Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā

    ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Ganthārambhakathāvaṇṇanā

    વਿਨਯਸਂવਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਨਮਸ੍ਸਿਤੁਕਾਮੋ ਤਸ੍ਸ વਿਸਿਟ੍ਠਗੁਣਯੋਗਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਯੋ ਕਪ੍ਪਕੋਟੀਹਿਪੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। વਿਸਿਟ੍ਠਗੁਣਯੋਗੇਨ ਹਿ વਨ੍ਦਨਾਰਹਭਾવੋ, વਨ੍ਦਨਾਰਹੇ ਚ ਕਤਾ વਨ੍ਦਨਾ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤਮਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤਿ । ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਪ੍ਪਯੋਜਨਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਬਹੁਧਾ ਪਪਞ੍ਚੇਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾ, ਮਯਂ ਪਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤਮੇવ ਪਯੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਰਮ੍ਭੇ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣਂ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਾਤਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਸ੍ਸਾਨੁਭਾવੇਨ ਹਤਨ੍ਤਰਾਯੋ’’ਤਿ। ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਕਰਣੇਨ ਹਿ ਰਾਗਾਦਿਦੋਸવਿਗਮਤੋ ਪਞ੍ਞਾਦਿਗੁਣਪਾਟવਤੋ ਆਯੁਆਦਿવਡ੍ਢਨਤੋ ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯਭਾવਾਦਿਤੋ ਚ ਹੋਤੇવ ਯਥਾਪਟਿਞ੍ਞਾਤਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨ ਪਰਿਸਮਾਪਨਂ।

    Vinayasaṃvaṇṇanārambhe ratanattayaṃ namassitukāmo tassa visiṭṭhaguṇayogasandassanatthaṃ yo kappakoṭīhipītiādimāha. Visiṭṭhaguṇayogena hi vandanārahabhāvo, vandanārahe ca katā vandanā yathādhippetamatthaṃ sādheti . Ettha ca saṃvaṇṇanārambhe ratanattayapaṇāmakaraṇappayojanaṃ tattha tattha bahudhā papañcenti ācariyā, mayaṃ pana idhādhippetameva payojanaṃ dassayissāma. Tasmā saṃvaṇṇanārambhe ratanattayapaṇāmakaraṇaṃ yathāpaṭiññātasaṃvaṇṇanāya anantarāyena parisamāpanatthanti veditabbaṃ. Tathā hi vuttaṃ ‘‘tassānubhāvena hatantarāyo’’ti. Ratanattayapaṇāmakaraṇena hi rāgādidosavigamato paññādiguṇapāṭavato āyuādivaḍḍhanato puññātisayabhāvādito ca hoteva yathāpaṭiññātasaṃvaṇṇanāya anantarāyena parisamāpanaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਂ ਤਾવ ਭਗવਤੋ વਨ੍ਦਨਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਯੋ ਕਪ੍ਪਕੋਟੀਹਿਪਿ…ਪੇ॰… ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਨ વਿਨਯਦੇਸਨਾਯ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਞਾਣਸਮੁਟ੍ਠਿਤਤਾਯ ਕਰੁਣਾਪ੍ਪਧਾਨਮੇવ ਥੋਮਨਂ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਏਸਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪਕਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਆਰਮ੍ਭਾਨੁਰੂਪਥੋਮਨਾ। ਕਰੁਣਾਗ੍ਗਹਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਪ੍ਪਭਾવਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ ਨਯਤੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਤਂਮੂਲਕਤ੍ਤਾ ਸੇਸਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਯੋਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਨਿਯਮવਚਨਸ੍ਸ ਨਾਥੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਕਪ੍ਪਕੋਟੀਹਿਪਿ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਕਾਲਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਗਣਨਾવਸੇਨਪਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਯੋ’’ਤਿ ਪਮੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਂ ਕਾਲਂ। ਅਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਪਗੇવ વਸ੍ਸਗਣਨਾਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਕਾਲਨ੍ਤਿ ਚ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਂਯੋਗੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ, ਤੇਨ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਗਣਨਾવਸੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਮਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਮਪਿ, ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯવਸੇਨ ਪਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਲਕ੍ਖਂ ਚਤੁਰਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪਕਾਲਂ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਮੇવ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਪਞ੍ਚਮਹਾਪਅਚ੍ਚਾਗਾਦਿਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਖੇਦਂ ਕਾਯਿਕਂ ਪਰਿਸ੍ਸਮਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।

    Tattha paṭhamaṃ tāva bhagavato vandanaṃ kattukāmo ‘‘yo kappakoṭīhipi…pe… tassā’’ti āha. Imissā pana vinayadesanāya karuṇāppadhānañāṇasamuṭṭhitatāya karuṇāppadhānameva thomanaṃ āraddhaṃ. Esā hi ācariyassa pakati, yadidaṃ ārambhānurūpathomanā. Karuṇāggahaṇena cettha aparimeyyappabhāvā sabbepi buddhaguṇā nayato saṅgahitāti daṭṭhabbā taṃmūlakattā sesabuddhaguṇānaṃ. Tattha yoti imassa aniyamavacanassa nāthoti iminā sambandho. Kappakoṭīhipi appameyyaṃ kālanti kappakoṭigaṇanāvasenapi ‘‘ettakā kappakoṭiyo’’ti pametuṃ asakkuṇeyyaṃ kālaṃ. Api-saddena pageva vassagaṇanāyāti dasseti. Appameyyaṃ kālanti ca accantasaṃyoge upayogavacanaṃ, tena kappakoṭigaṇanāvasena paricchinditumasakkuṇeyyamapi, asaṅkhyeyyavasena pana paricchinditabbato salakkhaṃ caturasaṅkhyeyyakappakālaṃ accantameva nirantaraṃ pañcamahāpaaccāgādiatidukkarāni karonto khedaṃ kāyikaṃ parissamaṃ pattoti dasseti.

    ਲੋਕਹਿਤਾਯਾਤਿ ਸਤ੍ਤਲੋਕਸ੍ਸ ਹਿਤਾਯ। ਨਾਥਤੀਤਿ ਨਾਥੋ, વੇਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਂ ਆਸੀਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਨਾਥਤਿ વੇਨੇਯ੍ਯਗਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਉਪਤਾਪੇਤਿ, ਨਾਥਤਿ વਾ ਯਾਚਤਿ વੇਨੇਯ੍ਯੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਤਕਰਣੇ ਯਾਚਿਤ੍વਾਪਿ ਨਿਯੋਜੇਤੀਤਿ ਨਾਥੋ, ਲੋਕਪਟਿਸਰਣੋ ਲੋਕਸਾਮੀ ਲੋਕਨਾਯਕੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋ ਕਰੁਣਾਯ ਕਮ੍ਪਿਤਹਦਯਤ੍ਤਾ ਲੋਕਹਿਤਤ੍ਥਂ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਕਿਰਿਯਾਯ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਤਾਦਿਸਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਆਗਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਰਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਪਰਦੁਕ੍ਖਂ વਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਅਪਨੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੁਕ੍ਖਿਤੇਸੁ વਾ ਕਿਰਿਯਤਿ ਪਸਾਰਿਯਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ। ਅਥ વਾ ਕਿਣਾਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ, ਪਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਕਾਰੁਣਿਕਂ ਹਿਂਸਤਿ વਿਬਾਧੇਤਿ, વਿਨਾਸੇਤਿ વਾ ਪਰਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਸਾਧੂਨਂ ਕਮ੍ਪਨਂ ਹਦਯਖੇਦਂ ਕਰੋਤੀਤਿ વਾ ਕਰੁਣਾ। ਅਥ વਾ ਕਮਿਤਿ ਸੁਖਂ, ਤਂ ਰੁਨ੍ਧਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ। ਏਸਾ ਹਿ ਪਰਦੁਕ੍ਖਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾਲਕ੍ਖਣਾ ਅਤ੍ਤਸੁਖਨਿਰਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਕਾਰੁਣਿਕਾਨਂ ਸੁਖਂ ਰੁਨ੍ਧਤਿ વਿਬਾਧੇਤਿ। ਕਰੁਣਾਯ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਕਾਰੁਣਿਕੋ, ਮਹਨ੍ਤੋ ਕਾਰੁਣਿਕੋ ਮਹਾਕਾਰੁਣਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਨਮੋ ਅਤ੍ਥੂਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ।

    Lokahitāyāti sattalokassa hitāya. Nāthatīti nātho, veneyyānaṃ hitasukhaṃ āsīsatīti attho. Atha vā nāthati veneyyagate kilese upatāpeti, nāthati vā yācati veneyye attano hitakaraṇe yācitvāpi niyojetīti nātho, lokapaṭisaraṇo lokasāmī lokanāyakoti vuttaṃ hoti. Mahākāruṇikassāti yo karuṇāya kampitahadayattā lokahitatthaṃ atidukkarakiriyāya anekappakāraṃ tādisaṃ dukkhaṃ anubhavitvā āgato, tassa mahākāruṇikassāti attho. Tattha kiratīti karuṇā, paradukkhaṃ vikkhipati apanetīti attho. Dukkhitesu vā kiriyati pasāriyatīti karuṇā. Atha vā kiṇātīti karuṇā, paradukkhe sati kāruṇikaṃ hiṃsati vibādheti, vināseti vā parassa dukkhanti attho. Paradukkhe sati sādhūnaṃ kampanaṃ hadayakhedaṃ karotīti vā karuṇā. Atha vā kamiti sukhaṃ, taṃ rundhatīti karuṇā. Esā hi paradukkhāpanayanakāmatālakkhaṇā attasukhanirapekkhatāya kāruṇikānaṃ sukhaṃ rundhati vibādheti. Karuṇāya niyutto kāruṇiko, mahanto kāruṇiko mahākāruṇiko, tassa namo atthūti pāṭhaseso.

    ਏવਂ ਕਰੁਣਾਮੁਖੇਨ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਸਕਲਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣੇਹਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਥੋਮੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤੁਂ ਅਸਮ੍ਬੁਧਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਨਿਸੇવਿਤਂ ਯਂ ਅਸਮ੍ਬੁਧਂ ਜੀવਲੋਕੋ ਭવਾ ਭવਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮવਰਸ੍ਸ ਨਮੋਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਬੁਧਨ੍ਤਿ ਅਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੋ, ਯਥਾਸਭਾવਂ ਅਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਹੇਤੁਅਤ੍ਥੋ ਹੇਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਪਚ੍ਚਯੋ। ਨ੍ਤਿ ਅਨਿਯਮਤੋ ਸਪਰਿਯਤ੍ਤਿਕੋ ਨવਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੋ ਕਮ੍ਮਭਾવੇਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠੋ। ਬੁਦ੍ਧਨਿਸੇવਿਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વਿਸੇਸਨਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਬੁਦ੍ਧੇਹਿਪਿ વਾ ਗੋਚਰਾਸੇવਨਭਾવਨਾਸੇવਨਾਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਨਿਸੇવਿਤਂ, ਅਜਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਾਨਿ ਗੋਚਰਾਸੇવਨવਸੇਨੇવ ਨਿਸੇવਿਤਾਨਿ, ਮਗ੍ਗੋ ਪਨ ਭਾવਨਾਸੇવਨવਸੇਨਾਪਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਾਦਿવਸੇਨ ਗੋਚਰਾਸੇવਨવਸੇਨਾਪਿ ਨਿਸੇવਿਤੋ। ਭવਾਭવਨ੍ਤਿ ਭવਤੋ ਭવਂ। ਅਥ વਾ ਹੀਨਪਣੀਤਾਦਿવਸੇਨ ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਮਹਨ੍ਤਞ੍ਚ ਭવਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વੁਡ੍ਢਤ੍ਥੋਪਿ ਹਿ -ਕਾਰੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿਆਦੀਸੁ (ਧ॰ ਸ॰ ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੧੧) વਿਯ। ਅਥ વਾ ਭવੋਤਿ વੁਡ੍ਢਿ, ਅਭવੋਤਿ ਹਾਨਿ। ਭવੋਤਿ વਾ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਭવੋਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ । વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ ਭવੋ ਚ ਅਭવੋ ਚ ਭવਾਭવੋ, ਤਂ ਭવਾਭવਂ। ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ। ਜੀવਲੋਕੋਤਿ ਸਤ੍ਤਲੋਕੋ। ਅવਿਜ੍ਜਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਲવਿਦ੍ਧਂਸਿਨੋਤਿ ਧਮ੍ਮવਿਸੇਸਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਨ વਿਦਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਯਥਾਸਭਾવਂ ਨ વਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾ, ਅਞ੍ਞਾਣਂ। ਸਾ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਤਣ੍ਹਾਦੀਨਂ, ਤੇਯੇવ ਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਕਿਲੇਸਾ, ਤੇਯੇવ ਚ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਬਾਧਨਟ੍ਠੇਨ ਜਾਲਸਦਿਸਾਤਿ ਜਾਲਂ, ਤਂ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਨਾਸੇਤਿ ਸੀਲੇਨਾਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਲવਿਦ੍ਧਂਸੀ, ਤਸ੍ਸ।

    Evaṃ karuṇāmukhena saṅkhepato sakalasabbaññuguṇehi bhagavantaṃ thometvā idāni saddhammaṃ thometuṃ asambudhantiādimāha. Tattha buddhanisevitaṃ yaṃ asambudhaṃ jīvaloko bhavā bhavaṃ gacchati, tassa dhammavarassa namoti sambandho. Tattha asambudhanti asambujjhanto, yathāsabhāvaṃ appaṭivijjhanatoti vuttaṃ hoti. Hetuattho hettha antapaccayo. Yanti aniyamato sapariyattiko navalokuttaradhammo kammabhāvena niddiṭṭho. Buddhanisevitanti tasseva visesanaṃ, sammāsambuddhena, paccekabuddhasāvakabuddhehipi vā gocarāsevanabhāvanāsevanāhi yathārahaṃ nisevitaṃ, ajahitanti attho. Tattha pariyattiphalanibbānāni gocarāsevanavaseneva nisevitāni, maggo pana bhāvanāsevanavasenāpi paccavekkhaṇañāṇādivasena gocarāsevanavasenāpi nisevito. Bhavābhavanti bhavato bhavaṃ. Atha vā hīnapaṇītādivasena khuddakaṃ mahantañca bhavanti attho. Vuḍḍhatthopi hi a-kāro dissati asekkhā dhammātiādīsu (dha. sa. tikamātikā 11) viya. Atha vā bhavoti vuḍḍhi, abhavoti hāni. Bhavoti vā sassatadiṭṭhi, abhavoti ucchedadiṭṭhi . Vuttappakāro bhavo ca abhavo ca bhavābhavo, taṃ bhavābhavaṃ. Gacchatīti upagacchati. Jīvalokoti sattaloko. Avijjādikilesajālaviddhaṃsinoti dhammavisesanaṃ. Tattha na vidati dhammānaṃ yathāsabhāvaṃ na vijānātīti avijjā, aññāṇaṃ. Sā ādi yesaṃ taṇhādīnaṃ, teyeva kilissanti etehi sattāti kilesā, teyeva ca sattānaṃ vibādhanaṭṭhena jālasadisāti jālaṃ, taṃ viddhaṃseti sabbaso vināseti sīlenāti avijjādikilesajālaviddhaṃsī, tassa.

    ਨਨੁ ਚੇਤ੍ਥ ਸਪਰਿਯਤ੍ਤਿਕੋ ਨવਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਮਗ੍ਗੋਯੇવ ਕਿਲੇਸੇ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤਿ, ਨੇਤਰੇਤਿ ਚੇ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਮਗ੍ਗਸ੍ਸਾਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮਾਗਮ੍ਮ ਕਿਲੇਸવਿਦ੍ਧਂਸਨਤੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮ੍ਪਿ ਕਿਲੇਸੇ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤਿ ਨਾਮ, ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸવਿਦ੍ਧਂਸਨਕਿਚ੍ਚਂ ਫਲੇਨ ਨਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਫਲਮ੍ਪਿ ‘‘ਕਿਲੇਸવਿਦ੍ਧਂਸੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋਪਿ ਕਿਲੇਸવਿਦ੍ਧਂਸਨਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਿਲੇਸવਿਦ੍ਧਂਸੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਨ ਕੋਚਿ ਦੋਸੋ। ਧਮ੍ਮવਰਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਿਯਮਿਤਸ੍ਸ ਨਿਯਾਮਕવਚਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਚਤੂਸੁ ਅਪਾਯੇਸੁ ਸਂਸਾਰਦੁਕ੍ਖੇ ਚ ਅਪਤਮਾਨੇ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ। વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ ਧਮ੍ਮੋ ਏવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਾਭਾવੇਨ વਰੋ ਪવਰੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋਤਿ ਧਮ੍ਮવਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮવਰਸ੍ਸ ਨਮੋ ਅਤ੍ਥੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Nanu cettha sapariyattiko navalokuttaradhammo adhippeto, tattha ca maggoyeva kilese viddhaṃseti, netareti ce? Vuccate – maggassāpi nibbānamāgamma kilesaviddhaṃsanato nibbānampi kilese viddhaṃseti nāma, maggassa kilesaviddhaṃsanakiccaṃ phalena niṭṭhitanti phalampi ‘‘kilesaviddhaṃsī’’ti vuccati, pariyattidhammopi kilesaviddhaṃsanassa upanissayapaccayattā ‘‘kilesaviddhaṃsī’’ti vattuṃ arahatīti na koci doso. Dhammavarassa tassāti pubbe aniyamitassa niyāmakavacanaṃ. Tattha yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne catūsu apāyesu saṃsāradukkhe ca apatamāne dhāretīti dhammo. Vuttappakāro dhammo eva attano uttaritarābhāvena varo pavaro anuttaroti dhammavaro, tassa dhammavarassa namo atthūti attho.

    ਏવਂ ਸਙ੍ਖੇਪਨਯੇਨੇવ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਗੁਣੇਹਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਥੋਮੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਂ ਥੋਮੇਤੁਂ ਗੁਣੇਹੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਗੁਣੇਹਿ ਯੋ ਯੁਤ੍ਤੋ, ਤਮਰਿਯਸਙ੍ਘਂ ਨਮਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸੀਲਾਦਯੋ ਗੁਣਾ ਚੇਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ‘‘વਿਮੁਤ੍ਤਿવਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਏਕਦੇਸਸਰੂਪੇਕਸੇਸਨਯੇਨ ‘‘વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਆਦਿਸਦ੍ਦਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਭੁਤਿਸਦ੍ਦੇਨ વਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਗ੍ਗਹਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ વਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ ਫਲਂ। વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਂ। ਪਭੁਤਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਚਤੁਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦਯੋ ਗੁਣਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਕੁਸਲਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਜਨਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਾਤਿਸਯવੁਡ੍ਢਿਯਾ ਖੇਤ੍ਤਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਖੇਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਖੇਤ੍ਤਂ ਜਨਾਨਂ ਕੁਸਲਤ੍ਥਿਕਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਖਿਤ੍ਤਂ ਬੀਜਂ ਮਹਪ੍ਫਲਭਾવਕਰਣੇਨ ਤਾਯਤੀਤਿ ਹਿ ਖੇਤ੍ਤਂ। ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ, ਅਨਯੇ ਨ ਇਰਿਯਨਤੋ, ਅਯੇ ਚ ਇਰਿਯਨਤੋ, ਸਦੇવਕੇਨ ਲੋਕੇਨ ‘‘ਸਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਅਰਣੀਯਤੋ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤੋ, ਉਪਗਤਾਨਞ੍ਚ ਤਦਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਤੋ ਅਰਿਯਾ, ਅਟ੍ਠ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾ, ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਙ੍ਘੋ ਸਮੂਹੋਤਿ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘੋ, ਤਂ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਂ।

    Evaṃ saṅkhepanayeneva sabbadhammaguṇehi saddhammaṃ thometvā idāni ariyasaṅghaṃ thometuṃ guṇehītiādimāha. Tattha guṇehi yo yutto, tamariyasaṅghaṃ namāmīti sambandho. Sīlādayo guṇā cettha lokiyalokuttarā adhippetā. ‘‘Vimuttivimuttiñāṇa’’nti vattabbe ekadesasarūpekasesanayena ‘‘vimuttiñāṇa’’nti vuttaṃ, ādisaddapariyāyena pabhutisaddena vā vimuttiggahaṇaṃ veditabbaṃ. Tattha vimuttīti phalaṃ. Vimuttiñāṇanti paccavekkhaṇañāṇaṃ. Pabhuti-saddena chaḷabhiññācatupaṭisambhidādayo guṇā saṅgahitāti daṭṭhabbā. Kusalatthikānaṃ janānaṃ puññātisayavuḍḍhiyā khettasadisattā khettanti āha ‘‘khettaṃ janānaṃ kusalatthikāna’’nti. Khittaṃ bījaṃ mahapphalabhāvakaraṇena tāyatīti hi khettaṃ. Ariyasaṅghanti ettha ārakattā kilesehi, anaye na iriyanato, aye ca iriyanato, sadevakena lokena ‘‘saraṇa’’nti araṇīyato upagantabbato, upagatānañca tadatthasiddhito ariyā, aṭṭha ariyapuggalā, ariyānaṃ saṅgho samūhoti ariyasaṅgho, taṃ ariyasaṅghaṃ.

    ਇਦਾਨਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਪਣਾਮਜਨਿਤਂ ਕੁਸਲਾਭਿਸਨ੍ਦਂ ਯਥਾਧਿਪ੍ਪੇਤੇ ਪਯੋਜਨੇ ਨਿਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਂવਣ੍ਣਿਯਮਾਨਸ੍ਸ વਿਨਯਸ੍ਸ ਸਕਲਸਾਸਨਮੂਲਭਾવਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਕਰਣਸ੍ਸਾਪਿ ਸਾਸਨਮੂਲਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਚ੍ਚੇવਮਿਚ੍ਚਾਦਿਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਪੁਞ੍ਞਾਭਿਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞੋਘਂ, ਪੁਞ੍ਞਪ੍ਪવਾਹਂ ਪੁਞ੍ਞਰਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਸਾਨੁਭਾવੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਪ੍ਪવਾਹਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਬਲੇਨ ਹਤਨ੍ਤਰਾਯੋ વਿਨਯਂ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।

    Idāni ratanattayapaṇāmajanitaṃ kusalābhisandaṃ yathādhippete payojane niyojetvā attanā saṃvaṇṇiyamānassa vinayassa sakalasāsanamūlabhāvadassanamukhena saṃvaṇṇanākaraṇassāpi sāsanamūlataṃ dassetuṃ iccevamiccādigāthādvayamāha. Puññābhisandanti puññoghaṃ, puññappavāhaṃ puññarāsinti attho. Tassānubhāvenāti tassa yathāvuttassa puññappavāhassa ānubhāvena balena hatantarāyo vinayaṃ vaṇṇayissanti sambandho.

    ਅਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਸੁਸਣ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਿਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ વਿਨਯਪਿਟਕੇ। ਠਿਤੇਤਿ ਪਾਲ਼ਿਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਅਨੂਨਂ ਹੁਤ੍વਾ ਲਜ੍ਜੀਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ ਪવਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਠਿਤੇ। ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਸਾਸਨਂ। ਅਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯੇ ਅਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ, ‘‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸਪਿ ਭਗવਤੋ’’ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸੁਸਣ੍ਠਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨ੍ਤਦ੍વਯવਿਰਹਿਤਾਯ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਠਿਤਸ੍ਸ। ਅਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਭਾવਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਲਦ੍ਧੀਹਿ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨਾਕੁਲਂ ਕਤ੍વਾ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾਨੁਭਾવਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯੇਹਿ ਸਂવਣ੍ਣਿਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ, ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Aṭṭhitassa susaṇṭhitassa bhagavato sāsanaṃ yasmiṃ ṭhite patiṭṭhitaṃ hotīti yojetabbaṃ. Tattha yasminti yasmiṃ vinayapiṭake. Ṭhiteti pāḷito ca atthato ca anūnaṃ hutvā lajjīpuggalesu pavattanaṭṭhena ṭhite. Sāsananti sikkhattayasaṅgahitaṃ sāsanaṃ. Aṭṭhitassāti kāmasukhallikattakilamathānuyogasaṅkhāte antadvaye aṭṭhitassa, ‘‘parinibbutassapi bhagavato’’tipi vadanti. Susaṇṭhitassāti antadvayavirahitāya majjhimāya paṭipadāya suṭṭhu ṭhitassa. Amissanti bhāvanapuṃsakaniddeso, nikāyantaraladdhīhi asammissaṃ katvā anākulaṃ katvā vaṇṇayissanti vuttaṃ hoti. Nissāya pubbācariyānubhāvanti pubbācariyehi saṃvaṇṇitaṃ aṭṭhakathaṃ nissāya, na attano balenāti adhippāyo.

    ਅਥ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾਸੁ ਪੁਨ વਿਨਯਸਂવਣ੍ਣਨਾ ਕਿਂਪਯੋਜਨਾਤਿ? ਆਹ ਕਾਮਞ੍ਚਾਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਮਨ੍ਤਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨ, ਯਥਿਚ੍ਛਕਂ વਾ, ਸਬ੍ਬਸੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾਸਭੇਹੀਤਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾ ਏવ ਅਕਮ੍ਪਿਯਟ੍ਠੇਨ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ ਚ ਆਸਭਾ, ਤੇਹਿ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯવਰੇਹੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਕੀਦਿਸਾ ਪਨ ਤੇ ਪੁਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾਤਿ? ਆਹ ਞਾਣਮ੍ਬੂਤਿਆਦਿ। ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਅਮ੍ਬੁਨਾ ਸਲਿਲੇਨ ਨਿਦ੍ਧੋਤਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸੇਸਤੋ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਤਾਪਾਦਨੇਨ ਧੋਤਾਨਿ વਿਸੋਧਿਤਾਨਿ ਰਾਗਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਮਲਾਨਿ ਕਾਮਾਸવਾਦਯੋ ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸવਾ ਯੇਹਿ ਤੇ ਞਾਣਮ੍ਬੁਨਿਦ੍ਧੋਤਮਲਾਸવਾ, ਤੇਹਿ ਖੀਣਾਸવੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਖੀਣਾਸવਭਾવੇਪਿ ਨ ਏਤੇ ਸੁਕ੍ਖવਿਪਸ੍ਸਕਾਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਸੁਦ੍ਧવਿਜ੍ਜਾਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ વਿਜ੍ਜਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ, ਅਟ੍ਠ વਿਜ੍ਜਾ વਾ। ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤੇਸੁਪਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦੀਨਂ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਤਾਯ ਤੇਸਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਂવਣ੍ਣਨੇ ਸਾਮਤ੍ਥਿਯਂ ਸਾਤਿਸਯਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਂવਣ੍ਣਨਕੋવਿਦੇਹੀ’’ਤਿ।

    Atha porāṇaṭṭhakathāsu vijjamānāsu puna vinayasaṃvaṇṇanā kiṃpayojanāti? Āha kāmañcātiādi. Tattha kāmanti ekantena, yathicchakaṃ vā, sabbasoti vuttaṃ hoti, tassa saṃvaṇṇitoyaṃ vinayoti iminā sambandho. Pubbācariyāsabhehīti mahākassapattherādayo pubbācariyā eva akampiyaṭṭhena uttamaṭṭhena ca āsabhā, tehi pubbācariyavarehīti vuttaṃ hoti. Kīdisā pana te pubbācariyāti? Āha ñāṇambūtiādi. Aggamaggañāṇasaṅkhātena ambunā salilena niddhotāni nissesato āyatiṃ anuppattidhammatāpādanena dhotāni visodhitāni rāgādīni tīṇi malāni kāmāsavādayo ca cattāro āsavā yehi te ñāṇambuniddhotamalāsavā, tehi khīṇāsavehīti attho. Khīṇāsavabhāvepi na ete sukkhavipassakāti āha ‘‘visuddhavijjāpaṭisambhidehī’’ti. Tattha vijjāti tisso vijjā, aṭṭha vijjā vā. Paṭisambhidāppattesupi mahākassapattherādīnaṃ uccinitvā gahitatāya tesaṃ saddhammasaṃvaṇṇane sāmatthiyaṃ sātisayanti dassento āha ‘‘saddhammasaṃvaṇṇanakovidehī’’ti.

    ਕਿਲੇਸਜਾਤਂ, ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਬਾਹੁਲ੍ਲਂ વਾ ਸਲ੍ਲਿਖਤਿ ਤਨੁਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖੋ, ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਗੁਣਸਮੂਹੋ, ਇਧ ਪਨ ਖੀਣਾਸવਾਧਿਕਾਰਤ੍ਤਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਬਾਹੁਲ੍ਲਸ੍ਸ ਸਲ੍ਲਿਖਨવਸੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਲ੍ਲੇਖੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਸਲ੍ਲੇਖਿਯਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਲ੍ਲੇਖਿਯੇ, ਧੁਤਙ੍ਗਪਰਿਹਰਣਾਦਿਸਲ੍ਲੇਖਪਅਪਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਨੋਸੁਲਭੂਪਮੇਹੀਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ‘‘ਅਸੁਕਸਦਿਸਾ’’ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਲਭਾ ਉਪਮਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਨੋਸੁਲਭੂਪਮਾ, ਤੇਹਿ। ਮਹਾવਿਹਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਕਾਯਨ੍ਤਰਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ । વਿਹਾਰਸੀਸੇਨ ਹੇਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਨਿવਾਸੀਨਞ੍ਚੇવ ਤੇਹਿ ਸਮਲਦ੍ਧਿਕਾਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਗਹਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਮਹਾવਿਹਾਰવਾਸੀਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲવਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ ਪਭવਤ੍ਤੇਨ ਸਞ੍ਞਾਣਭੂਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ ‘‘ਮਹਾવਿਹਾਰਸ੍ਸ ਧਜੂਪਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਤੇਹਿ ਅਯਂ વਿਨਯੋ ਸਂવਣ੍ਣਿਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਅਨੂਨਂ ਕਤ੍વਾ વਣ੍ਣਿਤੋ। ਕਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਨਯੇਹੀ’’ਤਿ। વਿਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਨਯੇਹਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧવਰਨ੍વਯੇਹਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧવਰਂ ਅਨੁਗਤੇਹਿ, ਭਗવਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾਨੁਗਤੇਹਿ ਨਯੇਹੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Kilesajātaṃ, parikkhārabāhullaṃ vā sallikhati tanuṃ karotīti sallekho, appicchatādiguṇasamūho, idha pana khīṇāsavādhikārattā parikkhārabāhullassa sallikhanavaseneva attho gahetabbo. Sallekhena nibbattaṃ sallekhiyaṃ, tasmiṃ sallekhiye, dhutaṅgapariharaṇādisallekhapaapattiyanti vuttaṃ hoti. Nosulabhūpamehīti sallekhapaṭipattiyā ‘‘asukasadisā’’ti natthi sulabhā upamā etesanti nosulabhūpamā, tehi. Mahāvihārassāti iminā nikāyantaraṃ paṭikkhipati . Vihārasīsena hettha tattha nivāsīnañceva tehi samaladdhikānañca sabbesaṃ bhikkhūnaṃ gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Tasmā tesaṃ mahāvihāravāsīnaṃ diṭṭhisīlavisuddhiyā pabhavattena saññāṇabhūtattā dhammasaṅgāhakā mahākassapattherādayo ‘‘mahāvihārassa dhajūpamā’’ti vuttā, tehi ayaṃ vinayo saṃvaṇṇito sammā anūnaṃ katvā vaṇṇito. Kathanti āha ‘‘cittehi nayehī’’ti. Vicittehi nayehi sambuddhavaranvayehi sabbaññubuddhavaraṃ anugatehi, bhagavato adhippāyānugatehi nayehīti vuttaṃ hoti.

    ਏવਂ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਯ ਅਨੂਨਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ ਪਯੋਜਨવਿਸੇਸਂ ਅਜ੍ਝੇਸਕਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਤਤ੍ਤਾਤਿ ਰਚਿਤਤ੍ਤਾ। ਨ ਕਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਅਭਿਸਮ੍ਭੁਣਾਤੀਤਿ ਨ ਕਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤਿ।

    Evaṃ porāṇaṭṭhakathāya anūnabhāvaṃ dassetvā idāni attano saṃvaṇṇanāya payojanavisesaṃ ajjhesakañca dassetuṃ saṃvaṇṇanātiādimāha. Tattha saṅkhatattāti racitattā. Na kañci atthaṃ abhisambhuṇātīti na kañci atthaṃ sādheti.

    ਸਂવਣ੍ਣਨਂ ਤਞ੍ਚਾਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ ਕਰਣਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਞ੍ਚ ਇਦਾਨਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਸਂવਣ੍ਣਨਂ ਸਮਾਰਭਨ੍ਤੋ ਸਕਲਾਯਪਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਇਧ ਗਹੇਤਬ੍ਬਤੋ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਂ ਤਸ੍ਸਾ ਇਦਾਨਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾਯ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ ਸਰੀਰਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਯੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਥੇવ ਕੁਰੁਨ੍ਦੀਨਾਮਾਦੀਸੁ વਿਸ੍ਸੁਤਾਸੁ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਯੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਤੋਪਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯਤੋ ਯੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤੋਗਧਤ੍ਥੇਰવਾਦਂ ਕਤ੍વਾ ਸਂવਣ੍ਣਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਰਭਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਦਤ੍ਥਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਕਥੀਯਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਤ੍ਥ-ਕਾਰਸ੍ਸ ਟ੍ਠ-ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰੀਨਾਮਿਕਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਚ੍ਚਰੀਤਿ ਉਲ਼ੁਮ੍ਪਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਕਤਤ੍ਤਾ ਤਮੇવ ਨਾਮਂ ਜਾਤਂ। ‘‘ਕੁਰੁਨ੍ਦੀવਲ੍ਲਿવਿਹਾਰੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਕਤਤ੍ਤਾ ‘ਕੁਰੁਨ੍ਦੀ’ਤਿ ਨਾਮਂ ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਂ ਸਙ੍ਖੇਪਟ੍ਠਕਥਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ।

    Saṃvaṇṇanaṃ tañcātiādinā attano saṃvaṇṇanāya karaṇappakāraṃ dasseti. Tattha tañca idāni vuccamānaṃ saṃvaṇṇanaṃ samārabhanto sakalāyapi mahāaṭṭhakathāya idha gahetabbato mahāaṭṭhakathaṃ tassā idāni vuccamānāya saṃvaṇṇanāya sarīraṃ katvā mahāpaccariyaṃ yo vinicchayo vutto, tatheva kurundīnāmādīsu vissutāsu aṭṭhakathāsu yo vinicchayo vutto, tatopi vinicchayato yuttamatthaṃ apariccajanto antogadhattheravādaṃ katvā saṃvaṇṇanaṃ sammā samārabhissanti padatthasambandho veditabbo. Ettha ca attho kathīyati etāyāti aṭṭhakathā ttha-kārassa ṭṭha-kāraṃ katvā. Mahāpaccariyanti mahāpaccarīnāmikaṃ. Ettha ca paccarīti uḷumpaṃ vuccati, tasmiṃ nisīditvā katattā tameva nāmaṃ jātaṃ. ‘‘Kurundīvallivihāro nāma atthi, tattha katattā ‘kurundī’ti nāmaṃ jāta’’nti vadanti. Ādisaddena andhakaṭṭhakathaṃ saṅkhepaṭṭhakathañca saṅgaṇhāti.

    ਯੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੇਨ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧવਿਨਯਯੁਤ੍ਤਿਯਾ વਾ ਯੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ। ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਂਯੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਂવਣ੍ਣਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਾਦਾਨਂ ਬਾਹਿਰਭਾવੋ ਸਿਯਾਤਿ ਤੇਪਿ ਅਨ੍ਤੋਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਗਧਥੇਰવਾਦ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ, ਥੇਰવਾਦੇਪਿ ਅਨ੍ਤੋਕਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Yuttamatthanti mahāaṭṭhakathānayena, catubbidhavinayayuttiyā vā yuttamatthaṃ. ‘‘Aṭṭhakathaṃyeva gahetvā saṃvaṇṇanaṃ karissāmī’’ti vutte aṭṭhakathāsu vuttattheravādānaṃ bāhirabhāvo siyāti tepi antokattukāmo ‘‘antogadhatheravāda’’nti āha, theravādepi antokatvāti vuttaṃ hoti.

    ਤਂ ਮੇਤਿ ਗਾਥਾਯ ਸੋਤੂਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬવਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਦੀਪਸ੍ਸਾਤਿ ਧਮ੍ਮੋ ਏવ ਮੋਹਨ੍ਧਕਾਰવਿਦ੍ਧਂਸਨਤੋ ਪਦੀਪਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਪਦੀਪੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਦੀਪੋ, ਭਗવਾ, ਤਸ੍ਸ। ਪਤਿਮਾਨਯਨ੍ਤਾਤਿ ਪੂਜੇਨ੍ਤਾ ਮਨਸਾ ਗਰੁਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਨਿਸਾਮੇਨ੍ਤੁ ਸੁਣਨ੍ਤੁ।

    Taṃ meti gāthāya sotūhi paṭipajjitabbavidhiṃ dasseti. Tattha dhammappadīpassāti dhammo eva mohandhakāraviddhaṃsanato padīpasadisattā padīpo assāti dhammappadīpo, bhagavā, tassa. Patimānayantāti pūjentā manasā garuṃ karontā nisāmentu suṇantu.

    ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ ਆਗਮਨਸੁਦ੍ਧਿਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਪਮਾਣਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਥੇવ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ વਿਨਯੋ ਚ વੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਯੇਹਿ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਤਥੇવ ਞਾਤੋ, ਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਮਤਿਮਚ੍ਚਜਨ੍ਤਾ ਸੀਹਲ਼ਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ ਯਸ੍ਮਾ ਪੁਰੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਅਕਂਸੂਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਸੁਤ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। વਿਨਯੋਤਿ ਸਕਲਂ વਿਨਯਪਿਟਕਂ। વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿਤੋ ਚ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤੋ। ਨ ਹਿ ਭਗવਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਨਾਮ ਤਨ੍ਤਿਪਦਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭਗવਤਾ ਪવਤ੍ਤਿਤਪਕਿਣ੍ਣਕਦੇਸਨਾਯੇવ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾ। ਤਥੇવ ਞਾਤੋਤਿ ਯਥੇવ ਬੁਦ੍ਧੇਨ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਥੇવ ਏਕਪਦਮ੍ਪਿ ਏਕਕ੍ਖਰਮ੍ਪਿ ਅવਿਨਾਸੇਤ੍વਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਞ੍ਚ ਅવਿਕੋਪੇਤ੍વਾ ਞਾਤੋ વਿਦਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਸਂ ਮਤਿਮਚ੍ਚਜਨ੍ਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਮਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਥੇਰਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਭਤਂ ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ ਪਾਲ਼ਿવਣ੍ਣਨਾવਸੇਨ ਚੇવ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਸੇਨ ਚ ਪવਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਅਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਾ। ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਅਕਂਸੂਤਿ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਆਦਿਕਾ ਸੀਹਲ਼ਟ੍ਠਕਥਾਯੋ ਅਕਂਸੁ। ‘‘ਅਟ੍ਠਕਥਾਮਕਂਸੂ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਸੋਯੇવਤ੍ਥੋ।

    Buddhenātiādinā attano saṃvaṇṇanāya āgamanasuddhidassanamukhena pamāṇabhāvaṃ dassetvā anusikkhitabbataṃ dasseti. Tattha yatheva buddhena yo dhammo vinayo ca vutto, so tassa buddhassa yehi puttehi mahākassapattherādīhi tatheva ñāto, tesaṃ buddhaputtānaṃ matimaccajantā sīhaḷaṭṭhakathācariyā yasmā pure aṭṭhakathā akaṃsūti sambandho veditabbo. Tattha dhammoti suttābhidhamme saṅgaṇhāti. Vinayoti sakalaṃ vinayapiṭakaṃ. Vuttoti pāḷito ca atthato ca buddhena bhagavatā vutto. Na hi bhagavatā abyākataṃ nāma tantipadaṃ atthi, tattha tattha bhagavatā pavattitapakiṇṇakadesanāyeva hi aṭṭhakathā. Tatheva ñātoti yatheva buddhena vutto, tatheva ekapadampi ekakkharampi avināsetvā adhippāyañca avikopetvā ñāto viditoti attho. Tesaṃ matimaccajantāti tesaṃ buddhaputtānaṃ matisaṅkhātaṃ theraparamparāya uggahetvā ābhataṃ abbocchinnaṃ pāḷivaṇṇanāvasena ceva pāḷimuttakavasena ca pavattaṃ sabbaṃ aṭṭhakathāvinicchayaṃ apariccajantā. Aṭṭhakathā akaṃsūti mahāaṭṭhakathāmahāpaccariādikā sīhaḷaṭṭhakathāyo akaṃsu. ‘‘Aṭṭhakathāmakaṃsū’’tipi pāṭho, tatthāpi soyevattho.

    ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਅવਿਕੋਪੇਤ੍વਾ ਪੁਰੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਅਕਂਸੁ, ਤਸ੍ਮਾ। ਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਹੀਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ ਹੇਤੁਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਇਮਿਨਾਯੇવ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ, ਅવਧਾਰਣਤ੍ਥੋ વਾ, ਪਮਾਣਮੇવਾਤਿ। ਯਦਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਮਾਣਂ, ਏવਂ ਸਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਮਾਦਲੇਖਾਪਿ ਪਮਾਣਂ ਸਿਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘વਜ੍ਜਯਿਤ੍વਾਨ ਪਮਾਦਲੇਖ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਪਰਾਪਰਂ ਲਿਖਨ੍ਤੇਹਿ ਪਮਾਦੇਨ ਸਤਿਂ ਅਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਲਿਖਿਤਬ੍ਬਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਲਿਖਨਾਦਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਤਾ ਪਮਾਦਲੇਖਾ ਨਾਮ, ਸਾ ਚ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਸਯਮੇવ ਆવਿਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਪੁਨ ਯਸ੍ਮਾਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਅਯਂ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ – ਯਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਂ ਇਧ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਸਗਾਰવਾਨਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਪਮਾਣਮੇવ, ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਅਯਂ વਣ੍ਣਨਾਪਿ ਭਾਸਨ੍ਤਰਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦਿਮਤ੍ਤવਿਸਿਟ੍ਠਤਾਯ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਭਿਨ੍ਨਾ, ਤਤੋ ਏવ ਪਮਾਣਭੂਤਾવ ਹੇਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ।

    Tasmāti yasmā tesaṃ buddhaputtānaṃ adhippāyaṃ avikopetvā pure aṭṭhakathā akaṃsu, tasmā. Yaṃ aṭṭhakathāsu vuttaṃ, taṃ sabbampi pamāṇanti yojanā. ti nipātamattaṃ hetuatthassa tasmāti imināyeva pakāsitattā, avadhāraṇattho vā, pamāṇamevāti. Yadi aṭṭhakathāsu vuttaṃ sabbampi pamāṇaṃ, evaṃ sati tattha pamādalekhāpi pamāṇaṃ siyāti āha ‘‘vajjayitvāna pamādalekha’’nti, aparāparaṃ likhantehi pamādena satiṃ apaccupaṭṭhapetvā aññattha likhitabbaṃ aññattha likhanādivasena pavattitā pamādalekhā nāma, sā ca samantapāsādikāyaṃ tattha tattha sayameva āvibhavissati. Puna yasmāti padassa sambandhadassanavasena ayaṃ atthayojanā – yasmā aṭṭhakathāsu vuttaṃ idha imasmiṃ sāsane sikkhāsu sagāravānaṃ paṇḍitānaṃ pamāṇameva, yasmā ca ayaṃ vaṇṇanāpi bhāsantarapariccāgādimattavisiṭṭhatāya atthato abhinnā, tato eva pamāṇabhūtāva hessati, tasmā anusikkhitabbāti.

    ਤਤੋਤਿ ਤਾਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਹਿ। ਭਾਸਨ੍ਤਰਮੇવ ਹਿਤ੍વਾਤਿ ਸੀਹਲ਼ਭਾਸਂਯੇવ ਅਪਨੇਤ੍વਾ। વਿਤ੍ਥਾਰਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਸਮਾਸਯਿਤ੍વਾਤਿ ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਯਥਾਠਾਨੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪਦਤ੍ਥવਿਨਿਚ੍ਛਯਾਦਿਕਂ ਅਤਿવਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣੇਨ વਚਨਕ੍ਕਮੇਨ ਚੇવ વੁਤ੍ਤਮੇવ ਅਤ੍ਥਨਯਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕવਿਸੇਸੇਨ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਥਨੇਨ ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਪਞ੍ਚਿਤਂ ਤਾਦਿਸਂ વਿਤ੍ਥਾਰਮਗ੍ਗਂ ਪਹਾਯ ਸਲ੍ਲਹੁਕੇਨ ਅਤ੍ਥવਿਞ੍ਞਾਪਕੇਨ ਪਦਕ੍ਕਮੇਨ ਚੇવ વੁਤ੍ਤਨਯਸਦਿਸਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਤਿਦਿਸਿਤ੍વਾ ਚ ਸਙ੍ਖੇਪਨਯੇਨੇવ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਂ ਪਨ વਿਨਯਟੀਕਾਯਂ ‘‘ਪੋਰਾਣਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਉਪਰਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਮ੍ਪਿ ਆਨੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਪਞ੍ਚਿਤਂ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ…ਪੇ॰… ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਪਲੋਕਨਾਦੀਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਾਨਂ વਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ વਿਯ ਤਾਦਿਸਂ વਿਤ੍ਥਾਰਮਗ੍ਗਂ ਸਙ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਤਨ੍ਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਞ੍ਚਿ ਅવੋਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥੇવ વਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਯਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਕਥਨਞ੍ਹਿ ਤਨ੍ਤਿਕ੍ਕਮਂ વੋਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਕਥਨਂ ਨਾਮ। ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਥੇવ વਣ੍ਣਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਂ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਆਗਤਂ ਪਾਲ਼ਿਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ ਸਂવਣ੍ਣਨਤੋ ਸੀਹਲ਼ਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਅਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ વਣ੍ਣਿਤਂ ਯਥਾਠਾਨੇਯੇવ વਣ੍ਣਨਤੋ ਚ વੁਤ੍ਤਂ ‘ਤਨ੍ਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਞ੍ਚਿ ਅવੋਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ’’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਥਂ ਪਨ વਿਤ੍ਥਾਰਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਿਪਨੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਨ ਹੀਯਤੀਤਿ? ਆਹ ‘‘વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਸਬ੍ਬਮਸੇਸਯਿਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਸਙ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋਪਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ વਚਨਾਦਿਮੇવ ਸਙ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ, વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਸਬ੍ਬਾਸੁਪਿ વੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਸੇਸਯਿਤ੍વਾ, ਕਿਞ੍ਚਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਪਰਿਹਾਪੇਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਨ੍ਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਞ੍ਚਿ ਅવੋਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾਤਿ ਕਞ੍ਚਿ ਪਾਲ਼ਿਕ੍ਕਮਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ, ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇવ ਪਾਲ਼ਿਂ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tatoti tāhi aṭṭhakathāhi. Bhāsantarameva hitvāti sīhaḷabhāsaṃyeva apanetvā. Vitthāramaggañca samāsayitvāti porāṇaṭṭhakathāsu yathāṭhāne vattabbampi padatthavinicchayādikaṃ ativitthiṇṇena vacanakkamena ceva vuttameva atthanayaṃ appamattakavisesena punappunaṃ kathanena ca tattha tattha papañcitaṃ tādisaṃ vitthāramaggaṃ pahāya sallahukena atthaviññāpakena padakkamena ceva vuttanayasadisaṃ vattabbaṃ atidisitvā ca saṅkhepanayeneva vaṇṇayissāmāti adhippāyo. Sāratthadīpaniyaṃ pana vinayaṭīkāyaṃ ‘‘porāṇaṭṭhakathāsu upari vuccamānampi ānetvā tattha tattha papañcitaṃ ñatticatutthena kammena…pe… upasampannoti bhikkhūti ettha apalokanādīnaṃ catunnampi kammānaṃ vitthārakathā viya tādisaṃ vitthāramaggaṃ saṅkhipitvā’’ti vuttaṃ, taṃ tantikkamaṃ kañci avokkamitvāti ettheva vattuṃ yuttaṃ. Aññattha pāḷiyā vattabbaṃ aññattha kathanañhi tantikkamaṃ vokkamitvā kathanaṃ nāma. Tathā hi vuttaṃ ‘‘tatheva vaṇṇituṃ yuttarūpaṃ hutvā anukkamena āgataṃ pāḷiṃ pariccajitvā saṃvaṇṇanato sīhaḷaṭṭhakathāsu ayuttaṭṭhāne vaṇṇitaṃ yathāṭhāneyeva vaṇṇanato ca vuttaṃ ‘tantikkamaṃ kañci avokkamitvā’’’ti. Tasmā yathāvuttanayeneva attho gahetabbo. Kathaṃ pana vitthāramaggassa saṅkhipane vinicchayo na hīyatīti? Āha ‘‘vinicchayaṃ sabbamasesayitvā’’ti. Saṅkhipantopi punappunaṃ vacanādimeva saṅkhipanto, vinicchayaṃ pana aṭṭhakathāsu sabbāsupi vuttaṃ sabbampi asesayitvā, kiñcimattampi aparihāpetvāti vuttaṃ hoti. Tantikkamaṃ kañci avokkamitvāti kañci pāḷikkamaṃ anatikkamitvā, anukkameneva pāḷiṃ vaṇṇayissāmāti attho.

    ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ વਚਨਾਨਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ વੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡਾਦੀਸੁ ਆਗਤਾਨਂ ਝਾਨਕਥਾਦੀਨਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤવਚਨਾਨਂ ਸੀਹਲ਼ਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ ਭਾਰੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅવਣ੍ਣਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਤਂਤਂਸੁਤ੍ਤਾਨੁਰੂਪਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਰਿਦੀਪਯਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਹੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਰੀਯਿਸ੍ਸਤੀਤਿ વਾ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥવਿਕਪ੍ਪੇ ‘‘ਭਾਸਨ੍ਤਰਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦਿਕਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤ੍વਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ વਚਨਾਨਮਤ੍ਥਂ ਪਰਿਦੀਪਯਨ੍ਤੀ ਅਯਂ વਣ੍ਣਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਣ੍ਣਨਾવਸੇਨ ਸਮਾਨਕਤ੍ਤੁਕਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥવਿਕਪ੍ਪੇ ਪਨ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਭਾਸਨ੍ਤਰਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਦਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾਨਂ વਚਨਾਨਮਤ੍ਥਂ ਪਰਿਦੀਪਯਨ੍ਤੀ ਅਯਂ વਣ੍ਣਨਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਕਰੀਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਆਚਰਿਯવਸੇਨ ਸਮਾਨਕਤ੍ਤੁਕਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Suttantikānaṃ vacanānamatthanti verañjakaṇḍādīsu āgatānaṃ jhānakathādīnaṃ suttantavacanānaṃ sīhaḷaṭṭhakathāsu ‘‘suttantikānaṃ bhāro’’ti vatvā avaṇṇitabbaṭṭhānaṃ atthaṃ taṃtaṃsuttānurūpaṃ sabbaso paridīpayissāmāti adhippāyo. Hessatīti bhavissati, karīyissatīti vā attho. Ettha ca paṭhamasmiṃ atthavikappe ‘‘bhāsantarapariccāgādikaṃ catubbidhaṃ kiccaṃ nipphādetvā suttantikānaṃ vacanānamatthaṃ paridīpayantī ayaṃ vaṇṇanā bhavissatī’’ti vaṇṇanāvasena samānakattukatā veditabbā. Pacchimasmiṃ atthavikappe pana ‘‘heṭṭhā vuttabhāsantarapariccāgādikaṃ katvā suttantikānaṃ vacanānamatthaṃ paridīpayantī ayaṃ vaṇṇanā amhehi karīyissatī’’ti evaṃ ācariyavasena samānakattukatā veditabbā.

    ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾવਣ੍ਣਨਾਨਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।

    Ganthārambhakathāvaṇṇanānayo niṭṭhito.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact