Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ఉదాన-అట్ఠకథా • Udāna-aṭṭhakathā |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ఖుద్దకనికాయే
Khuddakanikāye
ఉదాన-అట్ఠకథా
Udāna-aṭṭhakathā
గన్థారమ్భకథా
Ganthārambhakathā
మహాకారుణికం నాథం, ఞేయ్యసాగరపారగుం;
Mahākāruṇikaṃ nāthaṃ, ñeyyasāgarapāraguṃ;
వన్దే నిపుణగమ్భీర-విచిత్రనయదేసనం.
Vande nipuṇagambhīra-vicitranayadesanaṃ.
విజ్జాచరణసమ్పన్నా, యేన నీయన్తి లోకతో;
Vijjācaraṇasampannā, yena nīyanti lokato;
వన్దే తముత్తమం ధమ్మం, సమ్మాసమ్బుద్ధపూజితం.
Vande tamuttamaṃ dhammaṃ, sammāsambuddhapūjitaṃ.
సీలాదిగుణసమ్పన్నో, ఠితో మగ్గఫలేసు యో;
Sīlādiguṇasampanno, ṭhito maggaphalesu yo;
వన్దే అరియసఙ్ఘం తం, పుఞ్ఞక్ఖేత్తం అనుత్తరం.
Vande ariyasaṅghaṃ taṃ, puññakkhettaṃ anuttaraṃ.
వన్దనాజనితం పుఞ్ఞం, ఇతి యం రతనత్తయే;
Vandanājanitaṃ puññaṃ, iti yaṃ ratanattaye;
హతన్తరాయో సబ్బత్థ, హుత్వాహం తస్స తేజసా.
Hatantarāyo sabbattha, hutvāhaṃ tassa tejasā.
తేన తేన నిదానేన, దేసితాని హితేసినా;
Tena tena nidānena, desitāni hitesinā;
యాని సుద్ధాపదానేన, ఉదానాని మహేసినా.
Yāni suddhāpadānena, udānāni mahesinā.
తాని సబ్బాని ఏకజ్ఝం, ఆరోపేన్తేహి సఙ్గహం;
Tāni sabbāni ekajjhaṃ, āropentehi saṅgahaṃ;
ఉదానం నామ సఙ్గీతం, ధమ్మసఙ్గాహకేహి యం.
Udānaṃ nāma saṅgītaṃ, dhammasaṅgāhakehi yaṃ.
జినస్స ధమ్మసంవేగ-పామోజ్జపరిదీపనం;
Jinassa dhammasaṃvega-pāmojjaparidīpanaṃ;
సోమనస్ససముట్ఠాన-గాథాహి పటిమణ్డితం.
Somanassasamuṭṭhāna-gāthāhi paṭimaṇḍitaṃ.
తస్స గమ్భీరఞాణేహి, ఓగాహేతబ్బభావతో;
Tassa gambhīrañāṇehi, ogāhetabbabhāvato;
కిఞ్చాపి దుక్కరా కాతుం, అత్థసంవణ్ణనా మయా.
Kiñcāpi dukkarā kātuṃ, atthasaṃvaṇṇanā mayā.
సహసంవణ్ణనం యస్మా, ధరతే సత్థుసాసనం;
Sahasaṃvaṇṇanaṃ yasmā, dharate satthusāsanaṃ;
పుబ్బాచరియసీహానం, తిట్ఠతేవ వినిచ్ఛయో.
Pubbācariyasīhānaṃ, tiṭṭhateva vinicchayo.
తస్మా తం అవలమ్బిత్వా, ఓగాహేత్వాన పఞ్చపి;
Tasmā taṃ avalambitvā, ogāhetvāna pañcapi;
నికాయే ఉపనిస్సాయ, పోరాణట్ఠకథానయం.
Nikāye upanissāya, porāṇaṭṭhakathānayaṃ.
సువిసుద్ధం అసంకిణ్ణం, నిపుణత్థవినిచ్ఛయం;
Suvisuddhaṃ asaṃkiṇṇaṃ, nipuṇatthavinicchayaṃ;
మహావిహారవాసీనం, సమయం అవిలోమయం.
Mahāvihāravāsīnaṃ, samayaṃ avilomayaṃ.
పునప్పునాగతం అత్థం, వజ్జయిత్వాన సాధుకం;
Punappunāgataṃ atthaṃ, vajjayitvāna sādhukaṃ;
యథాబలం కరిస్సామి, ఉదానస్సత్థవణ్ణనం.
Yathābalaṃ karissāmi, udānassatthavaṇṇanaṃ.
ఇతి ఆకఙ్ఖమానస్స, సద్ధమ్మస్స చిరట్ఠితిం;
Iti ākaṅkhamānassa, saddhammassa ciraṭṭhitiṃ;
విభజన్తస్స తస్సత్థం, సాధు గణ్హన్తు సాధవోతి.
Vibhajantassa tassatthaṃ, sādhu gaṇhantu sādhavoti.
తత్థ ఉదానన్తి కేనట్ఠేన ఉదానం? ఉదాననట్ఠేన. కిమిదం ఉదానం నామ? పీతివేగసముట్ఠాపితో ఉదాహారో. యథా హి యం తేలాది మినితబ్బవత్థు మానం గహేతుం న సక్కోతి, విస్సన్దిత్వా గచ్ఛతి, తం ‘‘అవసేకో’’తి వుచ్చతి. యఞ్చ జలం తళాకం గహేతుం న సక్కోతి, అజ్ఝోత్థరిత్వా గచ్ఛతి, తం ‘‘ఓఘో’’తి వుచ్చతి. ఏవమేవ యం పీతివేగసముట్ఠాపితం వితక్కవిప్ఫారం అన్తోహదయం సన్ధారేతుం న సక్కోతి, సో అధికో హుత్వా అన్తో అసణ్ఠహిత్వా బహి వచీద్వారేన నిక్ఖన్తో పటిగ్గాహకనిరపేక్ఖో ఉదాహారవిసేసో ‘‘ఉదాన’’న్తి వుచ్చతి. ధమ్మసంవేగవసేనపి అయమాకారో లబ్భతేవ.
Tattha udānanti kenaṭṭhena udānaṃ? Udānanaṭṭhena. Kimidaṃ udānaṃ nāma? Pītivegasamuṭṭhāpito udāhāro. Yathā hi yaṃ telādi minitabbavatthu mānaṃ gahetuṃ na sakkoti, vissanditvā gacchati, taṃ ‘‘avaseko’’ti vuccati. Yañca jalaṃ taḷākaṃ gahetuṃ na sakkoti, ajjhottharitvā gacchati, taṃ ‘‘ogho’’ti vuccati. Evameva yaṃ pītivegasamuṭṭhāpitaṃ vitakkavipphāraṃ antohadayaṃ sandhāretuṃ na sakkoti, so adhiko hutvā anto asaṇṭhahitvā bahi vacīdvārena nikkhanto paṭiggāhakanirapekkho udāhāraviseso ‘‘udāna’’nti vuccati. Dhammasaṃvegavasenapi ayamākāro labbhateva.
తయిదం కత్థచి గాథాబన్ధవసేన కత్థచి వాక్యవసేన పవత్తం. యం పన అట్ఠకథాసు ‘‘సోమనస్సఞాణమయికగాథాపటిసంయుత్తా’’తి ఉదానలక్ఖణం వుత్తం, తం యేభుయ్యవసేన వుత్తం. యేభుయ్యేన హి ఉదానం గాథాబన్ధవసేన భాసితం పీతిసోమనస్ససముట్ఠాపితఞ్చ. ఇతరమ్పి పన ‘‘అత్థి, భిక్ఖవే, తదాయతనం, యత్థ నేవ పథవీ న ఆపో’’తిఆదీసు (ఉదా॰ ౭౧) ‘‘సుఖకామాని భూతాని, యో దణ్డేన విహింసతీ’’తి (ధ॰ ప॰ ౧౩౧), ‘‘సచే భాయథ దుక్ఖస్స, సచే వో దుక్ఖమప్పియ’’న్తి ఏవమాదీసు (ఉదా॰ ౪౪; నేత్తి॰ ౯౧) చ లబ్భతి.
Tayidaṃ katthaci gāthābandhavasena katthaci vākyavasena pavattaṃ. Yaṃ pana aṭṭhakathāsu ‘‘somanassañāṇamayikagāthāpaṭisaṃyuttā’’ti udānalakkhaṇaṃ vuttaṃ, taṃ yebhuyyavasena vuttaṃ. Yebhuyyena hi udānaṃ gāthābandhavasena bhāsitaṃ pītisomanassasamuṭṭhāpitañca. Itarampi pana ‘‘atthi, bhikkhave, tadāyatanaṃ, yattha neva pathavī na āpo’’tiādīsu (udā. 71) ‘‘sukhakāmāni bhūtāni, yo daṇḍena vihiṃsatī’’ti (dha. pa. 131), ‘‘sace bhāyatha dukkhassa, sace vo dukkhamappiya’’nti evamādīsu (udā. 44; netti. 91) ca labbhati.
ఏవం తయిదం సబ్బఞ్ఞుబుద్ధభాసితం, పచ్చేకబుద్ధభాసితం, సావకభాసితన్తి తివిధం హోతి. తత్థ పచ్చేకబుద్ధభాసితం – ‘‘సబ్బేసు భూతేసు నిధాయ దణ్డం, అవిహేఠయం అఞ్ఞతరమ్పి తేస’’న్తిఆదినా (సు॰ ని॰ ౩౫; చూళని॰ ఖగ్గవిసాణసుత్తనిద్దేస ౧౨౧) ఖగ్గవిసాణసుత్తే ఆగతమేవ. సావకభాసితానిపి –
Evaṃ tayidaṃ sabbaññubuddhabhāsitaṃ, paccekabuddhabhāsitaṃ, sāvakabhāsitanti tividhaṃ hoti. Tattha paccekabuddhabhāsitaṃ – ‘‘sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ, aviheṭhayaṃ aññatarampi tesa’’ntiādinā (su. ni. 35; cūḷani. khaggavisāṇasuttaniddesa 121) khaggavisāṇasutte āgatameva. Sāvakabhāsitānipi –
‘‘సబ్బో రాగో పహీనో మే, సబ్బో దోసో సమూహతో;
‘‘Sabbo rāgo pahīno me, sabbo doso samūhato;
సబ్బో మే విహతో మోహో, సీతిభూతోస్మి నిబ్బుతో’’తి. (థేరగా॰ ౭౯) –
Sabbo me vihato moho, sītibhūtosmi nibbuto’’ti. (theragā. 79) –
ఆదినా థేరగాథాసు –
Ādinā theragāthāsu –
‘‘కాయేన సంవుతా ఆసిం, వాచాయ ఉద చేతసా;
‘‘Kāyena saṃvutā āsiṃ, vācāya uda cetasā;
సమూలం తణ్హమబ్బుయ్హ, సీతిభూతాస్మి నిబ్బుతా’’తి. (థేరీగా॰ ౧౫) –
Samūlaṃ taṇhamabbuyha, sītibhūtāsmi nibbutā’’ti. (therīgā. 15) –
ఆదినా థేరీగాథాసు చ ఆగతాని. తాని పన తేసం థేరానం థేరీనఞ్చ న కేవలం ఉదానాని ఏవ, అథ ఖో సీహనాదాపి హోన్తి. సక్కాదీహి దేవేహి భాసితాని ‘‘అహో దానం పరమదానం, కస్సపే సుప్పతిట్ఠిత’’న్తిఆదీని (ఉదా॰ ౨౭), ఆరామదణ్డబ్రాహ్మణాదీహి మనుస్సేహి చ భాసితాని ‘‘నమో తస్స భగవతో’’తిఆదీని (అ॰ ని॰ ౨.౩౮) తిస్సో సఙ్గీతియో ఆరూళ్హాని ఉదానాని సన్తి ఏవ, న తాని ఇధ అధిప్పేతాని. యాని పన సమ్మాసమ్బుద్ధేన సామం ఆహచ్చ భాసితాని జినవచనభూతాని, యాని సన్ధాయ భగవతా పరియత్తిధమ్మం నవధా విభజిత్వా ఉద్దిసన్తేన ఉదానన్తి వుత్తాని, తానేవ ధమ్మసఙ్గాహకేహి ‘‘ఉదాన’’న్తి సఙ్గీతన్తి తదేవేత్థ సంవణ్ణేతబ్బభావేన గహితం.
Ādinā therīgāthāsu ca āgatāni. Tāni pana tesaṃ therānaṃ therīnañca na kevalaṃ udānāni eva, atha kho sīhanādāpi honti. Sakkādīhi devehi bhāsitāni ‘‘aho dānaṃ paramadānaṃ, kassape suppatiṭṭhita’’ntiādīni (udā. 27), ārāmadaṇḍabrāhmaṇādīhi manussehi ca bhāsitāni ‘‘namo tassa bhagavato’’tiādīni (a. ni. 2.38) tisso saṅgītiyo ārūḷhāni udānāni santi eva, na tāni idha adhippetāni. Yāni pana sammāsambuddhena sāmaṃ āhacca bhāsitāni jinavacanabhūtāni, yāni sandhāya bhagavatā pariyattidhammaṃ navadhā vibhajitvā uddisantena udānanti vuttāni, tāneva dhammasaṅgāhakehi ‘‘udāna’’nti saṅgītanti tadevettha saṃvaṇṇetabbabhāvena gahitaṃ.
యా పన ‘‘అనేకజాతిసంసార’’న్తిఆదిగాథాయ దీపితా భగవతా బోధిమూలే ఉదానవసేన పవత్తితా అనేకసతసహస్సానం సమ్మాసమ్బుద్ధానం అవిజహితఉదానగాథా చ, ఏతా అపరభాగే పన ధమ్మభణ్డాగారికస్స భగవతా దేసితత్తా ధమ్మసఙ్గాహకేహి ఉదానపాళియం సఙ్గహం అనారోపేత్వా ధమ్మపదే సఙ్గీతా. యఞ్చ ‘‘అఞ్ఞాసి వత, భో కోణ్డఞ్ఞో, అఞ్ఞాసి వత, భో కోణ్డఞ్ఞో’’తి (మహావ॰ ౧౭; సం॰ ని॰ ౫.౧౦౮౧; పటి॰ మ॰ ౨.౩౦) ఉదానవచనం దససహస్సిలోకధాతుయా దేవమనుస్సానం పవేదనసమత్థనిగ్ఘోసవిప్ఫారం భగవతా భాసితం, తదపి ధమ్మచక్కప్పవత్తనసుత్తన్తదేసనాపరియోసానే అత్తనా అధిగతధమ్మేకదేసస్స యథాదేసితస్స అరియమగ్గస్స సావకేసు సబ్బపఠమం థేరేన అధిగతత్తా అత్తనో పరిస్సమస్స సఫలభావపచ్చవేక్ఖణహేతుకం పఠమబోధియం సబ్బేసం ఏవ భిక్ఖూనం సమ్మాపటిపత్తిపచ్చవేక్ఖణహేతుకం ‘‘ఆరాధయింసు వత మం భిక్ఖూ ఏకం సమయ’’న్తిఆదివచనం (మ॰ ని॰ ౧.౨౨౫) వియ పీతిసోమనస్సజనితం ఉదాహారమత్తం, ‘‘యదా హవే పాతుభవన్తి ధమ్మా’’తిఆదివచనం (మహావ॰ ౧-౩; ఉదా॰ ౧-౩) వియ పవత్తియా నివత్తియా వా న పకాసనన్తి, న ధమ్మసఙ్గాహకేహి ఉదానపాళియం సఙ్గీతన్తి దట్ఠబ్బం.
Yā pana ‘‘anekajātisaṃsāra’’ntiādigāthāya dīpitā bhagavatā bodhimūle udānavasena pavattitā anekasatasahassānaṃ sammāsambuddhānaṃ avijahitaudānagāthā ca, etā aparabhāge pana dhammabhaṇḍāgārikassa bhagavatā desitattā dhammasaṅgāhakehi udānapāḷiyaṃ saṅgahaṃ anāropetvā dhammapade saṅgītā. Yañca ‘‘aññāsi vata, bho koṇḍañño, aññāsi vata, bho koṇḍañño’’ti (mahāva. 17; saṃ. ni. 5.1081; paṭi. ma. 2.30) udānavacanaṃ dasasahassilokadhātuyā devamanussānaṃ pavedanasamatthanigghosavipphāraṃ bhagavatā bhāsitaṃ, tadapi dhammacakkappavattanasuttantadesanāpariyosāne attanā adhigatadhammekadesassa yathādesitassa ariyamaggassa sāvakesu sabbapaṭhamaṃ therena adhigatattā attano parissamassa saphalabhāvapaccavekkhaṇahetukaṃ paṭhamabodhiyaṃ sabbesaṃ eva bhikkhūnaṃ sammāpaṭipattipaccavekkhaṇahetukaṃ ‘‘ārādhayiṃsu vata maṃ bhikkhū ekaṃ samaya’’ntiādivacanaṃ (ma. ni. 1.225) viya pītisomanassajanitaṃ udāhāramattaṃ, ‘‘yadā have pātubhavanti dhammā’’tiādivacanaṃ (mahāva. 1-3; udā. 1-3) viya pavattiyā nivattiyā vā na pakāsananti, na dhammasaṅgāhakehi udānapāḷiyaṃ saṅgītanti daṭṭhabbaṃ.
తం పనేతం ఉదానం వినయపిటకం, సుత్తన్తపిటకం, అభిధమ్మపిటకన్తి తీసు పిటకేసు సుత్తన్తపిటకపరియాపన్నం, దీఘనికాయో, మజ్ఝిమనికాయో, సంయుత్తనికాయో, అఙ్గుత్తరనికాయో, ఖుద్దకనికాయోతి పఞ్చసు నికాయేసు ఖుద్దకనికాయపరియాపన్నం, సుత్తం, గేయ్యం, వేయ్యాకరణం, గాథా, ఉదానం, ఇతివుత్తకం, జాతకం, అబ్భుతధమ్మం, వేదల్లన్తి నవసు సాసనఙ్గేసు ఉదానసఙ్గహం.
Taṃ panetaṃ udānaṃ vinayapiṭakaṃ, suttantapiṭakaṃ, abhidhammapiṭakanti tīsu piṭakesu suttantapiṭakapariyāpannaṃ, dīghanikāyo, majjhimanikāyo, saṃyuttanikāyo, aṅguttaranikāyo, khuddakanikāyoti pañcasu nikāyesu khuddakanikāyapariyāpannaṃ, suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthā, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallanti navasu sāsanaṅgesu udānasaṅgahaṃ.
‘‘ద్వాసీతి బుద్ధతో గణ్హిం, ద్వే సహస్సాని భిక్ఖుతో;
‘‘Dvāsīti buddhato gaṇhiṃ, dve sahassāni bhikkhuto;
చతురాసీతి సహస్సాని, యే మే ధమ్మా పవత్తినో’’తి. (థేరగా॰ ౧౦౨౭) –
Caturāsīti sahassāni, ye me dhammā pavattino’’ti. (theragā. 1027) –
ఏవం ధమ్మభణ్డాగారికేన పటిఞ్ఞాతేసు చతురాసీతియా ధమ్మక్ఖన్ధసహస్సేసు కతిపయధమ్మక్ఖన్ధసఙ్గహం. బోధివగ్గో, ముచలిన్దవగ్గో, నన్దవగ్గో, మేఘియవగ్గో, సోణవగ్గో, జచ్చన్ధవగ్గో, చూళవగ్గో, పాటలిగామియవగ్గోతి వగ్గతో అట్ఠవగ్గం; సుత్తతో అసీతిసుత్తసఙ్గహం, గాథాతో పఞ్చనవుతిఉదానగాథాసఙ్గహం. భాణవారతో అడ్ఢూననవమత్తా భాణవారా. అనుసన్ధితో బోధిసుత్తే పుచ్ఛానుసన్ధివసేన ఏకానుసన్ధి, సుప్పవాసాసుత్తే పుచ్ఛానుసన్ధియథానుసన్ధివసేన ద్వే అనుసన్ధీ, సేసేసు యథానుసన్ధివసేన ఏకేకోవ అనుసన్ధి, అజ్ఝాసయానుసన్ధి పనేత్థ నత్థి. ఏవం సబ్బథాపి ఏకాసీతిఅనుసన్ధిసఙ్గహం. పదతో సతాధికాని ఏకవీస పదసహస్సాని, గాథాపాదతో తేవీసతి చతుస్సతాధికాని అట్ఠ సహస్సాని , అక్ఖరతో సత్తసహస్సాధికాని సట్ఠి సహస్సాని తీణి చ సతాని ద్వాసీతి చ అక్ఖరాని. తేనేతం వుచ్చతి –
Evaṃ dhammabhaṇḍāgārikena paṭiññātesu caturāsītiyā dhammakkhandhasahassesu katipayadhammakkhandhasaṅgahaṃ. Bodhivaggo, mucalindavaggo, nandavaggo, meghiyavaggo, soṇavaggo, jaccandhavaggo, cūḷavaggo, pāṭaligāmiyavaggoti vaggato aṭṭhavaggaṃ; suttato asītisuttasaṅgahaṃ, gāthāto pañcanavutiudānagāthāsaṅgahaṃ. Bhāṇavārato aḍḍhūnanavamattā bhāṇavārā. Anusandhito bodhisutte pucchānusandhivasena ekānusandhi, suppavāsāsutte pucchānusandhiyathānusandhivasena dve anusandhī, sesesu yathānusandhivasena ekekova anusandhi, ajjhāsayānusandhi panettha natthi. Evaṃ sabbathāpi ekāsītianusandhisaṅgahaṃ. Padato satādhikāni ekavīsa padasahassāni, gāthāpādato tevīsati catussatādhikāni aṭṭha sahassāni , akkharato sattasahassādhikāni saṭṭhi sahassāni tīṇi ca satāni dvāsīti ca akkharāni. Tenetaṃ vuccati –
‘‘అసీతి ఏవ సుత్తన్తా, వగ్గా అట్ఠ సమాసతో;
‘‘Asīti eva suttantā, vaggā aṭṭha samāsato;
గాథా చ పఞ్చనవుతి, ఉదానస్స పకాసితా.
Gāthā ca pañcanavuti, udānassa pakāsitā.
‘‘అడ్ఢూననవమత్తా చ, భాణవారా పమాణతో;
‘‘Aḍḍhūnanavamattā ca, bhāṇavārā pamāṇato;
ఏకాధికా తథాసీతి, ఉదానస్సానుసన్ధియో.
Ekādhikā tathāsīti, udānassānusandhiyo.
‘‘ఏకవీససహస్సాని, సతఞ్చేవ విచక్ఖణో;
‘‘Ekavīsasahassāni, satañceva vicakkhaṇo;
పదానేతానుదానస్స, గణితాని వినిద్దిసే’’.
Padānetānudānassa, gaṇitāni viniddise’’.
గాథాపాదతో పన –
Gāthāpādato pana –
‘‘అట్ఠసహస్సమత్తాని, చత్తారేవ సతాని చ;
‘‘Aṭṭhasahassamattāni, cattāreva satāni ca;
పాదానేతానుదానస్స, తేవీసతి చ నిద్దిసే.
Pādānetānudānassa, tevīsati ca niddise.
‘‘అక్ఖరానం సహస్సాని, సట్ఠి సత్త సతాని చ;
‘‘Akkharānaṃ sahassāni, saṭṭhi satta satāni ca;
తీణి ద్వాసీతి చ తథా, ఉదానస్స పవేదితా’’తి.
Tīṇi dvāsīti ca tathā, udānassa paveditā’’ti.
తస్స అట్ఠసు వగ్గేసు బోధివగ్గో ఆది, సుత్తేసు పఠమం బోధిసుత్తం, తస్సాపి ఏవం మే సుతన్తిఆదికం ఆయస్మతా ఆనన్దేన పఠమమహాసఙ్గీతికాలే వుత్తనిదానమాది. సా పనాయం పఠమమహాసఙ్గీతి వినయపిటకే (చూళవ॰ ౪౩౭) తన్తిమారూళ్హా ఏవ. యో పనేత్థ నిదానకోసల్లత్థం వత్తబ్బో కథామగ్గో సోపి సుమఙ్గలవిలాసినియం దీఘనికాయట్ఠకథాయం (దీ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౧.నిదానకథా) వుత్తో ఏవాతి తత్థ వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బో.
Tassa aṭṭhasu vaggesu bodhivaggo ādi, suttesu paṭhamaṃ bodhisuttaṃ, tassāpi evaṃ me sutantiādikaṃ āyasmatā ānandena paṭhamamahāsaṅgītikāle vuttanidānamādi. Sā panāyaṃ paṭhamamahāsaṅgīti vinayapiṭake (cūḷava. 437) tantimārūḷhā eva. Yo panettha nidānakosallatthaṃ vattabbo kathāmaggo sopi sumaṅgalavilāsiniyaṃ dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 1.nidānakathā) vutto evāti tattha vuttanayeneva veditabbo.