Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పేతవత్థు-అట్ఠకథా • Petavatthu-aṭṭhakathā |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ఖుద్దకనికాయే
Khuddakanikāye
పేతవత్థు-అట్ఠకథా
Petavatthu-aṭṭhakathā
గన్థారమ్భకథా
Ganthārambhakathā
మహాకారుణికం నాథం, ఞేయ్యసాగరపారగుం;
Mahākāruṇikaṃ nāthaṃ, ñeyyasāgarapāraguṃ;
వన్దే నిపుణగమ్భీర-విచిత్రనయదేసనం.
Vande nipuṇagambhīra-vicitranayadesanaṃ.
విజ్జాచరణసమ్పన్నా, యేన నియ్యన్తి లోకతో;
Vijjācaraṇasampannā, yena niyyanti lokato;
వన్దే తముత్తమం ధమ్మం, సమ్మాసమ్బుద్ధపూజితం.
Vande tamuttamaṃ dhammaṃ, sammāsambuddhapūjitaṃ.
సీలాదిగుణసమ్పన్నో, ఠితో మగ్గఫలేసు యో;
Sīlādiguṇasampanno, ṭhito maggaphalesu yo;
వన్దే అరియసఙ్ఘం తం, పుఞ్ఞక్ఖేత్తం అనుత్తరం.
Vande ariyasaṅghaṃ taṃ, puññakkhettaṃ anuttaraṃ.
వన్దనాజనితం పుఞ్ఞం, ఇతి యం రతనత్తయే;
Vandanājanitaṃ puññaṃ, iti yaṃ ratanattaye;
హతన్తరాయో సబ్బత్థ, హుత్వాహం తస్స తేజసా.
Hatantarāyo sabbattha, hutvāhaṃ tassa tejasā.
పేతేహి చ కతం కమ్మం, యం యం పురిమజాతిసు;
Petehi ca kataṃ kammaṃ, yaṃ yaṃ purimajātisu;
పేతభావావహం తం తం, తేసఞ్హి ఫలభేదతో.
Petabhāvāvahaṃ taṃ taṃ, tesañhi phalabhedato.
పకాసయన్తీ బుద్ధానం, దేసనా యా విసేసతో;
Pakāsayantī buddhānaṃ, desanā yā visesato;
సంవేగజననీ కమ్మ-ఫలపచ్చక్ఖకారినీ.
Saṃvegajananī kamma-phalapaccakkhakārinī.
పేతవత్థూతి నామేన, సుపరిఞ్ఞాతవత్థుకా;
Petavatthūti nāmena, supariññātavatthukā;
యం ఖుద్దకనికాయస్మిం, సఙ్గాయింసు మహేసయో.
Yaṃ khuddakanikāyasmiṃ, saṅgāyiṃsu mahesayo.
తస్స సమ్మావలమ్బిత్వా, పోరాణట్ఠకథానయం;
Tassa sammāvalambitvā, porāṇaṭṭhakathānayaṃ;
తత్థ తత్థ నిదానాని, విభావేన్తో విసేసతో.
Tattha tattha nidānāni, vibhāvento visesato.
సువిసుద్ధం అసంకిణ్ణం, నిపుణత్థవినిచ్ఛయం;
Suvisuddhaṃ asaṃkiṇṇaṃ, nipuṇatthavinicchayaṃ;
మహావిహారవాసీనం, సమయం అవిలోమయం.
Mahāvihāravāsīnaṃ, samayaṃ avilomayaṃ.
యథాబలం కరిస్సామి, అత్థసంవణ్ణనం సుభం;
Yathābalaṃ karissāmi, atthasaṃvaṇṇanaṃ subhaṃ;
సక్కచ్చం భాసతో తం మే, నిసామయథ సాధవోతి.
Sakkaccaṃ bhāsato taṃ me, nisāmayatha sādhavoti.
తత్థ పేతవత్థూతి సేట్ఠిపుత్తాదికస్స తస్స తస్స సత్తస్స పేతభావహేతుభూతం కమ్మం, తస్స పన పకాసనవసేన పవత్తో ‘‘ఖేత్తూపమా అరహన్తో’’తిఆదికా పరియత్తిధమ్మో ఇధ ‘‘పేతవత్థూ’’తి అధిప్పేతో.
Tattha petavatthūti seṭṭhiputtādikassa tassa tassa sattassa petabhāvahetubhūtaṃ kammaṃ, tassa pana pakāsanavasena pavatto ‘‘khettūpamā arahanto’’tiādikā pariyattidhammo idha ‘‘petavatthū’’ti adhippeto.
తయిదం పేతవత్థు కేన భాసితం, కత్థ భాసితం, కదా భాసితం, కస్మా చ భాసితన్తి? వుచ్చతే – ఇదఞ్హి పేతవత్థు దువిధేన పవత్తం అట్ఠుప్పత్తివసేన, పుచ్ఛావిస్సజ్జనవసేన చ. తత్థ యం అట్ఠుప్పత్తివసేన పవత్తం, తం భగవతా భాసితం, ఇతరం నారదత్థేరాదీహి పుచ్ఛితం తేహి తేహి పేతేహి భాసితం. సత్థా పన యస్మా నారదత్థేరాదీహి తస్మిం తస్మిం పుచ్ఛావిస్సజ్జనే ఆరోచితే తం తం అట్ఠుప్పత్తిం కత్వా సమ్పత్తపరిసాయ ధమ్మం దేసేసి, తస్మా సబ్బమ్పేతం పేతవత్థు సత్థారా భాసితమేవ నామ జాతం. పవత్తితవరధమ్మచక్కే హి సత్థరి తత్థ తత్థ రాజగహాదీసు విహరన్తే యేభుయ్యేన తాయ తాయ అట్ఠుప్పత్తియా పుచ్ఛావిస్సజ్జనవసేన సత్తానం కమ్మఫలపచ్చక్ఖకరణాయ తం తం పేతవత్థు దేసనారుళ్హన్తి అయం తావేత్థ ‘‘కేన భాసిత’’న్తిఆదీనం పదానం సాధారణతో విస్సజ్జనా. అసాధారణతో పన తస్స తస్స వత్థుస్స అత్థవణ్ణనాయమేవ ఆగమిస్సతి.
Tayidaṃ petavatthu kena bhāsitaṃ, kattha bhāsitaṃ, kadā bhāsitaṃ, kasmā ca bhāsitanti? Vuccate – idañhi petavatthu duvidhena pavattaṃ aṭṭhuppattivasena, pucchāvissajjanavasena ca. Tattha yaṃ aṭṭhuppattivasena pavattaṃ, taṃ bhagavatā bhāsitaṃ, itaraṃ nāradattherādīhi pucchitaṃ tehi tehi petehi bhāsitaṃ. Satthā pana yasmā nāradattherādīhi tasmiṃ tasmiṃ pucchāvissajjane ārocite taṃ taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desesi, tasmā sabbampetaṃ petavatthu satthārā bhāsitameva nāma jātaṃ. Pavattitavaradhammacakke hi satthari tattha tattha rājagahādīsu viharante yebhuyyena tāya tāya aṭṭhuppattiyā pucchāvissajjanavasena sattānaṃ kammaphalapaccakkhakaraṇāya taṃ taṃ petavatthu desanāruḷhanti ayaṃ tāvettha ‘‘kena bhāsita’’ntiādīnaṃ padānaṃ sādhāraṇato vissajjanā. Asādhāraṇato pana tassa tassa vatthussa atthavaṇṇanāyameva āgamissati.
తం పనేతం పేతవత్థు వినయపిటకం సుత్తన్తపిటకం అభిధమ్మపిటకన్తి తీసు పిటకేసు సుత్తన్తపిటకపరియాపన్నం, దీఘనికాయో మజ్ఝిమనికాయో సంయుత్తనికాయో అఙ్గుత్తరనికాయో ఖుద్దకనికాయోతి పఞ్చసు నికాయేసు ఖుద్దకనికాయపరియాపన్నం, సుత్తం గేయ్యం వేయ్యాకరణం గాథా ఉదానం ఇతివుత్తకం జాతకం అబ్భుతధమ్మం వేదల్లన్తి నవసు సాసనఙ్గేసు గాథాసఙ్గహం.
Taṃ panetaṃ petavatthu vinayapiṭakaṃ suttantapiṭakaṃ abhidhammapiṭakanti tīsu piṭakesu suttantapiṭakapariyāpannaṃ, dīghanikāyo majjhimanikāyo saṃyuttanikāyo aṅguttaranikāyo khuddakanikāyoti pañcasu nikāyesu khuddakanikāyapariyāpannaṃ, suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallanti navasu sāsanaṅgesu gāthāsaṅgahaṃ.
‘‘ద్వాసీతి బుద్ధతో గణ్హిం, ద్వే సహస్సాని భిక్ఖుతో;
‘‘Dvāsīti buddhato gaṇhiṃ, dve sahassāni bhikkhuto;
చతురాసీతి సహస్సాని, యే మే ధమ్మా పవత్తినో’’తి. (థేరగా॰ ౧౦౨౭) –
Caturāsīti sahassāni, ye me dhammā pavattino’’ti. (theragā. 1027) –
ఏవం ధమ్మభణ్డాగారికేన పటిఞ్ఞాతేసు చతురాసీతియా ధమ్మక్ఖన్ధసహస్సేసు కతిపయధమ్మక్ఖన్ధసఙ్గహం, భాణవారతో చతుభాణవారమత్తం, వగ్గతో – ఉరగవగ్గో ఉబ్బరివగ్గో చూళవగ్గో మహావగ్గోతి చతువగ్గసఙ్గహం. తేసు పఠమవగ్గే ద్వాదస వత్థూని, దుతియవగ్గే తేరస వత్థూని, తతియవగ్గే దస వత్థూని, చతుత్థవగ్గే సోళస వత్థూనీతి వత్థుతో ఏకపఞ్ఞాసవత్థుపటిమణ్డితం. తస్స వగ్గేసు ఉరగవగ్గో ఆది, వత్థూసు ఖేత్తూపమపేతవత్థు ఆది, తస్సాపి ‘‘ఖేత్తూపమా అరహన్తో’’తి అయం గాథా ఆది.
Evaṃ dhammabhaṇḍāgārikena paṭiññātesu caturāsītiyā dhammakkhandhasahassesu katipayadhammakkhandhasaṅgahaṃ, bhāṇavārato catubhāṇavāramattaṃ, vaggato – uragavaggo ubbarivaggo cūḷavaggo mahāvaggoti catuvaggasaṅgahaṃ. Tesu paṭhamavagge dvādasa vatthūni, dutiyavagge terasa vatthūni, tatiyavagge dasa vatthūni, catutthavagge soḷasa vatthūnīti vatthuto ekapaññāsavatthupaṭimaṇḍitaṃ. Tassa vaggesu uragavaggo ādi, vatthūsu khettūpamapetavatthu ādi, tassāpi ‘‘khettūpamā arahanto’’ti ayaṃ gāthā ādi.