Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā

    ॥ ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ॥

    Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa

    ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯೇ

    Khuddakanikāye

    ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ

    Udāna-aṭṭhakathā

    ಗನ್ಥಾರಮ್ಭಕಥಾ

    Ganthārambhakathā

    ಮಹಾಕಾರುಣಿಕಂ ನಾಥಂ, ಞೇಯ್ಯಸಾಗರಪಾರಗುಂ।

    Mahākāruṇikaṃ nāthaṃ, ñeyyasāgarapāraguṃ;

    ವನ್ದೇ ನಿಪುಣಗಮ್ಭೀರ-ವಿಚಿತ್ರನಯದೇಸನಂ॥

    Vande nipuṇagambhīra-vicitranayadesanaṃ.

    ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಯೇನ ನೀಯನ್ತಿ ಲೋಕತೋ।

    Vijjācaraṇasampannā, yena nīyanti lokato;

    ವನ್ದೇ ತಮುತ್ತಮಂ ಧಮ್ಮಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಪೂಜಿತಂ॥

    Vande tamuttamaṃ dhammaṃ, sammāsambuddhapūjitaṃ.

    ಸೀಲಾದಿಗುಣಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಠಿತೋ ಮಗ್ಗಫಲೇಸು ಯೋ।

    Sīlādiguṇasampanno, ṭhito maggaphalesu yo;

    ವನ್ದೇ ಅರಿಯಸಙ್ಘಂ ತಂ, ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಅನುತ್ತರಂ॥

    Vande ariyasaṅghaṃ taṃ, puññakkhettaṃ anuttaraṃ.

    ವನ್ದನಾಜನಿತಂ ಪುಞ್ಞಂ, ಇತಿ ಯಂ ರತನತ್ತಯೇ।

    Vandanājanitaṃ puññaṃ, iti yaṃ ratanattaye;

    ಹತನ್ತರಾಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ, ಹುತ್ವಾಹಂ ತಸ್ಸ ತೇಜಸಾ॥

    Hatantarāyo sabbattha, hutvāhaṃ tassa tejasā.

    ತೇನ ತೇನ ನಿದಾನೇನ, ದೇಸಿತಾನಿ ಹಿತೇಸಿನಾ।

    Tena tena nidānena, desitāni hitesinā;

    ಯಾನಿ ಸುದ್ಧಾಪದಾನೇನ, ಉದಾನಾನಿ ಮಹೇಸಿನಾ॥

    Yāni suddhāpadānena, udānāni mahesinā.

    ತಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ಏಕಜ್ಝಂ, ಆರೋಪೇನ್ತೇಹಿ ಸಙ್ಗಹಂ।

    Tāni sabbāni ekajjhaṃ, āropentehi saṅgahaṃ;

    ಉದಾನಂ ನಾಮ ಸಙ್ಗೀತಂ, ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕೇಹಿ ಯಂ॥

    Udānaṃ nāma saṅgītaṃ, dhammasaṅgāhakehi yaṃ.

    ಜಿನಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸಂವೇಗ-ಪಾಮೋಜ್ಜಪರಿದೀಪನಂ।

    Jinassa dhammasaṃvega-pāmojjaparidīpanaṃ;

    ಸೋಮನಸ್ಸಸಮುಟ್ಠಾನ-ಗಾಥಾಹಿ ಪಟಿಮಣ್ಡಿತಂ॥

    Somanassasamuṭṭhāna-gāthāhi paṭimaṇḍitaṃ.

    ತಸ್ಸ ಗಮ್ಭೀರಞಾಣೇಹಿ, ಓಗಾಹೇತಬ್ಬಭಾವತೋ।

    Tassa gambhīrañāṇehi, ogāhetabbabhāvato;

    ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ದುಕ್ಕರಾ ಕಾತುಂ, ಅತ್ಥಸಂವಣ್ಣನಾ ಮಯಾ॥

    Kiñcāpi dukkarā kātuṃ, atthasaṃvaṇṇanā mayā.

    ಸಹಸಂವಣ್ಣನಂ ಯಸ್ಮಾ, ಧರತೇ ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ।

    Sahasaṃvaṇṇanaṃ yasmā, dharate satthusāsanaṃ;

    ಪುಬ್ಬಾಚರಿಯಸೀಹಾನಂ, ತಿಟ್ಠತೇವ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ॥

    Pubbācariyasīhānaṃ, tiṭṭhateva vinicchayo.

    ತಸ್ಮಾ ತಂ ಅವಲಮ್ಬಿತ್ವಾ, ಓಗಾಹೇತ್ವಾನ ಪಞ್ಚಪಿ।

    Tasmā taṃ avalambitvā, ogāhetvāna pañcapi;

    ನಿಕಾಯೇ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ, ಪೋರಾಣಟ್ಠಕಥಾನಯಂ॥

    Nikāye upanissāya, porāṇaṭṭhakathānayaṃ.

    ಸುವಿಸುದ್ಧಂ ಅಸಂಕಿಣ್ಣಂ, ನಿಪುಣತ್ಥವಿನಿಚ್ಛಯಂ।

    Suvisuddhaṃ asaṃkiṇṇaṃ, nipuṇatthavinicchayaṃ;

    ಮಹಾವಿಹಾರವಾಸೀನಂ, ಸಮಯಂ ಅವಿಲೋಮಯಂ॥

    Mahāvihāravāsīnaṃ, samayaṃ avilomayaṃ.

    ಪುನಪ್ಪುನಾಗತಂ ಅತ್ಥಂ, ವಜ್ಜಯಿತ್ವಾನ ಸಾಧುಕಂ।

    Punappunāgataṃ atthaṃ, vajjayitvāna sādhukaṃ;

    ಯಥಾಬಲಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಿ, ಉದಾನಸ್ಸತ್ಥವಣ್ಣನಂ

    Yathābalaṃ karissāmi, udānassatthavaṇṇanaṃ.

    ಇತಿ ಆಕಙ್ಖಮಾನಸ್ಸ, ಸದ್ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಂ।

    Iti ākaṅkhamānassa, saddhammassa ciraṭṭhitiṃ;

    ವಿಭಜನ್ತಸ್ಸ ತಸ್ಸತ್ಥಂ, ಸಾಧು ಗಣ್ಹನ್ತು ಸಾಧವೋತಿ॥

    Vibhajantassa tassatthaṃ, sādhu gaṇhantu sādhavoti.

    ತತ್ಥ ಉದಾನನ್ತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ಉದಾನಂ? ಉದಾನನಟ್ಠೇನ। ಕಿಮಿದಂ ಉದಾನಂ ನಾಮ? ಪೀತಿವೇಗಸಮುಟ್ಠಾಪಿತೋ ಉದಾಹಾರೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಯಂ ತೇಲಾದಿ ಮಿನಿತಬ್ಬವತ್ಥು ಮಾನಂ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ವಿಸ್ಸನ್ದಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ತಂ ‘‘ಅವಸೇಕೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಞ್ಚ ಜಲಂ ತಳಾಕಂ ಗಹೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ತಂ ‘‘ಓಘೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏವಮೇವ ಯಂ ಪೀತಿವೇಗಸಮುಟ್ಠಾಪಿತಂ ವಿತಕ್ಕವಿಪ್ಫಾರಂ ಅನ್ತೋಹದಯಂ ಸನ್ಧಾರೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಸೋ ಅಧಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ಅಸಣ್ಠಹಿತ್ವಾ ಬಹಿ ವಚೀದ್ವಾರೇನ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕನಿರಪೇಕ್ಖೋ ಉದಾಹಾರವಿಸೇಸೋ ‘‘ಉದಾನ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಧಮ್ಮಸಂವೇಗವಸೇನಪಿ ಅಯಮಾಕಾರೋ ಲಬ್ಭತೇವ।

    Tattha udānanti kenaṭṭhena udānaṃ? Udānanaṭṭhena. Kimidaṃ udānaṃ nāma? Pītivegasamuṭṭhāpito udāhāro. Yathā hi yaṃ telādi minitabbavatthu mānaṃ gahetuṃ na sakkoti, vissanditvā gacchati, taṃ ‘‘avaseko’’ti vuccati. Yañca jalaṃ taḷākaṃ gahetuṃ na sakkoti, ajjhottharitvā gacchati, taṃ ‘‘ogho’’ti vuccati. Evameva yaṃ pītivegasamuṭṭhāpitaṃ vitakkavipphāraṃ antohadayaṃ sandhāretuṃ na sakkoti, so adhiko hutvā anto asaṇṭhahitvā bahi vacīdvārena nikkhanto paṭiggāhakanirapekkho udāhāraviseso ‘‘udāna’’nti vuccati. Dhammasaṃvegavasenapi ayamākāro labbhateva.

    ತಯಿದಂ ಕತ್ಥಚಿ ಗಾಥಾಬನ್ಧವಸೇನ ಕತ್ಥಚಿ ವಾಕ್ಯವಸೇನ ಪವತ್ತಂ। ಯಂ ಪನ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ‘‘ಸೋಮನಸ್ಸಞಾಣಮಯಿಕಗಾಥಾಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾ’’ತಿ ಉದಾನಲಕ್ಖಣಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಯೇಭುಯ್ಯವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಹಿ ಉದಾನಂ ಗಾಥಾಬನ್ಧವಸೇನ ಭಾಸಿತಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಸಮುಟ್ಠಾಪಿತಞ್ಚ। ಇತರಮ್ಪಿ ಪನ ‘‘ಅತ್ಥಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತದಾಯತನಂ, ಯತ್ಥ ನೇವ ಪಥವೀ ನ ಆಪೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಉದಾ॰ ೭೧) ‘‘ಸುಖಕಾಮಾನಿ ಭೂತಾನಿ, ಯೋ ದಣ್ಡೇನ ವಿಹಿಂಸತೀ’’ತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ೧೩೧), ‘‘ಸಚೇ ಭಾಯಥ ದುಕ್ಖಸ್ಸ, ಸಚೇ ವೋ ದುಕ್ಖಮಪ್ಪಿಯ’’ನ್ತಿ ಏವಮಾದೀಸು (ಉದಾ॰ ೪೪; ನೇತ್ತಿ॰ ೯೧) ಚ ಲಬ್ಭತಿ।

    Tayidaṃ katthaci gāthābandhavasena katthaci vākyavasena pavattaṃ. Yaṃ pana aṭṭhakathāsu ‘‘somanassañāṇamayikagāthāpaṭisaṃyuttā’’ti udānalakkhaṇaṃ vuttaṃ, taṃ yebhuyyavasena vuttaṃ. Yebhuyyena hi udānaṃ gāthābandhavasena bhāsitaṃ pītisomanassasamuṭṭhāpitañca. Itarampi pana ‘‘atthi, bhikkhave, tadāyatanaṃ, yattha neva pathavī na āpo’’tiādīsu (udā. 71) ‘‘sukhakāmāni bhūtāni, yo daṇḍena vihiṃsatī’’ti (dha. pa. 131), ‘‘sace bhāyatha dukkhassa, sace vo dukkhamappiya’’nti evamādīsu (udā. 44; netti. 91) ca labbhati.

    ಏವಂ ತಯಿದಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬುದ್ಧಭಾಸಿತಂ, ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಭಾಸಿತಂ, ಸಾವಕಭಾಸಿತನ್ತಿ ತಿವಿಧಂ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಭಾಸಿತಂ – ‘‘ಸಬ್ಬೇಸು ಭೂತೇಸು ನಿಧಾಯ ದಣ್ಡಂ, ಅವಿಹೇಠಯಂ ಅಞ್ಞತರಮ್ಪಿ ತೇಸ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ಸು॰ ನಿ॰ ೩೫; ಚೂಳನಿ॰ ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸ ೧೨೧) ಖಗ್ಗವಿಸಾಣಸುತ್ತೇ ಆಗತಮೇವ। ಸಾವಕಭಾಸಿತಾನಿಪಿ –

    Evaṃ tayidaṃ sabbaññubuddhabhāsitaṃ, paccekabuddhabhāsitaṃ, sāvakabhāsitanti tividhaṃ hoti. Tattha paccekabuddhabhāsitaṃ – ‘‘sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ, aviheṭhayaṃ aññatarampi tesa’’ntiādinā (su. ni. 35; cūḷani. khaggavisāṇasuttaniddesa 121) khaggavisāṇasutte āgatameva. Sāvakabhāsitānipi –

    ‘‘ಸಬ್ಬೋ ರಾಗೋ ಪಹೀನೋ ಮೇ, ಸಬ್ಬೋ ದೋಸೋ ಸಮೂಹತೋ।

    ‘‘Sabbo rāgo pahīno me, sabbo doso samūhato;

    ಸಬ್ಬೋ ಮೇ ವಿಹತೋ ಮೋಹೋ, ಸೀತಿಭೂತೋಸ್ಮಿ ನಿಬ್ಬುತೋ’’ತಿ॥ (ಥೇರಗಾ॰ ೭೯) –

    Sabbo me vihato moho, sītibhūtosmi nibbuto’’ti. (theragā. 79) –

    ಆದಿನಾ ಥೇರಗಾಥಾಸು –

    Ādinā theragāthāsu –

    ‘‘ಕಾಯೇನ ಸಂವುತಾ ಆಸಿಂ, ವಾಚಾಯ ಉದ ಚೇತಸಾ।

    ‘‘Kāyena saṃvutā āsiṃ, vācāya uda cetasā;

    ಸಮೂಲಂ ತಣ್ಹಮಬ್ಬುಯ್ಹ, ಸೀತಿಭೂತಾಸ್ಮಿ ನಿಬ್ಬುತಾ’’ತಿ॥ (ಥೇರೀಗಾ॰ ೧೫) –

    Samūlaṃ taṇhamabbuyha, sītibhūtāsmi nibbutā’’ti. (therīgā. 15) –

    ಆದಿನಾ ಥೇರೀಗಾಥಾಸು ಚ ಆಗತಾನಿ। ತಾನಿ ಪನ ತೇಸಂ ಥೇರಾನಂ ಥೇರೀನಞ್ಚ ನ ಕೇವಲಂ ಉದಾನಾನಿ ಏವ, ಅಥ ಖೋ ಸೀಹನಾದಾಪಿ ಹೋನ್ತಿ। ಸಕ್ಕಾದೀಹಿ ದೇವೇಹಿ ಭಾಸಿತಾನಿ ‘‘ಅಹೋ ದಾನಂ ಪರಮದಾನಂ, ಕಸ್ಸಪೇ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ (ಉದಾ॰ ೨೭), ಆರಾಮದಣ್ಡಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದೀಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಚ ಭಾಸಿತಾನಿ ‘‘ನಮೋ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ’’ತಿಆದೀನಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೨.೩೮) ತಿಸ್ಸೋ ಸಙ್ಗೀತಿಯೋ ಆರೂಳ್ಹಾನಿ ಉದಾನಾನಿ ಸನ್ತಿ ಏವ, ನ ತಾನಿ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾನಿ। ಯಾನಿ ಪನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ಸಾಮಂ ಆಹಚ್ಚ ಭಾಸಿತಾನಿ ಜಿನವಚನಭೂತಾನಿ, ಯಾನಿ ಸನ್ಧಾಯ ಭಗವತಾ ಪರಿಯತ್ತಿಧಮ್ಮಂ ನವಧಾ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಉದ್ದಿಸನ್ತೇನ ಉದಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಾನಿ, ತಾನೇವ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕೇಹಿ ‘‘ಉದಾನ’’ನ್ತಿ ಸಙ್ಗೀತನ್ತಿ ತದೇವೇತ್ಥ ಸಂವಣ್ಣೇತಬ್ಬಭಾವೇನ ಗಹಿತಂ।

    Ādinā therīgāthāsu ca āgatāni. Tāni pana tesaṃ therānaṃ therīnañca na kevalaṃ udānāni eva, atha kho sīhanādāpi honti. Sakkādīhi devehi bhāsitāni ‘‘aho dānaṃ paramadānaṃ, kassape suppatiṭṭhita’’ntiādīni (udā. 27), ārāmadaṇḍabrāhmaṇādīhi manussehi ca bhāsitāni ‘‘namo tassa bhagavato’’tiādīni (a. ni. 2.38) tisso saṅgītiyo ārūḷhāni udānāni santi eva, na tāni idha adhippetāni. Yāni pana sammāsambuddhena sāmaṃ āhacca bhāsitāni jinavacanabhūtāni, yāni sandhāya bhagavatā pariyattidhammaṃ navadhā vibhajitvā uddisantena udānanti vuttāni, tāneva dhammasaṅgāhakehi ‘‘udāna’’nti saṅgītanti tadevettha saṃvaṇṇetabbabhāvena gahitaṃ.

    ಯಾ ಪನ ‘‘ಅನೇಕಜಾತಿಸಂಸಾರ’’ನ್ತಿಆದಿಗಾಥಾಯ ದೀಪಿತಾ ಭಗವತಾ ಬೋಧಿಮೂಲೇ ಉದಾನವಸೇನ ಪವತ್ತಿತಾ ಅನೇಕಸತಸಹಸ್ಸಾನಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾನಂ ಅವಿಜಹಿತಉದಾನಗಾಥಾ ಚ, ಏತಾ ಅಪರಭಾಗೇ ಪನ ಧಮ್ಮಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಸ್ಸ ಭಗವತಾ ದೇಸಿತತ್ತಾ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕೇಹಿ ಉದಾನಪಾಳಿಯಂ ಸಙ್ಗಹಂ ಅನಾರೋಪೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಪದೇ ಸಙ್ಗೀತಾ। ಯಞ್ಚ ‘‘ಅಞ್ಞಾಸಿ ವತ, ಭೋ ಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ, ಅಞ್ಞಾಸಿ ವತ, ಭೋ ಕೋಣ್ಡಞ್ಞೋ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೭; ಸಂ॰ ನಿ॰ ೫.೧೦೮೧; ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೨.೩೦) ಉದಾನವಚನಂ ದಸಸಹಸ್ಸಿಲೋಕಧಾತುಯಾ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪವೇದನಸಮತ್ಥನಿಗ್ಘೋಸವಿಪ್ಫಾರಂ ಭಗವತಾ ಭಾಸಿತಂ, ತದಪಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನಸುತ್ತನ್ತದೇಸನಾಪರಿಯೋಸಾನೇ ಅತ್ತನಾ ಅಧಿಗತಧಮ್ಮೇಕದೇಸಸ್ಸ ಯಥಾದೇಸಿತಸ್ಸ ಅರಿಯಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸಾವಕೇಸು ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಥೇರೇನ ಅಧಿಗತತ್ತಾ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಸ್ಸಮಸ್ಸ ಸಫಲಭಾವಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಹೇತುಕಂ ಪಠಮಬೋಧಿಯಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಏವ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಹೇತುಕಂ ‘‘ಆರಾಧಯಿಂಸು ವತ ಮಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಏಕಂ ಸಮಯ’’ನ್ತಿಆದಿವಚನಂ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೨೫) ವಿಯ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಜನಿತಂ ಉದಾಹಾರಮತ್ತಂ, ‘‘ಯದಾ ಹವೇ ಪಾತುಭವನ್ತಿ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿಆದಿವಚನಂ (ಮಹಾವ॰ ೧-೩; ಉದಾ॰ ೧-೩) ವಿಯ ಪವತ್ತಿಯಾ ನಿವತ್ತಿಯಾ ವಾ ನ ಪಕಾಸನನ್ತಿ, ನ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕೇಹಿ ಉದಾನಪಾಳಿಯಂ ಸಙ್ಗೀತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।

    Yā pana ‘‘anekajātisaṃsāra’’ntiādigāthāya dīpitā bhagavatā bodhimūle udānavasena pavattitā anekasatasahassānaṃ sammāsambuddhānaṃ avijahitaudānagāthā ca, etā aparabhāge pana dhammabhaṇḍāgārikassa bhagavatā desitattā dhammasaṅgāhakehi udānapāḷiyaṃ saṅgahaṃ anāropetvā dhammapade saṅgītā. Yañca ‘‘aññāsi vata, bho koṇḍañño, aññāsi vata, bho koṇḍañño’’ti (mahāva. 17; saṃ. ni. 5.1081; paṭi. ma. 2.30) udānavacanaṃ dasasahassilokadhātuyā devamanussānaṃ pavedanasamatthanigghosavipphāraṃ bhagavatā bhāsitaṃ, tadapi dhammacakkappavattanasuttantadesanāpariyosāne attanā adhigatadhammekadesassa yathādesitassa ariyamaggassa sāvakesu sabbapaṭhamaṃ therena adhigatattā attano parissamassa saphalabhāvapaccavekkhaṇahetukaṃ paṭhamabodhiyaṃ sabbesaṃ eva bhikkhūnaṃ sammāpaṭipattipaccavekkhaṇahetukaṃ ‘‘ārādhayiṃsu vata maṃ bhikkhū ekaṃ samaya’’ntiādivacanaṃ (ma. ni. 1.225) viya pītisomanassajanitaṃ udāhāramattaṃ, ‘‘yadā have pātubhavanti dhammā’’tiādivacanaṃ (mahāva. 1-3; udā. 1-3) viya pavattiyā nivattiyā vā na pakāsananti, na dhammasaṅgāhakehi udānapāḷiyaṃ saṅgītanti daṭṭhabbaṃ.

    ತಂ ಪನೇತಂ ಉದಾನಂ ವಿನಯಪಿಟಕಂ, ಸುತ್ತನ್ತಪಿಟಕಂ, ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕನ್ತಿ ತೀಸು ಪಿಟಕೇಸು ಸುತ್ತನ್ತಪಿಟಕಪರಿಯಾಪನ್ನಂ, ದೀಘನಿಕಾಯೋ, ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯೋ, ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯೋ, ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯೋ, ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯೋತಿ ಪಞ್ಚಸು ನಿಕಾಯೇಸು ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯಪರಿಯಾಪನ್ನಂ, ಸುತ್ತಂ, ಗೇಯ್ಯಂ, ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ, ಗಾಥಾ, ಉದಾನಂ, ಇತಿವುತ್ತಕಂ, ಜಾತಕಂ, ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ, ವೇದಲ್ಲನ್ತಿ ನವಸು ಸಾಸನಙ್ಗೇಸು ಉದಾನಸಙ್ಗಹಂ।

    Taṃ panetaṃ udānaṃ vinayapiṭakaṃ, suttantapiṭakaṃ, abhidhammapiṭakanti tīsu piṭakesu suttantapiṭakapariyāpannaṃ, dīghanikāyo, majjhimanikāyo, saṃyuttanikāyo, aṅguttaranikāyo, khuddakanikāyoti pañcasu nikāyesu khuddakanikāyapariyāpannaṃ, suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthā, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallanti navasu sāsanaṅgesu udānasaṅgahaṃ.

    ‘‘ದ್ವಾಸೀತಿ ಬುದ್ಧತೋ ಗಣ್ಹಿಂ, ದ್ವೇ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ಭಿಕ್ಖುತೋ।

    ‘‘Dvāsīti buddhato gaṇhiṃ, dve sahassāni bhikkhuto;

    ಚತುರಾಸೀತಿ ಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಯೇ ಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಪವತ್ತಿನೋ’’ತಿ॥ (ಥೇರಗಾ॰ ೧೦೨೭) –

    Caturāsīti sahassāni, ye me dhammā pavattino’’ti. (theragā. 1027) –

    ಏವಂ ಧಮ್ಮಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕೇನ ಪಟಿಞ್ಞಾತೇಸು ಚತುರಾಸೀತಿಯಾ ಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಸಹಸ್ಸೇಸು ಕತಿಪಯಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಸಙ್ಗಹಂ। ಬೋಧಿವಗ್ಗೋ, ಮುಚಲಿನ್ದವಗ್ಗೋ, ನನ್ದವಗ್ಗೋ, ಮೇಘಿಯವಗ್ಗೋ, ಸೋಣವಗ್ಗೋ, ಜಚ್ಚನ್ಧವಗ್ಗೋ, ಚೂಳವಗ್ಗೋ, ಪಾಟಲಿಗಾಮಿಯವಗ್ಗೋತಿ ವಗ್ಗತೋ ಅಟ್ಠವಗ್ಗಂ; ಸುತ್ತತೋ ಅಸೀತಿಸುತ್ತಸಙ್ಗಹಂ, ಗಾಥಾತೋ ಪಞ್ಚನವುತಿಉದಾನಗಾಥಾಸಙ್ಗಹಂ। ಭಾಣವಾರತೋ ಅಡ್ಢೂನನವಮತ್ತಾ ಭಾಣವಾರಾ। ಅನುಸನ್ಧಿತೋ ಬೋಧಿಸುತ್ತೇ ಪುಚ್ಛಾನುಸನ್ಧಿವಸೇನ ಏಕಾನುಸನ್ಧಿ, ಸುಪ್ಪವಾಸಾಸುತ್ತೇ ಪುಚ್ಛಾನುಸನ್ಧಿಯಥಾನುಸನ್ಧಿವಸೇನ ದ್ವೇ ಅನುಸನ್ಧೀ, ಸೇಸೇಸು ಯಥಾನುಸನ್ಧಿವಸೇನ ಏಕೇಕೋವ ಅನುಸನ್ಧಿ, ಅಜ್ಝಾಸಯಾನುಸನ್ಧಿ ಪನೇತ್ಥ ನತ್ಥಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ಏಕಾಸೀತಿಅನುಸನ್ಧಿಸಙ್ಗಹಂ। ಪದತೋ ಸತಾಧಿಕಾನಿ ಏಕವೀಸ ಪದಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಗಾಥಾಪಾದತೋ ತೇವೀಸತಿ ಚತುಸ್ಸತಾಧಿಕಾನಿ ಅಟ್ಠ ಸಹಸ್ಸಾನಿ , ಅಕ್ಖರತೋ ಸತ್ತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಾನಿ ಸಟ್ಠಿ ಸಹಸ್ಸಾನಿ ತೀಣಿ ಚ ಸತಾನಿ ದ್ವಾಸೀತಿ ಚ ಅಕ್ಖರಾನಿ। ತೇನೇತಂ ವುಚ್ಚತಿ –

    Evaṃ dhammabhaṇḍāgārikena paṭiññātesu caturāsītiyā dhammakkhandhasahassesu katipayadhammakkhandhasaṅgahaṃ. Bodhivaggo, mucalindavaggo, nandavaggo, meghiyavaggo, soṇavaggo, jaccandhavaggo, cūḷavaggo, pāṭaligāmiyavaggoti vaggato aṭṭhavaggaṃ; suttato asītisuttasaṅgahaṃ, gāthāto pañcanavutiudānagāthāsaṅgahaṃ. Bhāṇavārato aḍḍhūnanavamattā bhāṇavārā. Anusandhito bodhisutte pucchānusandhivasena ekānusandhi, suppavāsāsutte pucchānusandhiyathānusandhivasena dve anusandhī, sesesu yathānusandhivasena ekekova anusandhi, ajjhāsayānusandhi panettha natthi. Evaṃ sabbathāpi ekāsītianusandhisaṅgahaṃ. Padato satādhikāni ekavīsa padasahassāni, gāthāpādato tevīsati catussatādhikāni aṭṭha sahassāni , akkharato sattasahassādhikāni saṭṭhi sahassāni tīṇi ca satāni dvāsīti ca akkharāni. Tenetaṃ vuccati –

    ‘‘ಅಸೀತಿ ಏವ ಸುತ್ತನ್ತಾ, ವಗ್ಗಾ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಸತೋ।

    ‘‘Asīti eva suttantā, vaggā aṭṭha samāsato;

    ಗಾಥಾ ಚ ಪಞ್ಚನವುತಿ, ಉದಾನಸ್ಸ ಪಕಾಸಿತಾ॥

    Gāthā ca pañcanavuti, udānassa pakāsitā.

    ‘‘ಅಡ್ಢೂನನವಮತ್ತಾ ಚ, ಭಾಣವಾರಾ ಪಮಾಣತೋ।

    ‘‘Aḍḍhūnanavamattā ca, bhāṇavārā pamāṇato;

    ಏಕಾಧಿಕಾ ತಥಾಸೀತಿ, ಉದಾನಸ್ಸಾನುಸನ್ಧಿಯೋ॥

    Ekādhikā tathāsīti, udānassānusandhiyo.

    ‘‘ಏಕವೀಸಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಸತಞ್ಚೇವ ವಿಚಕ್ಖಣೋ।

    ‘‘Ekavīsasahassāni, satañceva vicakkhaṇo;

    ಪದಾನೇತಾನುದಾನಸ್ಸ, ಗಣಿತಾನಿ ವಿನಿದ್ದಿಸೇ’’॥

    Padānetānudānassa, gaṇitāni viniddise’’.

    ಗಾಥಾಪಾದತೋ ಪನ –

    Gāthāpādato pana –

    ‘‘ಅಟ್ಠಸಹಸ್ಸಮತ್ತಾನಿ, ಚತ್ತಾರೇವ ಸತಾನಿ ಚ।

    ‘‘Aṭṭhasahassamattāni, cattāreva satāni ca;

    ಪಾದಾನೇತಾನುದಾನಸ್ಸ, ತೇವೀಸತಿ ಚ ನಿದ್ದಿಸೇ॥

    Pādānetānudānassa, tevīsati ca niddise.

    ‘‘ಅಕ್ಖರಾನಂ ಸಹಸ್ಸಾನಿ, ಸಟ್ಠಿ ಸತ್ತ ಸತಾನಿ ಚ।

    ‘‘Akkharānaṃ sahassāni, saṭṭhi satta satāni ca;

    ತೀಣಿ ದ್ವಾಸೀತಿ ಚ ತಥಾ, ಉದಾನಸ್ಸ ಪವೇದಿತಾ’’ತಿ॥

    Tīṇi dvāsīti ca tathā, udānassa paveditā’’ti.

    ತಸ್ಸ ಅಟ್ಠಸು ವಗ್ಗೇಸು ಬೋಧಿವಗ್ಗೋ ಆದಿ, ಸುತ್ತೇಸು ಪಠಮಂ ಬೋಧಿಸುತ್ತಂ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಏವಂ ಮೇ ಸುತನ್ತಿಆದಿಕಂ ಆಯಸ್ಮತಾ ಆನನ್ದೇನ ಪಠಮಮಹಾಸಙ್ಗೀತಿಕಾಲೇ ವುತ್ತನಿದಾನಮಾದಿ। ಸಾ ಪನಾಯಂ ಪಠಮಮಹಾಸಙ್ಗೀತಿ ವಿನಯಪಿಟಕೇ (ಚೂಳವ॰ ೪೩೭) ತನ್ತಿಮಾರೂಳ್ಹಾ ಏವ। ಯೋ ಪನೇತ್ಥ ನಿದಾನಕೋಸಲ್ಲತ್ಥಂ ವತ್ತಬ್ಬೋ ಕಥಾಮಗ್ಗೋ ಸೋಪಿ ಸುಮಙ್ಗಲವಿಲಾಸಿನಿಯಂ ದೀಘನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ನಿದಾನಕಥಾ) ವುತ್ತೋ ಏವಾತಿ ತತ್ಥ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।

    Tassa aṭṭhasu vaggesu bodhivaggo ādi, suttesu paṭhamaṃ bodhisuttaṃ, tassāpi evaṃ me sutantiādikaṃ āyasmatā ānandena paṭhamamahāsaṅgītikāle vuttanidānamādi. Sā panāyaṃ paṭhamamahāsaṅgīti vinayapiṭake (cūḷava. 437) tantimārūḷhā eva. Yo panettha nidānakosallatthaṃ vattabbo kathāmaggo sopi sumaṅgalavilāsiniyaṃ dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 1.nidānakathā) vutto evāti tattha vuttanayeneva veditabbo.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact