| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๙. คนฺธชาตสุตฺตวณฺณนา
9. Gandhajātasuttavaṇṇanā
๘๐. นวเม เอตทโวจาติ ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฎิกฺกโนฺต ทสพลสฺส วตฺตํ ทเสฺสตฺวา อตฺตโน ทิวาวิหารฎฺฐานํ คนฺตฺวา ‘‘อิมสฺมิํ โลเก มูลคโนฺธ นาม อตฺถิ, สารคโนฺธ นาม อตฺถิ, ปุปฺผคโนฺธ นาม อตฺถิฯ อิเม ปน ตโยปิ คนฺธา อนุวาตํเยว คจฺฉนฺติ, น ปฎิวาตํฯ อตฺถิ นุ โข กิญฺจิ, ยสฺส ปฎิวาตมฺปิ คโนฺธ คจฺฉตี’’ติ จิเนฺตตฺวา อฎฺฐนฺนํ วรานํ คหณกาเลเยว กงฺขุปฺปตฺติสมเย อุปสงฺกมนวรสฺส คหิตตฺตา ตกฺขณํเยว ทิวาฎฺฐานโต วุฎฺฐาย สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสิโนฺน อุปฺปนฺนาย กงฺขาย วิโนทนตฺถํ เอตํ ‘‘ตีณิมานิ, ภเนฺต’’ติอาทิวจนํ อโวจฯ ตตฺถ คนฺธชาตานีติ คนฺธชาติโยฯ มูลคโนฺธติ มูลวตฺถุโก คโนฺธ, คนฺธสมฺปนฺนํ วา มูลเมว มูลคโนฺธฯ ตสฺส หิ คโนฺธ อนุวาตํ คจฺฉติฯ คนฺธสฺส ปน คโนฺธ นาม นตฺถิฯ สารคนฺธปุปฺผคเนฺธสุปิ เอเสว นโยฯ อตฺถานนฺท, กิญฺจิ คนฺธชาตนฺติ เอตฺถ สรณคมนาทโย คุณวณฺณภาสนวเสน ทิสาคามิตาย คนฺธสทิสตฺตา คนฺธา, เตสํ วตฺถุภูโต ปุคฺคโล คนฺธชาตํ นามฯ คโนฺธ คจฺฉตีติ วณฺณภาสนวเสน คจฺฉติฯ สีลวาติ ปญฺจสีเลน วา ทสสีเลน วา สีลวาฯ กลฺยาณธโมฺมติ เตเนว สีลธเมฺมน กลฺยาณธโมฺม สุนฺทรธโมฺมฯ วิคตมลมเจฺฉเรนาติอาทีนํ อโตฺถ วิสุทฺธิมเคฺค (วิสุทฺธิ. ๑.๑๖๐) วิตฺถาริโตวฯ ทิสาสูติ จตูสุ ทิสาสุ จตูสุ อนุทิสาสุ ฯ สมณพฺราหฺมณาติ สมิตปาปพาหิตปาปา สมณพฺราหฺมณาฯ
80. Navame etadavocāti pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto dasabalassa vattaṃ dassetvā attano divāvihāraṭṭhānaṃ gantvā ‘‘imasmiṃ loke mūlagandho nāma atthi, sāragandho nāma atthi, pupphagandho nāma atthi. Ime pana tayopi gandhā anuvātaṃyeva gacchanti, na paṭivātaṃ. Atthi nu kho kiñci, yassa paṭivātampi gandho gacchatī’’ti cintetvā aṭṭhannaṃ varānaṃ gahaṇakāleyeva kaṅkhuppattisamaye upasaṅkamanavarassa gahitattā takkhaṇaṃyeva divāṭṭhānato vuṭṭhāya satthu santikaṃ gantvā vanditvā ekamantaṃ nisinno uppannāya kaṅkhāya vinodanatthaṃ etaṃ ‘‘tīṇimāni, bhante’’tiādivacanaṃ avoca. Tattha gandhajātānīti gandhajātiyo. Mūlagandhoti mūlavatthuko gandho, gandhasampannaṃ vā mūlameva mūlagandho. Tassa hi gandho anuvātaṃ gacchati. Gandhassa pana gandho nāma natthi. Sāragandhapupphagandhesupi eseva nayo. Atthānanda, kiñci gandhajātanti ettha saraṇagamanādayo guṇavaṇṇabhāsanavasena disāgāmitāya gandhasadisattā gandhā, tesaṃ vatthubhūto puggalo gandhajātaṃ nāma. Gandho gacchatīti vaṇṇabhāsanavasena gacchati. Sīlavāti pañcasīlena vā dasasīlena vā sīlavā. Kalyāṇadhammoti teneva sīladhammena kalyāṇadhammo sundaradhammo. Vigatamalamaccherenātiādīnaṃ attho visuddhimagge (visuddhi. 1.160) vitthāritova. Disāsūti catūsu disāsu catūsu anudisāsu . Samaṇabrāhmaṇāti samitapāpabāhitapāpā samaṇabrāhmaṇā.
น ปุปฺผคโนฺธ ปฎิวาตเมตีติ วสฺสิกปุปฺผาทีนํ คโนฺธ ปฎิวาตํ น คจฺฉติฯ น จนฺทนํ ตครมลฺลิกา วาติ จนฺทนตครมลฺลิกานมฺปิ คโนฺธ ปฎิวาตํ น คจฺฉตีติ อโตฺถฯ เทวโลเกปิ ผุฎสุมนา นาม โหติ, ตสฺสา ปุปฺผิตทิวเส คโนฺธ โยชนสตํ อโชฺฌตฺถรติฯ โสปิ ปฎิวาตํ วิทตฺถิมตฺตมฺปิ รตนมตฺตมฺปิ คนฺตุํ น สโกฺกตีติ วทนฺติฯ สตญฺจ คโนฺธ ปฎิวาตเมตีติ สตญฺจ ปณฺฑิตานํ พุทฺธปเจฺจกพุทฺธพุทฺธปุตฺตานํ สีลาทิคุณคโนฺธ ปฎิวาตํ คจฺฉติฯ สพฺพา ทิสา สปฺปุริโส ปวายตีติ สปฺปุริโส ปณฺฑิโต สีลาทิคุณคเนฺธน สพฺพา ทิสา ปวายติ, สพฺพา ทิสา คเนฺธน อวตฺถรตีติ อโตฺถฯ
Na pupphagandho paṭivātametīti vassikapupphādīnaṃ gandho paṭivātaṃ na gacchati. Na candanaṃ tagaramallikā vāti candanatagaramallikānampi gandho paṭivātaṃ na gacchatīti attho. Devalokepi phuṭasumanā nāma hoti, tassā pupphitadivase gandho yojanasataṃ ajjhottharati. Sopi paṭivātaṃ vidatthimattampi ratanamattampi gantuṃ na sakkotīti vadanti. Satañca gandho paṭivātametīti satañca paṇḍitānaṃ buddhapaccekabuddhabuddhaputtānaṃ sīlādiguṇagandho paṭivātaṃ gacchati. Sabbā disā sappuriso pavāyatīti sappuriso paṇḍito sīlādiguṇagandhena sabbā disā pavāyati, sabbā disā gandhena avattharatīti attho.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๙. คนฺธชาตสุตฺตํ • 9. Gandhajātasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๙. คนฺธชาตสุตฺตวณฺณนา • 9. Gandhajātasuttavaṇṇanā
