| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ကင္ခာဝိတရဏီ-အဘိနဝ-ဋီကာ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
၂. ဂဏဘောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ဂဏဘောဇနေတိ ဂဏေန လဒ္ဓတ္တာ ဂဏသ္သ သန္တကေ ဘောဇနေ။ တေနာဟ ‘‘ဂဏသ္သ ဘောဇနေ’’တိ။ နနု စေတ္ထ ‘‘ဂဏသ္သ ဘောဇနေ’’တိ ဝုစ္စတိ, သော စ ခော ဂဏော ‘‘ကတ္ထစိ ဒ္ဝီဟိ, ကတ္ထစိ တီဟီ’’တိအာဒိနာ အနေကဓာ အဓိပ္ပေတော, ဣဓ ကတိဟီတိ အာဟ ‘‘ဣဓ စာ’’တိအာဒိ။ တံ ပနေတံ ဂဏဘောဇနံ ဒ္ဝီဟိ ပကာရေဟိ ပသဝတိ နိမန္တနတော ဝာ ဝိညတ္တိတော ဝာတိ အာဟ ‘‘တေသံ နိမန္တနတော ဝာ’’တိအာဒိ။ တတ္ထ နိမန္တနတော ဝာတိ အကပ္ပိယနိမန္တနတော ဝာ။ ဩဒနာဒီနံ ပဉ္စန္နန္တိ ဩဒနသတ္တုကုမ္မာသမစ္ဆမံသာနံ ပဉ္စန္နံ။
Gaṇabhojaneti gaṇena laddhattā gaṇassa santake bhojane. Tenāha ‘‘gaṇassa bhojane’’ti. Nanu cettha ‘‘gaṇassa bhojane’’ti vuccati, so ca kho gaṇo ‘‘katthaci dvīhi, katthaci tīhī’’tiādinā anekadhā adhippeto, idha katihīti āha ‘‘idha cā’’tiādi. Taṃ panetaṃ gaṇabhojanaṃ dvīhi pakārehi pasavati nimantanato vā viññattito vāti āha ‘‘tesaṃ nimantanato vā’’tiādi. Tattha nimantanato vāti akappiyanimantanato vā. Odanādīnaṃ pañcannanti odanasattukummāsamacchamaṃsānaṃ pañcannaṃ.
‘‘ဩဒနေန နိမန္တေမိ, ဩဒနံ မေ ဂဏ္ဟထာ’’တိအာဒိနာ နယေန ယေန ကေနစိ ဝေဝစနေန ဝာ ဘာသန္တရေန ဝာ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ နာမံ ဂဟေတ္ဝာ နိမန္တေတီတိ သမ္ဗန္ဓော။ စတ္တာရောတိ ဧကဋ္ဌာနေ ဝာ နာနာဋ္ဌာနေသု ဝာ ဌိတေ စတ္တာရော ဘိက္ခူ။ လက္ခဏဝစနဉ္စေတံ, တသ္မာ စတ္တာရော ဝာ တတော ဝာ အဓိကေ ဘိက္ခူတိ အတ္ထော။ ဝေဝစနေန ဝာတိ ဘတ္တအန္နာဒိပရိယာယသဒ္ဒေန ဝာ။ ဘာသန္တရေန ဝာတိ အန္ဓဒမိဠာဒိဘာသန္တရေန ဝာ။ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ နာမံ ဂဟေတ္ဝာတိ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရသ္သ နာမံ ဂဟေတ္ဝာ။ ဩဒနေန နိမန္တေမီတိ တုမ္ဟေ ဘန္တေ ဩဒနေန နိမန္တေမိ။ အာဒိသဒ္ဒေန ‘‘အာကင္ခထ ဩလောကေထ အဓိဝာသေထ ပဋိမာနေထ, သတ္တုနာ နိမန္တေမိ, သတ္တုံ မေ ဂဏ္ဟထ အာကင္ခထ ဩလောကေထ အဓိဝာသေထ ပဋိမာနေထာ’’တိအာဒီနံ (ပာစိ. အဋ္ဌ. ၂၁၇-၂၁၈) ဂဟဏံ။ ဧကတော ဝာတိ ဧကတ္ထ ဌိတေ ဝာ နိသိန္နေ ဝာ ဘိက္ခူ ဒိသ္ဝာ ‘‘တုမ္ဟေ, ဘန္တေ, ဩဒနေန နိမန္တေမီ’’တိအာဒိနာ ဧဝံ ဧကတော နိမန္တိတာ။ နာနာတော ဝာ နိမန္တိတာတိ စတ္တာရိ ပရိဝေဏာနိ ဝာ ဝိဟာရေ ဝာ ဂန္တ္ဝာ နာနာတော ဝာ နိမန္တိတာ။ ဧကဋ္ဌာနေ ဌိတေသုယေဝ ဝာ ဧကော ပုတ္တေန, ဧကော ပိတရာတိ ဧဝမ္ပိ နိမန္တိတာ နာနာတောယေဝ နိမန္တိတာ နာမ ဟောန္တိ။ ဧကတော ဂဏ္ဟန္တိတိ အညမညသ္သ ဒ္ဝာဒသဟတ္ထူပစာရေ ဌိတာ ဂဏ္ဟန္တိ။
‘‘Odanena nimantemi, odanaṃ me gaṇhathā’’tiādinā nayena yena kenaci vevacanena vā bhāsantarena vā pañcannaṃ bhojanānaṃ nāmaṃ gahetvā nimantetīti sambandho. Cattāroti ekaṭṭhāne vā nānāṭṭhānesu vā ṭhite cattāro bhikkhū. Lakkhaṇavacanañcetaṃ, tasmā cattāro vā tato vā adhike bhikkhūti attho. Vevacanena vāti bhattaannādipariyāyasaddena vā. Bhāsantarena vāti andhadamiḷādibhāsantarena vā. Pañcannaṃ bhojanānaṃ nāmaṃ gahetvāti pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarassa nāmaṃ gahetvā. Odanena nimantemīti tumhe bhante odanena nimantemi. Ādisaddena ‘‘ākaṅkhatha oloketha adhivāsetha paṭimānetha, sattunā nimantemi, sattuṃ me gaṇhatha ākaṅkhatha oloketha adhivāsetha paṭimānethā’’tiādīnaṃ (pāci. aṭṭha. 217-218) gahaṇaṃ. Ekato vāti ekattha ṭhite vā nisinne vā bhikkhū disvā ‘‘tumhe, bhante, odanena nimantemī’’tiādinā evaṃ ekato nimantitā. Nānāto vā nimantitāti cattāri pariveṇāni vā vihāre vā gantvā nānāto vā nimantitā. Ekaṭṭhāne ṭhitesuyeva vā eko puttena, eko pitarāti evampi nimantitā nānātoyeva nimantitā nāma honti. Ekato gaṇhantiti aññamaññassa dvādasahatthūpacāre ṭhitā gaṇhanti.
ကသ္မာ ပန နာနာတော ဘုတ္တေပိ ဂဏဘောဇနံ ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ပဋိဂ္ဂဟဏမေဝ ဟေတ္ထ ပမာဏ’’န္တိ။ ယဒိ ဧဝံ အထ ကသ္မာ ပာဠိယံ ‘‘ဂဏဘောဇနံ နာမ ယတ္ထ စတ္တာရော ဘိက္ခူ ပဉ္စန္နံ ဘောဇနာနံ အညတရေန ဘောဇနေန နိမန္တိတာ ဘုဉ္ဇန္တိ, ဧတံ ဂဏဘောဇနံ နာမာ’’တိ (ပာစိ. ၂၁၈) ဝုတ္တံ? တံ ပဋိဂ္ဂဟဏနိယမနတ္ထမေဝ ။ န ဟိ အပ္ပဋိဂ္ဂဟိတကံ ဘိက္ခူ ဘုဉ္ဇန္တီတိ ‘‘ဘုဉ္ဇန္တီ’’တိ ပဒံ ပဋိဂ္ဂဟဏနိယမဝစနံ ဟောတိ။ ဧကတော ဝာ နာနာတော ဝာ ဝိညာပေတ္ဝာတိ စတ္တာရော ဘိက္ခူ ဧကတော ဌိတာ ဝာ နိသိန္နာ ဝာ ဥပာသကံ ဒိသ္ဝာ ‘‘အမ္ဟာကံ စတုန္နမ္ပိ ဘတ္တံ ဒေဟီ’’တိ ဝာ ပာဋေက္ကံ ပဝိသိတ္ဝာ ‘‘မယ္ဟံ ဘတ္တံ ဒေဟိ, မယ္ဟံ ဘတ္တံ ဒေဟီ’’တိ ဝာ ဧကတော ဝာ နာနာတော ဝာ ဝိညာပေတ္ဝာ။ တသ္သ ဒုဝိဓသ္သာပီတိ ယဉ္စ နိမန္တနတော လဒ္ဓံ ဂဏဘောဇနံ, ယဉ္စ ဝိညတ္တိတော လဒ္ဓံ, တသ္သ ဒုဝိဓသ္သာပိ ဂဏဘောဇနသ္သ။ ဧဝံ ပဋိဂ္ဂဟဏေတိ ဧကတော ပဋိဂ္ဂဟဏေ။
Kasmā pana nānāto bhuttepi gaṇabhojanaṃ hotīti āha ‘‘paṭiggahaṇameva hettha pamāṇa’’nti. Yadi evaṃ atha kasmā pāḷiyaṃ ‘‘gaṇabhojanaṃ nāma yattha cattāro bhikkhū pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena bhojanena nimantitā bhuñjanti, etaṃ gaṇabhojanaṃ nāmā’’ti (pāci. 218) vuttaṃ? Taṃ paṭiggahaṇaniyamanatthameva . Na hi appaṭiggahitakaṃ bhikkhū bhuñjantīti ‘‘bhuñjantī’’ti padaṃ paṭiggahaṇaniyamavacanaṃ hoti. Ekato vā nānāto vā viññāpetvāti cattāro bhikkhū ekato ṭhitā vā nisinnā vā upāsakaṃ disvā ‘‘amhākaṃ catunnampi bhattaṃ dehī’’ti vā pāṭekkaṃ pavisitvā ‘‘mayhaṃ bhattaṃ dehi, mayhaṃ bhattaṃ dehī’’ti vā ekato vā nānāto vā viññāpetvā. Tassa duvidhassāpīti yañca nimantanato laddhaṃ gaṇabhojanaṃ, yañca viññattito laddhaṃ, tassa duvidhassāpi gaṇabhojanassa. Evaṃ paṭiggahaṇeti ekato paṭiggahaṇe.
ပာဒာနမ္ပိ ဖလိတတ္တာတိ (ပာစိ. အဋ္ဌ. ၂၁၇-၂၁၈) အန္တမသော ပာဒာနမ္ပိ ယထာ မဟာစမ္မသ္သ ပရတော မံသံ ဒိသ္သတိ, ဧဝံ ဖလိတတ္တာ။ န သက္ကာ ပိဏ္ဍာယ စရိတုန္တိ ဝာလိကာယ ဝာ သက္ခရာယ ဝာ ဖုဋ္ဌမတ္တေ ဒုက္ခုပ္ပတ္တိတော အန္တောဂာမေ ပိဏ္ဍာယ စရိတုံ န သက္ကောတိ။ စီဝရေ ကရိယမာနေတိ သာဋကဉ္စ သုတ္တဉ္စ လဘိတ္ဝာ စီဝရေ ကရိယမာနေ။ ယံ ကိဉ္စိ စီဝရေ ကတ္တဗ္ဗကမ္မန္တိ စီဝရဝိစာရဏဆိန္ဒနမောဃသုတ္တာရောပနာဒိ ယံ ကိဉ္စိ စီဝရေ ကတ္တဗ္ဗံ ကမ္မံ, အန္တမသော သူစိဝေဓနမ္ပီတိ အဓိပ္ပာယော။ ‘‘အဒ္ဓယောဇနမ္ပီ’’တိအာဒိ အဝကံသတော ဝုတ္တံ။ ယော ပန ဒူရံ ဂန္တုကာမော, တတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ, ဂစ္ဆန္တော အဒ္ဓယောဇနဗ္ဘန္တရေ ဂာဝုတေပိ ဘုဉ္ဇိတုံ လဘတိ, ဂတော ပန ဧကဒိဝသံ။ ယဒာ နာဝံ အဘိရုဟိတုကာမော ဝာ ဟောတိ အာရုဠ္ဟော ဝာ ဩရုဠ္ဟော ဝာ, အယံ နာဝာဘိရုဟနသမယော နာမာတိ အာဟ ‘‘နာဝာဘိရုဟနသမယေပိ ဧသေဝ နယော’’တိ။ အယံ ပန ဝိသေသော – အဘိရုဠ္ဟေန ဣစ္ဆိတဋ္ဌာနံ ဂန္တ္ဝာပိ ယာဝ န ဩရောဟတိ, တာဝ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ စတ္တာရော ဘိက္ခူတိ အန္တိမပရိစ္ဆေဒော။ ယတ္ထ ပန သတံ ဝာ သဟသ္သံ ဝာ သန္နိပတိတံ, တတ္ထ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထိ။ တသ္မာ တာဒိသေ ကာလေ ‘‘မဟာသမယော’’တိ အဓိဋ္ဌဟိတ္ဝာ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗံ။ ယော ကောစိ ပဗ္ဗဇိတောတိ သဟဓမ္မိကေသု ဝာ တိတ္ထိယေသု ဝာ အညတရော။
Pādānampi phalitattāti (pāci. aṭṭha. 217-218) antamaso pādānampi yathā mahācammassa parato maṃsaṃ dissati, evaṃ phalitattā. Na sakkā piṇḍāya caritunti vālikāya vā sakkharāya vā phuṭṭhamatte dukkhuppattito antogāme piṇḍāya carituṃ na sakkoti. Cīvare kariyamāneti sāṭakañca suttañca labhitvā cīvare kariyamāne. Yaṃ kiñci cīvare kattabbakammanti cīvaravicāraṇachindanamoghasuttāropanādi yaṃ kiñci cīvare kattabbaṃ kammaṃ, antamaso sūcivedhanampīti adhippāyo. ‘‘Addhayojanampī’’tiādi avakaṃsato vuttaṃ. Yo pana dūraṃ gantukāmo, tattha vattabbameva natthi, gacchanto addhayojanabbhantare gāvutepi bhuñjituṃ labhati, gato pana ekadivasaṃ. Yadā nāvaṃ abhiruhitukāmo vā hoti āruḷho vā oruḷho vā, ayaṃ nāvābhiruhanasamayo nāmāti āha ‘‘nāvābhiruhanasamayepi eseva nayo’’ti. Ayaṃ pana viseso – abhiruḷhena icchitaṭṭhānaṃ gantvāpi yāva na orohati, tāva bhuñjitabbaṃ. Cattāro bhikkhūti antimaparicchedo. Yattha pana sataṃ vā sahassaṃ vā sannipatitaṃ, tattha vattabbameva natthi. Tasmā tādise kāle ‘‘mahāsamayo’’ti adhiṭṭhahitvā bhuñjitabbaṃ. Yo koci pabbajitoti sahadhammikesu vā titthiyesu vā aññataro.
ယေ စ ဒ္ဝေ တယော ဧကတော ဂဏ္ဟန္တီတိ ယေပိ အကပ္ပိယနိမန္တနံ သာဒိယိတ္ဝာ ဒ္ဝေ ဝာ တယော ဝာ ဧကတော ဂဏ္ဟန္တိ, တေသမ္ပိ အနာပတ္တိ။ ပဏီတဘောဇနသူပောဒနဝိညတ္တီဟိ ပန အာပတ္တိယေဝာတိ ဝဒန္တိ, ဥပပရိက္ခိတဗ္ဗံ။ နိစ္စဘတ္တာဒီသူတိ နိစ္စဘတ္တေ သလာကဘတ္တေ ပက္ခိကေ ဥပောသထိကေ ပာဋိပဒိကေ။ တတ္ထ နိစ္စဘတ္တန္တိ ဓုဝဘတ္တံ ဝုစ္စတိ။ ‘‘နိစ္စဘတ္တံ ဂဏ္ဟထာ’’တိ ဝဒန္တိ , ဗဟူနမ္ပိ ဧကတော ဂဏ္ဟိတုံ ဝဋ္ဋတိ။ သလာကဘတ္တာဒီသုပိ ဧသေဝ နယော။
Ye ca dve tayo ekato gaṇhantīti yepi akappiyanimantanaṃ sādiyitvā dve vā tayo vā ekato gaṇhanti, tesampi anāpatti. Paṇītabhojanasūpodanaviññattīhi pana āpattiyevāti vadanti, upaparikkhitabbaṃ. Niccabhattādīsūti niccabhatte salākabhatte pakkhike uposathike pāṭipadike. Tattha niccabhattanti dhuvabhattaṃ vuccati. ‘‘Niccabhattaṃ gaṇhathā’’ti vadanti , bahūnampi ekato gaṇhituṃ vaṭṭati. Salākabhattādīsupi eseva nayo.
ဂဏဘောဇနသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
