Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪੇਤવਤ੍ਥੁ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Petavatthu-aṭṭhakathā |
॥ ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੇ
Khuddakanikāye
ਪੇਤવਤ੍ਥੁ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ
Petavatthu-aṭṭhakathā
ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ
Ganthārambhakathā
ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਂ ਨਾਥਂ, ਞੇਯ੍ਯਸਾਗਰਪਾਰਗੁਂ।
Mahākāruṇikaṃ nāthaṃ, ñeyyasāgarapāraguṃ;
વਨ੍ਦੇ ਨਿਪੁਣਗਮ੍ਭੀਰ-વਿਚਿਤ੍ਰਨਯਦੇਸਨਂ॥
Vande nipuṇagambhīra-vicitranayadesanaṃ.
વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਯੇਨ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਲੋਕਤੋ।
Vijjācaraṇasampannā, yena niyyanti lokato;
વਨ੍ਦੇ ਤਮੁਤ੍ਤਮਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਿਤਂ॥
Vande tamuttamaṃ dhammaṃ, sammāsambuddhapūjitaṃ.
ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਠਿਤੋ ਮਗ੍ਗਫਲੇਸੁ ਯੋ।
Sīlādiguṇasampanno, ṭhito maggaphalesu yo;
વਨ੍ਦੇ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਂ ਤਂ, ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ॥
Vande ariyasaṅghaṃ taṃ, puññakkhettaṃ anuttaraṃ.
વਨ੍ਦਨਾਜਨਿਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਇਤਿ ਯਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯੇ।
Vandanājanitaṃ puññaṃ, iti yaṃ ratanattaye;
ਹਤਨ੍ਤਰਾਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ, ਹੁਤ੍વਾਹਂ ਤਸ੍ਸ ਤੇਜਸਾ॥
Hatantarāyo sabbattha, hutvāhaṃ tassa tejasā.
ਪੇਤੇਹਿ ਚ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਯਂ ਯਂ ਪੁਰਿਮਜਾਤਿਸੁ।
Petehi ca kataṃ kammaṃ, yaṃ yaṃ purimajātisu;
ਪੇਤਭਾવਾવਹਂ ਤਂ ਤਂ, ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਫਲਭੇਦਤੋ॥
Petabhāvāvahaṃ taṃ taṃ, tesañhi phalabhedato.
ਪਕਾਸਯਨ੍ਤੀ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਦੇਸਨਾ ਯਾ વਿਸੇਸਤੋ।
Pakāsayantī buddhānaṃ, desanā yā visesato;
ਸਂવੇਗਜਨਨੀ ਕਮ੍ਮ-ਫਲਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਾਰਿਨੀ॥
Saṃvegajananī kamma-phalapaccakkhakārinī.
ਪੇਤવਤ੍ਥੂਤਿ ਨਾਮੇਨ, ਸੁਪਰਿਞ੍ਞਾਤવਤ੍ਥੁਕਾ।
Petavatthūti nāmena, supariññātavatthukā;
ਯਂ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯਸ੍ਮਿਂ, ਸਙ੍ਗਾਯਿਂਸੁ ਮਹੇਸਯੋ॥
Yaṃ khuddakanikāyasmiṃ, saṅgāyiṃsu mahesayo.
ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾવਲਮ੍ਬਿਤ੍વਾ, ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਨਯਂ।
Tassa sammāvalambitvā, porāṇaṭṭhakathānayaṃ;
ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿਦਾਨਾਨਿ, વਿਭਾવੇਨ੍ਤੋ વਿਸੇਸਤੋ॥
Tattha tattha nidānāni, vibhāvento visesato.
ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਂ ਅਸਂਕਿਣ੍ਣਂ, ਨਿਪੁਣਤ੍ਥવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ।
Suvisuddhaṃ asaṃkiṇṇaṃ, nipuṇatthavinicchayaṃ;
ਮਹਾવਿਹਾਰવਾਸੀਨਂ, ਸਮਯਂ ਅવਿਲੋਮਯਂ॥
Mahāvihāravāsīnaṃ, samayaṃ avilomayaṃ.
ਯਥਾਬਲਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਤ੍ਥਸਂવਣ੍ਣਨਂ ਸੁਭਂ।
Yathābalaṃ karissāmi, atthasaṃvaṇṇanaṃ subhaṃ;
ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਭਾਸਤੋ ਤਂ ਮੇ, ਨਿਸਾਮਯਥ ਸਾਧવੋਤਿ॥
Sakkaccaṃ bhāsato taṃ me, nisāmayatha sādhavoti.
ਤਤ੍ਥ ਪੇਤવਤ੍ਥੂਤਿ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਾਦਿਕਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੇਤਭਾવਹੇਤੁਭੂਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪਕਾਸਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤੋ ‘‘ਖੇਤ੍ਤੂਪਮਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਇਧ ‘‘ਪੇਤવਤ੍ਥੂ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ।
Tattha petavatthūti seṭṭhiputtādikassa tassa tassa sattassa petabhāvahetubhūtaṃ kammaṃ, tassa pana pakāsanavasena pavatto ‘‘khettūpamā arahanto’’tiādikā pariyattidhammo idha ‘‘petavatthū’’ti adhippeto.
ਤਯਿਦਂ ਪੇਤવਤ੍ਥੁ ਕੇਨ ਭਾਸਿਤਂ, ਕਤ੍ਥ ਭਾਸਿਤਂ, ਕਦਾ ਭਾਸਿਤਂ, ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਇਦਞ੍ਹਿ ਪੇਤવਤ੍ਥੁ ਦੁવਿਧੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ, ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਭਗવਤਾ ਭਾਸਿਤਂ, ਇਤਰਂ ਨਾਰਦਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਤੇਹਿ ਤੇਹਿ ਪੇਤੇਹਿ ਭਾਸਿਤਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਨਾਰਦਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਆਰੋਚਿਤੇ ਤਂ ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਪੇਤવਤ੍ਥੁ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਭਾਸਿਤਮੇવ ਨਾਮ ਜਾਤਂ। ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੇ ਹਿ ਸਤ੍ਥਰਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਗਹਾਦੀਸੁ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਤਾਯ ਤਾਯ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਮ੍ਮਫਲਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਰਣਾਯ ਤਂ ਤਂ ਪੇਤવਤ੍ਥੁ ਦੇਸਨਾਰੁਲ਼੍ਹਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਤਾવੇਤ੍ਥ ‘‘ਕੇਨ ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਂ ਪਦਾਨਂ ਸਾਧਾਰਣਤੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾ। ਅਸਾਧਾਰਣਤੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਾਯਮੇવ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ।
Tayidaṃ petavatthu kena bhāsitaṃ, kattha bhāsitaṃ, kadā bhāsitaṃ, kasmā ca bhāsitanti? Vuccate – idañhi petavatthu duvidhena pavattaṃ aṭṭhuppattivasena, pucchāvissajjanavasena ca. Tattha yaṃ aṭṭhuppattivasena pavattaṃ, taṃ bhagavatā bhāsitaṃ, itaraṃ nāradattherādīhi pucchitaṃ tehi tehi petehi bhāsitaṃ. Satthā pana yasmā nāradattherādīhi tasmiṃ tasmiṃ pucchāvissajjane ārocite taṃ taṃ aṭṭhuppattiṃ katvā sampattaparisāya dhammaṃ desesi, tasmā sabbampetaṃ petavatthu satthārā bhāsitameva nāma jātaṃ. Pavattitavaradhammacakke hi satthari tattha tattha rājagahādīsu viharante yebhuyyena tāya tāya aṭṭhuppattiyā pucchāvissajjanavasena sattānaṃ kammaphalapaccakkhakaraṇāya taṃ taṃ petavatthu desanāruḷhanti ayaṃ tāvettha ‘‘kena bhāsita’’ntiādīnaṃ padānaṃ sādhāraṇato vissajjanā. Asādhāraṇato pana tassa tassa vatthussa atthavaṇṇanāyameva āgamissati.
ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਪੇਤવਤ੍ਥੁ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਨ੍ਤਿ ਤੀਸੁ ਪਿਟਕੇਸੁ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਿਟਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ, ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੋ ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯੋ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯੋ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੋਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਨਿਕਾਯੇਸੁ ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ, ਸੁਤ੍ਤਂ ਗੇਯ੍ਯਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਗਾਥਾ ਉਦਾਨਂ ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ ਜਾਤਕਂ ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ વੇਦਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਨવਸੁ ਸਾਸਨਙ੍ਗੇਸੁ ਗਾਥਾਸਙ੍ਗਹਂ।
Taṃ panetaṃ petavatthu vinayapiṭakaṃ suttantapiṭakaṃ abhidhammapiṭakanti tīsu piṭakesu suttantapiṭakapariyāpannaṃ, dīghanikāyo majjhimanikāyo saṃyuttanikāyo aṅguttaranikāyo khuddakanikāyoti pañcasu nikāyesu khuddakanikāyapariyāpannaṃ, suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallanti navasu sāsanaṅgesu gāthāsaṅgahaṃ.
‘‘ਦ੍વਾਸੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧਤੋ ਗਣ੍ਹਿਂ, ਦ੍વੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਤੋ।
‘‘Dvāsīti buddhato gaṇhiṃ, dve sahassāni bhikkhuto;
ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਯੇ ਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪવਤ੍ਤਿਨੋ’’ਤਿ॥ (ਥੇਰਗਾ॰ ੧੦੨੭) –
Caturāsīti sahassāni, ye me dhammā pavattino’’ti. (theragā. 1027) –
ਏવਂ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੇਨ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤੇਸੁ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਕਤਿਪਯਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਂ, ਭਾਣવਾਰਤੋ ਚਤੁਭਾਣવਾਰਮਤ੍ਤਂ, વਗ੍ਗਤੋ – ਉਰਗવਗ੍ਗੋ ਉਬ੍ਬਰਿવਗ੍ਗੋ ਚੂਲ਼વਗ੍ਗੋ ਮਹਾવਗ੍ਗੋਤਿ ਚਤੁવਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹਂ। ਤੇਸੁ ਪਠਮવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ વਤ੍ਥੂਨਿ, ਦੁਤਿਯવਗ੍ਗੇ ਤੇਰਸ વਤ੍ਥੂਨਿ, ਤਤਿਯવਗ੍ਗੇ ਦਸ વਤ੍ਥੂਨਿ, ਚਤੁਤ੍ਥવਗ੍ਗੇ ਸੋਲ਼ਸ વਤ੍ਥੂਨੀਤਿ વਤ੍ਥੁਤੋ ਏਕਪਞ੍ਞਾਸવਤ੍ਥੁਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ। ਤਸ੍ਸ વਗ੍ਗੇਸੁ ਉਰਗવਗ੍ਗੋ ਆਦਿ, વਤ੍ਥੂਸੁ ਖੇਤ੍ਤੂਪਮਪੇਤવਤ੍ਥੁ ਆਦਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ‘‘ਖੇਤ੍ਤੂਪਮਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਅਯਂ ਗਾਥਾ ਆਦਿ।
Evaṃ dhammabhaṇḍāgārikena paṭiññātesu caturāsītiyā dhammakkhandhasahassesu katipayadhammakkhandhasaṅgahaṃ, bhāṇavārato catubhāṇavāramattaṃ, vaggato – uragavaggo ubbarivaggo cūḷavaggo mahāvaggoti catuvaggasaṅgahaṃ. Tesu paṭhamavagge dvādasa vatthūni, dutiyavagge terasa vatthūni, tatiyavagge dasa vatthūni, catutthavagge soḷasa vatthūnīti vatthuto ekapaññāsavatthupaṭimaṇḍitaṃ. Tassa vaggesu uragavaggo ādi, vatthūsu khettūpamapetavatthu ādi, tassāpi ‘‘khettūpamā arahanto’’ti ayaṃ gāthā ādi.