| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਉਦਾਨ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Udāna-aṭṭhakathā |
੮. ਗਣਿਕਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
8. Gaṇikāsuttavaṇṇanā
੫੮. ਅਟ੍ਠਮੇ ਦ੍વੇ ਪੂਗਾਤਿ ਦ੍વੇ ਗਣਾ। ਅਞ੍ਞਤਰਿਸ੍ਸਾ ਗਣਿਕਾਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਾਯ ਨਗਰਸੋਭਿਨਿਯਾ। ਸਾਰਤ੍ਤਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਰਤ੍ਤਾ। ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾਤਿ ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ। ਰਾਜਗਹੇ ਕਿਰ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਛਣਦਿવਸੇ ਬਹੂ ਧੁਤ੍ਤਪੁਰਿਸਾ ਗਣਬਨ੍ਧਨੇਨ વਿਚਰਨ੍ਤਾ ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ ਏਕਮੇਕਂ વੇਸਿਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਛਣਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਛਣਦਿવਸੇ ਤਂ ਤਂਯੇવ વੇਸਿਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਛਣਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿਂਸੁ। ਅਥਾਪਰਸ੍ਮਿਂ ਛਣਦਿવਸੇ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਧੁਤ੍ਤਾ ਤਥੇવ ਛਣਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿਤੁਕਾਮਾ વੇਸਿਯੋ ਆਨੇਨ੍ਤਾ ਪੁਰਿਮਧੁਤ੍ਤੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਨੀਤਂ ਏਕਂ વੇਸਿਂ ਆਨੇਨ੍ਤਿ। ਇਤਰੇ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਤੇਪਿ ਤਥੇવ ਆਹਂਸੁ। ‘‘ਏવਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਕਲਹਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਪਾਣਿਪ੍ਪਹਾਰਾਦੀਨਿ ਅਕਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਰਾਜਗਹੇ ਦ੍વੇ ਪੂਗਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੀਤਿ ਪਹਰਨ੍ਤਿ। ਮਰਣਮ੍ਪਿ ਨਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਬਲવੂਪਕ੍ਕਮੇਹਿ ਮਰਣਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਇਤਰੇਪਿ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ ਮਰਣਪ੍ਪਮਾਣਦੁਕ੍ਖਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ।
58. Aṭṭhame dve pūgāti dve gaṇā. Aññatarissā gaṇikāyāti aññatarāya nagarasobhiniyā. Sārattāti suṭṭhu rattā. Paṭibaddhacittāti kilesavasena baddhacittā. Rājagahe kira ekasmiṃ chaṇadivase bahū dhuttapurisā gaṇabandhanena vicarantā ekamekassa ekamekaṃ vesiṃ ānetvā uyyānaṃ pavisitvā chaṇakīḷaṃ kīḷiṃsu. Tato parampi dve tayo chaṇadivase taṃ taṃyeva vesiṃ ānetvā chaṇakīḷaṃ kīḷiṃsu. Athāparasmiṃ chaṇadivase aññepi dhuttā tatheva chaṇakīḷaṃ kīḷitukāmā vesiyo ānentā purimadhuttehi pubbe ānītaṃ ekaṃ vesiṃ ānenti. Itare taṃ disvā ‘‘ayaṃ amhākaṃ pariggaho’’ti āhaṃsu. Tepi tatheva āhaṃsu. ‘‘Evaṃ amhākaṃ pariggaho, amhākaṃ pariggaho’’ti kalahaṃ vaḍḍhetvā pāṇippahārādīni akaṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘tena kho pana samayena rājagahe dve pūgā’’tiādi. Tattha upakkamantīti paharanti. Maraṇampi nigacchantīti balavūpakkamehi maraṇaṃ upagacchanti, itarepi maraṇamattaṃ maraṇappamāṇadukkhaṃ pāpuṇanti.
ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤਂ ਕਾਮੇਸੁ ਗੇਧਂ વਿવਾਦਮੂਲਂ ਸਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਮੂਲਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ વਿਦਿਤ੍વਾ। ਇਮਂ ਉਦਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯੇ ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਆਦੀਨવਾਨਿਸਂਸવਿਭਾવਨਂ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ।
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ kāmesu gedhaṃ vivādamūlaṃ sabbānatthamūlanti sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti antadvaye ca majjhimāya paṭipattiyā ādīnavānisaṃsavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ਤਤ੍ਥ ਯਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਰੂਪਾਦਿਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਜਾਤਂ ਪਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਾਮੇਸੁ ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ વਾ ਅਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ વਾ ਏਤਰਹਿ ਲਦ੍ਧਂ ਅਨੁਭੁਯ੍ਯਮਾਨਂ। ਯਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਜਾਤਮੇવ ‘‘ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਕਾਮਾ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ ਕਾਮਾ, ਆਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ ਕਾਮਾ, ਪਟਿਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ ਕਾਮਾ, ਯੋ ਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਸੋ ਲੋਕਂ વਡ੍ਢੇਤਿ, ਯੋ ਲੋਕਂ વਡ੍ਢੇਤਿ, ਸੋ ਬਹੁਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸવਤੀ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਂ ਅਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਤੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਅਨਾਗਤੇ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਨੁਭવਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ। ਉਭਯਮੇਤਂ ਰਜਾਨੁਕਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਉਭਯਂ ਪਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਰਾਗਰਜਾਦੀਹਿ ਅਨੁਕਿਣ੍ਣਂ। ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਹਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ਰਾਗਰਜੇਨ વੋਕਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਫਲੇ ਆਯਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੋਸਰਜੇਨ વੋਕਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ, ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਮੋਹਰਜੇਨ વੋਕਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ। ਕਸ੍ਸ ਪਨੇਤਂ ਰਜਾਨੁਕਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਆਤੁਰਸ੍ਸਾਨੁਸਿਕ੍ਖਤੋ’’ਤਿ ਕਾਮਪਤ੍ਥਨਾવਸੇਨ ਕਿਲੇਸਾਤੁਰਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਫਲੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਤੁਰਸ੍ਸ ਚ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਪਟਿਕਾਰਾਭਿਲਾਸਾਯ ਕਿਲੇਸਫਲੇ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਤੋ।
Tattha yañca pattanti yaṃ rūpādipañcakāmaguṇajātaṃ pattaṃ ‘‘natthi kāmesu doso’’ti diṭṭhiṃ purakkhatvā vā apurakkhatvā vā etarahi laddhaṃ anubhuyyamānaṃ. Yañca pattabbanti yañca kāmaguṇajātameva ‘‘bhuñjitabbā kāmā, paribhuñjitabbā kāmā, āsevitabbā kāmā, paṭisevitabbā kāmā, yo kāme paribhuñjati, so lokaṃ vaḍḍheti, yo lokaṃ vaḍḍheti, so bahuṃ puññaṃ pasavatī’’ti diṭṭhiṃ upanissāya taṃ anissajjitvā katena kammunā anāgate pattabbaṃ anubhavitabbañca. Ubhayametaṃ rajānukiṇṇanti etaṃ ubhayaṃ pattaṃ pattabbañca rāgarajādīhi anukiṇṇaṃ. Sampatte hi vatthukāme anubhavanto rāgarajena vokiṇṇo hoti, tattha pana saṃkiliṭṭhacittassa phale āyatiṃ āpanne domanassuppattiyā dosarajena vokiṇṇo hoti, ubhayatthāpi moharajena vokiṇṇo hoti. Kassa panetaṃ rajānukiṇṇanti āha – ‘‘āturassānusikkhato’’ti kāmapatthanāvasena kilesāturassa, tassa ca phalena dukkhāturassa ca ubhayatthāpi paṭikārābhilāsāya kilesaphale anusikkhato.
ਤਥਾ ਯਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਅਚੇਲਕવਤਾਦਿવਸੇਨ ਪਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਂ । ਯਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਯਂ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਹੇਤੁ ਅਪਾਯੇਸੁ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਫਲਂ। ਉਭਯਮੇਤਂ ਰਜਾਨੁਕਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਦੁਕ੍ਖਰਜਾਨੁਕਿਣ੍ਣਂ। ਆਤੁਰਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਯਕਿਲਮਥੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਤੁਰਸ੍ਸ। ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਤੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਸਮਾਦਾਯਕੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਚ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਤੋ।
Tathā yañca pattanti yaṃ acelakavatādivasena pattaṃ attaparitāpanaṃ . Yañca pattabbanti yaṃ micchādiṭṭhikammasamādānahetu apāyesu pattabbaṃ phalaṃ. Ubhayametaṃ rajānukiṇṇanti tadubhayaṃ dukkharajānukiṇṇaṃ. Āturassāti kāyakilamathena dukkhāturassa. Anusikkhatoti micchādiṭṭhiṃ, tassā samādāyake puggale ca anusikkhato.
ਯੇ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਰਾਤਿ ਯੇਹਿ ਯਥਾਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤਾਦਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਾਰਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਸਂਸਾਰਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿ ਕਥਿਤਾ। ਤੇਨਾਹ – ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਜੀવਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਰਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ‘‘ਨ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਓਰਮਤਿ, ਤਂ ਸੀਲਂ, વਿਸਭੋਜਨਕਿਚ੍ਛਾਚਰਣਾਦਿਕਂ વਤਂ, ਸਾਕਭਕ੍ਖਤਾਦਿਜੀવਿਕਾ ਜੀવਿਤਂ, ਮੇਥੁਨવਿਰਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਏਤੇਸਂ ਅਨੁਤਿਟ੍ਠਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਭੂਤਪਿਣ੍ਡਕਪਰਿਭਣ੍ਡਾਦਿવਸੇਨ ਖਨ੍ਧਦੇવਸਿવਾਦਿਪਰਿਚਰਣਂ વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਏવਮੇਤੇਹਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸੀਲਾਦੀਹਿ ਸਂਸਾਰਸੁਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀਤਿ ਤਾਨਿ ਸਾਰਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਰਾ ਸੀਲਬ੍ਬਤਂ ਜੀવਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ‘‘ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਰਾ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਯਮੇਕੋ ਅਨ੍ਤੋਤਿ ਅਯਂ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸવਸੇਨ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤੋ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪ੍ਪਥਭੂਤੋ ਲਾਮਕਟ੍ਠੇਨ ਚ ਏਕੋ ਅਨ੍ਤੋ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ ਅਨ੍ਤੋਤਿ ਅਯਂ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗੋ ਕਾਮੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਾਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤੋ ਦੁਤਿਯੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਨ੍ਤੋ।
Ye ca sikkhāsārāti yehi yathāsamādinnaṃ sīlabbatādisaṅkhātaṃ sikkhaṃ sārato gahetvā ‘‘iminā saṃsārasuddhī’’ti kathitā. Tenāha – sīlabbataṃ jīvitaṃ brahmacariyaṃ upaṭṭhānasārāti. Tattha yaṃ ‘‘na karomī’’ti oramati, taṃ sīlaṃ, visabhojanakicchācaraṇādikaṃ vataṃ, sākabhakkhatādijīvikā jīvitaṃ, methunavirati brahmacariyaṃ, etesaṃ anutiṭṭhanaṃ upaṭṭhānaṃ, bhūtapiṇḍakaparibhaṇḍādivasena khandhadevasivādiparicaraṇaṃ vā upaṭṭhānaṃ, evametehi yathāvuttehi sīlādīhi saṃsārasuddhi hotīti tāni sārato gahetvā ṭhitā samaṇabrāhmaṇā sikkhāsārā sīlabbataṃ jīvitaṃ brahmacariyaṃ ‘‘upaṭṭhānasārā’’ti veditabbā. Ayameko antoti ayaṃ sīlabbataparāmāsavasena attakilamathānuyogasaṅkhāto majjhimāya paṭipattiyā uppathabhūto lāmakaṭṭhena ca eko anto. Ayaṃ dutiyo antoti ayaṃ kāmasukhallikānuyogo kāmesu pātabyatāpattisaṅkhāto dutiyo vuttanayena anto.
ਇਚ੍ਚੇਤੇ ਉਭੋ ਅਨ੍ਤਾਤਿ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗੋ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗੋ ਚ ਇਤਿ ਏਤੇ ਉਭੋ ਅਨ੍ਤਾ। ਤੇ ਚ ਖੋ ਏਤਰਹਿ ਪਤ੍ਤੇ, ਆਯਤਿਂ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਚ ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖਰਜਾਨੁਕਿਣ੍ਣੇ ਕਾਮਗੁਣੇ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨੇ ਚ ਅਲ੍ਲੀਨੇਹਿ ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖਾਤੁਰਾਨਂ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਹਿ, ਸਯਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖਾਤੁਰੇਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਲਾਮਕਾ ਉਪ੍ਪਥਭੂਤਾ ਚਾਤਿ ਅਨ੍ਤਾ। ਕਟਸਿવਡ੍ਢਨਾਤਿ ਅਨ੍ਧਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਹਿ ਅਭਿਕਙ੍ਖਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਕਟਸਿਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਤਣ੍ਹਾਅવਿਜ੍ਜਾਨਂ ਅਭਿવਡ੍ਢਨਾ। ਕਟਸਿਯੋ ਦਿਟ੍ਠਿਂ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਾ ਪਨ ਕਟਸਿਯੋ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਦਿਟ੍ਠਿਂ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤਿ। વਤ੍ਥੁਕਾਮੇਸੁ ਅਸ੍ਸਾਦਾਨੁਪਸ੍ਸਿਨੋ ਹਿ ਤੇ ਪਜਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਅવਿਜ੍ਜਾਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੨੨੧; વਿਭ॰ ੯੩੮) ਨਤ੍ਥਿਕਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਹੇਤੁਕਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅવਿਜ੍ਜਾਤਣ੍ਹਾਸਹਕਾਰੀਕਾਰਣਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਸੀਲੇਨ ਸੁਦ੍ਧਿ વਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਸੁਦ੍ਧਿਅਭਿਲਾਸੇਨ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਦਿਟ੍ਠਿਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਨ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚਯਭਾવੋ ਪਾਕਟੋਯੇવ। ਏવਂ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯੂਪਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਤਣ੍ਹਾਅવਿਜ੍ਜਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿવਡ੍ਢਕਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਕਟਸੀਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿવਚਨ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਯਦਗ੍ਗੇਨ ਤਤੋ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯਤੋ ਸਂਸਾਰਸੁਦ੍ਧਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਦਗ੍ਗੇਨ ਤੇ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਅਭਿવਡ੍ਢੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਪਰੇ ਪਨ ‘‘ਕਟਸਿવਡ੍ਢਨਾ’’ਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ‘‘ਅਪਰਾਪਰਂ ਜਰਾਮਰਣੇਹਿ ਸਿવਥਿਕવਡ੍ਢਨਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਹਿਪਿ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯਸ੍ਸ ਸਂਸਾਰਸੁਦ੍ਧਿਹੇਤੁਭਾવਾਭਾવੋਯੇવ વੁਤ੍ਤੋ, ਕਟਸਿਯਾ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਿવਡ੍ਢਨਕਾਰਣਭਾવੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ।
Iccete ubho antāti kāmasukhallikānuyogo attakilamathānuyogo ca iti ete ubho antā. Te ca kho etarahi patte, āyatiṃ pattabbe ca kilesadukkharajānukiṇṇe kāmaguṇe attaparitāpane ca allīnehi kilesadukkhāturānaṃ anusikkhantehi, sayañca kilesadukkhāturehi paṭipajjitabbattā lāmakā uppathabhūtā cāti antā. Kaṭasivaḍḍhanāti andhaputhujjanehi abhikaṅkhitabbaṭṭhena kaṭasisaṅkhātānaṃ taṇhāavijjānaṃ abhivaḍḍhanā. Kaṭasiyo diṭṭhiṃ vaḍḍhentīti tā pana kaṭasiyo nānappakāradiṭṭhiṃ vaḍḍhenti. Vatthukāmesu assādānupassino hi te pajahituṃ asakkontassa taṇhāavijjāsahakārīkāraṇaṃ labhitvā ‘‘natthi dinna’’ntiādinā (dha. sa. 1221; vibha. 938) natthikadiṭṭhiṃ akiriyadiṭṭhiṃ ahetukadiṭṭhiñca gaṇhāpenti, attaparitāpanaṃ anuyuttassa pana avijjātaṇhāsahakārīkāraṇaṃ labhitvā ‘‘sīlena suddhi vatena suddhī’’tiādinā attasuddhiabhilāsena sīlabbataparāmāsadiṭṭhiṃ gaṇhāpenti. Sakkāyadiṭṭhiyā pana tesaṃ paccayabhāvo pākaṭoyeva. Evaṃ antadvayūpanissayena taṇhāavijjānaṃ diṭṭhivaḍḍhakatā veditabbā. Keci pana ‘‘kaṭasīti pañcannaṃ khandhānaṃ adhivacana’’nti vadanti. Tesaṃ yadaggena tato antadvayato saṃsārasuddhi na hoti, tadaggena te upādānakkhandhe abhivaḍḍhetīti adhippāyo. Apare pana ‘‘kaṭasivaḍḍhanā’’ti padassa ‘‘aparāparaṃ jarāmaraṇehi sivathikavaḍḍhanā’’ti atthaṃ vadanti. Tehipi antadvayassa saṃsārasuddhihetubhāvābhāvoyeva vutto, kaṭasiyā pana diṭṭhivaḍḍhanakāraṇabhāvo vattabbo.
ਏਤੇ ਤੇ ਉਭੋ ਅਨ੍ਤੇ ਅਨਭਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਤੇ ਏਤੇ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਅਨ੍ਤੇ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਅਨ੍ਤਾ ਤੇ ਚ ਏવਂਗਹਿਤਾ ਏવਂਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਏવਂਗਤਿਕਾ ਏવਂਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਜਾਨਨਹੇਤੁ ਅਜਾਨਨਕਾਰਣਾ। ‘‘ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪੁ॰ ਪ॰ ੨੦੮; ਅ॰ ਨਿ॰ ੯.੪੩) વਿਯਸ੍ਸ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਓਲੀਯਨ੍ਤਿ ਏਕੇਤਿ ਏਕੇ ਕਾਮਸੁਖਾਨੁਯੋਗવਸੇਨ ਸਙ੍ਕੋਚਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਏਕੇਤਿ ਏਕੇ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗવਸੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਕਾਮਸੁਖਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਹਿ વੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਕਰਣਤੋ ਕੋਸਜ੍ਜવਸੇਨ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਤੋ ਸਙ੍ਕੋਚਮਾਪਨ੍ਨਤਾ ਓਲੀਯਨ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਪਨ ਕੋਸਜ੍ਜਂ ਪਹਾਯ ਅਨੁਪਾਯੇਨ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨਤੋ ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਤਦੁਭਯਂ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਆਦੀਨવਾਦਸ੍ਸਨਤੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਉਭੋ ਅਨ੍ਤੇ ਅਨਭਿਞ੍ਞਾਯ ਓਲੀਯਨ੍ਤਿ ਏਕੇ ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਏਕੇ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਣ੍ਹਾਭਿਨਨ੍ਦਨવਸੇਨ ਓਲੀਯਨ੍ਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਾਭਿਨਨ੍ਦਨવਸੇਨ ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Ete te ubho ante anabhiññāyāti te ete yathāvutte ubhopi ante ajānitvā ‘‘ime antā te ca evaṃgahitā evaṃanuṭṭhitā evaṃgatikā evaṃabhisamparāyā’’ti evaṃ ajānanahetu ajānanakāraṇā. ‘‘Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā’’tiādīsu (pu. pa. 208; a. ni. 9.43) viyassa hetuatthatā daṭṭhabbā. Olīyanti eketi eke kāmasukhānuyogavasena saṅkocaṃ āpajjanti. Atidhāvanti eketi eke attakilamathānuyogavasena atikkamanti. Kāmasukhamanuyuttā hi vīriyassa akaraṇato kosajjavasena sammāpaṭipattito saṅkocamāpannatā olīyanti nāma, attaparitāpanamanuyuttā pana kosajjaṃ pahāya anupāyena vīriyārambhaṃ karontā sammāpaṭipattiyā atikkamanato atidhāvanti nāma, tadubhayaṃ pana tattha ādīnavādassanato. Tena vuttaṃ – ‘‘ubho ante anabhiññāya olīyanti eke atidhāvanti eke’’ti. Tattha taṇhābhinandanavasena olīyanti, diṭṭhābhinandanavasena atidhāvantīti veditabbaṃ.
ਅਥ વਾ ਸਸ੍ਸਤਾਭਿਨਿવੇਸવਸੇਨ ਓਲੀਯਨ੍ਤਿ ਏਕੇ, ਉਚ੍ਛੇਦਾਭਿਨਿવੇਸવਸੇਨ ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਏਕੇ। ਗੋਸੀਲਾਦਿવਸੇਨ ਹਿ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ‘‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ વਾ વਤੇਨ વਾ ਤਪੇਨ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ વਾ ਦੇવੋ વਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦੇવਞ੍ਞਤਰੋ વਾ, ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁવੋ ਸਸ੍ਸਤੋ ਅવਿਪਰਿਣਾਮਧਮ੍ਮੋ ਸਸ੍ਸਤਿਸਮਂ ਤਥੇવ ਠਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਸ੍ਸਤਦਸ੍ਸਨਂ ਅਭਿਨਿવਿਸਨ੍ਤਾ ਸਂਸਾਰੇ ਓਲੀਯਨ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਕਾਮਸੁਖਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ ਪਨ ਏਕਚ੍ਚੇ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤੁਕਾਮਾ ਲੋਕਾਯਤਿਕਾ વਿਯ ਤਦਨੁਗੁਣਂ ਉਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਂ ਅਭਿਨਿવਿਸਨ੍ਤਾ ਅਨੁਪਾਯੇਨ વਟ੍ਟੁਪਚ੍ਛੇਦਸ੍ਸ ਪਰਿਯੇਸਨਤੋ ਅਤਿਧਾવਨ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਏવਂ ਸਸ੍ਸਤੁਚ੍ਛੇਦવਸੇਨਪਿ ਓਲੀਯਨਾਤਿਧਾવਨਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।
Atha vā sassatābhinivesavasena olīyanti eke, ucchedābhinivesavasena atidhāvanti eke. Gosīlādivasena hi attaparitāpanamanuyuttā ekacce ‘‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā, tattha nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassāmī’’ti sassatadassanaṃ abhinivisantā saṃsāre olīyanti nāma, kāmasukhamanuyuttā pana ekacce yaṃkiñci katvā indriyāni santappetukāmā lokāyatikā viya tadanuguṇaṃ ucchedadassanaṃ abhinivisantā anupāyena vaṭṭupacchedassa pariyesanato atidhāvanti nāma. Evaṃ sassatucchedavasenapi olīyanātidhāvanāni veditabbāni.
ਯੇ ਚ ਖੋ ਤੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਯੇ ਚ ਖੋ ਪਨ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾ ਤੇ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇ ਉਭੋ ਅਨ੍ਤੇ ‘‘ਇਮੇ ਅਨ੍ਤਾ ਏવਂਗਹਿਤਾ ਏવਂਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਏવਂਗਤਿਕਾ ਏવਂਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਾ’’ਤਿ ਅਭਿવਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣੇਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਸਹਿਤਾਯ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਿਮਪਟਿਪਦਂ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਤਾਯ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਤਤ੍ਰ ਚ ਨਾਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯੇ ਪਤਿਤਾ ਨ ਅਹੇਸੁਂ, ਤਂ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯਂ ਪਜਹਿਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨ ਚ ਨਾਮਞ੍ਞਿਂਸੂਤਿ ਤੇਨ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯਪਹਾਨੇਨ ‘‘ਮਮ ਇਦਂ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯਪਹਾਨਂ, ਅਹਂ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯਂ ਪਹਾਸਿਂ, ਇਮਿਨਾ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯਪਹਾਨੇਨ ਸੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਮਞ੍ਞਨਾવਸੇਨ ਨ ਅਮਞ੍ਞਿਂਸੁ ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਨਾਨਂ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਗ੍ਗਫਲੇ ਠਿਤੇ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਤਤ੍ਰ ਚ ਨਾਹੇਸੁਂ, ਤੇਨ ਚ ਨਾਮਞ੍ਞਿਂਸੂ’’ਤਿ ਅਤੀਤਕਾਲવਸੇਨ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾ ਪવਤ੍ਤਾ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੇ વਤ੍ਤਮਾਨਕਾਲવਸੇਨੇવ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ। વਟ੍ਟਂ ਤੇਸਂ ਨਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯਾਤਿ ਯੇ ਏવਂ ਪਹੀਨਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਨਾ ਉਤ੍ਤਮਪੁਰਿਸਾ, ਤੇਸਂ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾਨਂ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਤਿવਿਧਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਂ ਨਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਞਾਪਨਾਯ, વਤ੍ਤਮਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਭੇਦਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਅਨੁਪਾਦਾਨੋ વਿਯ ਜਾਤવੇਦੋ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਭਾવਮੇવ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Ye ca kho te abhiññāyāti ye ca kho pana ariyapuggalā te yathāvutte ubho ante ‘‘ime antā evaṃgahitā evaṃanuṭṭhitā evaṃgatikā evaṃabhisamparāyā’’ti abhivisiṭṭhena ñāṇena vipassanāsahitāya maggapaññāya jānitvā majjhimapaṭipadaṃ sammāpaṭipannā, tāya sammāpaṭipattiyā. Tatra ca nāhesunti tatra tasmiṃ antadvaye patitā na ahesuṃ, taṃ antadvayaṃ pajahiṃsūti attho. Tena ca nāmaññiṃsūti tena antadvayapahānena ‘‘mama idaṃ antadvayapahānaṃ, ahaṃ antadvayaṃ pahāsiṃ, iminā antadvayapahānena seyyo’’tiādinā taṇhādiṭṭhimānamaññanāvasena na amaññiṃsu sabbamaññanānaṃ sammadeva pahīnattā. Ettha ca aggaphale ṭhite ariyapuggale sandhāya ‘‘tatra ca nāhesuṃ, tena ca nāmaññiṃsū’’ti atītakālavasena ayaṃ desanā pavattā, maggakkhaṇe pana adhippete vattamānakālavaseneva vattabbaṃ siyā. Vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāyāti ye evaṃ pahīnasabbamaññanā uttamapurisā, tesaṃ anupādāparinibbutānaṃ kammavipākakilesavasena tividhampi vaṭṭaṃ natthi paññāpanāya, vattamānakkhandhabhedato uddhaṃ anupādāno viya jātavedo apaññattikabhāvameva gacchatīti attho.
ਅਟ੍ਠਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Aṭṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿ • Udānapāḷi / ੮. ਗਣਿਕਾਸੁਤ੍ਤਂ • 8. Gaṇikāsuttaṃ
