Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ-ਮੂਲਸਿਕ੍ਖਾ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā

    ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Ganthārambhakathāvaṇṇanā

    (ਕ) ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਤਮਾ ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ, ਕਥਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਕੇ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਕੇ ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖਾਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਅਧਿਸੀਲਅਧਿਚਿਤ੍ਤਅਧਿਪਞ੍ਞਾવਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਗਨ੍ਥવਸੇਨੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਦ੍ਦੀਪਨੋ ਗਨ੍ਥੋ ‘‘ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਥ વਾ ‘‘ਖੁਦ੍ਦਂ ਅਨੇਲਕਂ ਮਧੁਪਟਲ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ વਿਯ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾਨਂ ਮਧੁਰਤਾਯ ਖੁਦ੍ਦਾ ਚ ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾ ਚਾਤਿ ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਥ વਾ ‘‘ਖੁਦ੍ਦਪੁਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਸਮਣ ਪੋਸ ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ ਬਹੁવਿਧਤ੍ਤਾਪਿ ਖੁਦ੍ਦਾ ਚ ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਚਾਤਿ ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਾ। ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਚਾਰਿਤ੍ਤવਾਰਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਦੁવਿਧਮ੍ਪਿ ਸੀਲਂ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇਨ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਕਿਲੇਸੇ ਤਦਙ੍ਗਪ੍ਪਹਾਨવਸੇਨ ਪਜਹਨ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ ਪਨ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਅਭਿਯੋਗਕਰਣવਸੇਨ ਝਾਨਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਂ ਨੀવਰਣਗਣਾਨਂ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨਂ ਕੁਰੁਮਾਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ ਪਨ ਯਥਾਨੁਰੂਪਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਸਾਨੁਸਯੇ ਕਿਲੇਸੇ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ।

    (Ka) etthāha – katamā khuddasikkhā, kathaṃ sikkhitabbā, kasmā sikkhitabbā, ke sikkhanti, ke sikkhitasikkhāti? Vuccate – adhisīlaadhicittaadhipaññāvasena tisso sikkhā, ganthavasenettha saṅkhipitvā vuttattā taddīpano gantho ‘‘khuddasikkhā’’ti vuccati, atha vā ‘‘khuddaṃ anelakaṃ madhupaṭala’’ntiādīni viya sikkhākāmānaṃ madhuratāya khuddā ca tā sikkhā cāti khuddasikkhā, atha vā ‘‘khuddaputtamhi samaṇa posa ma’’ntiādīsu viya bahuvidhattāpi khuddā ca tā sikkhitabbato sikkhā cāti khuddasikkhā. Adhisīlasikkhā panettha cārittavārittavasena duvidhampi sīlaṃ yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamānena tappaṭipakkhe kilese tadaṅgappahānavasena pajahantena sikkhitabbā, adhicittasikkhā pana yathāvuttesu ārammaṇesu abhiyogakaraṇavasena jhānappaṭipakkhānaṃ nīvaraṇagaṇānaṃ vikkhambhanappahānaṃ kurumānena sikkhitabbā, adhipaññāsikkhā pana yathānurūpaṃ samucchedavasena sānusaye kilese samucchindantena sikkhitabbā.

    ਕਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਏਤ੍ਥ –

    Kasmā sikkhitabbāti ettha –

    ਜਾਤਿਆਦੀਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ, ਅਨੇਕੇਹਿ ਉਪਦ੍ਦੁਤਂ।

    Jātiādīhi dukkhehi, anekehi upaddutaṃ;

    ਖਨ੍ਧਲੋਕਂ ਜਹਿਤ੍વਾਨ, ਪਤ੍ਤੁਂ ਖੇਮਂ ਪੁਰਂ ਸਿવਂ॥

    Khandhalokaṃ jahitvāna, pattuṃ khemaṃ puraṃ sivaṃ.

    ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇਨ ਸਹ ਸਤ੍ਤ ਸੇਕ੍ਖਾ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ। ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖਾ।

    Kalyāṇaputhujjanena saha satta sekkhā sikkhanti. Arahanto sikkhitasikkhā.

    ਯੇ વੀਤਮੋਹਾ ਮੁਨਿਪੁਙ੍ਗવਸ੍ਸ।

    Ye vītamohā munipuṅgavassa;

    ਸਿਸ੍ਸੇਸੁ ਅਗ੍ਗਾ ਮੁਨਿਨਾ ਪਸਤ੍ਥਾ।

    Sissesu aggā muninā pasatthā;

    ਤੇ ਤੀਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਸਮਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ।

    Te tīsu sikkhāsu samattasikkhā;

    ਤਤੋ ਪਰੇ ਕੇਨ ਸਮਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਤਿ॥

    Tato pare kena samattasikkhāti.

    ਆਦਿਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿਮ੍ਹਿਯੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ વਾ। ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਚ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਹ ਮਾਤਿਕਾਯ ਸਮਾਤਿਕਂ। ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਂ ਪવਕ੍ਖਾਮਿ ਆਦਰੇਨ, ਪਕਾਰੇਨ વਾ વਕ੍ਖਾਮਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪਿਚ ਥੇਰੋ ਆਦਿਤੋਤਿ વਚਨੇਨ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਆਲਸਿਯਦੋਸੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਾਣਦੋਸੇਨ ਅਞ੍ਞਥਾ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਸਂવੇਗਂ ਜਨੇਤਿ। ਕਥਂ? ਅਤਿਦੁਲ੍ਲਭਂ ਖਣਸਮવਾਯਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਤਙ੍ਖਣਂ ਨ ਕੁਸੀਤੇਨ વਾ ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਾਪਸੁਤੇਨ વਾ વੀਤਿਨਾਮੇਤਬ੍ਬਂ, ਕਿਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ? ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਿਰਨ੍ਤਰਮੇવ ਤੀਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਆਦਰੋ ਜਨੇਤਬ੍ਬੋਤਿ। ਏਤ੍ਥਾਹ – ਕਿਂ ਤਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਨਾਮ, ਯਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਥੇਰੋ ਖੁਦ੍ਦਸਿਕ੍ਖਂ ਪવਕ੍ਖਤੀਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਂ ਧਮ੍ਮਰਤਨਂ ਸਙ੍ਘਰਤਨਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਰਤਨਾਨਿ। ਤਾਨਿ ਹਿ ਰਤਿਜਨਨਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਰਤਨਾਨੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਅਪਿਚ –

    Āditoti ettha ādimhiyevāti attho, ādito paṭṭhāyāti vā. Upasampannena ca upasampannāya ca sikkhitabbaṃ upasampannasikkhitabbaṃ. Saha mātikāya samātikaṃ. Pubbe vuttappakāraṃ khuddasikkhaṃ pavakkhāmi ādarena, pakārena vā vakkhāmi ratanattayaṃ vanditvāti attho. Apica thero āditoti vacanena saddhāpabbajitānaṃ kulaputtānaṃ ālasiyadosena appaṭipajjantānaṃ aññāṇadosena aññathā paṭipajjantānaṃ saṃvegaṃ janeti. Kathaṃ? Atidullabhaṃ khaṇasamavāyaṃ paṭilabhitvā taṅkhaṇaṃ na kusītena vā niratthakakathāpasutena vā vītināmetabbaṃ, kiṃ kātabbaṃ? Ādito paṭṭhāya nirantarameva tīsu sikkhāsu ādaro janetabboti. Etthāha – kiṃ taṃ ratanattayaṃ nāma, yaṃ vanditvā thero khuddasikkhaṃ pavakkhatīti? Vuccate – buddharatanaṃ dhammaratanaṃ saṅgharatananti imāni tīṇi ratanāni. Tāni hi ratijananaṭṭhena ‘‘ratanānī’’ti vuccanti. Apica –

    ‘‘ਚਿਤ੍ਤੀਕਤਂ ਮਹਗ੍ਘਞ੍ਚ, ਅਤੁਲਂ ਦੁਲ੍ਲਭਦਸ੍ਸਨਂ।

    ‘‘Cittīkataṃ mahagghañca, atulaṃ dullabhadassanaṃ;

    ਅਨੋਮਸਤ੍ਤਪਰਿਭੋਗਂ, ਰਤਨਂ ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨੀ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩੩; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩.੫.੨੨੩; ਖੁ॰ ਪਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੬.੩; ਸੁ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੨੨੬; ਮਹਾਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੫੦; ਉਦਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪੫) –

    Anomasattaparibhogaṃ, ratanaṃ tena vuccatī’’ti. (dī. nī. aṭṭha. 2.33; saṃ. ni. aṭṭha. 3.5.223; khu. pā. aṭṭha. 6.3; su. ni. aṭṭha. 1.226; mahāni. aṭṭha. 50; udā. aṭṭha. 45) –

    ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯ વਸੇਨ ਰਤਨਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Imissā gāthāya vasena ratanattho veditabbo.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact