| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๔. คโนฺธทกิยเตฺถรอปทานวณฺณนา
4. Gandhodakiyattheraapadānavaṇṇanā
ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺสาติอาทิกํ อายสฺมโต คโนฺธทกิยเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมมุนิวเรสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพโตฺต ปรินิพฺพุเต ภควติ นครวาสิโน โพธิปูชํ กุรุมาเน ทิสฺวา วิจิตฺตฆเฎ จนฺทนกปฺปุราครุอาทิมิสฺสกสุคโนฺธทเกน ปูเรตฺวา โพธิรุกฺขํ อภิสิญฺจิฯ ตสฺมิํ ขเณ เทโว มหาธาราหิ ปวสฺสิฯ ตทา โส อสนิเวเคน กาลํ กโตฯ เตเนว ปุญฺญกเมฺมน เทวโลเก นิพฺพตฺติ, ตเตฺถว ฐิโต ‘‘อโห พุโทฺธ, อโห ธโมฺม’’ติอาทิคาถาโย อภาสิฯ เอวํ โส เทวมนุเสฺสสุ สมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา สพฺพปริฬาหวิปฺปมุโตฺต นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฎฺฐาเน สีติภาวมุปคโต สุขิโต อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพโตฺต วิญฺญุตํ ปโตฺต สตฺถริ ปสโนฺน ปพฺพชิตฺวา กมฺมฎฺฐานํ อารภิตฺวา วิปสฺสโนฺต นจิรเสฺสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ ปุเพฺพ กตปุเญฺญน คโนฺธทกิยเตฺถโรติ ปากโฎ อโหสิฯ
Padumuttarabuddhassātiādikaṃ āyasmato gandhodakiyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimamunivaresu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbatto parinibbute bhagavati nagaravāsino bodhipūjaṃ kurumāne disvā vicittaghaṭe candanakappurāgaruādimissakasugandhodakena pūretvā bodhirukkhaṃ abhisiñci. Tasmiṃ khaṇe devo mahādhārāhi pavassi. Tadā so asanivegena kālaṃ kato. Teneva puññakammena devaloke nibbatti, tattheva ṭhito ‘‘aho buddho, aho dhammo’’tiādigāthāyo abhāsi. Evaṃ so devamanussesu sampattiyo anubhavitvā sabbapariḷāhavippamutto nibbattanibbattaṭṭhāne sītibhāvamupagato sukhito imasmiṃ buddhuppāde kulagehe nibbatto viññutaṃ patto satthari pasanno pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ ārabhitvā vipassanto nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Pubbe katapuññena gandhodakiyattheroti pākaṭo ahosi.
๒๕. โส เอกทิวสํ อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต ปทุมุตรสฺสาติอาทิมาหฯ ตํ วุตฺตตฺถเมวฯ มหาโพธิมโห อหูติ มหาโพธิรุกฺขสฺส ปูชา อโหสีติ อโตฺถฯ วิจิตฺตํ ฆฎมาทายาติ อเนเกหิ จิตฺตกมฺมสุวณฺณกเมฺมหิ วิจิตฺตํ โสภมานํ คโนฺธทกปุณฺณํ ฆฎํ คเหตฺวาติ อโตฺถ ฯ คโนฺธทกมทาสหนฺติ คโนฺธทกํ อทาสิํ, อหํ คโนฺธทเกน อภิสิญฺจินฺติ อโตฺถฯ
25. So ekadivasaṃ attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumutarassātiādimāha. Taṃ vuttatthameva. Mahābodhimaho ahūti mahābodhirukkhassa pūjā ahosīti attho. Vicittaṃ ghaṭamādāyāti anekehi cittakammasuvaṇṇakammehi vicittaṃ sobhamānaṃ gandhodakapuṇṇaṃ ghaṭaṃ gahetvāti attho . Gandhodakamadāsahanti gandhodakaṃ adāsiṃ, ahaṃ gandhodakena abhisiñcinti attho.
๒๖. นฺหานกาเล จ โพธิยาติ โพธิยา ปูชากรณสมเยติ อโตฺถฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
26.Nhānakāleca bodhiyāti bodhiyā pūjākaraṇasamayeti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
คโนฺธทกิยเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Gandhodakiyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๔. คโนฺธทกิยเตฺถรอปทานํ • 4. Gandhodakiyattheraapadānaṃ
