| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
២. គណភោជនសិក្ខាបទវណ្ណនា
2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
គណភោជនេតិ គណេន លទ្ធត្តា គណស្ស សន្តកេ ភោជនេ។ តេនាហ ‘‘គណស្ស ភោជនេ’’តិ។ ននុ ចេត្ថ ‘‘គណស្ស ភោជនេ’’តិ វុច្ចតិ, សោ ច ខោ គណោ ‘‘កត្ថចិ ទ្វីហិ, កត្ថចិ តីហី’’តិអាទិនា អនេកធា អធិប្បេតោ, ឥធ កតិហីតិ អាហ ‘‘ឥធ ចា’’តិអាទិ។ តំ បនេតំ គណភោជនំ ទ្វីហិ បការេហិ បសវតិ និមន្តនតោ វា វិញ្ញត្តិតោ វាតិ អាហ ‘‘តេសំ និមន្តនតោ វា’’តិអាទិ។ តត្ថ និមន្តនតោ វាតិ អកប្បិយនិមន្តនតោ វា។ ឱទនាទីនំ បញ្ចន្នន្តិ ឱទនសត្តុកុម្មាសមច្ឆមំសានំ បញ្ចន្នំ។
Gaṇabhojaneti gaṇena laddhattā gaṇassa santake bhojane. Tenāha ‘‘gaṇassa bhojane’’ti. Nanu cettha ‘‘gaṇassa bhojane’’ti vuccati, so ca kho gaṇo ‘‘katthaci dvīhi, katthaci tīhī’’tiādinā anekadhā adhippeto, idha katihīti āha ‘‘idha cā’’tiādi. Taṃ panetaṃ gaṇabhojanaṃ dvīhi pakārehi pasavati nimantanato vā viññattito vāti āha ‘‘tesaṃ nimantanato vā’’tiādi. Tattha nimantanato vāti akappiyanimantanato vā. Odanādīnaṃ pañcannanti odanasattukummāsamacchamaṃsānaṃ pañcannaṃ.
‘‘ឱទនេន និមន្តេមិ, ឱទនំ មេ គណ្ហថា’’តិអាទិនា នយេន យេន កេនចិ វេវចនេន វា ភាសន្តរេន វា បញ្ចន្នំ ភោជនានំ នាមំ គហេត្វា និមន្តេតីតិ សម្ពន្ធោ។ ចត្តារោតិ ឯកដ្ឋានេ វា នានាដ្ឋានេសុ វា ឋិតេ ចត្តារោ ភិក្ខូ។ លក្ខណវចនញ្ចេតំ, តស្មា ចត្តារោ វា តតោ វា អធិកេ ភិក្ខូតិ អត្ថោ។ វេវចនេន វាតិ ភត្តអន្នាទិបរិយាយសទ្ទេន វា។ ភាសន្តរេន វាតិ អន្ធទមិឡាទិភាសន្តរេន វា។ បញ្ចន្នំ ភោជនានំ នាមំ គហេត្វាតិ បញ្ចន្នំ ភោជនានំ អញ្ញតរស្ស នាមំ គហេត្វា។ ឱទនេន និមន្តេមីតិ តុម្ហេ ភន្តេ ឱទនេន និមន្តេមិ។ អាទិសទ្ទេន ‘‘អាកង្ខថ ឱលោកេថ អធិវាសេថ បដិមានេថ, សត្តុនា និមន្តេមិ, សត្តុំ មេ គណ្ហថ អាកង្ខថ ឱលោកេថ អធិវាសេថ បដិមានេថា’’តិអាទីនំ (បាចិ. អដ្ឋ. ២១៧-២១៨) គហណំ។ ឯកតោ វាតិ ឯកត្ថ ឋិតេ វា និសិន្នេ វា ភិក្ខូ ទិស្វា ‘‘តុម្ហេ, ភន្តេ, ឱទនេន និមន្តេមី’’តិអាទិនា ឯវំ ឯកតោ និមន្តិតា។ នានាតោ វា និមន្តិតាតិ ចត្តារិ បរិវេណានិ វា វិហារេ វា គន្ត្វា នានាតោ វា និមន្តិតា។ ឯកដ្ឋានេ ឋិតេសុយេវ វា ឯកោ បុត្តេន, ឯកោ បិតរាតិ ឯវម្បិ និមន្តិតា នានាតោយេវ និមន្តិតា នាម ហោន្តិ។ ឯកតោ គណ្ហន្តិតិ អញ្ញមញ្ញស្ស ទ្វាទសហត្ថូបចារេ ឋិតា គណ្ហន្តិ។
‘‘Odanena nimantemi, odanaṃ me gaṇhathā’’tiādinā nayena yena kenaci vevacanena vā bhāsantarena vā pañcannaṃ bhojanānaṃ nāmaṃ gahetvā nimantetīti sambandho. Cattāroti ekaṭṭhāne vā nānāṭṭhānesu vā ṭhite cattāro bhikkhū. Lakkhaṇavacanañcetaṃ, tasmā cattāro vā tato vā adhike bhikkhūti attho. Vevacanena vāti bhattaannādipariyāyasaddena vā. Bhāsantarena vāti andhadamiḷādibhāsantarena vā. Pañcannaṃ bhojanānaṃ nāmaṃ gahetvāti pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarassa nāmaṃ gahetvā. Odanena nimantemīti tumhe bhante odanena nimantemi. Ādisaddena ‘‘ākaṅkhatha oloketha adhivāsetha paṭimānetha, sattunā nimantemi, sattuṃ me gaṇhatha ākaṅkhatha oloketha adhivāsetha paṭimānethā’’tiādīnaṃ (pāci. aṭṭha. 217-218) gahaṇaṃ. Ekato vāti ekattha ṭhite vā nisinne vā bhikkhū disvā ‘‘tumhe, bhante, odanena nimantemī’’tiādinā evaṃ ekato nimantitā. Nānāto vā nimantitāti cattāri pariveṇāni vā vihāre vā gantvā nānāto vā nimantitā. Ekaṭṭhāne ṭhitesuyeva vā eko puttena, eko pitarāti evampi nimantitā nānātoyeva nimantitā nāma honti. Ekato gaṇhantiti aññamaññassa dvādasahatthūpacāre ṭhitā gaṇhanti.
កស្មា បន នានាតោ ភុត្តេបិ គណភោជនំ ហោតីតិ អាហ ‘‘បដិគ្គហណមេវ ហេត្ថ បមាណ’’ន្តិ។ យទិ ឯវំ អថ កស្មា បាឡិយំ ‘‘គណភោជនំ នាម យត្ថ ចត្តារោ ភិក្ខូ បញ្ចន្នំ ភោជនានំ អញ្ញតរេន ភោជនេន និមន្តិតា ភុញ្ជន្តិ, ឯតំ គណភោជនំ នាមា’’តិ (បាចិ. ២១៨) វុត្តំ? តំ បដិគ្គហណនិយមនត្ថមេវ ។ ន ហិ អប្បដិគ្គហិតកំ ភិក្ខូ ភុញ្ជន្តីតិ ‘‘ភុញ្ជន្តី’’តិ បទំ បដិគ្គហណនិយមវចនំ ហោតិ។ ឯកតោ វា នានាតោ វា វិញ្ញាបេត្វាតិ ចត្តារោ ភិក្ខូ ឯកតោ ឋិតា វា និសិន្នា វា ឧបាសកំ ទិស្វា ‘‘អម្ហាកំ ចតុន្នម្បិ ភត្តំ ទេហី’’តិ វា បាដេក្កំ បវិសិត្វា ‘‘មយ្ហំ ភត្តំ ទេហិ, មយ្ហំ ភត្តំ ទេហី’’តិ វា ឯកតោ វា នានាតោ វា វិញ្ញាបេត្វា។ តស្ស ទុវិធស្សាបីតិ យញ្ច និមន្តនតោ លទ្ធំ គណភោជនំ, យញ្ច វិញ្ញត្តិតោ លទ្ធំ, តស្ស ទុវិធស្សាបិ គណភោជនស្ស។ ឯវំ បដិគ្គហណេតិ ឯកតោ បដិគ្គហណេ។
Kasmā pana nānāto bhuttepi gaṇabhojanaṃ hotīti āha ‘‘paṭiggahaṇameva hettha pamāṇa’’nti. Yadi evaṃ atha kasmā pāḷiyaṃ ‘‘gaṇabhojanaṃ nāma yattha cattāro bhikkhū pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena bhojanena nimantitā bhuñjanti, etaṃ gaṇabhojanaṃ nāmā’’ti (pāci. 218) vuttaṃ? Taṃ paṭiggahaṇaniyamanatthameva . Na hi appaṭiggahitakaṃ bhikkhū bhuñjantīti ‘‘bhuñjantī’’ti padaṃ paṭiggahaṇaniyamavacanaṃ hoti. Ekato vā nānāto vā viññāpetvāti cattāro bhikkhū ekato ṭhitā vā nisinnā vā upāsakaṃ disvā ‘‘amhākaṃ catunnampi bhattaṃ dehī’’ti vā pāṭekkaṃ pavisitvā ‘‘mayhaṃ bhattaṃ dehi, mayhaṃ bhattaṃ dehī’’ti vā ekato vā nānāto vā viññāpetvā. Tassa duvidhassāpīti yañca nimantanato laddhaṃ gaṇabhojanaṃ, yañca viññattito laddhaṃ, tassa duvidhassāpi gaṇabhojanassa. Evaṃ paṭiggahaṇeti ekato paṭiggahaṇe.
បាទានម្បិ ផលិតត្តាតិ (បាចិ. អដ្ឋ. ២១៧-២១៨) អន្តមសោ បាទានម្បិ យថា មហាចម្មស្ស បរតោ មំសំ ទិស្សតិ, ឯវំ ផលិតត្តា។ ន សក្កា បិណ្ឌាយ ចរិតុន្តិ វាលិកាយ វា សក្ខរាយ វា ផុដ្ឋមត្តេ ទុក្ខុប្បត្តិតោ អន្តោគាមេ បិណ្ឌាយ ចរិតុំ ន សក្កោតិ។ ចីវរេ ករិយមានេតិ សាដកញ្ច សុត្តញ្ច លភិត្វា ចីវរេ ករិយមានេ។ យំ កិញ្ចិ ចីវរេ កត្តព្ពកម្មន្តិ ចីវរវិចារណឆិន្ទនមោឃសុត្តារោបនាទិ យំ កិញ្ចិ ចីវរេ កត្តព្ពំ កម្មំ, អន្តមសោ សូចិវេធនម្បីតិ អធិប្បាយោ។ ‘‘អទ្ធយោជនម្បី’’តិអាទិ អវកំសតោ វុត្តំ។ យោ បន ទូរំ គន្តុកាមោ, តត្ថ វត្តព្ពមេវ នត្ថិ, គច្ឆន្តោ អទ្ធយោជនព្ភន្តរេ គាវុតេបិ ភុញ្ជិតុំ លភតិ, គតោ បន ឯកទិវសំ។ យទា នាវំ អភិរុហិតុកាមោ វា ហោតិ អារុឡ្ហោ វា ឱរុឡ្ហោ វា, អយំ នាវាភិរុហនសមយោ នាមាតិ អាហ ‘‘នាវាភិរុហនសមយេបិ ឯសេវ នយោ’’តិ។ អយំ បន វិសេសោ – អភិរុឡ្ហេន ឥច្ឆិតដ្ឋានំ គន្ត្វាបិ យាវ ន ឱរោហតិ, តាវ ភុញ្ជិតព្ពំ។ ចត្តារោ ភិក្ខូតិ អន្តិមបរិច្ឆេទោ។ យត្ថ បន សតំ វា សហស្សំ វា សន្និបតិតំ, តត្ថ វត្តព្ពមេវ នត្ថិ។ តស្មា តាទិសេ កាលេ ‘‘មហាសមយោ’’តិ អធិដ្ឋហិត្វា ភុញ្ជិតព្ពំ។ យោ កោចិ បព្ពជិតោតិ សហធម្មិកេសុ វា តិត្ថិយេសុ វា អញ្ញតរោ។
Pādānampi phalitattāti (pāci. aṭṭha. 217-218) antamaso pādānampi yathā mahācammassa parato maṃsaṃ dissati, evaṃ phalitattā. Na sakkā piṇḍāya caritunti vālikāya vā sakkharāya vā phuṭṭhamatte dukkhuppattito antogāme piṇḍāya carituṃ na sakkoti. Cīvare kariyamāneti sāṭakañca suttañca labhitvā cīvare kariyamāne. Yaṃ kiñci cīvare kattabbakammanti cīvaravicāraṇachindanamoghasuttāropanādi yaṃ kiñci cīvare kattabbaṃ kammaṃ, antamaso sūcivedhanampīti adhippāyo. ‘‘Addhayojanampī’’tiādi avakaṃsato vuttaṃ. Yo pana dūraṃ gantukāmo, tattha vattabbameva natthi, gacchanto addhayojanabbhantare gāvutepi bhuñjituṃ labhati, gato pana ekadivasaṃ. Yadā nāvaṃ abhiruhitukāmo vā hoti āruḷho vā oruḷho vā, ayaṃ nāvābhiruhanasamayo nāmāti āha ‘‘nāvābhiruhanasamayepi eseva nayo’’ti. Ayaṃ pana viseso – abhiruḷhena icchitaṭṭhānaṃ gantvāpi yāva na orohati, tāva bhuñjitabbaṃ. Cattāro bhikkhūti antimaparicchedo. Yattha pana sataṃ vā sahassaṃ vā sannipatitaṃ, tattha vattabbameva natthi. Tasmā tādise kāle ‘‘mahāsamayo’’ti adhiṭṭhahitvā bhuñjitabbaṃ. Yo koci pabbajitoti sahadhammikesu vā titthiyesu vā aññataro.
យេ ច ទ្វេ តយោ ឯកតោ គណ្ហន្តីតិ យេបិ អកប្បិយនិមន្តនំ សាទិយិត្វា ទ្វេ វា តយោ វា ឯកតោ គណ្ហន្តិ, តេសម្បិ អនាបត្តិ។ បណីតភោជនសូបោទនវិញ្ញត្តីហិ បន អាបត្តិយេវាតិ វទន្តិ, ឧបបរិក្ខិតព្ពំ។ និច្ចភត្តាទីសូតិ និច្ចភត្តេ សលាកភត្តេ បក្ខិកេ ឧបោសថិកេ បាដិបទិកេ។ តត្ថ និច្ចភត្តន្តិ ធុវភត្តំ វុច្ចតិ។ ‘‘និច្ចភត្តំ គណ្ហថា’’តិ វទន្តិ , ពហូនម្បិ ឯកតោ គណ្ហិតុំ វដ្ដតិ។ សលាកភត្តាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។
Ye ca dve tayo ekato gaṇhantīti yepi akappiyanimantanaṃ sādiyitvā dve vā tayo vā ekato gaṇhanti, tesampi anāpatti. Paṇītabhojanasūpodanaviññattīhi pana āpattiyevāti vadanti, upaparikkhitabbaṃ. Niccabhattādīsūti niccabhatte salākabhatte pakkhike uposathike pāṭipadike. Tattha niccabhattanti dhuvabhattaṃ vuccati. ‘‘Niccabhattaṃ gaṇhathā’’ti vadanti , bahūnampi ekato gaṇhituṃ vaṭṭati. Salākabhattādīsupi eseva nayo.
គណភោជនសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
