Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഖുദ്ദകപാഠ-അട്ഠകഥാ • Khuddakapāṭha-aṭṭhakathā |
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ഖുദ്ദകനികായേ
Khuddakanikāye
ഖുദ്ദകപാഠ-അട്ഠകഥാ
Khuddakapāṭha-aṭṭhakathā
ഗന്ഥാരമ്ഭകഥാ
Ganthārambhakathā
ബുദ്ധം സരണം ഗച്ഛാമി;
Buddhaṃsaraṇaṃ gacchāmi;
ധമ്മം സരണം ഗച്ഛാമി;
Dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi;
സങ്ഘം സരണം ഗച്ഛാമീതി.
Saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmīti.
അയം സരണഗമനനിദ്ദേസോ ഖുദ്ദകാനം ആദി.
Ayaṃ saraṇagamananiddeso khuddakānaṃ ādi.
ഇമസ്സ ദാനി അത്ഥം പരമത്ഥജോതികായ ഖുദ്ദകട്ഠകഥായ വിവരിതും വിഭജിതും ഉത്താനീകാതും ഇദം വുച്ചതി –
Imassa dāni atthaṃ paramatthajotikāya khuddakaṭṭhakathāya vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuṃ idaṃ vuccati –
ഉത്തമം വന്ദനേയ്യാനം, വന്ദിത്വാ രതനത്തയം;
Uttamaṃ vandaneyyānaṃ, vanditvā ratanattayaṃ;
ഖുദ്ദകാനം കരിസ്സാമി, കേസഞ്ചി അത്ഥവണ്ണനം.
Khuddakānaṃ karissāmi, kesañci atthavaṇṇanaṃ.
ഖുദ്ദകാനം ഗമ്ഭീരത്താ, കിഞ്ചാപി അതിദുക്കരാ;
Khuddakānaṃ gambhīrattā, kiñcāpi atidukkarā;
വണ്ണനാ മാദിസേനേസാ, അബോധന്തേന സാസനം.
Vaṇṇanā mādisenesā, abodhantena sāsanaṃ.
അജ്ജാപി തു അബ്ബോച്ഛിന്നോ, പുബ്ബാചരിയനിച്ഛയോ;
Ajjāpi tu abbocchinno, pubbācariyanicchayo;
തഥേവ ച ഠിതം യസ്മാ, നവങ്ഗം സത്ഥുസാസനം.
Tatheva ca ṭhitaṃ yasmā, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ.
തസ്മാഹം കാതുമിച്ഛാമി, അത്ഥസംവണ്ണനം ഇമം;
Tasmāhaṃ kātumicchāmi, atthasaṃvaṇṇanaṃ imaṃ;
സാസനഞ്ചേവ നിസ്സായ, പോരാണഞ്ച വിനിച്ഛയം.
Sāsanañceva nissāya, porāṇañca vinicchayaṃ.
സദ്ധമ്മബഹുമാനേന, നാത്തുക്കംസനകമ്യതാ;
Saddhammabahumānena, nāttukkaṃsanakamyatā;
നാഞ്ഞേസം വമ്ഭനത്ഥായ, തം സുണാഥ സമാഹിതാതി.
Nāññesaṃ vambhanatthāya, taṃ suṇātha samāhitāti.
ഖുദ്ദകവവത്ഥാനം
Khuddakavavatthānaṃ
തത്ഥ ‘‘ഖുദ്ദകാനം കരിസ്സാമി, കേസഞ്ചി അത്ഥവണ്ണന’’ന്തി വുത്തത്താ ഖുദ്ദകാനി താവ വവത്ഥപേത്വാ പച്ഛാ അത്ഥവണ്ണനം കരിസ്സാമി. ഖുദ്ദകാനി നാമ ഖുദ്ദകനികായസ്സ ഏകദേസോ, ഖുദ്ദകനികായോ നാമ പഞ്ചന്നം നികായാനം ഏകദേസോ. പഞ്ച നികായാ നാമ –
Tattha ‘‘khuddakānaṃ karissāmi, kesañci atthavaṇṇana’’nti vuttattā khuddakāni tāva vavatthapetvā pacchā atthavaṇṇanaṃ karissāmi. Khuddakāni nāma khuddakanikāyassa ekadeso, khuddakanikāyo nāma pañcannaṃ nikāyānaṃ ekadeso. Pañca nikāyā nāma –
ദീഘമജ്ഝിമസംയുത്ത, അങ്ഗുത്തരികഖുദ്ദകാ;
Dīghamajjhimasaṃyutta, aṅguttarikakhuddakā;
നികായാ പഞ്ച ഗമ്ഭീരാ, ധമ്മതോ അത്ഥതോ ചിമേ.
Nikāyā pañca gambhīrā, dhammato atthato cime.
തത്ഥ ബ്രഹ്മജാലസുത്താദീനി ചതുത്തിംസ സുത്താനി ദീഘനികായോ. മൂലപരിയായസുത്താദീനി ദിയഡ്ഢസതം ദ്വേ ച സുത്താനി മജ്ഝിമനികായോ. ഓഘതരണസുത്താദീനി സത്ത സുത്തസഹസ്സാനി സത്ത ച സുത്തസതാനി ദ്വാസട്ഠി ച സുത്താനി സംയുത്തനികായോ. ചിത്തപരിയാദാനസുത്താദീനി നവ സുത്തസഹസ്സാനി പഞ്ച ച സുത്തസതാനി സത്തപഞ്ഞാസഞ്ച സുത്താനി അങ്ഗുത്തരനികായോ. ഖുദ്ദകപാഠോ, ധമ്മപദം, ഉദാനം, ഇതിവുത്തകം, സുത്തനിപാതോ, വിമാനവത്ഥു, പേതവത്ഥു, ഥേരഗാഥാ, ഥേരീഗാഥാ, ജാതകം, നിദ്ദേസോ, പടിസമ്ഭിദാ , അപദാനം, ബുദ്ധവംസോ, ചരിയാപിടകം, വിനയാഭിധമ്മപിടകാനി, ഠപേത്വാ വാ ചത്താരോ നികായേ അവസേസം ബുദ്ധവചനം ഖുദ്ദകനികായോ.
Tattha brahmajālasuttādīni catuttiṃsa suttāni dīghanikāyo. Mūlapariyāyasuttādīni diyaḍḍhasataṃ dve ca suttāni majjhimanikāyo. Oghataraṇasuttādīni satta suttasahassāni satta ca suttasatāni dvāsaṭṭhi ca suttāni saṃyuttanikāyo. Cittapariyādānasuttādīni nava suttasahassāni pañca ca suttasatāni sattapaññāsañca suttāni aṅguttaranikāyo. Khuddakapāṭho, dhammapadaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, suttanipāto, vimānavatthu, petavatthu, theragāthā, therīgāthā, jātakaṃ, niddeso, paṭisambhidā , apadānaṃ, buddhavaṃso, cariyāpiṭakaṃ, vinayābhidhammapiṭakāni, ṭhapetvā vā cattāro nikāye avasesaṃ buddhavacanaṃ khuddakanikāyo.
കസ്മാ പനേസ ഖുദ്ദകനികായോതി വുച്ചതി? ബഹൂനം ഖുദ്ദകാനം ധമ്മക്ഖന്ധാനം സമൂഹതോ നിവാസതോ ച. സമൂഹനിവാസാ ഹി ‘‘നികായോ’’തി വുച്ചന്തി. ‘‘നാഹം, ഭിക്ഖവേ, അഞ്ഞം ഏകനികായമ്പി സമനുപസ്സാമി ഏവം ചിത്തം, യഥയിദം, ഭിക്ഖവേ, തിരച്ഛാനഗതാ പാണാ (സം॰ നി॰ ൩.൧൦൦). പോണികനികായോ, ചിക്ഖല്ലികനികായോ’’തി ഏവമാദീനി ചേത്ഥ സാധകാനി സാസനതോ ലോകതോ ച. അയമസ്സ ഖുദ്ദകനികായസ്സ ഏകദേസോ. ഇമാനി സുത്തന്തപിടകപരിയാപന്നാനി അത്ഥതോ വിവരിതും വിഭജിതും ഉത്താനീകാതുഞ്ച അധിപ്പേതാനി ഖുദ്ദകാനി, തേസമ്പി ഖുദ്ദകാനം സരണസിക്ഖാപദദ്വത്തിംസാകാരകുമാരപഞ്ഹമങ്ഗലസുത്ത- രതനസുത്തതിരോകുട്ടനിധികണ്ഡമേത്തസുത്താനം വസേന നവപ്പഭേദോ ഖുദ്ദകപാഠോ ആദി ആചരിയപരമ്പരായ വാചനാമഗ്ഗം ആരോപിതവസേന ന ഭഗവതാ വുത്തവസേന. ഭഗവതാ ഹി വുത്തവസേന –
Kasmā panesa khuddakanikāyoti vuccati? Bahūnaṃ khuddakānaṃ dhammakkhandhānaṃ samūhato nivāsato ca. Samūhanivāsā hi ‘‘nikāyo’’ti vuccanti. ‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekanikāyampi samanupassāmi evaṃ cittaṃ, yathayidaṃ, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā (saṃ. ni. 3.100). Poṇikanikāyo, cikkhallikanikāyo’’ti evamādīni cettha sādhakāni sāsanato lokato ca. Ayamassa khuddakanikāyassa ekadeso. Imāni suttantapiṭakapariyāpannāni atthato vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuñca adhippetāni khuddakāni, tesampi khuddakānaṃ saraṇasikkhāpadadvattiṃsākārakumārapañhamaṅgalasutta- ratanasuttatirokuṭṭanidhikaṇḍamettasuttānaṃ vasena navappabhedo khuddakapāṭho ādi ācariyaparamparāya vācanāmaggaṃ āropitavasena na bhagavatā vuttavasena. Bhagavatā hi vuttavasena –
‘‘അനേകജാതിസംസാരം, സന്ധാവിസ്സം അനിബ്ബിസം;
‘‘Anekajātisaṃsāraṃ, sandhāvissaṃ anibbisaṃ;
ഗഹകാരം ഗവേസന്തോ, ദുക്ഖാ ജാതി പുനപ്പുനം.
Gahakāraṃ gavesanto, dukkhā jāti punappunaṃ.
‘‘ഗഹകാരക ദിട്ഠോസി, പുന ഗേഹം ന കാഹസി;
‘‘Gahakāraka diṭṭhosi, puna gehaṃ na kāhasi;
സബ്ബാ തേ ഫാസുകാ ഭഗ്ഗാ, ഗഹകൂടം വിസങ്ഖതം;
Sabbā te phāsukā bhaggā, gahakūṭaṃ visaṅkhataṃ;
വിസങ്ഖാരഗതം ചിത്തം, തണ്ഹാനം ഖയമജ്ഝഗാ’’തി. (ധ॰ പ॰ ൧൫൩-൧൫൪) –
Visaṅkhāragataṃ cittaṃ, taṇhānaṃ khayamajjhagā’’ti. (dha. pa. 153-154) –
ഇദം ഗാഥാദ്വയം സബ്ബസ്സാപി ബുദ്ധവചനസ്സ ആദി. തഞ്ച മനസാവ വുത്തവസേന, ന വചീഭേദം കത്വാ വുത്തവസേന. വചീഭേദം പന കത്വാ വുത്തവസേന –
Idaṃ gāthādvayaṃ sabbassāpi buddhavacanassa ādi. Tañca manasāva vuttavasena, na vacībhedaṃ katvā vuttavasena. Vacībhedaṃ pana katvā vuttavasena –
‘‘യദാ ഹവേ പാതുഭവന്തി ധമ്മാ,
‘‘Yadā have pātubhavanti dhammā,
ആതാപിനോ ഝായതോ ബ്രാഹ്മണസ്സ;
Ātāpino jhāyato brāhmaṇassa;
അഥസ്സ കങ്ഖാ വപയന്തി സബ്ബാ,
Athassa kaṅkhā vapayanti sabbā,
യതോ പജാനാതി സഹേതുധമ്മ’’ന്തി. (ഉദാ॰ ൧; മഹാവ॰ ൧) –
Yato pajānāti sahetudhamma’’nti. (udā. 1; mahāva. 1) –
അയം ഗാഥാ ആദി. തസ്മാ യ്വായം നവപ്പഭേദോ ഖുദ്ദകപാഠോ ഇമേസം ഖുദ്ദകാനം ആദി, തസ്സ ആദിതോ പഭുതി അത്ഥസംവണ്ണനം ആരഭിസ്സാമി.
Ayaṃ gāthā ādi. Tasmā yvāyaṃ navappabhedo khuddakapāṭho imesaṃ khuddakānaṃ ādi, tassa ādito pabhuti atthasaṃvaṇṇanaṃ ārabhissāmi.
നിദാനസോധനം
Nidānasodhanaṃ
തസ്സ ചായമാദി ‘‘ബുദ്ധം സരണം ഗച്ഛാമി, ധമ്മം സരണം ഗച്ഛാമി, സങ്ഘം സരണം ഗച്ഛാമീ’’തി. തസ്സായം അത്ഥവണ്ണനായ മാതികാ –
Tassa cāyamādi ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti. Tassāyaṃ atthavaṇṇanāya mātikā –
‘‘കേന കത്ഥ കദാ കസ്മാ, ഭാസിതം സരണത്തയം;
‘‘Kena kattha kadā kasmā, bhāsitaṃ saraṇattayaṃ;
കസ്മാ ചിധാദിതോ വുത്ത, മവുത്തമപി ആദിതോ.
Kasmā cidhādito vutta, mavuttamapi ādito.
‘‘നിദാനസോധനം കത്വാ, ഏവമേത്ഥ തതോ പരം;
‘‘Nidānasodhanaṃ katvā, evamettha tato paraṃ;
ബുദ്ധം സരണഗമനം, ഗമകഞ്ച വിഭാവയേ.
Buddhaṃ saraṇagamanaṃ, gamakañca vibhāvaye.
‘‘ഭേദാഭേദം ഫലഞ്ചാപി, ഗമനീയഞ്ച ദീപയേ;
‘‘Bhedābhedaṃ phalañcāpi, gamanīyañca dīpaye;
ധമ്മം സരണമിച്ചാദി, ദ്വയേപേസ നയോ മതോ.
Dhammaṃ saraṇamiccādi, dvayepesa nayo mato.
‘‘അനുപുബ്ബവവത്ഥാനേ, കാരണഞ്ച വിനിദ്ദിസേ;
‘‘Anupubbavavatthāne, kāraṇañca viniddise;
സരണത്തയമേതഞ്ച, ഉപമാഹി പകാസയേ’’തി.
Saraṇattayametañca, upamāhi pakāsaye’’ti.
തത്ഥ പഠമഗാഥായ താവ ഇദം സരണത്തയം കേന ഭാസിതം, കത്ഥ ഭാസിതം, കദാ ഭാസിതം, കസ്മാ ഭാസിതം അവുത്തമപിചാദിതോ തഥാഗതേന കസ്മാ ഇധാദിതോ വുത്തന്തി പഞ്ച പഞ്ഹാ.
Tattha paṭhamagāthāya tāva idaṃ saraṇattayaṃ kena bhāsitaṃ, kattha bhāsitaṃ, kadā bhāsitaṃ, kasmā bhāsitaṃ avuttamapicādito tathāgatena kasmā idhādito vuttanti pañca pañhā.
തേസം വിസ്സജ്ജനാ കേന ഭാസിതന്തി ഭഗവതാ ഭാസിതം, ന സാവകേഹി, ന ഇസീഹി, ന ദേവതാഹി. കത്ഥാതി ബാരാണസിയം ഇസിപതനേ മിഗദായേ. കദാതി ആയസ്മന്തേ യസേ സദ്ധിം സഹായകേഹി അരഹത്തം പത്തേ ഏകസട്ഠിയാ അരഹന്തേസു ബഹുജനഹിതായ ലോകേ ധമ്മദേസനം കരോന്തേസു. കസ്മാതി പബ്ബജ്ജത്ഥഞ്ച ഉപസമ്പദത്ഥഞ്ച. യഥാഹ –
Tesaṃ vissajjanā kena bhāsitanti bhagavatā bhāsitaṃ, na sāvakehi, na isīhi, na devatāhi. Katthāti bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye. Kadāti āyasmante yase saddhiṃ sahāyakehi arahattaṃ patte ekasaṭṭhiyā arahantesu bahujanahitāya loke dhammadesanaṃ karontesu. Kasmāti pabbajjatthañca upasampadatthañca. Yathāha –
‘‘ഏവഞ്ച പന, ഭിക്ഖവേ, പബ്ബാജേതബ്ബോ ഉപസമ്പാദേതബ്ബോ. പഠമം കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദാപേത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കാരാപേത്വാ ഭിക്ഖൂനം പാദേ വന്ദാപേത്വാ ഉക്കുടികം നിസീദാപേത്വാ അഞ്ജലിം പഗ്ഗണ്ഹാപേത്വാ ‘ഏവം വദേഹീ’തി വത്തബ്ബോ ‘ബുദ്ധം സരണം ഗച്ഛാമി, ധമ്മം സരണം ഗച്ഛാമി, സങ്ഘം സരണം ഗച്ഛാമീ’’’തി (മഹാവ॰ ൩൪).
‘‘Evañca pana, bhikkhave, pabbājetabbo upasampādetabbo. Paṭhamaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādāpetvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ kārāpetvā bhikkhūnaṃ pāde vandāpetvā ukkuṭikaṃ nisīdāpetvā añjaliṃ paggaṇhāpetvā ‘evaṃ vadehī’ti vattabbo ‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmi, dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’’ti (mahāva. 34).
കസ്മാ ചിധാദിതോ വുത്തന്തി ഇദഞ്ച നവങ്ഗം സത്ഥുസാസനം തീഹി പിടകേഹി സങ്ഗണ്ഹിത്വാ വാചനാമഗ്ഗം ആരോപേന്തേഹി പുബ്ബാചരിയേഹി യസ്മാ ഇമിനാ മഗ്ഗേന ദേവമനുസ്സാ ഉപാസകഭാവേന വാ പബ്ബജിതഭാവേന വാ സാസനം ഓതരന്തി, തസ്മാ സാസനോതാരസ്സ മഗ്ഗഭൂതത്താ ഇധ ഖുദ്ദകപാഠേ ആദിതോ വുത്തന്തി ഞാതബ്ബം.
Kasmācidhādito vuttanti idañca navaṅgaṃ satthusāsanaṃ tīhi piṭakehi saṅgaṇhitvā vācanāmaggaṃ āropentehi pubbācariyehi yasmā iminā maggena devamanussā upāsakabhāvena vā pabbajitabhāvena vā sāsanaṃ otaranti, tasmā sāsanotārassa maggabhūtattā idha khuddakapāṭhe ādito vuttanti ñātabbaṃ.
കതം നിദാനസോധനം.
Kataṃ nidānasodhanaṃ.