| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
๗. คณกโมคฺคลฺลานสุตฺตวณฺณนา
7. Gaṇakamoggallānasuttavaṇṇanā
๗๔. ยถา เหฎฺฐิมโสปานผลกํ โอโรหนฺตสฺส ปจฺฉิมํ นาม โหติ, เอวํ อาโรหนฺตสฺส ปฐมํ นาม โหตีติ วุตฺตํ – ‘‘ยาว ปจฺฉิมโสปานกเฬวราติ ยาว ปฐมโสปานผลกา’’ติฯ วตฺถุํ โสเธตฺวาติ วตฺถุวิชฺชาจริเยน วุตฺตวิธินา ปาสาทวตฺถุโน โสธนวิธิํ กตฺวาฯ เอตฺถาติ ปาสาทกรเณฯ สตฺตธา ภินฺนสฺส วาลคฺคสฺส อํสุโกฎิเวธโก วาลเวธิ นามฯ ฐานสมฺปาทนนฺติ เวสาขมณฺฑลาทีนํ สมฺปาทนํฯ มุฎฺฐิกรณาทีหีติ อุสุมุฎฺฐิกรณชิยาคาหชิยาวิชฺฌาทีหิฯ เอวํ คณาเปมาติ เอกํ นาม เอกเมว, เทฺว ทุกา จตฺตาริ, ตีณิ ติกานิ นว, จตฺตาริ จตุกฺกานิ โสฬสาติอาทินา เอวํ คณนํ สิกฺขาเปมฯ
74. Yathā heṭṭhimasopānaphalakaṃ orohantassa pacchimaṃ nāma hoti, evaṃ ārohantassa paṭhamaṃ nāma hotīti vuttaṃ – ‘‘yāva pacchimasopānakaḷevarāti yāva paṭhamasopānaphalakā’’ti. Vatthuṃ sodhetvāti vatthuvijjācariyena vuttavidhinā pāsādavatthuno sodhanavidhiṃ katvā. Etthāti pāsādakaraṇe. Sattadhā bhinnassa vālaggassa aṃsukoṭivedhako vālavedhi nāma. Ṭhānasampādananti vesākhamaṇḍalādīnaṃ sampādanaṃ. Muṭṭhikaraṇādīhīti usumuṭṭhikaraṇajiyāgāhajiyāvijjhādīhi. Evaṃ gaṇāpemāti ekaṃ nāma ekameva, dve dukā cattāri, tīṇi tikāni nava, cattāri catukkāni soḷasātiādinā evaṃ gaṇanaṃ sikkhāpema.
๗๕. เกราฎิกา โหนฺตีติ สมยสฺส อนุปกฺกิลิฎฺฐกรณมายาสาเฐเยฺยน สมนฺนาคตา โหนฺติฯ ตํ ทมนํ ชีวิตเหตุปิ นาติกฺกมติ, อยมสฺส ชาติโทสาภาโวฯ
75.Kerāṭikā hontīti samayassa anupakkiliṭṭhakaraṇamāyāsāṭheyyena samannāgatā honti. Taṃ damanaṃ jīvitahetupi nātikkamati, ayamassa jātidosābhāvo.
๗๖. สติสมฺปชญฺญาหิ สมงฺคิภาวตฺถายาติ สตตวิหาริภาวสาธเนหิ สติสมฺปชเญฺญหิ สมนฺนาคมตฺถายฯ นนุ จ ขีณาสวา สติเวปุลฺลปฺปตฺตา ปญฺญาเวปุลฺลปฺปตฺตา จ, กถํ ตสฺส สติสมฺปชญฺญํ ปโยคสาธนียํ ปวตฺตนฺติ อาห ‘‘เทฺว หี’’ติอาทิฯ สตตวิหารีติ สตตํ สมาปตฺติวิหาริพหุลา, ตสฺมา เต อิจฺฉิติจฺฉิตกฺขเณ ผลสมาปตฺติํ สมาปชฺชนฺติฯ วุตฺตวิปริยาเยน โนสตตวิหาริโน ทฎฺฐพฺพาฯ เตนาห ‘‘ตตฺถา’’ติอาทิฯ อเปฺปตุํ น สโกฺกติ อนาจิณฺณภาวโตฯ
76.Satisampajaññāhi samaṅgibhāvatthāyāti satatavihāribhāvasādhanehi satisampajaññehi samannāgamatthāya. Nanu ca khīṇāsavā sativepullappattā paññāvepullappattā ca, kathaṃ tassa satisampajaññaṃ payogasādhanīyaṃ pavattanti āha ‘‘dve hī’’tiādi. Satatavihārīti satataṃ samāpattivihāribahulā, tasmā te icchiticchitakkhaṇe phalasamāpattiṃ samāpajjanti. Vuttavipariyāyena nosatatavihārino daṭṭhabbā. Tenāha ‘‘tatthā’’tiādi. Appetuṃ na sakkoti anāciṇṇabhāvato.
ตํ วิตเกฺกโนฺตติ ‘‘สามเณรสฺส เสนาสนํ นตฺถิ, อรญฺญญฺจ สีหาทีหิ สปริสฺสยํ, กิํ นุ โข ตสฺส ภวิสฺสตี’’ติ ตํ วิตเกฺกโนฺตฯ เอวรูโปติ เอทิโส ยถาวุตฺตสามเณรสทิโส ขีณาสโวฯ อิเม ธเมฺมติ อิมสฺมิํ สุเตฺต อาคเต สีลาทิธเมฺมฯ อาวชฺชิตฺวาวาติ อตฺตโน ปริสุทฺธสีลตาทิอาวชฺชนเหตุ เอว สมาปชฺชิตุํ สกฺขิสฺสติฯ
Taṃ vitakkentoti ‘‘sāmaṇerassa senāsanaṃ natthi, araññañca sīhādīhi saparissayaṃ, kiṃ nu kho tassa bhavissatī’’ti taṃ vitakkento. Evarūpoti ediso yathāvuttasāmaṇerasadiso khīṇāsavo. Ime dhammeti imasmiṃ sutte āgate sīlādidhamme. Āvajjitvāvāti attano parisuddhasīlatādiāvajjanahetu eva samāpajjituṃ sakkhissati.
๗๘. ‘‘เยเม, โภ โคตมา’’ติ วจนสฺส สมฺพนฺธํ ทเสฺสตุํ, ‘‘ตถาคเต กิรา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ เอวนฺติ ‘‘เยเม, โภ โคตมา’’ติอาทิอากาเรหิ วตฺตุมารโทฺธฯ
78.‘‘Yeme, bho gotamā’’ti vacanassa sambandhaṃ dassetuṃ, ‘‘tathāgate kirā’’tiādi vuttaṃ. Evanti ‘‘yeme, bho gotamā’’tiādiākārehi vattumāraddho.
อชฺชธเมฺมสูติ อปุราตนธเมฺมสุฯ ตกฺกนมตฺตานิ หิ เตหิ กเปฺปตฺวา สยํปฎิภานํ วิรจิตานิฯ ปุราตนตาย ปริปุณฺณตาย เอกนฺตนิยฺยานิกตาย จ ปรโม อุตฺตโมฯ เตนาห – ‘‘เตสุ…เป.… อุตฺตโมติ อโตฺถ’’ติฯ เสสํ สุวิเญฺญยฺยเมวฯ
Ajjadhammesūti apurātanadhammesu. Takkanamattāni hi tehi kappetvā sayaṃpaṭibhānaṃ viracitāni. Purātanatāya paripuṇṇatāya ekantaniyyānikatāya ca paramo uttamo. Tenāha – ‘‘tesu…pe… uttamoti attho’’ti. Sesaṃ suviññeyyameva.
คณกโมคฺคลฺลานสุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ
Gaṇakamoggallānasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya / ๗. คณกโมคฺคลฺลานสุตฺตํ • 7. Gaṇakamoggallānasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ๗. คณกโมคฺคลฺลานสุตฺตวณฺณนา • 7. Gaṇakamoggallānasuttavaṇṇanā
