Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / కఙ్ఖావితరణీ-పురాణ-టీకా • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
గన్థారమ్భకథావణ్ణనా
Ganthārambhakathāvaṇṇanā
విప్పసన్నేనాతి వివిధప్పసన్నేన. కథం? ‘‘ఇతిపి సో…పే॰… బుద్ధో భగవా, స్వాక్ఖాతో…పే॰… విఞ్ఞూహి, సుప్పటిపన్నో…పే॰… లోకస్సా’’తి (అ॰ ని॰ ౫.౧౦) ఏవమాదినా. ‘‘చేతసా’’తి వుత్తత్తా తీసు వన్దనాసు చేతోవన్దనా అధిప్పేతా. తన్నిన్నతాదివసేన కాయాదీహి పణామకరణం వన్దనా, గుణవసేన మనసాపి తథావ కరణం మానం, పచ్చయప్పటిపత్తియాదీహి పూజాకరణం పూజా, పచ్చయాదీనం అభిసఙ్ఖరణం సక్కచ్చ కరణం సక్కారో, తేసం. భాజనన్తి ఆధారో, అధికరణం వా.
Vippasannenāti vividhappasannena. Kathaṃ? ‘‘Itipi so…pe… buddho bhagavā, svākkhāto…pe… viññūhi, suppaṭipanno…pe… lokassā’’ti (a. ni. 5.10) evamādinā. ‘‘Cetasā’’ti vuttattā tīsu vandanāsu cetovandanā adhippetā. Tanninnatādivasena kāyādīhi paṇāmakaraṇaṃ vandanā, guṇavasena manasāpi tathāva karaṇaṃ mānaṃ, paccayappaṭipattiyādīhi pūjākaraṇaṃ pūjā, paccayādīnaṃ abhisaṅkharaṇaṃ sakkacca karaṇaṃ sakkāro, tesaṃ. Bhājananti ādhāro, adhikaraṇaṃ vā.
థేరా మహాకస్సపాదయో, తేసం వంసోతి థేరవంసో, ఆగమాధిగమసమ్పదాయ తస్స వంసస్స పదీపభూతాతి థేరవంసప్పదీపా, తేసం థేరవంసప్పదీపానం. అసంహీరత్తా థిరానం. వినయక్కమేతి వినయపిటకే, ఆరమ్భానురూపవచనమేతం. సుత్తాభిధమ్మేసుపి తే థిరా ఏవ. ‘‘బుద్ధం ధమ్మఞ్చ సఙ్ఘఞ్చ పుబ్బాచరియసీహానఞ్చా’’తి అవత్వా కస్మా విసుం వుత్తన్తి చే? పయోజనవిసేసదస్సనత్థం. వత్థుత్తయస్స హి పణామకరణస్స అన్తరాయనివారణం పయోజనం అత్తనో నిస్సయభూతానం ఆచరియానం పణామకరణస్స ఉపకారఞ్ఞుతాదస్సనం. తేన బుద్ధఞ్చ ధమ్మఞ్చ సఙ్ఘఞ్చ వన్దిత్వా, చ-సద్దేన పుబ్బాచరియసీహానఞ్చ నమో కత్వాతి యోజనా. అథ వా ‘‘వన్దిత్వా’’తి చేతోవన్దనం దస్సేత్వా తతో ‘‘నమో కత్వా’’తి వాచావన్దనా, ‘‘కతఞ్జలీ’’తి కాయవన్దనాపి దస్సితాతి యోజేతబ్బం.
Therā mahākassapādayo, tesaṃ vaṃsoti theravaṃso, āgamādhigamasampadāya tassa vaṃsassa padīpabhūtāti theravaṃsappadīpā, tesaṃ theravaṃsappadīpānaṃ. Asaṃhīrattā thirānaṃ. Vinayakkameti vinayapiṭake, ārambhānurūpavacanametaṃ. Suttābhidhammesupi te thirā eva. ‘‘Buddhaṃ dhammañca saṅghañca pubbācariyasīhānañcā’’ti avatvā kasmā visuṃ vuttanti ce? Payojanavisesadassanatthaṃ. Vatthuttayassa hi paṇāmakaraṇassa antarāyanivāraṇaṃ payojanaṃ attano nissayabhūtānaṃ ācariyānaṃ paṇāmakaraṇassa upakāraññutādassanaṃ. Tena buddhañca dhammañca saṅghañca vanditvā, ca-saddena pubbācariyasīhānañca namo katvāti yojanā. Atha vā ‘‘vanditvā’’ti cetovandanaṃ dassetvā tato ‘‘namo katvā’’ti vācāvandanā, ‘‘katañjalī’’ti kāyavandanāpi dassitāti yojetabbaṃ.
ఇదాని అభిధానప్పయోజనం దస్సేతుం ‘‘పామోక్ఖ’’న్తిఆదిమాహ. తత్థ పామోక్ఖన్తి పధానం. సీలఞ్హి సబ్బేసం కుసలధమ్మానం పధానం ఆదిభావతో. యథా చ సత్తానం ఖజ్జభోజ్జలేయ్యపేయ్యవసేన చతుబ్బిధోపి ఆహారో ముఖేన పవిసిత్వా అఙ్గమఙ్గాని ఫరతి, ఏవం యోగినోపి చాతుభూమకం కుసలం సీలముఖేన పవిసిత్వా అత్థసిద్ధిం సమ్పాదేతి. తేన వుత్తం ‘‘ముఖ’’న్తిఆది. అథ వా ముఖన్తి ఉపాయో, తేన మోక్ఖప్పవేసాయ నిబ్బానసచ్ఛికిరియాయ ముఖం ఉపాయోతి అత్థో. మహేసినా యం పాతిమోక్ఖం పకాసితన్తి సమ్బన్ధో. మహన్తే సీలాదిక్ఖన్ధే ఏసి గవేసీతి మహేసి.
Idāni abhidhānappayojanaṃ dassetuṃ ‘‘pāmokkha’’ntiādimāha. Tattha pāmokkhanti padhānaṃ. Sīlañhi sabbesaṃ kusaladhammānaṃ padhānaṃ ādibhāvato. Yathā ca sattānaṃ khajjabhojjaleyyapeyyavasena catubbidhopi āhāro mukhena pavisitvā aṅgamaṅgāni pharati, evaṃ yoginopi cātubhūmakaṃ kusalaṃ sīlamukhena pavisitvā atthasiddhiṃ sampādeti. Tena vuttaṃ ‘‘mukha’’ntiādi. Atha vā mukhanti upāyo, tena mokkhappavesāya nibbānasacchikiriyāya mukhaṃ upāyoti attho. Mahesinā yaṃ pātimokkhaṃ pakāsitanti sambandho. Mahante sīlādikkhandhe esi gavesīti mahesi.
సూరతేన నివాతేనాతి ‘‘తత్థ కతమం సోరచ్చం? యో కాయికో అవీతిక్కమో’’తిఆదినా (ధ॰ స॰ ౧౩౪౯) సూరతేన, నీచవుత్తినా మానుద్ధచ్చవసేన అత్తానం అనుక్ఖిపనభావేన నివాతేన. వినయాచారయుత్తేన చారిత్తవారిత్తేహి యుత్తేన. ‘‘సోణత్థేరేన యాచితో’’తి అవత్వా ‘‘సూరతేనా’’తిఆది కస్మా వుత్తం, కిం దుస్సీలేన వా దుట్ఠేన వా అలజ్జినా వా యాచితేన వణ్ణనా కాతుం న వట్టతీతి చే? న న వట్టతి. థేరస్స వచనం పటిక్ఖిపితుం న సక్కా, ఏవరూపగుణో థేరోవ, యాచనవసేన కత్తబ్బో ఆదరేనాతి దస్సేతుం వుత్తం.
Sūratena nivātenāti ‘‘tattha katamaṃ soraccaṃ? Yo kāyiko avītikkamo’’tiādinā (dha. sa. 1349) sūratena, nīcavuttinā mānuddhaccavasena attānaṃ anukkhipanabhāvena nivātena. Vinayācārayuttena cārittavārittehi yuttena. ‘‘Soṇattherena yācito’’ti avatvā ‘‘sūratenā’’tiādi kasmā vuttaṃ, kiṃ dussīlena vā duṭṭhena vā alajjinā vā yācitena vaṇṇanā kātuṃ na vaṭṭatīti ce? Na na vaṭṭati. Therassa vacanaṃ paṭikkhipituṃ na sakkā, evarūpaguṇo therova, yācanavasena kattabbo ādarenāti dassetuṃ vuttaṃ.
నామేనాతి అత్తనో గుణనామేన. సద్దలక్ఖణసుభతో, వినిచ్ఛయసుభతో, విఞ్ఞేయ్యసుభతో చ సుభం.
Nāmenāti attano guṇanāmena. Saddalakkhaṇasubhato, vinicchayasubhato, viññeyyasubhato ca subhaṃ.
గన్థారమ్భకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Ganthārambhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.