| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කඞ්‌ඛාවිතරණී-අභිනව-ටීකා • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
2. ගණභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ගණභොජනෙති ගණෙන ලද්‌ධත්‌තා ගණස්‌ස සන්‌තකෙ භොජනෙ. තෙනාහ ‘‘ගණස්‌ස භොජනෙ’’ති. නනු චෙත්‌ථ ‘‘ගණස්‌ස භොජනෙ’’ති වුච්‌චති, සො ච ඛො ගණො ‘‘කත්‌ථචි ද්‌වීහි, කත්‌ථචි තීහී’’තිආදිනා අනෙකධා අධිප්‌පෙතො, ඉධ කතිහීති ආහ ‘‘ඉධ චා’’තිආදි. තං පනෙතං ගණභොජනං ද්‌වීහි පකාරෙහි පසවති නිමන්‌තනතො වා විඤ්‌ඤත්‌තිතො වාති ආහ ‘‘තෙසං නිමන්‌තනතො වා’’තිආදි. තත්‌ථ නිමන්‌තනතො වාති අකප්‌පියනිමන්‌තනතො වා. ඔදනාදීනං පඤ්‌චන්‌නන්‌ති ඔදනසත්‌තුකුම්‌මාසමච්‌ඡමංසානං පඤ්‌චන්‌නං.
Gaṇabhojaneti gaṇena laddhattā gaṇassa santake bhojane. Tenāha ‘‘gaṇassa bhojane’’ti. Nanu cettha ‘‘gaṇassa bhojane’’ti vuccati, so ca kho gaṇo ‘‘katthaci dvīhi, katthaci tīhī’’tiādinā anekadhā adhippeto, idha katihīti āha ‘‘idha cā’’tiādi. Taṃ panetaṃ gaṇabhojanaṃ dvīhi pakārehi pasavati nimantanato vā viññattito vāti āha ‘‘tesaṃ nimantanato vā’’tiādi. Tattha nimantanato vāti akappiyanimantanato vā. Odanādīnaṃ pañcannanti odanasattukummāsamacchamaṃsānaṃ pañcannaṃ.
‘‘ඔදනෙන නිමන්‌තෙමි, ඔදනං මෙ ගණ්‌හථා’’තිආදිනා නයෙන යෙන කෙනචි වෙවචනෙන වා භාසන්‌තරෙන වා පඤ්‌චන්‌නං භොජනානං නාමං ගහෙත්‌වා නිමන්‌තෙතීති සම්‌බන්‌ධො. චත්‌තාරොති එකට්‌ඨානෙ වා නානාට්‌ඨානෙසු වා ඨිතෙ චත්‌තාරො භික්‌ඛූ. ලක්‌ඛණවචනඤ්‌චෙතං, තස්‌මා චත්‌තාරො වා තතො වා අධිකෙ භික්‌ඛූති අත්‌ථො. වෙවචනෙන වාති භත්‌තඅන්‌නාදිපරියායසද්‌දෙන වා. භාසන්‌තරෙන වාති අන්‌ධදමිළාදිභාසන්‌තරෙන වා. පඤ්‌චන්‌නං භොජනානං නාමං ගහෙත්‌වාති පඤ්‌චන්‌නං භොජනානං අඤ්‌ඤතරස්‌ස නාමං ගහෙත්‌වා. ඔදනෙන නිමන්‌තෙමීති තුම්‌හෙ භන්‌තෙ ඔදනෙන නිමන්‌තෙමි. ආදිසද්‌දෙන ‘‘ආකඞ්‌ඛථ ඔලොකෙථ අධිවාසෙථ පටිමානෙථ, සත්‌තුනා නිමන්‌තෙමි, සත්‌තුං මෙ ගණ්‌හථ ආකඞ්‌ඛථ ඔලොකෙථ අධිවාසෙථ පටිමානෙථා’’තිආදීනං (පාචි. අට්‌ඨ. 217-218) ගහණං. එකතො වාති එකත්‌ථ ඨිතෙ වා නිසින්‌නෙ වා භික්‌ඛූ දිස්‌වා ‘‘තුම්‌හෙ, භන්‌තෙ, ඔදනෙන නිමන්‌තෙමී’’තිආදිනා එවං එකතො නිමන්‌තිතා. නානාතො වා නිමන්‌තිතාති චත්‌තාරි පරිවෙණානි වා විහාරෙ වා ගන්‌ත්‌වා නානාතො වා නිමන්‌තිතා. එකට්‌ඨානෙ ඨිතෙසුයෙව වා එකො පුත්‌තෙන, එකො පිතරාති එවම්‌පි නිමන්‌තිතා නානාතොයෙව නිමන්‌තිතා නාම හොන්‌ති. එකතො ගණ්‌හන්‌තිති අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤස්‌ස ද්‌වාදසහත්‌ථූපචාරෙ ඨිතා ගණ්‌හන්‌ති.
‘‘Odanena nimantemi, odanaṃ me gaṇhathā’’tiādinā nayena yena kenaci vevacanena vā bhāsantarena vā pañcannaṃ bhojanānaṃ nāmaṃ gahetvā nimantetīti sambandho. Cattāroti ekaṭṭhāne vā nānāṭṭhānesu vā ṭhite cattāro bhikkhū. Lakkhaṇavacanañcetaṃ, tasmā cattāro vā tato vā adhike bhikkhūti attho. Vevacanena vāti bhattaannādipariyāyasaddena vā. Bhāsantarena vāti andhadamiḷādibhāsantarena vā. Pañcannaṃ bhojanānaṃ nāmaṃ gahetvāti pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarassa nāmaṃ gahetvā. Odanena nimantemīti tumhe bhante odanena nimantemi. Ādisaddena ‘‘ākaṅkhatha oloketha adhivāsetha paṭimānetha, sattunā nimantemi, sattuṃ me gaṇhatha ākaṅkhatha oloketha adhivāsetha paṭimānethā’’tiādīnaṃ (pāci. aṭṭha. 217-218) gahaṇaṃ. Ekato vāti ekattha ṭhite vā nisinne vā bhikkhū disvā ‘‘tumhe, bhante, odanena nimantemī’’tiādinā evaṃ ekato nimantitā. Nānāto vā nimantitāti cattāri pariveṇāni vā vihāre vā gantvā nānāto vā nimantitā. Ekaṭṭhāne ṭhitesuyeva vā eko puttena, eko pitarāti evampi nimantitā nānātoyeva nimantitā nāma honti. Ekato gaṇhantiti aññamaññassa dvādasahatthūpacāre ṭhitā gaṇhanti.
කස්‌මා පන නානාතො භුත්‌තෙපි ගණභොජනං හොතීති ආහ ‘‘පටිග්‌ගහණමෙව හෙත්‌ථ පමාණ’’න්‌ති. යදි එවං අථ කස්‌මා පාළියං ‘‘ගණභොජනං නාම යත්‌ථ චත්‌තාරො භික්‌ඛූ පඤ්‌චන්‌නං භොජනානං අඤ්‌ඤතරෙන භොජනෙන නිමන්‌තිතා භුඤ්‌ජන්‌ති, එතං ගණභොජනං නාමා’’ති (පාචි. 218) වුත්‌තං? තං පටිග්‌ගහණනියමනත්‌ථමෙව . න හි අප්‌පටිග්‌ගහිතකං භික්‌ඛූ භුඤ්‌ජන්‌තීති ‘‘භුඤ්‌ජන්‌තී’’ති පදං පටිග්‌ගහණනියමවචනං හොති. එකතො වා නානාතො වා විඤ්‌ඤාපෙත්‌වාති චත්‌තාරො භික්‌ඛූ එකතො ඨිතා වා නිසින්‌නා වා උපාසකං දිස්‌වා ‘‘අම්‌හාකං චතුන්‌නම්‌පි භත්‌තං දෙහී’’ති වා පාටෙක්‌කං පවිසිත්‌වා ‘‘මය්‌හං භත්‌තං දෙහි, මය්‌හං භත්‌තං දෙහී’’ති වා එකතො වා නානාතො වා විඤ්‌ඤාපෙත්‌වා. තස්‌ස දුවිධස්‌සාපීති යඤ්‌ච නිමන්‌තනතො ලද්‌ධං ගණභොජනං, යඤ්‌ච විඤ්‌ඤත්‌තිතො ලද්‌ධං, තස්‌ස දුවිධස්‌සාපි ගණභොජනස්‌ස. එවං පටිග්‌ගහණෙති එකතො පටිග්‌ගහණෙ.
Kasmā pana nānāto bhuttepi gaṇabhojanaṃ hotīti āha ‘‘paṭiggahaṇameva hettha pamāṇa’’nti. Yadi evaṃ atha kasmā pāḷiyaṃ ‘‘gaṇabhojanaṃ nāma yattha cattāro bhikkhū pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena bhojanena nimantitā bhuñjanti, etaṃ gaṇabhojanaṃ nāmā’’ti (pāci. 218) vuttaṃ? Taṃ paṭiggahaṇaniyamanatthameva . Na hi appaṭiggahitakaṃ bhikkhū bhuñjantīti ‘‘bhuñjantī’’ti padaṃ paṭiggahaṇaniyamavacanaṃ hoti. Ekato vā nānāto vā viññāpetvāti cattāro bhikkhū ekato ṭhitā vā nisinnā vā upāsakaṃ disvā ‘‘amhākaṃ catunnampi bhattaṃ dehī’’ti vā pāṭekkaṃ pavisitvā ‘‘mayhaṃ bhattaṃ dehi, mayhaṃ bhattaṃ dehī’’ti vā ekato vā nānāto vā viññāpetvā. Tassa duvidhassāpīti yañca nimantanato laddhaṃ gaṇabhojanaṃ, yañca viññattito laddhaṃ, tassa duvidhassāpi gaṇabhojanassa. Evaṃ paṭiggahaṇeti ekato paṭiggahaṇe.
පාදානම්‌පි ඵලිතත්‌තාති (පාචි. අට්‌ඨ. 217-218) අන්‌තමසො පාදානම්‌පි යථා මහාචම්‌මස්‌ස පරතො මංසං දිස්‌සති, එවං ඵලිතත්‌තා. න සක්‌කා පිණ්‌ඩාය චරිතුන්‌ති වාලිකාය වා සක්‌ඛරාය වා ඵුට්‌ඨමත්‌තෙ දුක්‌ඛුප්‌පත්‌තිතො අන්‌තොගාමෙ පිණ්‌ඩාය චරිතුං න සක්‌කොති. චීවරෙ කරියමානෙති සාටකඤ්‌ච සුත්‌තඤ්‌ච ලභිත්‌වා චීවරෙ කරියමානෙ. යං කිඤ්‌චි චීවරෙ කත්‌තබ්‌බකම්‌මන්‌ති චීවරවිචාරණඡින්‌දනමොඝසුත්‌තාරොපනාදි යං කිඤ්‌චි චීවරෙ කත්‌තබ්‌බං කම්‌මං, අන්‌තමසො සූචිවෙධනම්‌පීති අධිප්‌පායො. ‘‘අද්‌ධයොජනම්‌පී’’තිආදි අවකංසතො වුත්‌තං. යො පන දූරං ගන්‌තුකාමො, තත්‌ථ වත්‌තබ්‌බමෙව නත්‌ථි, ගච්‌ඡන්‌තො අද්‌ධයොජනබ්‌භන්‌තරෙ ගාවුතෙපි භුඤ්‌ජිතුං ලභති, ගතො පන එකදිවසං. යදා නාවං අභිරුහිතුකාමො වා හොති ආරුළ්‌හො වා ඔරුළ්‌හො වා, අයං නාවාභිරුහනසමයො නාමාති ආහ ‘‘නාවාභිරුහනසමයෙපි එසෙව නයො’’ති. අයං පන විසෙසො – අභිරුළ්‌හෙන ඉච්‌ඡිතට්‌ඨානං ගන්‌ත්‌වාපි යාව න ඔරොහති, තාව භුඤ්‌ජිතබ්‌බං. චත්‌තාරො භික්‌ඛූති අන්‌තිමපරිච්‌ඡෙදො. යත්‌ථ පන සතං වා සහස්‌සං වා සන්‌නිපතිතං, තත්‌ථ වත්‌තබ්‌බමෙව නත්‌ථි. තස්‌මා තාදිසෙ කාලෙ ‘‘මහාසමයො’’ති අධිට්‌ඨහිත්‌වා භුඤ්‌ජිතබ්‌බං. යො කොචි පබ්‌බජිතොති සහධම්‌මිකෙසු වා තිත්‌ථියෙසු වා අඤ්‌ඤතරො.
Pādānampi phalitattāti (pāci. aṭṭha. 217-218) antamaso pādānampi yathā mahācammassa parato maṃsaṃ dissati, evaṃ phalitattā. Na sakkā piṇḍāya caritunti vālikāya vā sakkharāya vā phuṭṭhamatte dukkhuppattito antogāme piṇḍāya carituṃ na sakkoti. Cīvare kariyamāneti sāṭakañca suttañca labhitvā cīvare kariyamāne. Yaṃ kiñci cīvare kattabbakammanti cīvaravicāraṇachindanamoghasuttāropanādi yaṃ kiñci cīvare kattabbaṃ kammaṃ, antamaso sūcivedhanampīti adhippāyo. ‘‘Addhayojanampī’’tiādi avakaṃsato vuttaṃ. Yo pana dūraṃ gantukāmo, tattha vattabbameva natthi, gacchanto addhayojanabbhantare gāvutepi bhuñjituṃ labhati, gato pana ekadivasaṃ. Yadā nāvaṃ abhiruhitukāmo vā hoti āruḷho vā oruḷho vā, ayaṃ nāvābhiruhanasamayo nāmāti āha ‘‘nāvābhiruhanasamayepi eseva nayo’’ti. Ayaṃ pana viseso – abhiruḷhena icchitaṭṭhānaṃ gantvāpi yāva na orohati, tāva bhuñjitabbaṃ. Cattāro bhikkhūti antimaparicchedo. Yattha pana sataṃ vā sahassaṃ vā sannipatitaṃ, tattha vattabbameva natthi. Tasmā tādise kāle ‘‘mahāsamayo’’ti adhiṭṭhahitvā bhuñjitabbaṃ. Yo koci pabbajitoti sahadhammikesu vā titthiyesu vā aññataro.
යෙ ච ද්‌වෙ තයො එකතො ගණ්‌හන්‌තීති යෙපි අකප්‌පියනිමන්‌තනං සාදියිත්‌වා ද්‌වෙ වා තයො වා එකතො ගණ්‌හන්‌ති, තෙසම්‌පි අනාපත්‌ති. පණීතභොජනසූපොදනවිඤ්‌ඤත්‌තීහි පන ආපත්‌තියෙවාති වදන්‌ති, උපපරික්‌ඛිතබ්‌බං. නිච්‌චභත්‌තාදීසූති නිච්‌චභත්‌තෙ සලාකභත්‌තෙ පක්‌ඛිකෙ උපොසථිකෙ පාටිපදිකෙ. තත්‌ථ නිච්‌චභත්‌තන්‌ති ධුවභත්‌තං වුච්‌චති. ‘‘නිච්‌චභත්‌තං ගණ්‌හථා’’ති වදන්‌ති , බහූනම්‌පි එකතො ගණ්‌හිතුං වට්‌ටති. සලාකභත්‌තාදීසුපි එසෙව නයො.
Ye ca dve tayo ekato gaṇhantīti yepi akappiyanimantanaṃ sādiyitvā dve vā tayo vā ekato gaṇhanti, tesampi anāpatti. Paṇītabhojanasūpodanaviññattīhi pana āpattiyevāti vadanti, upaparikkhitabbaṃ. Niccabhattādīsūti niccabhatte salākabhatte pakkhike uposathike pāṭipadike. Tattha niccabhattanti dhuvabhattaṃ vuccati. ‘‘Niccabhattaṃ gaṇhathā’’ti vadanti , bahūnampi ekato gaṇhituṃ vaṭṭati. Salākabhattādīsupi eseva nayo.
ගණභොජනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
