Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ธมฺมสงฺคณิ-อฎฺฐกถา • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
อภิธมฺมปิฎเก
Abhidhammapiṭake
อฎฺฐสาลินี นาม
Aṭṭhasālinī nāma
ธมฺมสงฺคณี-อฎฺฐกถา
Dhammasaṅgaṇī-aṭṭhakathā
คนฺถารมฺภกถา
Ganthārambhakathā
กรุณา วิย สเตฺตสุ, ปญฺญา ยสฺส มเหสิโน;
Karuṇā viya sattesu, paññā yassa mahesino;
เญยฺยธเมฺมสุ สเพฺพสุ, ปวตฺติตฺถ ยถารุจิฯ
Ñeyyadhammesu sabbesu, pavattittha yathāruci.
ทยาย ตาย สเตฺตสุ, สมุสฺสาหิตมานโส;
Dayāya tāya sattesu, samussāhitamānaso;
ปาฎิหีราวสานมฺหิ, วสโนฺต ติทสาลเยฯ
Pāṭihīrāvasānamhi, vasanto tidasālaye.
ปาริจฺฉตฺตกมูลมฺหิ, ปณฺฑุกมฺพลนามเก;
Pāricchattakamūlamhi, paṇḍukambalanāmake;
สิลาสเน สนฺนิสิโนฺน, อาทิโจฺจว ยุคนฺธเรฯ
Silāsane sannisinno, ādiccova yugandhare.
จกฺกวาฬสหเสฺสหิ, ทสหาคมฺม สพฺพโส;
Cakkavāḷasahassehi, dasahāgamma sabbaso;
สนฺนิสิเนฺนน เทวานํ, คเณน ปริวาริโตฯ
Sannisinnena devānaṃ, gaṇena parivārito.
มาตรํ ปมุขํ กตฺวา, ตสฺสา ปญฺญาย เตชสา;
Mātaraṃ pamukhaṃ katvā, tassā paññāya tejasā;
อภิธมฺมกถามคฺคํ, เทวานํ สมฺปวตฺตยิฯ
Abhidhammakathāmaggaṃ, devānaṃ sampavattayi.
ตสฺส ปาเท นมสฺสิตฺวา, สมฺพุทฺธสฺส สิรีมโต;
Tassa pāde namassitvā, sambuddhassa sirīmato;
สทฺธมฺมญฺจสฺส ปูเชตฺวา, กตฺวา สงฺฆสฺส จญฺชลิํฯ
Saddhammañcassa pūjetvā, katvā saṅghassa cañjaliṃ.
นิปจฺจการเสฺสตสฺส, กตสฺส รตนตฺตเย;
Nipaccakārassetassa, katassa ratanattaye;
อานุภาเวน โสเสตฺวา, อนฺตราเย อเสสโตฯ
Ānubhāvena sosetvā, antarāye asesato.
วิสุทฺธาจารสีเลน, นิปุณามลพุทฺธินา;
Visuddhācārasīlena, nipuṇāmalabuddhinā;
ภิกฺขุนา พุทฺธโฆเสน, สกฺกจฺจํ อภิยาจิโตฯ
Bhikkhunā buddhaghosena, sakkaccaṃ abhiyācito.
ยํ เทวเทโว เทวานํ, เทเสตฺวา นยโต ปุน;
Yaṃ devadevo devānaṃ, desetvā nayato puna;
เถรสฺส สาริปุตฺตสฺส, สมาจิกฺขิ วินายโกฯ
Therassa sāriputtassa, samācikkhi vināyako.
อโนตตฺตทเห กตฺวา, อุปฎฺฐานํ มเหสิโน;
Anotattadahe katvā, upaṭṭhānaṃ mahesino;
ยญฺจ สุตฺวาน โส เถโร, อาหริตฺวา มหีตลํฯ
Yañca sutvāna so thero, āharitvā mahītalaṃ.
ภิกฺขูนํ ปยิรุทาหาสิ, อิติ ภิกฺขูหิ ธาริโต;
Bhikkhūnaṃ payirudāhāsi, iti bhikkhūhi dhārito;
สงฺคีติกาเล สงฺคีโต, เวเทหมุนินา ปุนฯ
Saṅgītikāle saṅgīto, vedehamuninā puna.
ตสฺส คมฺภีรญาเณหิ, โอคาฬฺหสฺส อภิณฺหโส;
Tassa gambhīrañāṇehi, ogāḷhassa abhiṇhaso;
นานานยวิจิตฺตสฺส, อภิธมฺมสฺส อาทิโตฯ
Nānānayavicittassa, abhidhammassa ādito.
ยา มหากสฺสปาทีหิ, วสีหิฎฺฐกถา ปุรา;
Yā mahākassapādīhi, vasīhiṭṭhakathā purā;
สงฺคีตา อนุสงฺคีตา, ปจฺฉาปิ จ อิสีหิ ยาฯ
Saṅgītā anusaṅgītā, pacchāpi ca isīhi yā.
อาภตา ปน เถเรน, มหิเนฺทเนตมุตฺตมํ;
Ābhatā pana therena, mahindenetamuttamaṃ;
ยา ทีปํ ทีปวาสีนํ, ภาสาย อภิสงฺขตาฯ
Yā dīpaṃ dīpavāsīnaṃ, bhāsāya abhisaṅkhatā.
อปเนตฺวา ตโต ภาสํ, ตมฺพปณฺณินิวาสินํ;
Apanetvā tato bhāsaṃ, tambapaṇṇinivāsinaṃ;
อาโรปยิตฺวา นิโทฺทสํ, ภาสํ ตนฺตินยานุคํฯ
Āropayitvā niddosaṃ, bhāsaṃ tantinayānugaṃ.
นิกายนฺตรลทฺธีหิ, อสมฺมิสฺสํ อนากุลํ;
Nikāyantaraladdhīhi, asammissaṃ anākulaṃ;
มหาวิหารวาสีนํ, ทีปยโนฺต วินิจฺฉยํฯ
Mahāvihāravāsīnaṃ, dīpayanto vinicchayaṃ.
อตฺถํ ปกาสยิสฺสามิ, อาคมฎฺฐกถาสุปิ;
Atthaṃ pakāsayissāmi, āgamaṭṭhakathāsupi;
คเหตพฺพํ คเหตฺวาน, โตสยโนฺต วิจกฺขเณฯ
Gahetabbaṃ gahetvāna, tosayanto vicakkhaṇe.
กมฺมฎฺฐานานิ สพฺพานิ, จริยาภิญฺญา วิปสฺสนา;
Kammaṭṭhānāni sabbāni, cariyābhiññā vipassanā;
วิสุทฺธิมเคฺค ปนิทํ, ยสฺมา สพฺพํ ปกาสิตํฯ
Visuddhimagge panidaṃ, yasmā sabbaṃ pakāsitaṃ.
ตสฺมา ตํ อคฺคเหตฺวาน, สกลายปิ ตนฺติยา;
Tasmā taṃ aggahetvāna, sakalāyapi tantiyā;
ปทานุกฺกมโต เอว, กริสฺสามตฺถวณฺณนํฯ
Padānukkamato eva, karissāmatthavaṇṇanaṃ.
อิติ เม ภาสมานสฺส, อภิธมฺมกถํ อิมํ;
Iti me bhāsamānassa, abhidhammakathaṃ imaṃ;
อวิกฺขิตฺตา นิสาเมถ, ทุลฺลภา หิ อยํ กถาติฯ
Avikkhittā nisāmetha, dullabhā hi ayaṃ kathāti.