| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
੨. ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
੨੦੯-੨੧੮. ਗੁਲ਼੍ਹਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋਤਿ ਅਪਾਕਟੋવ। ਏਕੋ ਪੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਏਕਸ੍ਸੇਕਂ ਭਤ੍ਤਂ ‘‘ਅਹਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ’’ਤਿ ਨ વੁਚ੍ਚਤਿ। ‘‘ਸਚੇ ਏਕਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ , ਗਣਭੋਜਨਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨੧੭-੨੧੮) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਉਪਾਸਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤਾਨਂ ਚੇ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਗਣਭੋਜਨਂ ਹੋਤਿ ਏવਾਤਿ ਏਕੇ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ વਿਯ। ‘‘વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ ਪਸવਨੇ ਗਣਸ੍ਸ ਏਕਤੋ ਗਹਣੇ ਇਮਿਨਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ, વਿਸੁਂ ਗਹਣੇ ਪਣੀਤਭੋਜਨਸੂਪੋਦਨવਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਹੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ‘‘વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ ਪਸવਨਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ। ਸੂਪੋਦਨਾਦਿવਸੇਨ ਤਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿ ਏવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਪਰਿવਾਰੇ (ਪਰਿ॰ ੧੬੮) ਏવ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਆਕਾਰਾਨਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਨੁਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਦੁવੁਤ੍ਤਂ। ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂਯੇવ ਪਾਕਟਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਦਭਾਜਨੇ ਨ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਏਕਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਗਹਿਤਭਤ੍ਤਾਪਿ ਅਞ੍ਞੇ ਯਾવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਚੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਏਕਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿਯੇવ ਨਾਮ। ‘‘ਗਚ੍ਛਤਿ ਚੇ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
209-218.Guḷhapaṭicchannoti apākaṭova. Eko puttenāti ekassekaṃ bhattaṃ ‘‘ahaṃ aññena nimantito’’ti na vuccati. ‘‘Sace ekato gaṇhanti, gaṇabhojanaṃ hotī’’ti (pāci. aṭṭha. 217-218) vuttattā cattāro upāsakā cattāro bhikkhū visuṃ visuṃ nimantetvā hatthapāse ṭhitānaṃ ce denti, gaṇabhojanaṃ hoti evāti eke, taṃ na yuttaṃ viya. ‘‘Viññattito pasavane gaṇassa ekato gahaṇe iminā sikkhāpadena āpatti, visuṃ gahaṇe paṇītabhojanasūpodanaviññattīhī’’ti likhitaṃ. ‘‘Viññattito pasavanaṃ aṭṭhuppattivasena aṭṭhakathāyaṃ anuññātaṃ. Sūpodanādivasena tattha āpatti evā’’ti vuttaṃ, taṃ na yuttaṃ. Kasmā? Parivāre (pari. 168) eva dvinnaṃ ākārānaṃ āgatattā, tasmā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘anuññāta’’nti duvuttaṃ. Aṭṭhuppattiyaṃyeva pākaṭanti ‘‘padabhājane na vutta’’nti vattabbaṃ. Ekato gaṇhantīti gahitabhattāpi aññe yāva gaṇhanti, tāva ce tiṭṭhanti, ekato gaṇhantiyeva nāma. ‘‘Gacchati ce, anāpattī’’ti vadanti.
ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਮੇવ ਹੇਤ੍ਥ ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਗਣਭੋਜਨਂ ਨਾਮ ਯਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ…ਪੇ॰… ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏਤਂ ਗਣਭੋਜਨਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੨੧੮) વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? વੁਚ੍ਚਤਿ – ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਂ। ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਗਣਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭੋਜਨਾਨਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਪ੍ਪਹੋਨਕਭੋਜਨਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਭੋਜਨੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾਤਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਨਿਮਨ੍ਤਨਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। ਨਿਮਨ੍ਤਨવਸੇਨੇવ ਪਨ ਗਣਭੋਜਨਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭੋਜਨਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਨ ਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂਯੇવ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ। ਯਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਏવਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਨਿਯਮવਚਨਂ। ਨ ਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਗਣਸ੍ਸ ਯਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਹਾਰਭੋਜਨਹੇਤੁ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਆਗਨ੍ਤੁਕਪਟ੍ਟਂ ਮੋਘਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਿਬ੍ਬਿਤ੍વਾ ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਨੁવਾਤੇ ਯਥਾ ਏਕਤਲਂ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਘਟ੍ਟੇਤਿ। વਲੇਤੀਤਿ ਆવਟ੍ਟੇਤਿ। ਪਰਿવਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਸੁਤ੍ਤਪਰਿવਤ੍ਤਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਟ੍ਟਂ ਸਿਬ੍ਬਨ੍ਤਾਨਂ ਸੁਖਸਿਬ੍ਬਨਤ੍ਥਂ ਪਟ੍ਟਪਰਿવਤ੍ਤਨਞ੍ਚ। ਨવਚੀવਰਕਾਰਕੋ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨ ਇਤਰੋਤਿ। ‘‘ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਭਾਰੇ ਕਯਿਰਮਾਨੇਯੇવ ਕਾਲਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਛਾ ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਥਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ વਿਰੁਜ੍ਝਨਤੋ।
Etthāha – ‘‘paṭiggahaṇameva hettha pamāṇa’’nti vuttaṃ, atha kasmā pāḷiyaṃ ‘‘gaṇabhojanaṃ nāma yattha cattāro…pe… bhuñjanti, etaṃ gaṇabhojanaṃ nāmā’’ti (pāci. 218) vuttanti? Vuccati – yatthāti upayogatthe bhummavacanaṃ. Cattāroti gaṇassa heṭṭhimaparicchedanidassanaṃ. Pañcannaṃ bhojanānanti āpattippahonakabhojananidassanaṃ. Aññatarena bhojanena nimantitāti akappiyanimantananidassanaṃ. Nimantanavaseneva pana gaṇabhojanassa vuttattā ‘‘nimantitā bhuñjantīti vutta’’nti vuttaṃ. ‘‘Aññataraṃ bhojanaṃ viññāpetvā bhuñjantī’’ti pana na vuttaṃ aṭṭhuppattiyaṃyeva pākaṭattā. Yaṃ bhuñjantīti evaṃ sambandho veditabbo. Tattha bhuñjantīti paṭiggāhakaniyamavacanaṃ. Na hi appaṭiggahitakaṃ bhikkhū bhuñjanti. Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘gaṇassa yato paṭiggahitāhārabhojanahetu pācittiya’’nti. Āgantukapaṭṭaṃ moghasuttena sibbitvā ṭhapenti, tattha anuvāte yathā ekatalaṃ hoti, tathā hatthehi ghaṭṭeti. Valetīti āvaṭṭeti. Parivattananti suttaṃ gaṇhantānaṃ sukhaggahaṇatthaṃ suttaparivattanaṃ karoti, paṭṭaṃ sibbantānaṃ sukhasibbanatthaṃ paṭṭaparivattanañca. Navacīvarakārako idhādhippeto, na itaroti. ‘‘Bimbisāraṃ āpucchitvā sambhāre kayiramāneyeva kālā atikkantā, pacchā gaṇabhojanasikkhāpade paññatte bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchī’’ti vadanti, aññathā aṭṭhakathāya virujjhanato.
੨੨੦. ‘‘ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਏਕਤੋਤਿ ਯੇਪਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਨਿਮਨ੍ਤਨਂ ਸਾਦਿਯਿਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿવਚਨੇਨ ਅਕਪ੍ਪਿਯਨਿਮਨ੍ਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਏવ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਅਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਯਸ੍ਸ ਤਦੇਤਂ ਅਨਿਮਨ੍ਤਿਤਚਤੁਤ੍ਥਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਪવੇਸੇਤ੍વਾਤਿ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ। ਚੀવਰਦਾਨਸਮਯਲਦ੍ਧਕਚਤੁਕ੍ਕਂ ਚੀવਰਕਾਰਸਮਯਲਦ੍ਧਕਚਤੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਿ। ਤਾਨਿ ਚਾਤਿ ਯੇਹਿ ਭੋਜਨੇਹਿ વਿਸਙ੍ਕੇਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਾਨਿ। ਮਹਾਥੇਰੇਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ। ਅਟ੍ਠਤ੍વਾਤਿ ਠਿਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾਤਿ ਰਥਿਕਾਦੀਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਮੀਪੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚੀવਰਦਾਨਸਮਯੇ ਗਣਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ। ਏવਞ੍ਚਿਦਂ ਭਗવਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਕਤ੍ਥਚਿ ‘‘ਭੁਞ੍ਜਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ, ਅਯਂ ਸੋਭਨੋ।
220. ‘‘Dve tayo ekatoti yepi akappiyanimantanaṃ sādiyitvā’’tiādivacanena akappiyanimantanapaccayā eva anāpatti, viññattito āpattiyevāti dīpeti. Animantito catuttho yassa tadetaṃ animantitacatutthaṃ. Esa nayo sabbattha. Pavesetvāti nisīdāpetvā. Cīvaradānasamayaladdhakacatukkaṃ cīvarakārasamayaladdhakacatukkanti evamādīni. Tāni cāti yehi bhojanehi visaṅketo natthi, tāni. Mahāthereti upasampanne. Aṭṭhatvāti ṭhitena nimittaṃ dassitaṃ hoti. Tattha tattha gantvāti rathikādīsu bhikkhusamīpe gantvā. Imasmiṃ pana sikkhāpade katthaci potthake ‘‘anujānāmi, bhikkhave, cīvaradānasamaye gaṇabhojanaṃ bhuñjituṃ. Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūna’’nti pāṭho dissati. Katthaci ‘‘bhuñjitu’’nti vatvā ‘‘evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyāthā’’ti pāṭho, ayaṃ sobhano.
ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੪. ਭੋਜਨવਗ੍ਗੋ • 4. Bhojanavaggo
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੨. ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੨. ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੨. ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੨. ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadaṃ
