Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౪. గఙ్గాతీరియత్థేరగాథావణ్ణనా

    4. Gaṅgātīriyattheragāthāvaṇṇanā

    తిణ్ణం మే తాలపత్తానన్తిఆదికా ఆయస్మతో గఙ్గాతీరియత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయం కిర పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో సాసనే అభిప్పసన్నో హుత్వా భిక్ఖుసఙ్ఘస్స పానీయమదాసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవలోకే నిబ్బత్తిత్వా అపరాపరం పుఞ్ఞాని కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సావత్థియం అఞ్ఞతరస్స గహపతిస్స పుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తి, ‘‘దత్తో’’తిస్స నామం అహోసి. సో వయప్పత్తో ఘరావాసం వసన్తో అగమనీయట్ఠానభావం అజానిత్వా వీతిక్కమం కత్వా పున అగమనీయట్ఠానభావం ఞత్వా సంవేగజాతో పబ్బజిత్వా తం కమ్మం జిగుచ్ఛిత్వా లూఖపటిపత్తిం అనుతిట్ఠన్తో పంసుకూలచీవరం ఛవసిత్తసదిసం మత్తికాపత్తఞ్చ గహేత్వా గఙ్గాతీరే తీహి తాలపత్తేహి కుటికం కత్వా విహాసి, తేనేవస్స గఙ్గాతీరియోతి సమఞ్ఞా అహోసి. సో ‘‘అరహత్తం అప్పత్వా న కేనచి సల్లపిస్సామీ’’తి చిత్తం అధిట్ఠాయ పఠమం సంవచ్ఛరం తుణ్హీభూతో వచీభేదం అకరోన్తోవ విహాసి. దుతియే సంవచ్ఛరే గోచరగామే అఞ్ఞతరాయ ఇత్థియా ‘‘మూగో ను ఖో నో’’తి వీమంసితుకామాయ పత్తే ఖీరం ఆసిఞ్చన్తియా హత్థవిహారే కతేపి ఓకిరితే, ‘‘అలం, భగినీ’’తి వాచం నిచ్ఛరి. తతియే పన సంవచ్ఛరే అన్తరవస్సేవ ఘటయన్తో వాయమన్తో అరహత్తం పాపుణి, తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౫౦.౫౧-౫౬) –

    Tiṇṇaṃ me tālapattānantiādikā āyasmato gaṅgātīriyattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto sāsane abhippasanno hutvā bhikkhusaṅghassa pānīyamadāsi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ aññatarassa gahapatissa putto hutvā nibbatti, ‘‘datto’’tissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto gharāvāsaṃ vasanto agamanīyaṭṭhānabhāvaṃ ajānitvā vītikkamaṃ katvā puna agamanīyaṭṭhānabhāvaṃ ñatvā saṃvegajāto pabbajitvā taṃ kammaṃ jigucchitvā lūkhapaṭipattiṃ anutiṭṭhanto paṃsukūlacīvaraṃ chavasittasadisaṃ mattikāpattañca gahetvā gaṅgātīre tīhi tālapattehi kuṭikaṃ katvā vihāsi, tenevassa gaṅgātīriyoti samaññā ahosi. So ‘‘arahattaṃ appatvā na kenaci sallapissāmī’’ti cittaṃ adhiṭṭhāya paṭhamaṃ saṃvaccharaṃ tuṇhībhūto vacībhedaṃ akarontova vihāsi. Dutiye saṃvacchare gocaragāme aññatarāya itthiyā ‘‘mūgo nu kho no’’ti vīmaṃsitukāmāya patte khīraṃ āsiñcantiyā hatthavihāre katepi okirite, ‘‘alaṃ, bhaginī’’ti vācaṃ nicchari. Tatiye pana saṃvacchare antaravasseva ghaṭayanto vāyamanto arahattaṃ pāpuṇi, tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.50.51-56) –

    ‘‘పదుముత్తరబుద్ధస్స , భిక్ఖుసఙ్ఘే అనుత్తరే;

    ‘‘Padumuttarabuddhassa , bhikkhusaṅghe anuttare;

    పసన్నచిత్తో సుమనో, పానీఘటమపూరయిం.

    Pasannacitto sumano, pānīghaṭamapūrayiṃ.

    ‘‘పబ్బతగ్గే దుమగ్గే వా, ఆకాసే వాథ భూమియం;

    ‘‘Pabbatagge dumagge vā, ākāse vātha bhūmiyaṃ;

    యదా పానీయమిచ్ఛామి, ఖిప్పం నిబ్బత్తతే మమ.

    Yadā pānīyamicchāmi, khippaṃ nibbattate mama.

    ‘‘సతసహస్సితో కప్పే, యం దానమదదిం తదా;

    ‘‘Satasahassito kappe, yaṃ dānamadadiṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, దకదానస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, dakadānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహా పన హుత్వా అత్తనో పుబ్బభాగపటిపత్తియా విభావనముఖేన అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో –

    Arahā pana hutvā attano pubbabhāgapaṭipattiyā vibhāvanamukhena aññaṃ byākaronto –

    ౧౨౭.

    127.

    ‘‘తిణ్ణం మే తాలపత్తానం, గఙ్గాతీరే కుటీ కతా;

    ‘‘Tiṇṇaṃ me tālapattānaṃ, gaṅgātīre kuṭī katā;

    ఛవసిత్తోవ మే పత్తో, పంసుకూలఞ్చ చీవరం.

    Chavasittova me patto, paṃsukūlañca cīvaraṃ.

    ౧౨౮.

    128.

    ‘‘ద్విన్నం అన్తరవస్సానం, ఏకా వాచా మే భాసితా;

    ‘‘Dvinnaṃ antaravassānaṃ, ekā vācā me bhāsitā;

    తతియే అన్తరవస్సమ్హి, తమోఖన్ధో పదాలితో’’తి. – గాథాద్వయం అభాసి;

    Tatiye antaravassamhi, tamokhandho padālito’’ti. – gāthādvayaṃ abhāsi;

    తత్థ తిణ్ణం మే తాలపత్తానం, గఙ్గాతీరే కుటీ కతాతి తాలరుక్ఖతో పహితేహి తీహి తాలపణ్ణేహి మయ్హం వస్సనపరిహరణత్థం గఙ్గాయ నదియా తీరే కుటికా కతా. తేన అత్తనో సేనాసనసన్తోసం దస్సేతి. వుత్తఞ్హి ధమ్మసేనాపతినా –

    Tattha tiṇṇaṃ me tālapattānaṃ, gaṅgātīre kuṭī katāti tālarukkhato pahitehi tīhi tālapaṇṇehi mayhaṃ vassanapariharaṇatthaṃ gaṅgāya nadiyā tīre kuṭikā katā. Tena attano senāsanasantosaṃ dasseti. Vuttañhi dhammasenāpatinā –

    ‘‘పల్లఙ్కేన నిసిన్నస్స, జణ్ణుకే నాభివస్సతి;

    ‘‘Pallaṅkena nisinnassa, jaṇṇuke nābhivassati;

    అలం ఫాసువిహారాయ, పహితత్తస్స భిక్ఖునో’’తి. (థేరగా॰ ౯౮౫; మి॰ ప॰ ౬.౧.౧);

    Alaṃ phāsuvihārāya, pahitattassa bhikkhuno’’ti. (theragā. 985; mi. pa. 6.1.1);

    ‘‘తాలపత్తీన’’న్తిపి పాఠో, సో ఏవత్థో. ఛవసిత్తోవ మే పత్తోతి మయ్హం పత్తో ఛవసిత్తసదిసో, మతానం ఖీరసేచనకుణ్డసదిసోతి అత్థో . పంసుకూలఞ్చ చీవరన్తి చీవరఞ్చ మే అన్తరమగ్గసుసానాదీసు ఛడ్డితనన్తకేహి కతం పంసుకూలం. పదద్వయేన పరిక్ఖారసన్తోసం దస్సేతి.

    ‘‘Tālapattīna’’ntipi pāṭho, so evattho. Chavasittova me pattoti mayhaṃ patto chavasittasadiso, matānaṃ khīrasecanakuṇḍasadisoti attho . Paṃsukūlañca cīvaranti cīvarañca me antaramaggasusānādīsu chaḍḍitanantakehi kataṃ paṃsukūlaṃ. Padadvayena parikkhārasantosaṃ dasseti.

    ద్విన్నం అన్తరవస్సానన్తి ద్వీసు అన్తరవస్సేసు పబ్బజితతో అరహత్తమప్పత్తసంవచ్ఛరేసు. ఏకా వాచా మే భాసితాతి ఏకా, ‘‘అలం, భగినీ’’తి ఖీరపటిక్ఖేపవాచా ఏవ మయా వుత్తా, అఞ్ఞో తత్థ వచీభేదో నాహోసి. తేన ఉక్కంసగతం కాయవచీసంయమం దస్సేతి. తతియే అన్తరవస్సమ్హీతి తతియస్స సంవచ్ఛరస్స అబ్భన్తరే, తస్మిం అపరిపుణ్ణేయేవ. తమోఖన్ధో పదాలితోతి అగ్గమగ్గేన తమోఖన్ధో భిన్నో, అవిజ్జానుసయో సముచ్ఛిన్నోతి అత్థో. తేన తదేకట్ఠతాయ సబ్బకిలేసానం అనవసేసప్పహానం వదతి.

    Dvinnaṃantaravassānanti dvīsu antaravassesu pabbajitato arahattamappattasaṃvaccharesu. Ekā vācā me bhāsitāti ekā, ‘‘alaṃ, bhaginī’’ti khīrapaṭikkhepavācā eva mayā vuttā, añño tattha vacībhedo nāhosi. Tena ukkaṃsagataṃ kāyavacīsaṃyamaṃ dasseti. Tatiye antaravassamhīti tatiyassa saṃvaccharassa abbhantare, tasmiṃ aparipuṇṇeyeva. Tamokhandho padālitoti aggamaggena tamokhandho bhinno, avijjānusayo samucchinnoti attho. Tena tadekaṭṭhatāya sabbakilesānaṃ anavasesappahānaṃ vadati.

    గఙ్గాతీరియత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Gaṅgātīriyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౪. గఙ్గాతీరియత్థేరగాథా • 4. Gaṅgātīriyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact