Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya |
၇. ဂဏကမောဂ္ဂလ္လာနသုတ္တံ
7. Gaṇakamoggallānasuttaṃ
၇၄. ဧဝံ မေ သုတံ – ဧကံ သမယံ ဘဂဝာ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ပုဗ္ဗာရာမေ မိဂာရမာတုပာသာဒေ။ အထ ခော ဂဏကမောဂ္ဂလ္လာနော 1 ဗ္ရာဟ္မဏော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ; ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ။ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ဂဏကမောဂ္ဂလ္လာနော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ –
74. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde. Atha kho gaṇakamoggallāno 2 brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho gaṇakamoggallāno brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca –
‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘော ဂောတမ, ဣမသ္သ မိဂာရမာတုပာသာဒသ္သ ဒိသ္သတိ အနုပုဗ္ဗသိက္ခာ အနုပုဗ္ဗကိရိယာ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒာ ယဒိဒံ – ယာဝ ပစ္ဆိမသောပာနကဠေဝရာः ဣမေသမ္ပိ ဟိ, ဘော ဂောတမ, ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဒိသ္သတိ အနုပုဗ္ဗသိက္ခာ အနုပုဗ္ဗကိရိယာ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒာ ယဒိဒံ – အဇ္ဈေနေः ဣမေသမ္ပိ ဟိ, ဘော ဂောတမ, ဣသ္သာသာနံ ဒိသ္သတိ အနုပုဗ္ဗသိက္ခာ အနုပုဗ္ဗကိရိယာ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒာ ယဒိဒံ – ဣသ္သတ္ထေ 3။ အမ္ဟာကမ္ပိ ဟိ, ဘော ဂောတမ, ဂဏကာနံ ဂဏနာဇီဝာနံ ဒိသ္သတိ အနုပုဗ္ဗသိက္ခာ အနုပုဗ္ဗကိရိယာ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒာ ယဒိဒံ – သင္ခာနေ။ မယဉ္ဟိ, ဘော ဂောတမ, အန္တေဝာသိံ လဘိတ္ဝာ ပဌမံ ဧဝံ ဂဏာပေမ – ‘ဧကံ ဧကကံ, ဒ္ဝေ ဒုကာ, တီဏိ တိကာ, စတ္တာရိ စတုက္ကာ, ပဉ္စ ပဉ္စကာ, ဆ ဆက္ကာ, သတ္တ သတ္တကာ, အဋ္ဌ အဋ္ဌကာ, နဝ နဝကာ, ဒသ ဒသကာ’တိ; သတမ္ပိ မယံ, ဘော ဂောတမ, ဂဏာပေမ, ဘိယ္ယောပိ ဂဏာပေမ။ သက္ကာ နု ခော, ဘော ဂောတမ, ဣမသ္မိမ္ပိ ဓမ္မဝိနယေ ဧဝမေဝ အနုပုဗ္ဗသိက္ခာ အနုပုဗ္ဗကိရိယာ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒာ ပညပေတု’’န္တိ?
‘‘Seyyathāpi, bho gotama, imassa migāramātupāsādassa dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā yadidaṃ – yāva pacchimasopānakaḷevarāः imesampi hi, bho gotama, brāhmaṇānaṃ dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā yadidaṃ – ajjheneः imesampi hi, bho gotama, issāsānaṃ dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā yadidaṃ – issatthe 4. Amhākampi hi, bho gotama, gaṇakānaṃ gaṇanājīvānaṃ dissati anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā yadidaṃ – saṅkhāne. Mayañhi, bho gotama, antevāsiṃ labhitvā paṭhamaṃ evaṃ gaṇāpema – ‘ekaṃ ekakaṃ, dve dukā, tīṇi tikā, cattāri catukkā, pañca pañcakā, cha chakkā, satta sattakā, aṭṭha aṭṭhakā, nava navakā, dasa dasakā’ti; satampi mayaṃ, bho gotama, gaṇāpema, bhiyyopi gaṇāpema. Sakkā nu kho, bho gotama, imasmimpi dhammavinaye evameva anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā paññapetu’’nti?
၇၅. ‘‘သက္ကာ , ဗ္ရာဟ္မဏ, ဣမသ္မိမ္ပိ ဓမ္မဝိနယေ အနုပုဗ္ဗသိက္ခာ အနုပုဗ္ဗကိရိယာ အနုပုဗ္ဗပဋိပဒာ ပညပေတုံ။ သေယ္ယထာပိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဒက္ခော အသ္သဒမ္မကော ဘဒ္ဒံ အသ္သာဇာနီယံ လဘိတ္ဝာ ပဌမေနေဝ မုခာဓာနေ ကာရဏံ ကာရေတိ, အထ ဥတ္တရိံ ကာရဏံ ကာရေတိ; ဧဝမေဝ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, တထာဂတော ပုရိသဒမ္မံ လဘိတ္ဝာ ပဌမံ ဧဝံ ဝိနေတိ – ‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, သီလဝာ ဟောဟိ, ပာတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရာဟိ အာစာရဂောစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒသ္သာဝီ, သမာဒာယ သိက္ခသ္သု သိက္ခာပဒေသူ’’’တိ။
75. ‘‘Sakkā , brāhmaṇa, imasmimpi dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā paññapetuṃ. Seyyathāpi, brāhmaṇa, dakkho assadammako bhaddaṃ assājānīyaṃ labhitvā paṭhameneva mukhādhāne kāraṇaṃ kāreti, atha uttariṃ kāraṇaṃ kāreti; evameva kho, brāhmaṇa, tathāgato purisadammaṃ labhitvā paṭhamaṃ evaṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, sīlavā hohi, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharāhi ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhassu sikkhāpadesū’’’ti.
‘‘ယတော ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဘိက္ခု သီလဝာ ဟောတိ, ပာတိမောက္ခသံဝရသံဝုတော ဝိဟရတိ အာစာရဂောစရသမ္ပန္နော အဏုမတ္တေသု ဝဇ္ဇေသု ဘယဒသ္သာဝီ, သမာဒာယ သိက္ခတိ သိက္ခာပဒေသု, တမေနံ တထာဂတော ဥတ္တရိံ ဝိနေတိ – ‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရော ဟောဟိ, စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ မာ နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောဟိ မာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇာဟိ; ရက္ခာဟိ စက္ခုန္ဒ္ရိယံ, စက္ခုန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇာဟိ။ သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ မာ နိမိတ္တဂ္ဂာဟီ ဟောဟိ မာနုဗ္ယဉ္ဇနဂ္ဂာဟီ။ ယတ္ဝာဓိကရဏမေနံ မနိန္ဒ္ရိယံ အသံဝုတံ ဝိဟရန္တံ အဘိဇ္ဈာဒောမနသ္သာ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ အန္ဝာသ္သဝေယ္ယုံ တသ္သ သံဝရာယ ပဋိပဇ္ဇာဟိ; ရက္ခာဟိ မနိန္ဒ္ရိယံ, မနိန္ဒ္ရိယေ သံဝရံ အာပဇ္ဇာဟီ’’’တိ။
‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, indriyesu guttadvāro hohi, cakkhunā rūpaṃ disvā mā nimittaggāhī hohi mānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjāhi; rakkhāhi cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjāhi. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya mā nimittaggāhī hohi mānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjāhi; rakkhāhi manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjāhī’’’ti.
‘‘ယတော ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဘိက္ခု ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရော ဟောတိ, တမေနံ တထာဂတော ဥတ္တရိံ ဝိနေတိ – ‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဘောဇနေ မတ္တညူ ဟောဟိ။ ပဋိသင္ခာ ယောနိသော အာဟာရံ အာဟာရေယ္ယာသိ – နေဝ ဒဝာယ န မဒာယ န မဏ္ဍနာယ န ဝိဘူသနာယ, ယာဝဒေဝ ဣမသ္သ ကာယသ္သ ဌိတိယာ ယာပနာယ ဝိဟိံသူပရတိယာ ဗ္ရဟ္မစရိယာနုဂ္ဂဟာယ – ဣတိ ပုရာဏဉ္စ ဝေဒနံ ပဋိဟင္ခာမိ, နဝဉ္စ ဝေဒနံ န ဥပ္ပာဒေသ္သာမိ, ယာတ္ရာ စ မေ ဘဝိသ္သတိ အနဝဇ္ဇတာ စ ဖာသုဝိဟာရော စာ’’’တိ။
‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, bhojane mattaññū hohi. Paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreyyāsi – neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya – iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’’ti.
‘‘ယတော ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ , ဘိက္ခု ဘောဇနေ မတ္တညူ ဟောတိ, တမေနံ တထာဂတော ဥတ္တရိံ ဝိနေတိ – ‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော ဝိဟရာဟိ, ဒိဝသံ စင္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေဟိ, ရတ္တိယာ ပဌမံ ယာမံ စင္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေဟိ, ရတ္တိယာ မဇ္ဈိမံ ယာမံ ဒက္ခိဏေန ပသ္သေန သီဟသေယ္ယံ ကပ္ပေယ္ယာသိ ပာဒေ ပာဒံ အစ္စာဓာယ သတော သမ္ပဇာနော ဥဋ္ဌာနသညံ မနသိကရိတ္ဝာ, ရတ္တိယာ ပစ္ဆိမံ ယာမံ ပစ္စုဋ္ဌာယ စင္ကမေန နိသဇ္ဇာယ အာဝရဏီယေဟိ ဓမ္မေဟိ စိတ္တံ ပရိသောဓေဟီ’’’တိ။
‘‘Yato kho, brāhmaṇa , bhikkhu bhojane mattaññū hoti, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, jāgariyaṃ anuyutto viharāhi, divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehi, rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehi, rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeyyāsi pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā, rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhehī’’’ti.
‘‘ယတော ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဘိက္ခု ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တော ဟောတိ, တမေနံ တထာဂတော ဥတ္တရိံ ဝိနေတိ – ‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော ဟောဟိ, အဘိက္ကန္တေ ပဋိက္ကန္တေ သမ္ပဇာနကာရီ , အာလောကိတေ ဝိလောကိတေ သမ္ပဇာနကာရီ, သမိဉ္ဇိတေ ပသာရိတေ သမ္ပဇာနကာရီ, သင္ဃာဋိပတ္တစီဝရဓာရဏေ သမ္ပဇာနကာရီ, အသိတေ ပီတေ ခာယိတေ သာယိတေ သမ္ပဇာနကာရီ , ဥစ္စာရပသ္သာဝကမ္မေ သမ္ပဇာနကာရီ, ဂတေ ဌိတေ နိသိန္နေ သုတ္တေ ဇာဂရိတေ ဘာသိတေ တုဏ္ဟီဘာဝေ သမ္ပဇာနကာရီ’’’တိ။
‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto hoti, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, satisampajaññena samannāgato hohi, abhikkante paṭikkante sampajānakārī , ālokite vilokite sampajānakārī, samiñjite pasārite sampajānakārī, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī , uccārapassāvakamme sampajānakārī, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī’’’ti.
‘‘ယတော ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဘိက္ခု သတိသမ္ပဇညေန သမန္နာဂတော ဟောတိ, တမေနံ တထာဂတော ဥတ္တရိံ ဝိနေတိ – ‘ဧဟိ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇာဟိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇ’န္တိ။ သော ဝိဝိတ္တံ သေနာသနံ ဘဇတိ အရညံ ရုက္ခမူလံ ပဗ္ဗတံ ကန္ဒရံ ဂိရိဂုဟံ သုသာနံ ဝနပ္ပတ္ထံ အဗ္ဘောကာသံ ပလာလပုဉ္ဇံ။ သော ပစ္ဆာဘတ္တံ ပိဏ္ဍပာတပဋိက္ကန္တော နိသီဒတိ ပလ္လင္ကံ အာဘုဇိတ္ဝာ, ဥဇုံ ကာယံ ပဏိဓာယ, ပရိမုခံ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ။ သော အဘိဇ္ဈံ လောကေ ပဟာယ ဝိဂတာဘိဇ္ဈေန စေတသာ ဝိဟရတိ, အဘိဇ္ဈာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဗ္ယာပာဒပဒောသံ ပဟာယ အဗ္ယာပန္နစိတ္တော ဝိဟရတိ သဗ္ဗပာဏဘူတဟိတာနုကမ္ပီ, ဗ္ယာပာဒပဒောသာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ထိနမိဒ္ဓံ 5 ပဟာယ ဝိဂတထိနမိဒ္ဓော ဝိဟရတိ အာလောကသညီ သတော သမ္ပဇာနော, ထိနမိဒ္ဓာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စံ ပဟာယ အနုဒ္ဓတော ဝိဟရတိ အဇ္ဈတ္တံ ဝူပသန္တစိတ္တော, ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စာ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ; ဝိစိကိစ္ဆံ ပဟာယ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆော ဝိဟရတိ အကထံကထီ ကုသလေသု ဓမ္မေသု, ဝိစိကိစ္ဆာယ စိတ္တံ ပရိသောဓေတိ။
‘‘Yato kho, brāhmaṇa, bhikkhu satisampajaññena samannāgato hoti, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, vivittaṃ senāsanaṃ bhajāhi araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñja’nti. So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanappatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā, ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya, parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti; byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti; thinamiddhaṃ 6 pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti; uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti; vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.
၇၆. ‘‘သော ဣမေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ စေတသော ဥပက္ကိလေသေ ပညာယ ဒုဗ္ဗလီကရဏေ ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ။ပေ.။ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ။ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ သုခသ္သ စ ပဟာနာ။ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။
76. ‘‘So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Pītiyā ca virāgā… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Sukhassa ca pahānā… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
‘‘ယေ ခော တေ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဘိက္ခူ သေက္ခာ 7 အပတ္တမာနသာ အနုတ္တရံ ယောဂက္ခေမံ ပတ္ထယမာနာ ဝိဟရန္တိ တေသု မေ အယံ ဧဝရူပီ အနုသာသနီ ဟောတိ။ ယေ ပန တေ ဘိက္ခူ အရဟန္တော ခီဏာသဝာ ဝုသိတဝန္တော ကတကရဏီယာ ဩဟိတဘာရာ အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထာ ပရိက္ခီဏဘဝသံယောဇနာ သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တာ တေသံ ဣမေ ဓမ္မာ ဒိဋ္ဌဓမ္မသုခဝိဟာရာယ စေဝ သံဝတ္တန္တိ, သတိသမ္ပဇညာယ စာ’’တိ။
‘‘Ye kho te, brāhmaṇa, bhikkhū sekkhā 8 apattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamānā viharanti tesu me ayaṃ evarūpī anusāsanī hoti. Ye pana te bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā tesaṃ ime dhammā diṭṭhadhammasukhavihārāya ceva saṃvattanti, satisampajaññāya cā’’ti.
ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဂဏကမောဂ္ဂလ္လာနော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ကိံ နု ခော ဘောတော ဂောတမသ္သ သာဝကာ ဘောတာ ဂောတမေန ဧဝံ ဩဝဒီယမာနာ ဧဝံ အနုသာသီယမာနာ သဗ္ဗေ အစ္စန္တံ နိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ အာရာဓေန္တ္န္တ္တိ ဥဒာဟု ဧကစ္စေ နာရာဓေန္တီ’’တိ? ‘‘အပ္ပေကစ္စေ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, မမ သာဝကာ မယာ ဧဝံ ဩဝဒီယမာနာ ဧဝံ အနုသာသီယမာနာ အစ္စန္တံ နိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ အာရာဓေန္တိ, ဧကစ္စေ နာရာဓေန္တီ’’တိ။
Evaṃ vutte, gaṇakamoggallāno brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho bhoto gotamassa sāvakā bhotā gotamena evaṃ ovadīyamānā evaṃ anusāsīyamānā sabbe accantaṃ niṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhentntti udāhu ekacce nārādhentī’’ti? ‘‘Appekacce kho, brāhmaṇa, mama sāvakā mayā evaṃ ovadīyamānā evaṃ anusāsīyamānā accantaṃ niṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhentī’’ti.
‘‘ကော နု ခော, ဘော ဂောတမ, ဟေတု ကော ပစ္စယော ယံ တိဋ္ဌတေဝ နိဗ္ဗာနံ, တိဋ္ဌတိ နိဗ္ဗာနဂာမီ မဂ္ဂော, တိဋ္ဌတိ ဘဝံ ဂောတမော သမာဒပေတာ; အထ စ ပန ဘောတော ဂောတမသ္သ သာဝကာ ဘောတာ ဂောတမေန ဧဝံ ဩဝဒီယမာနာ ဧဝံ အနုသာသီယမာနာ အပ္ပေကစ္စေ အစ္စန္တံ နိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ အာရာဓေန္တိ, ဧကစ္စေ နာရာဓေန္တီ’’တိ?
‘‘Ko nu kho, bho gotama, hetu ko paccayo yaṃ tiṭṭhateva nibbānaṃ, tiṭṭhati nibbānagāmī maggo, tiṭṭhati bhavaṃ gotamo samādapetā; atha ca pana bhoto gotamassa sāvakā bhotā gotamena evaṃ ovadīyamānā evaṃ anusāsīyamānā appekacce accantaṃ niṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhentī’’ti?
၇၇. ‘‘တေန ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, တံယေဝေတ္ထ ပဋိပုစ္ဆိသ္သာမိ။ ယထာ တေ ခမေယ္ယ တထာ နံ ဗ္ယာကရေယ္ယာသိ။ တံ ကိံ မညသိ , ဗ္ရာဟ္မဏ, ကုသလော တ္ဝံ ရာဇဂဟဂာမိသ္သ မဂ္ဂသ္သာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘော, ကုသလော အဟံ ရာဇဂဟဂာမိသ္သ မဂ္ဂသ္သာ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဣဓ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ ရာဇဂဟံ ဂန္တုကာမော။ သော တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, ရာဇဂဟံ ဂန္တုံ; တသ္သ မေ ရာဇဂဟသ္သ မဂ္ဂံ ဥပဒိသာ’တိ။ တမေနံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာသိ – ‘ဧဟမ္ဘော 9 ပုရိသ, အယံ မဂ္ဂော ရာဇဂဟံ ဂစ္ဆတိ။ တေန မုဟုတ္တံ ဂစ္ဆ, တေန မုဟုတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ဒက္ခိသ္သသိ အမုကံ နာမ ဂာမံ, တေန မုဟုတ္တံ ဂစ္ဆ, တေန မုဟုတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ဒက္ခိသ္သသိ အမုကံ နာမ နိဂမံ; တေန မုဟုတ္တံ ဂစ္ဆ, တေန မုဟုတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ဒက္ခိသ္သသိ ရာဇဂဟသ္သ အာရာမရာမဏေယ္ယကံ ဝနရာမဏေယ္ယကံ ဘူမိရာမဏေယ္ယကံ ပောက္ခရဏီရာမဏေယ္ယက’န္တိ။ သော တယာ ဧဝံ ဩဝဒီယမာနော ဧဝံ အနုသာသီယမာနော ဥမ္မဂ္ဂံ ဂဟေတ္ဝာ ပစ္ဆာမုခော ဂစ္ဆေယ္ယ။ အထ ဒုတိယော ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ ရာဇဂဟံ ဂန္တုကာမော။ သော တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ဣစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, ရာဇဂဟံ ဂန္တုံ; တသ္သ မေ ရာဇဂဟသ္သ မဂ္ဂံ ဥပဒိသာ’တိ။ တမေနံ တ္ဝံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယာသိ – ‘ဧဟမ္ဘော ပုရိသ, အယံ မဂ္ဂော ရာဇဂဟံ ဂစ္ဆတိ။ တေန မုဟုတ္တံ ဂစ္ဆ, တေန မုဟုတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ဒက္ခိသ္သသိ အမုကံ နာမ ဂာမံ; တေန မုဟုတ္တံ ဂစ္ဆ, တေန မုဟုတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ဒက္ခိသ္သသိ အမုကံ နာမ နိဂမံ; တေန မုဟုတ္တံ ဂစ္ဆ, တေန မုဟုတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ဒက္ခိသ္သသိ ရာဇဂဟသ္သ အာရာမရာမဏေယ္ယကံ ဝနရာမဏေယ္ယကံ ဘူမိရာမဏေယ္ယကံ ပောက္ခရဏီရာမဏေယ္ယက’န္တိ။ သော တယာ ဧဝံ ဩဝဒီယမာနော ဧဝံ အနုသာသီယမာနော သောတ္ထိနာ ရာဇဂဟံ ဂစ္ဆေယ္ယ။ ကော နု ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဟေတု ကော ပစ္စယော ယံ တိဋ္ဌတေဝ ရာဇဂဟံ , တိဋ္ဌတိ ရာဇဂဟဂာမီ မဂ္ဂော, တိဋ္ဌသိ တ္ဝံ သမာဒပေတာ; အထ စ ပန တယာ ဧဝံ ဩဝဒီယမာနော ဧဝံ အနုသာသီယမာနော ဧကော ပုရိသော ဥမ္မဂ္ဂံ ဂဟေတ္ဝာ ပစ္ဆာမုခော ဂစ္ဆေယ္ယ, ဧကော သောတ္ထိနာ ရာဇဂဟံ ဂစ္ဆေယ္ယာ’’တိ? ‘‘ဧတ္ထ က္ယာဟံ, ဘော ဂောတမ, ကရောမိ? မဂ္ဂက္ခာယီဟံ, ဘော ဂောတမာ’’တိ။
77. ‘‘Tena hi, brāhmaṇa, taṃyevettha paṭipucchissāmi. Yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi. Taṃ kiṃ maññasi , brāhmaṇa, kusalo tvaṃ rājagahagāmissa maggassā’’ti? ‘‘Evaṃ, bho, kusalo ahaṃ rājagahagāmissa maggassā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, brāhmaṇa, idha puriso āgaccheyya rājagahaṃ gantukāmo. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘icchāmahaṃ, bhante, rājagahaṃ gantuṃ; tassa me rājagahassa maggaṃ upadisā’ti. Tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘ehambho 10 purisa, ayaṃ maggo rājagahaṃ gacchati. Tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma gāmaṃ, tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma nigamaṃ; tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi rājagahassa ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka’nti. So tayā evaṃ ovadīyamāno evaṃ anusāsīyamāno ummaggaṃ gahetvā pacchāmukho gaccheyya. Atha dutiyo puriso āgaccheyya rājagahaṃ gantukāmo. So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘icchāmahaṃ, bhante, rājagahaṃ gantuṃ; tassa me rājagahassa maggaṃ upadisā’ti. Tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi – ‘ehambho purisa, ayaṃ maggo rājagahaṃ gacchati. Tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma gāmaṃ; tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi amukaṃ nāma nigamaṃ; tena muhuttaṃ gaccha, tena muhuttaṃ gantvā dakkhissasi rājagahassa ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka’nti. So tayā evaṃ ovadīyamāno evaṃ anusāsīyamāno sotthinā rājagahaṃ gaccheyya. Ko nu kho, brāhmaṇa, hetu ko paccayo yaṃ tiṭṭhateva rājagahaṃ , tiṭṭhati rājagahagāmī maggo, tiṭṭhasi tvaṃ samādapetā; atha ca pana tayā evaṃ ovadīyamāno evaṃ anusāsīyamāno eko puriso ummaggaṃ gahetvā pacchāmukho gaccheyya, eko sotthinā rājagahaṃ gaccheyyā’’ti? ‘‘Ettha kyāhaṃ, bho gotama, karomi? Maggakkhāyīhaṃ, bho gotamā’’ti.
‘‘ဧဝမေဝ ခော, ဗ္ရာဟ္မဏ, တိဋ္ဌတေဝ နိဗ္ဗာနံ, တိဋ္ဌတိ နိဗ္ဗာနဂာမီ မဂ္ဂော, တိဋ္ဌာမဟံ သမာဒပေတာ; အထ စ ပန မမ သာဝကာ မယာ ဧဝံ ဩဝဒီယမာနာ ဧဝံ အနုသာသီယမာနာ အပ္ပေကစ္စေ အစ္စန္တံ နိဋ္ဌံ နိဗ္ဗာနံ အာရာဓေန္တိ, ဧကစ္စေ နာရာဓေန္တိ။ ဧတ္ထ က္ယာဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ကရောမိ? မဂ္ဂက္ခာယီဟံ, ဗ္ရာဟ္မဏ, တထာဂတော’’တိ။
‘‘Evameva kho, brāhmaṇa, tiṭṭhateva nibbānaṃ, tiṭṭhati nibbānagāmī maggo, tiṭṭhāmahaṃ samādapetā; atha ca pana mama sāvakā mayā evaṃ ovadīyamānā evaṃ anusāsīyamānā appekacce accantaṃ niṭṭhaṃ nibbānaṃ ārādhenti, ekacce nārādhenti. Ettha kyāhaṃ, brāhmaṇa, karomi? Maggakkhāyīhaṃ, brāhmaṇa, tathāgato’’ti.
၇၈. ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဂဏကမောဂ္ဂလ္လာနော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ယေမေ, ဘော ဂောတမ, ပုဂ္ဂလာ အသ္သဒ္ဓာ ဇီဝိကတ္ထာ န သဒ္ဓာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ သဌာ မာယာဝိနော ကေတဗိနော 11 ဥဒ္ဓတာ ဥန္နဠာ စပလာ မုခရာ ဝိကိဏ္ဏဝာစာ ဣန္ဒ္ရိယေသု အဂုတ္တဒ္ဝာရာ ဘောဇနေ အမတ္တညုနော ဇာဂရိယံ အနနုယုတ္တာ သာမညေ အနပေက္ခဝန္တော သိက္ခာယ န တိဗ္ဗဂာရဝာ ဗာဟုလိကာ 12 သာထလိကာ ဩက္ကမနေ ပုဗ္ဗင္ဂမာ ပဝိဝေကေ နိက္ခိတ္တဓုရာ ကုသီတာ ဟီနဝီရိယာ မုဋ္ဌသ္သတိနော အသမ္ပဇာနာ အသမာဟိတာ ဝိဗ္ဘန္တစိတ္တာ ဒုပ္ပညာ ဧဠမူဂာ, န တေဟိ ဘဝံ ဂောတမော သဒ္ဓိံ သံဝသတိ’’။
78. Evaṃ vutte, gaṇakamoggallāno brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yeme, bho gotama, puggalā assaddhā jīvikatthā na saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā saṭhā māyāvino ketabino 13 uddhatā unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā indriyesu aguttadvārā bhojane amattaññuno jāgariyaṃ ananuyuttā sāmaññe anapekkhavanto sikkhāya na tibbagāravā bāhulikā 14 sāthalikā okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurā kusītā hīnavīriyā muṭṭhassatino asampajānā asamāhitā vibbhantacittā duppaññā eḷamūgā, na tehi bhavaṃ gotamo saddhiṃ saṃvasati’’.
‘‘ယေ ပန တေ ကုလပုတ္တာ သဒ္ဓာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတာ အသဌာ အမာယာဝိနော အကေတဗိနော အနုဒ္ဓတာ အနုန္နဠာ အစပလာ အမုခရာ အဝိကိဏ္ဏဝာစာ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရာ ဘောဇနေ မတ္တညုနော ဇာဂရိယံ အနုယုတ္တာ သာမညေ အပေက္ခဝန္တော သိက္ခာယ တိဗ္ဗဂာရဝာ နဗာဟုလိကာ နသာထလိကာ ဩက္ကမနေ နိက္ခိတ္တဓုရာ ပဝိဝေကေ ပုဗ္ဗင္ဂမာ အာရဒ္ဓဝီရိယာ ပဟိတတ္တာ ဥပဋ္ဌိတသ္သတိနော သမ္ပဇာနာ သမာဟိတာ ဧကဂ္ဂစိတ္တာ ပညဝန္တော အနေဠမူဂာ, တေဟိ ဘဝံ ဂောတမော သဒ္ဓိံ သံဝသတိ။
‘‘Ye pana te kulaputtā saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā asaṭhā amāyāvino aketabino anuddhatā anunnaḷā acapalā amukharā avikiṇṇavācā indriyesu guttadvārā bhojane mattaññuno jāgariyaṃ anuyuttā sāmaññe apekkhavanto sikkhāya tibbagāravā nabāhulikā nasāthalikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā āraddhavīriyā pahitattā upaṭṭhitassatino sampajānā samāhitā ekaggacittā paññavanto aneḷamūgā, tehi bhavaṃ gotamo saddhiṃ saṃvasati.
‘‘သေယ္ယထာပိ , ဘော ဂောတမ, ယေ ကေစိ မူလဂန္ဓာ, ကာလာနုသာရိ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ယေ ကေစိ သာရဂန္ဓာ, လောဟိတစန္ဒနံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ယေ ကေစိ ပုပ္ဖဂန္ဓာ, ဝသ္သိကံ တေသံ အဂ္ဂမက္ခာယတိ; ဧဝမေဝ ဘောတော ဂောတမသ္သ ဩဝာဒော ပရမဇ္ဇဓမ္မေသု။
‘‘Seyyathāpi , bho gotama, ye keci mūlagandhā, kālānusāri tesaṃ aggamakkhāyati; ye keci sāragandhā, lohitacandanaṃ tesaṃ aggamakkhāyati; ye keci pupphagandhā, vassikaṃ tesaṃ aggamakkhāyati; evameva bhoto gotamassa ovādo paramajjadhammesu.
‘‘အဘိက္ကန္တံ , ဘော ဂောတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂောတမ! သေယ္ယထာပိ, ဘော ဂောတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ – ‘စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီ’တိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂောတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂောတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ ဥပာသကံ မံ ဘဝံ ဂောတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတံ သရဏံ ဂတ’’န္တိ။
‘‘Abhikkantaṃ , bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
ဂဏကမောဂ္ဂလ္လာနသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ သတ္တမံ။
Gaṇakamoggallānasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ၇. ဂဏကမောဂ္ဂလ္လာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Gaṇakamoggallānasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၇. ဂဏကမောဂ္ဂလ္လာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 7. Gaṇakamoggallānasuttavaṇṇanā