| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
१०. गन्धब्बकायसंयुत्तवण्णना
10. Gandhabbakāyasaṃyuttavaṇṇanā
४३८-५४९. मूलगन्धादिभेदं गन्धं अवन्ति अपयुञ्जन्तीति गन्धब्बा, तेसं कायो समूहो गन्धब्बकायो, गन्धब्बदेवनिकायो। चातुमहाराजिकेसु एकियाव ते दट्ठब्बा, तप्परियापन्नताय तत्थ वा नियुत्ताति गन्धब्बकायिका। तेसं तेसं रुक्खगच्छलतानं मूलं पटिच्च पवत्तो गन्धो मूलगन्धो, तस्मिं मूलगन्धे। अधिवत्थाति मूलगन्धं अधिट्ठाय, अभिभुय्य वा वसन्ता। एस नयो सेसेसुपि। तं निस्सायाति तं मूलगन्धं रुक्खं पच्चयं कत्वा निब्बत्ता। न केवलं तत्थ गन्धो एव, मूलमेव वा तेसं पच्चयोति दस्सेन्तो ‘‘सो ही’’तिआदिमाह। उपकप्पतीति निवासट्ठानभावेन विनियुञ्जति। गन्धगन्धेति गन्धानं गन्धसमुदाये। मूलादिगन्धानं गन्धेति मूलादिगतअवयवगन्धानं गन्धे, तिमूलादिगतसमुदायभूतेति अत्थो। पुब्बे हि ‘‘मूलगन्धे’’तिआदिना रुक्खानं अवयवगन्धो गहितो, इध पन सब्बसो गहितत्ता समुदायगन्धो वेदितब्बो। तेनाह ‘‘यस्स हि रुक्खस्सा’’तिआदि। सोति सो सब्बो मूलादिगतो गन्धो गन्धसमुदायो इध गन्धगन्धो नाम। तस्स गन्धस्स गन्धेति तस्स समुदायगन्धस्स तथाभूते गन्धे। सरिक्खं सदिसं पटिदानं एतिस्साति सरिक्खदानं, पत्थना। यथाधिप्पेतफलानि सरिक्खदानत्ताव अधिप्पेतफलं देन्तु, असरिक्खदानं कथन्ति? तम्पि देतियेव पुञ्ञस्स सब्बकामददत्ताति आह ‘‘असरिक्खदानम्पी’’तिआदि।
438-549. Mūlagandhādibhedaṃ gandhaṃ avanti apayuñjantīti gandhabbā, tesaṃ kāyo samūho gandhabbakāyo, gandhabbadevanikāyo. Cātumahārājikesu ekiyāva te daṭṭhabbā, tappariyāpannatāya tattha vā niyuttāti gandhabbakāyikā. Tesaṃ tesaṃ rukkhagacchalatānaṃ mūlaṃ paṭicca pavatto gandho mūlagandho, tasmiṃ mūlagandhe. Adhivatthāti mūlagandhaṃ adhiṭṭhāya, abhibhuyya vā vasantā. Esa nayo sesesupi. Taṃ nissāyāti taṃ mūlagandhaṃ rukkhaṃ paccayaṃ katvā nibbattā. Na kevalaṃ tattha gandho eva, mūlameva vā tesaṃ paccayoti dassento ‘‘so hī’’tiādimāha. Upakappatīti nivāsaṭṭhānabhāvena viniyuñjati. Gandhagandheti gandhānaṃ gandhasamudāye. Mūlādigandhānaṃ gandheti mūlādigataavayavagandhānaṃ gandhe, timūlādigatasamudāyabhūteti attho. Pubbe hi ‘‘mūlagandhe’’tiādinā rukkhānaṃ avayavagandho gahito, idha pana sabbaso gahitattā samudāyagandho veditabbo. Tenāha ‘‘yassa hi rukkhassā’’tiādi. Soti so sabbo mūlādigato gandho gandhasamudāyo idha gandhagandho nāma. Tassa gandhassa gandheti tassa samudāyagandhassa tathābhūte gandhe. Sarikkhaṃ sadisaṃ paṭidānaṃ etissāti sarikkhadānaṃ, patthanā. Yathādhippetaphalāni sarikkhadānattāva adhippetaphalaṃ dentu, asarikkhadānaṃ kathanti? Tampi detiyeva puññassa sabbakāmadadattāti āha ‘‘asarikkhadānampī’’tiādi.
गन्धब्बकायसंयुत्तवण्णना निट्ठिता।
Gandhabbakāyasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya
१. सुद्धिकसुत्तं • 1. Suddhikasuttaṃ
२. सुचरितसुत्तं • 2. Sucaritasuttaṃ
३. मूलगन्धदातासुत्तं • 3. Mūlagandhadātāsuttaṃ
४-१२. सारगन्धादिदातासुत्तनवकं • 4-12. Sāragandhādidātāsuttanavakaṃ
१३-२२. मूलगन्धदानूपकारसुत्तदसकं • 13-22. Mūlagandhadānūpakārasuttadasakaṃ
२३-११२. सारगन्धादिदानूपकारसुत्तनवुतिकं • 23-112. Sāragandhādidānūpakārasuttanavutikaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / १०. गन्धब्बकायसंयुत्तवण्णना • 10. Gandhabbakāyasaṃyuttavaṇṇanā
