| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๑๐. คนฺธพฺพกายสํยุตฺตวณฺณนา
10. Gandhabbakāyasaṃyuttavaṇṇanā
๔๓๘-๕๔๙. มูลคนฺธาทิเภทํ คนฺธํ อวนฺติ อปยุญฺชนฺตีติ คนฺธพฺพา, เตสํ กาโย สมูโห คนฺธพฺพกาโย, คนฺธพฺพเทวนิกาโยฯ จาตุมหาราชิเกสุ เอกิยาว เต ทฎฺฐพฺพา, ตปฺปริยาปนฺนตาย ตตฺถ วา นิยุตฺตาติ คนฺธพฺพกายิกาฯ เตสํ เตสํ รุกฺขคจฺฉลตานํ มูลํ ปฎิจฺจ ปวโตฺต คโนฺธ มูลคโนฺธ, ตสฺมิํ มูลคเนฺธฯ อธิวตฺถาติ มูลคนฺธํ อธิฎฺฐาย, อภิภุยฺย วา วสนฺตาฯ เอส นโย เสเสสุปิฯ ตํ นิสฺสายาติ ตํ มูลคนฺธํ รุกฺขํ ปจฺจยํ กตฺวา นิพฺพตฺตาฯ น เกวลํ ตตฺถ คโนฺธ เอว, มูลเมว วา เตสํ ปจฺจโยติ ทเสฺสโนฺต ‘‘โส หี’’ติอาทิมาหฯ อุปกปฺปตีติ นิวาสฎฺฐานภาเวน วินิยุญฺชติฯ คนฺธคเนฺธติ คนฺธานํ คนฺธสมุทาเยฯ มูลาทิคนฺธานํ คเนฺธติ มูลาทิคตอวยวคนฺธานํ คเนฺธ, ติมูลาทิคตสมุทายภูเตติ อโตฺถฯ ปุเพฺพ หิ ‘‘มูลคเนฺธ’’ติอาทินา รุกฺขานํ อวยวคโนฺธ คหิโต, อิธ ปน สพฺพโส คหิตตฺตา สมุทายคโนฺธ เวทิตโพฺพฯ เตนาห ‘‘ยสฺส หิ รุกฺขสฺสา’’ติอาทิฯ โสติ โส สโพฺพ มูลาทิคโต คโนฺธ คนฺธสมุทาโย อิธ คนฺธคโนฺธ นามฯ ตสฺส คนฺธสฺส คเนฺธติ ตสฺส สมุทายคนฺธสฺส ตถาภูเต คเนฺธฯ สริกฺขํ สทิสํ ปฎิทานํ เอติสฺสาติ สริกฺขทานํ, ปตฺถนาฯ ยถาธิเปฺปตผลานิ สริกฺขทานตฺตาว อธิเปฺปตผลํ เทนฺตุ, อสริกฺขทานํ กถนฺติ? ตมฺปิ เทติเยว ปุญฺญสฺส สพฺพกามททตฺตาติ อาห ‘‘อสริกฺขทานมฺปี’’ติอาทิฯ
438-549. Mūlagandhādibhedaṃ gandhaṃ avanti apayuñjantīti gandhabbā, tesaṃ kāyo samūho gandhabbakāyo, gandhabbadevanikāyo. Cātumahārājikesu ekiyāva te daṭṭhabbā, tappariyāpannatāya tattha vā niyuttāti gandhabbakāyikā. Tesaṃ tesaṃ rukkhagacchalatānaṃ mūlaṃ paṭicca pavatto gandho mūlagandho, tasmiṃ mūlagandhe. Adhivatthāti mūlagandhaṃ adhiṭṭhāya, abhibhuyya vā vasantā. Esa nayo sesesupi. Taṃ nissāyāti taṃ mūlagandhaṃ rukkhaṃ paccayaṃ katvā nibbattā. Na kevalaṃ tattha gandho eva, mūlameva vā tesaṃ paccayoti dassento ‘‘so hī’’tiādimāha. Upakappatīti nivāsaṭṭhānabhāvena viniyuñjati. Gandhagandheti gandhānaṃ gandhasamudāye. Mūlādigandhānaṃ gandheti mūlādigataavayavagandhānaṃ gandhe, timūlādigatasamudāyabhūteti attho. Pubbe hi ‘‘mūlagandhe’’tiādinā rukkhānaṃ avayavagandho gahito, idha pana sabbaso gahitattā samudāyagandho veditabbo. Tenāha ‘‘yassa hi rukkhassā’’tiādi. Soti so sabbo mūlādigato gandho gandhasamudāyo idha gandhagandho nāma. Tassa gandhassa gandheti tassa samudāyagandhassa tathābhūte gandhe. Sarikkhaṃ sadisaṃ paṭidānaṃ etissāti sarikkhadānaṃ, patthanā. Yathādhippetaphalāni sarikkhadānattāva adhippetaphalaṃ dentu, asarikkhadānaṃ kathanti? Tampi detiyeva puññassa sabbakāmadadattāti āha ‘‘asarikkhadānampī’’tiādi.
คนฺธพฺพกายสํยุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Gandhabbakāyasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya
๑. สุทฺธิกสุตฺตํ • 1. Suddhikasuttaṃ
๒. สุจริตสุตฺตํ • 2. Sucaritasuttaṃ
๓. มูลคนฺธทาตาสุตฺตํ • 3. Mūlagandhadātāsuttaṃ
๔-๑๒. สารคนฺธาทิทาตาสุตฺตนวกํ • 4-12. Sāragandhādidātāsuttanavakaṃ
๑๓-๒๒. มูลคนฺธทานูปการสุตฺตทสกํ • 13-22. Mūlagandhadānūpakārasuttadasakaṃ
๒๓-๑๑๒. สารคนฺธาทิทานูปการสุตฺตนวุติกํ • 23-112. Sāragandhādidānūpakārasuttanavutikaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๑๐. คนฺธพฺพกายสํยุตฺตวณฺณนา • 10. Gandhabbakāyasaṃyuttavaṇṇanā
