ เจ เทนฺติ, คณโภชนํ โหติ เอวาติ เอเก, ตํ น ยุตฺตํ วิยฯ ‘‘วิญฺญตฺติโต ปสวเน คณสฺส เอกโต คหเณ อิมินา สิกฺขาปเทน อาปตฺติ, วิสุํ คหเณ ปณีตโภชนสูโปทนวิญฺญตฺตีหี’’ติ ลิขิตํฯ ‘‘วิญฺญตฺติโต ปสวนํ อฎฺฐุปฺปตฺติวเสน อฎฺฐกถายํ อนุญฺญาตํฯ สูโปทนาทิวเสน ตตฺถ อาปตฺติ เอวา’’ติ วุตฺตํ, ตํ น ยุตฺตํฯ กสฺมา? ปริวาเร (ปริ. ๑๖๘) เอว ทฺวินฺนํ อาการานํ อาคตตฺตา, ตสฺมา อฎฺฐกถายํ ‘‘อนุญฺญาต’’นฺติ ทุวุตฺตํฯ อฎฺฐุปฺปตฺติยํเยว ปากฎนฺติ ‘‘ปทภาชเน น วุตฺต’’นฺติ วตฺตพฺพํฯ เอกโต คณฺหนฺตีติ คหิตภตฺตาปิ อเญฺญ ยาว คณฺหนฺติ, ตาว เจ ติฎฺฐนฺติ, เอกโต คณฺหนฺติเยว นามฯ ‘‘คจฺฉติ เจ, อนาปตฺตี’’ติ วทนฺติฯ
209-218.Guḷhapaṭicchannoti apākaṭova. Eko puttenāti ekassekaṃ bhattaṃ ‘‘ahaṃ aññena nimantito’’ti na vuccati. ‘‘Sace ekato gaṇhanti, gaṇabhojanaṃ hotī’’ti (pāci. aṭṭha. 217-218) vuttattā cattāro upāsakā cattāro bhikkhū visuṃ visuṃ nimantetvā hatthapāse ṭhitānaṃ ce denti, gaṇabhojanaṃ hoti evāti eke, taṃ na yuttaṃ viya. ‘‘Viññattito pasavane gaṇassa ekato gahaṇe iminā sikkhāpadena āpatti, visuṃ gahaṇe paṇītabhojanasūpodanaviññattīhī’’ti likhitaṃ. ‘‘Viññattito pasavanaṃ aṭṭhuppattivasena aṭṭhakathāyaṃ anuññātaṃ. Sūpodanādivasena tattha āpatti evā’’ti vuttaṃ, taṃ na yuttaṃ. Kasmā? Parivāre (pari. 168) eva dvinnaṃ ākārānaṃ āgatattā, tasmā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘anuññāta’’nti duvuttaṃ. Aṭṭhuppattiyaṃyeva pākaṭanti ‘‘padabhājane na vutta’’nti vattabbaṃ. Ekato gaṇhantīti gahitabhattāpi aññe yāva gaṇhanti, tāva ce tiṭṭhanti, ekato gaṇhantiyeva nāma. ‘‘Gacchati ce, anāpattī’’ti vadanti.
เอตฺถาห – ‘‘ปฎิคฺคหณเมว เหตฺถ ปมาณ’’นฺติ วุตฺตํ, อถ กสฺมา ปาฬิยํ ‘‘คณโภชนํ นาม ยตฺถ จตฺตาโร…เป.… ภุญฺชนฺติ, เอตํ คณโภชนํ นามา’’ติ (ปาจิ. ๒๑๘) วุตฺตนฺติ? วุจฺจติ – ยตฺถาติ อุปโยคเตฺถ ภุมฺมวจนํฯ จตฺตาโรติ คณสฺส เหฎฺฐิมปริเจฺฉทนิทสฺสนํฯ ปญฺจนฺนํ โภชนานนฺติ อาปตฺติปฺปโหนกโภชนนิทสฺสนํฯ อญฺญตเรน โภชเนน นิมนฺติตาติ อกปฺปิยนิมนฺตนนิทสฺสนํฯ นิมนฺตนวเสเนว ปน คณโภชนสฺส วุตฺตตฺตา ‘‘นิมนฺติตา ภุญฺชนฺตีติ วุตฺต’’นฺติ วุตฺตํฯ ‘‘อญฺญตรํ โภชนํ วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺชนฺตี’’ติ ปน น วุตฺตํ อฎฺฐุปฺปตฺติยํเยว ปากฎตฺตาฯ ยํ ภุญฺชนฺตีติ เอวํ สมฺพโนฺธ เวทิตโพฺพฯ ตตฺถ ภุญฺชนฺตีติ ปฎิคฺคาหกนิยมวจนํฯ น หิ อปฺปฎิคฺคหิตกํ ภิกฺขู ภุญฺชนฺติฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ‘‘คณสฺส ยโต ปฎิคฺคหิตาหารโภชนเหตุ ปาจิตฺติย’’นฺติฯ อาคนฺตุกปฎฺฎํ โมฆสุเตฺตน สิพฺพิตฺวา ฐเปนฺติ, ตตฺถ อนุวาเต ยถา เอกตลํ โหติ, ตถา หเตฺถหิ ฆเฎฺฎติฯ วเลตีติ อาวเฎฺฎติฯ ปริวตฺตนนฺติ สุตฺตํ คณฺหนฺตานํ สุขคฺคหณตฺถํ สุตฺตปริวตฺตนํ กโรติ, ปฎฺฎํ สิพฺพนฺตานํ สุขสิพฺพนตฺถํ ปฎฺฎปริวตฺตนญฺจฯ นวจีวรการโก อิธาธิเปฺปโต, น อิตโรติฯ ‘‘พิมฺพิสารํ อาปุจฺฉิตฺวา สมฺภาเร กยิรมาเนเยว กาลา อติกฺกนฺตา, ปจฺฉา คณโภชนสิกฺขาปเท ปญฺญเตฺต ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ปุจฺฉี’’ติ วทนฺติ, อญฺญถา อฎฺฐกถาย วิรุชฺฌนโตฯ
Etthāha – ‘‘paṭiggahaṇameva hettha pamāṇa’’nti vuttaṃ, atha kasmā pāḷiyaṃ ‘‘gaṇabhojanaṃ nāma yattha cattāro…pe… bhuñjanti, etaṃ gaṇabhojanaṃ nāmā’’ti (pāci. 218) vuttanti? Vuccati – yatthāti upayogatthe bhummavacanaṃ. Cattāroti gaṇassa heṭṭhimaparicchedanidassanaṃ. Pañcannaṃ bhojanānanti āpattippahonakabhojananidassanaṃ. Aññatarena bhojanena nimantitāti akappiyanimantananidassanaṃ. Nimantanavaseneva pana gaṇabhojanassa vuttattā ‘‘nimantitā bhuñjantīti vutta’’nti vuttaṃ. ‘‘Aññataraṃ bhojanaṃ viññāpetvā bhuñjantī’’ti pana na vuttaṃ aṭṭhuppattiyaṃyeva pākaṭattā. Yaṃ bhuñjantīti evaṃ sambandho veditabbo. Tattha bhuñjantīti paṭiggāhakaniyamavacanaṃ. Na hi appaṭiggahitakaṃ bhikkhū bhuñjanti. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘gaṇassa yato paṭiggahitāhārabhojanahetu pācittiya’’nti. Āgantukapaṭṭaṃ moghasuttena sibbitvā ṭhapenti, tattha anuvāte yathā ekatalaṃ hoti, tathā hatthehi ghaṭṭeti. Valetīti āvaṭṭeti. Parivattananti suttaṃ gaṇhantānaṃ sukhaggahaṇatthaṃ suttaparivattanaṃ karoti, paṭṭaṃ sibbantānaṃ sukhasibbanatthaṃ paṭṭaparivattanañca. Navacīvarakārako idhādhippeto, na itaroti. ‘‘Bimbisāraṃ āpucchitvā sambhāre kayiramāneyeva kālā atikkantā, pacchā gaṇabhojanasikkhāpade paññatte bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchī’’ti vadanti, aññathā aṭṭhakathāya virujjhanato.
๒๒๐. ‘‘เทฺว ตโย เอกโตติ เยปิ อกปฺปิยนิมนฺตนํ สาทิยิตฺวา’’ติอาทิวจเนน อกปฺปิยนิมนฺตนปจฺจยา เอว อนาปตฺติ, วิญฺญตฺติโต อาปตฺติเยวาติ ทีเปติฯ อนิมนฺติโต จตุโตฺถ ยสฺส ตเทตํ อนิมนฺติตจตุตฺถํฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ ปเวเสตฺวาติ นิสีทาเปตฺวาฯ จีวรทานสมยลทฺธกจตุกฺกํ จีวรการสมยลทฺธกจตุกฺกนฺติ เอวมาทีนิฯ ตานิ จาติ เยหิ โภชเนหิ วิสเงฺกโต นตฺถิ, ตานิฯ มหาเถเรติ อุปสมฺปเนฺนฯ อฎฺฐตฺวาติ ฐิเตน นิมิตฺตํ ทสฺสิตํ โหติฯ ตตฺถ ตตฺถ คนฺตฺวาติ รถิกาทีสุ ภิกฺขุสมีเป คนฺตฺวาฯ อิมสฺมิํ ปน สิกฺขาปเท กตฺถจิ โปตฺถเก ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, จีวรทานสมเย คณโภชนํ ภุญฺชิตุํฯ เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูน’’นฺติ ปาโฐ ทิสฺสติฯ กตฺถจิ ‘‘ภุญฺชิตุ’’นฺติ วตฺวา ‘‘เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถา’’ติ ปาโฐ, อยํ โสภโนฯ
220. ‘‘Dve tayo ekatoti yepi akappiyanimantanaṃ sādiyitvā’’tiādivacanena akappiyanimantanapaccayā eva anāpatti, viññattito āpattiyevāti dīpeti. Animantito catuttho yassa tadetaṃ animantitacatutthaṃ. Esa nayo sabbattha. Pavesetvāti nisīdāpetvā. Cīvaradānasamayaladdhakacatukkaṃ cīvarakārasamayaladdhakacatukkanti evamādīni. Tāni cāti yehi bhojanehi visaṅketo natthi, tāni. Mahāthereti upasampanne. Aṭṭhatvāti ṭhitena nimittaṃ dassitaṃ hoti. Tattha tattha gantvāti rathikādīsu bhikkhusamīpe gantvā. Imasmiṃ pana sikkhāpade katthaci potthake ‘‘anujānāmi, bhikkhave, cīvaradānasamaye gaṇabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūna’’nti pāṭho dissati. Katthaci ‘‘bhuñjitu’’nti vatvā ‘‘evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyāthā’’ti pāṭho, ayaṃ sobhano.
คณโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๔. โภชนวโคฺค • 4. Bhojanavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๒. คณโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๒. คณโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๒. คณโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๒. คณโภชนสิกฺขาปทํ • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadaṃ
