| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / เปตวตฺถุ-อฎฺฐกถา • Petavatthu-aṭṭhakathā |
๑๐. คณเปตวตฺถุวณฺณนา
10. Gaṇapetavatthuvaṇṇanā
นคฺคา ทุพฺพณฺณรูปาตฺถาติ อิทํ สตฺถริ เชตวเน วิหรเนฺต สมฺพหุเล เปเต อารพฺภ วุตฺตํฯ สาวตฺถิยํ กิร สมฺพหุลา มนุสฺสา คณภูตา อสฺสทฺธา อปฺปสนฺนา มเจฺฉรมลปริยุฎฺฐิตจิตฺตา ทานาทิสุจริตวิมุขา หุตฺวา จิรํ ชีวิตฺวา กายสฺส เภทา นครสฺส สมีเป เปตโยนิยํ นิพฺพตฺติํสุ ฯ อเถกทิวสํ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย คจฺฉโนฺต อนฺตรามเคฺค เปเต ทิสฺวา –
Naggā dubbaṇṇarūpātthāti idaṃ satthari jetavane viharante sambahule pete ārabbha vuttaṃ. Sāvatthiyaṃ kira sambahulā manussā gaṇabhūtā assaddhā appasannā maccheramalapariyuṭṭhitacittā dānādisucaritavimukhā hutvā ciraṃ jīvitvā kāyassa bhedā nagarassa samīpe petayoniyaṃ nibbattiṃsu . Athekadivasaṃ āyasmā mahāmoggallāno sāvatthiyaṃ piṇḍāya gacchanto antarāmagge pete disvā –
๗๘๒.
782.
‘‘นคฺคา ทุพฺพณรูปาตฺถ, กิสา ธมนิสนฺถตา;
‘‘Naggā dubbaṇarūpāttha, kisā dhamanisanthatā;
อุปฺผาสุลิกา กิสิกา, เก นุ ตุเมฺหตฺถ มาริสา’’ติฯ –
Upphāsulikā kisikā, ke nu tumhettha mārisā’’ti. –
คาถาย ปุจฺฉิฯ ตตฺถ ทุพฺพณฺณรูปาตฺถาติ ทุพฺพณฺณสรีรา โหถฯ เก นุ ตุเมฺหตฺถาติ ตุเมฺห เก นุ นาม ภวถฯ มาริสาติ เต อตฺตโน สารุปฺปวเสน อาลปติฯ
Gāthāya pucchi. Tattha dubbaṇṇarūpātthāti dubbaṇṇasarīrā hotha. Ke nu tumhetthāti tumhe ke nu nāma bhavatha. Mārisāti te attano sāruppavasena ālapati.
ตํ สุตฺวา เปตา –
Taṃ sutvā petā –
๗๘๓.
783.
‘‘มยํ ภทเนฺต เปตมฺหา, ทุคฺคตา ยมโลกิกา;
‘‘Mayaṃ bhadante petamhā, duggatā yamalokikā;
ปาปกมฺมํ กริตฺวาน, เปตโลกํ อิโต คตา’’ติฯ –
Pāpakammaṃ karitvāna, petalokaṃ ito gatā’’ti. –
คาถาย อตฺตโน เปตภาวํ ปกาเสตฺวา ปุน เถเรน –
Gāthāya attano petabhāvaṃ pakāsetvā puna therena –
๗๘๔.
784.
‘‘กิํ นุ กาเยน วาจาย, มนสา ทุกฺกฎํ กตํ;
‘‘Kiṃ nu kāyena vācāya, manasā dukkaṭaṃ kataṃ;
กิสฺสกมฺมวิปาเกน, เปตโลกํ อิโต คตา’’ติฯ –
Kissakammavipākena, petalokaṃ ito gatā’’ti. –
คาถาย กตกมฺมํ ปุจฺฉิตา –
Gāthāya katakammaṃ pucchitā –
๗๘๕.
785.
‘‘อนาวเฎสุ ติเตฺถสุ, วิจินิมฺหทฺธมาสกํ;
‘‘Anāvaṭesu titthesu, vicinimhaddhamāsakaṃ;
สเนฺตสุ เทยฺยธเมฺมสุ, ทีปํ นากมฺห อตฺตโนฯ
Santesu deyyadhammesu, dīpaṃ nākamha attano.
๗๘๖.
786.
‘‘นทิํ อุเปม ตสิตา, ริตฺตกา ปริวตฺตติ;
‘‘Nadiṃ upema tasitā, rittakā parivattati;
ฉายํ อุเปม อุเณฺหสุ, อาตโป ปริวตฺตติฯ
Chāyaṃ upema uṇhesu, ātapo parivattati.
๗๘๗.
787.
‘‘อคฺคิวโณฺณ จ โน วาโต, ฑหโนฺต อุปวายติ;
‘‘Aggivaṇṇo ca no vāto, ḍahanto upavāyati;
เอตญฺจ ภเนฺต อรหาม, อญฺญญฺจ ปาปกํ ตโตฯ
Etañca bhante arahāma, aññañca pāpakaṃ tato.
๗๘๘.
788.
‘‘อปิ โยชนานิ คจฺฉาม, ฉาตา อาหารเคธิโน;
‘‘Api yojanāni gacchāma, chātā āhāragedhino;
อลทฺธาว นิวตฺตาม, อโห โน อปฺปปุญฺญตาฯ
Aladdhāva nivattāma, aho no appapuññatā.
๗๘๙.
789.
‘‘ฉาตา ปมุจฺฉิตา ภนฺตา, ภูมิยํ ปฎิสุมฺภิตา;
‘‘Chātā pamucchitā bhantā, bhūmiyaṃ paṭisumbhitā;
อุตฺตานา ปฎิกิราม, อวกุชฺชา ปตามเสฯ
Uttānā paṭikirāma, avakujjā patāmase.
๗๙๐.
790.
‘‘เต จ ตเตฺถว ปติตา, ภูมิยํ ปฎิสุมฺภิตา;
‘‘Te ca tattheva patitā, bhūmiyaṃ paṭisumbhitā;
อุรํ สีสญฺจ ฆเฎฺฎม, อโห โน อปฺปปุญฺญตาฯ
Uraṃ sīsañca ghaṭṭema, aho no appapuññatā.
๗๙๑.
791.
‘‘เอตญฺจ ภเนฺต อรหาม, อญฺญญฺจ ปาปกํ ตโต;
‘‘Etañca bhante arahāma, aññañca pāpakaṃ tato;
สเนฺตสุ เทยฺยธเมฺมสุ, ทีปํ นากมฺห อตฺตโนฯ
Santesu deyyadhammesu, dīpaṃ nākamha attano.
๗๙๒.
792.
‘‘เต หิ นูน อิโต คนฺตฺวา, โยนิํ ลทฺธาน มานุสิํ;
‘‘Te hi nūna ito gantvā, yoniṃ laddhāna mānusiṃ;
วทญฺญู สีลสมฺปนฺนา, กาหาม กุสลํ พหุ’’นฺติฯ –
Vadaññū sīlasampannā, kāhāma kusalaṃ bahu’’nti. –
อตฺตนา กตกมฺมํ กเถสุํฯ
Attanā katakammaṃ kathesuṃ.
๗๘๘. ตตฺถ อปิ โยชนานิ คจฺฉามาติ อเนกานิปิ โยชนานิ คจฺฉามฯ กถํ? ฉาตา อาหารเคธิโนติ , จิรกาลํ ชิฆจฺฉาย ชิฆจฺฉิตา อาหาเร คิทฺธา อภิคิชฺฌนฺตา หุตฺวา, เอวํ คนฺตฺวาปิ กิญฺจิ อาหารํ อลทฺธาเยว นิวตฺตามฯ อปฺปปุญฺญตาติ อปุญฺญตา อกตกลฺยาณตาฯ
788. Tattha api yojanāni gacchāmāti anekānipi yojanāni gacchāma. Kathaṃ? Chātā āhāragedhinoti , cirakālaṃ jighacchāya jighacchitā āhāre giddhā abhigijjhantā hutvā, evaṃ gantvāpi kiñci āhāraṃ aladdhāyeva nivattāma. Appapuññatāti apuññatā akatakalyāṇatā.
๗๘๙. อุตฺตานา ปฎิกิรามาติ กทาจิ อุตฺตานา หุตฺวา วิกิริยมานงฺคปจฺจงฺคา วิย วตฺตามฯ อวกุชฺชา ปตามเสติ กทาจิ อวกุชฺชา หุตฺวา ปตามฯ
789.Uttānāpaṭikirāmāti kadāci uttānā hutvā vikiriyamānaṅgapaccaṅgā viya vattāma. Avakujjā patāmaseti kadāci avakujjā hutvā patāma.
๗๙๐. เต จาติ เต มยํฯ อุรํ สีสญฺจ ฆเฎฺฎมาติ อวกุชฺชา หุตฺวา ปติตา อุฎฺฐาตุํ อสโกฺกนฺตา เวธนฺตา เวทนาปฺปตฺตา อตฺตโน อตฺตโน อุรํ สีสญฺจ ปฎิฆํสามฯ เสสํ เหฎฺฐา วุตฺตนยเมวฯ
790.Te cāti te mayaṃ. Uraṃ sīsañca ghaṭṭemāti avakujjā hutvā patitā uṭṭhātuṃ asakkontā vedhantā vedanāppattā attano attano uraṃ sīsañca paṭighaṃsāma. Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
เถโร ตํ ปวตฺติํ ภควโต อาโรเจสิฯ ภควา ตมตฺถํ อฎฺฐุปฺปตฺติํ กตฺวา สมฺปตฺตปริสาย ธมฺมํ เทเสสิฯ ตํ สุตฺวา มหาชโน มเจฺฉรมลํ ปหาย ทานาทิสุจริตนิรโต อโหสีติฯ
Thero taṃ pavattiṃ bhagavato ārocesi. Bhagavā tamatthaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desesi. Taṃ sutvā mahājano maccheramalaṃ pahāya dānādisucaritanirato ahosīti.
คณเปตวตฺถุวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Gaṇapetavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / เปตวตฺถุปาฬิ • Petavatthupāḷi / ๑๐. คณเปตวตฺถุ • 10. Gaṇapetavatthu
