| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
๗. คณกโมคฺคลฺลานสุตฺตวณฺณนา
7. Gaṇakamoggallānasuttavaṇṇanā
๗๔. เอวํ เม สุตนฺติ คณกโมคฺคลฺลานสุตฺตํฯ ตตฺถ ยาว ปจฺฉิมโสปานกเฬวราติ ยาว ปฐมโสปานผลกา เอกทิวเสเนว สตฺตภูมิโก ปาสาโท น สกฺกา กาตุํ, วตฺถุํ โสเธตฺวา ถมฺภุสฺสาปนโต ปฎฺฐาย ปน ยาว จิตฺตกมฺมกรณา อนุปุพฺพกิริยา เจตฺถ ปญฺญายตีติ ทเสฺสติฯ ยทิทํ อเชฺฌเนติ ตโยปิ เวทา น สกฺกา เอกทิวเสเนว อธียิตุํ, เอเตสํ อเชฺฌเนปิ ปน อนุปุพฺพกิริยาว ปญฺญายตีติ ทเสฺสติฯ อิสฺสเตฺถติ อาวุธวิชฺชายปิ เอกทิวเสเนว วาลเวธิ นาม น สกฺกา กาตุํ, ฐานสมฺปาทนมุฎฺฐิกรณาทีหิ ปน เอตฺถาปิ อนุปุพฺพกิริยา ปญฺญายตีติ ทเสฺสติฯ สงฺขาเนติ คณนายฯ ตตฺถ อนุปุพฺพกิริยํ อตฺตนาว ทเสฺสโนฺต เอวํ คณาเปมาติอาทิมาหฯ
74.Evaṃme sutanti gaṇakamoggallānasuttaṃ. Tattha yāva pacchimasopānakaḷevarāti yāva paṭhamasopānaphalakā ekadivaseneva sattabhūmiko pāsādo na sakkā kātuṃ, vatthuṃ sodhetvā thambhussāpanato paṭṭhāya pana yāva cittakammakaraṇā anupubbakiriyā cettha paññāyatīti dasseti. Yadidaṃ ajjheneti tayopi vedā na sakkā ekadivaseneva adhīyituṃ, etesaṃ ajjhenepi pana anupubbakiriyāva paññāyatīti dasseti. Issattheti āvudhavijjāyapi ekadivaseneva vālavedhi nāma na sakkā kātuṃ, ṭhānasampādanamuṭṭhikaraṇādīhi pana etthāpi anupubbakiriyā paññāyatīti dasseti. Saṅkhāneti gaṇanāya. Tattha anupubbakiriyaṃ attanāva dassento evaṃ gaṇāpemātiādimāha.
๗๕. เสยฺยถาปิ พฺราหฺมณาติ อิธ ภควา ยสฺมา พาหิรสมเย ยถา ยถา สิปฺปํ อุคฺคณฺหนฺติ, ตถา ตถา เกราฎิกา โหนฺติ, ตสฺมา อตฺตโน สาสนํ พาหิรสมเยน อนุปเมตฺวา ภทฺรอสฺสาชานีเยน อุปเมโนฺต เสยฺยถาปีติอาทิมาหฯ ภโทฺร หิ อสฺสาชานีโย ยสฺมิํ การเณ ทมิโต โหติ, ตํ ชีวิตเหตุปิ นาติกฺกมติฯ เอวเมว สาสเน สมฺมาปฎิปโนฺน กุลปุโตฺต สีลเวลํ นาติกฺกมติฯ มุขาธาเนติ มุขฎฺฐปเนฯ
75.Seyyathāpi brāhmaṇāti idha bhagavā yasmā bāhirasamaye yathā yathā sippaṃ uggaṇhanti, tathā tathā kerāṭikā honti, tasmā attano sāsanaṃ bāhirasamayena anupametvā bhadraassājānīyena upamento seyyathāpītiādimāha. Bhadro hi assājānīyo yasmiṃ kāraṇe damito hoti, taṃ jīvitahetupi nātikkamati. Evameva sāsane sammāpaṭipanno kulaputto sīlavelaṃ nātikkamati. Mukhādhāneti mukhaṭṭhapane.
๗๖. สติสมฺปชญฺญาย จาติ สติสมฺปชญฺญาหิ สมงฺคิภาวตฺถาย ฯ เทฺว หิ ขีณาสวา สตตวิหารี จ โนสตตวิหารี จฯ ตตฺถ สตตวิหารี ยํกิญฺจิ กมฺมํ กตฺวาปิ ผลสมาปตฺติํ สมาปชฺชิตุํ สโกฺกติ, โน สตตวิหารี ปน อปฺปมตฺตเกปิ กิเจฺจ กิจฺจปฺปสุโต หุตฺวา ผลสมาปตฺติํ อเปฺปตุํ น สโกฺกติฯ
76.Satisampajaññāya cāti satisampajaññāhi samaṅgibhāvatthāya . Dve hi khīṇāsavā satatavihārī ca nosatatavihārī ca. Tattha satatavihārī yaṃkiñci kammaṃ katvāpi phalasamāpattiṃ samāpajjituṃ sakkoti, no satatavihārī pana appamattakepi kicce kiccappasuto hutvā phalasamāpattiṃ appetuṃ na sakkoti.
ตตฺริทํ วตฺถุ – เอโก กิร ขีณาสวเตฺถโร ขีณาสวสามเณรํ คเหตฺวา อรญฺญวาสํ คโต, ตตฺถ มหาเถรสฺส เสนาสนํ ปตฺตํ, สามเณรสฺส น ปาปุณาติ, ตํ วิตเกฺกโนฺต เถโร เอกทิวสมฺปิ ผลสมาปตฺติํ อเปฺปตุํ นาสกฺขิฯ สามเณโร ปน เตมาสํ ผลสมาปตฺติรติยา วีตินาเมตฺวา ‘‘สปฺปาโย , ภเนฺต, อรญฺญวาโส ชาโต’’ติ เถรํ ปุจฺฉิฯ เถโร ‘‘น ชาโต, อาวุโส’’ติ อาหฯ อิติ โย เอวรูโป ขีณาสโว, โส อิเม ธเมฺม อาทิโต ปฎฺฐาย อาวชฺชิตฺวาว สมาปชฺชิตุํ สกฺขิสฺสตีติ ทเสฺสโนฺต ‘‘สติสมฺปชญฺญาย จา’’ติ อาหฯ
Tatridaṃ vatthu – eko kira khīṇāsavatthero khīṇāsavasāmaṇeraṃ gahetvā araññavāsaṃ gato, tattha mahātherassa senāsanaṃ pattaṃ, sāmaṇerassa na pāpuṇāti, taṃ vitakkento thero ekadivasampi phalasamāpattiṃ appetuṃ nāsakkhi. Sāmaṇero pana temāsaṃ phalasamāpattiratiyā vītināmetvā ‘‘sappāyo , bhante, araññavāso jāto’’ti theraṃ pucchi. Thero ‘‘na jāto, āvuso’’ti āha. Iti yo evarūpo khīṇāsavo, so ime dhamme ādito paṭṭhāya āvajjitvāva samāpajjituṃ sakkhissatīti dassento ‘‘satisampajaññāya cā’’ti āha.
๗๘. เยเม, โภ โคตมาติ ตถาคเต กิร กถยเนฺตว พฺราหฺมณสฺส ‘‘อิเม ปุคฺคลา น อาราเธนฺติ, อิเม อาราเธนฺตี’’ติ นโย อุทปาทิ, ตํ ทเสฺสโนฺต เอวํ วตฺตุมารโทฺธฯ
78.Yeme, bho gotamāti tathāgate kira kathayanteva brāhmaṇassa ‘‘ime puggalā na ārādhenti, ime ārādhentī’’ti nayo udapādi, taṃ dassento evaṃ vattumāraddho.
ปรมชฺชธเมฺมสูติ อชฺชธมฺมา นาม ฉสตฺถารธมฺมา, เตสุ โคตมวาโทว, ปรโม อุตฺตโมติ อโตฺถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ
Paramajjadhammesūti ajjadhammā nāma chasatthāradhammā, tesu gotamavādova, paramo uttamoti attho. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฎฺฐกถาย
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
คณกโมคฺคลฺลานสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Gaṇakamoggallānasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya / ๗. คณกโมคฺคลฺลานสุตฺตํ • 7. Gaṇakamoggallānasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ๗. คณกโมคฺคลฺลานสุตฺตวณฺณนา • 7. Gaṇakamoggallānasuttavaṇṇanā
