| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಪುರಾಣ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
ಗನ್ಥಾರಮ್ಭಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Ganthārambhakathāvaṇṇanā
ವಿಪ್ಪಸನ್ನೇನಾತಿ ವಿವಿಧಪ್ಪಸನ್ನೇನ। ಕಥಂ? ‘‘ಇತಿಪಿ ಸೋ…ಪೇ॰… ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ, ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ…ಪೇ॰… ವಿಞ್ಞೂಹಿ, ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನೋ…ಪೇ॰… ಲೋಕಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೧೦) ಏವಮಾದಿನಾ। ‘‘ಚೇತಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ತೀಸು ವನ್ದನಾಸು ಚೇತೋವನ್ದನಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ। ತನ್ನಿನ್ನತಾದಿವಸೇನ ಕಾಯಾದೀಹಿ ಪಣಾಮಕರಣಂ ವನ್ದನಾ, ಗುಣವಸೇನ ಮನಸಾಪಿ ತಥಾವ ಕರಣಂ ಮಾನಂ, ಪಚ್ಚಯಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾದೀಹಿ ಪೂಜಾಕರಣಂ ಪೂಜಾ, ಪಚ್ಚಯಾದೀನಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರಣಂ ಸಕ್ಕಚ್ಚ ಕರಣಂ ಸಕ್ಕಾರೋ, ತೇಸಂ। ಭಾಜನನ್ತಿ ಆಧಾರೋ, ಅಧಿಕರಣಂ ವಾ।
Vippasannenāti vividhappasannena. Kathaṃ? ‘‘Itipi so…pe… buddho bhagavā, svākkhāto…pe… viññūhi, suppaṭipanno…pe… lokassā’’ti (a. ni. 5.10) evamādinā. ‘‘Cetasā’’ti vuttattā tīsu vandanāsu cetovandanā adhippetā. Tanninnatādivasena kāyādīhi paṇāmakaraṇaṃ vandanā, guṇavasena manasāpi tathāva karaṇaṃ mānaṃ, paccayappaṭipattiyādīhi pūjākaraṇaṃ pūjā, paccayādīnaṃ abhisaṅkharaṇaṃ sakkacca karaṇaṃ sakkāro, tesaṃ. Bhājananti ādhāro, adhikaraṇaṃ vā.
ಥೇರಾ ಮಹಾಕಸ್ಸಪಾದಯೋ, ತೇಸಂ ವಂಸೋತಿ ಥೇರವಂಸೋ, ಆಗಮಾಧಿಗಮಸಮ್ಪದಾಯ ತಸ್ಸ ವಂಸಸ್ಸ ಪದೀಪಭೂತಾತಿ ಥೇರವಂಸಪ್ಪದೀಪಾ, ತೇಸಂ ಥೇರವಂಸಪ್ಪದೀಪಾನಂ। ಅಸಂಹೀರತ್ತಾ ಥಿರಾನಂ। ವಿನಯಕ್ಕಮೇತಿ ವಿನಯಪಿಟಕೇ, ಆರಮ್ಭಾನುರೂಪವಚನಮೇತಂ। ಸುತ್ತಾಭಿಧಮ್ಮೇಸುಪಿ ತೇ ಥಿರಾ ಏವ। ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಸಙ್ಘಞ್ಚ ಪುಬ್ಬಾಚರಿಯಸೀಹಾನಞ್ಚಾ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ಕಸ್ಮಾ ವಿಸುಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಚೇ? ಪಯೋಜನವಿಸೇಸದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ವತ್ಥುತ್ತಯಸ್ಸ ಹಿ ಪಣಾಮಕರಣಸ್ಸ ಅನ್ತರಾಯನಿವಾರಣಂ ಪಯೋಜನಂ ಅತ್ತನೋ ನಿಸ್ಸಯಭೂತಾನಂ ಆಚರಿಯಾನಂ ಪಣಾಮಕರಣಸ್ಸ ಉಪಕಾರಞ್ಞುತಾದಸ್ಸನಂ। ತೇನ ಬುದ್ಧಞ್ಚ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಸಙ್ಘಞ್ಚ ವನ್ದಿತ್ವಾ, ಚ-ಸದ್ದೇನ ಪುಬ್ಬಾಚರಿಯಸೀಹಾನಞ್ಚ ನಮೋ ಕತ್ವಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಥ ವಾ ‘‘ವನ್ದಿತ್ವಾ’’ತಿ ಚೇತೋವನ್ದನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತತೋ ‘‘ನಮೋ ಕತ್ವಾ’’ತಿ ವಾಚಾವನ್ದನಾ, ‘‘ಕತಞ್ಜಲೀ’’ತಿ ಕಾಯವನ್ದನಾಪಿ ದಸ್ಸಿತಾತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ।
Therā mahākassapādayo, tesaṃ vaṃsoti theravaṃso, āgamādhigamasampadāya tassa vaṃsassa padīpabhūtāti theravaṃsappadīpā, tesaṃ theravaṃsappadīpānaṃ. Asaṃhīrattā thirānaṃ. Vinayakkameti vinayapiṭake, ārambhānurūpavacanametaṃ. Suttābhidhammesupi te thirā eva. ‘‘Buddhaṃ dhammañca saṅghañca pubbācariyasīhānañcā’’ti avatvā kasmā visuṃ vuttanti ce? Payojanavisesadassanatthaṃ. Vatthuttayassa hi paṇāmakaraṇassa antarāyanivāraṇaṃ payojanaṃ attano nissayabhūtānaṃ ācariyānaṃ paṇāmakaraṇassa upakāraññutādassanaṃ. Tena buddhañca dhammañca saṅghañca vanditvā, ca-saddena pubbācariyasīhānañca namo katvāti yojanā. Atha vā ‘‘vanditvā’’ti cetovandanaṃ dassetvā tato ‘‘namo katvā’’ti vācāvandanā, ‘‘katañjalī’’ti kāyavandanāpi dassitāti yojetabbaṃ.
ಇದಾನಿ ಅಭಿಧಾನಪ್ಪಯೋಜನಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪಾಮೋಕ್ಖ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಾಮೋಕ್ಖನ್ತಿ ಪಧಾನಂ। ಸೀಲಞ್ಹಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಕುಸಲಧಮ್ಮಾನಂ ಪಧಾನಂ ಆದಿಭಾವತೋ। ಯಥಾ ಚ ಸತ್ತಾನಂ ಖಜ್ಜಭೋಜ್ಜಲೇಯ್ಯಪೇಯ್ಯವಸೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧೋಪಿ ಆಹಾರೋ ಮುಖೇನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅಙ್ಗಮಙ್ಗಾನಿ ಫರತಿ, ಏವಂ ಯೋಗಿನೋಪಿ ಚಾತುಭೂಮಕಂ ಕುಸಲಂ ಸೀಲಮುಖೇನ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅತ್ಥಸಿದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಪಾದೇತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮುಖ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಅಥ ವಾ ಮುಖನ್ತಿ ಉಪಾಯೋ, ತೇನ ಮೋಕ್ಖಪ್ಪವೇಸಾಯ ನಿಬ್ಬಾನಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಮುಖಂ ಉಪಾಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಹೇಸಿನಾ ಯಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಪಕಾಸಿತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಮಹನ್ತೇ ಸೀಲಾದಿಕ್ಖನ್ಧೇ ಏಸಿ ಗವೇಸೀತಿ ಮಹೇಸಿ।
Idāni abhidhānappayojanaṃ dassetuṃ ‘‘pāmokkha’’ntiādimāha. Tattha pāmokkhanti padhānaṃ. Sīlañhi sabbesaṃ kusaladhammānaṃ padhānaṃ ādibhāvato. Yathā ca sattānaṃ khajjabhojjaleyyapeyyavasena catubbidhopi āhāro mukhena pavisitvā aṅgamaṅgāni pharati, evaṃ yoginopi cātubhūmakaṃ kusalaṃ sīlamukhena pavisitvā atthasiddhiṃ sampādeti. Tena vuttaṃ ‘‘mukha’’ntiādi. Atha vā mukhanti upāyo, tena mokkhappavesāya nibbānasacchikiriyāya mukhaṃ upāyoti attho. Mahesinā yaṃ pātimokkhaṃ pakāsitanti sambandho. Mahante sīlādikkhandhe esi gavesīti mahesi.
ಸೂರತೇನ ನಿವಾತೇನಾತಿ ‘‘ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಸೋರಚ್ಚಂ? ಯೋ ಕಾಯಿಕೋ ಅವೀತಿಕ್ಕಮೋ’’ತಿಆದಿನಾ (ಧ॰ ಸ॰ ೧೩೪೯) ಸೂರತೇನ, ನೀಚವುತ್ತಿನಾ ಮಾನುದ್ಧಚ್ಚವಸೇನ ಅತ್ತಾನಂ ಅನುಕ್ಖಿಪನಭಾವೇನ ನಿವಾತೇನ। ವಿನಯಾಚಾರಯುತ್ತೇನ ಚಾರಿತ್ತವಾರಿತ್ತೇಹಿ ಯುತ್ತೇನ। ‘‘ಸೋಣತ್ಥೇರೇನ ಯಾಚಿತೋ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಸೂರತೇನಾ’’ತಿಆದಿ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ, ಕಿಂ ದುಸ್ಸೀಲೇನ ವಾ ದುಟ್ಠೇನ ವಾ ಅಲಜ್ಜಿನಾ ವಾ ಯಾಚಿತೇನ ವಣ್ಣನಾ ಕಾತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಚೇ? ನ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಥೇರಸ್ಸ ವಚನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಏವರೂಪಗುಣೋ ಥೇರೋವ, ಯಾಚನವಸೇನ ಕತ್ತಬ್ಬೋ ಆದರೇನಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ।
Sūratena nivātenāti ‘‘tattha katamaṃ soraccaṃ? Yo kāyiko avītikkamo’’tiādinā (dha. sa. 1349) sūratena, nīcavuttinā mānuddhaccavasena attānaṃ anukkhipanabhāvena nivātena. Vinayācārayuttena cārittavārittehi yuttena. ‘‘Soṇattherena yācito’’ti avatvā ‘‘sūratenā’’tiādi kasmā vuttaṃ, kiṃ dussīlena vā duṭṭhena vā alajjinā vā yācitena vaṇṇanā kātuṃ na vaṭṭatīti ce? Na na vaṭṭati. Therassa vacanaṃ paṭikkhipituṃ na sakkā, evarūpaguṇo therova, yācanavasena kattabbo ādarenāti dassetuṃ vuttaṃ.
ನಾಮೇನಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಗುಣನಾಮೇನ। ಸದ್ದಲಕ್ಖಣಸುಭತೋ, ವಿನಿಚ್ಛಯಸುಭತೋ, ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಸುಭತೋ ಚ ಸುಭಂ।
Nāmenāti attano guṇanāmena. Saddalakkhaṇasubhato, vinicchayasubhato, viññeyyasubhato ca subhaṃ.
ಗನ್ಥಾರಮ್ಭಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ganthārambhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
