Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിമതിവിനോദനീ-ടീകാ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ഗന്ഥാരമ്ഭകഥാവണ്ണനാ
Ganthārambhakathāvaṇṇanā
വിനയസംവണ്ണനാരമ്ഭേ രതനത്തയം നമസ്സിതുകാമോ തസ്സ വിസിട്ഠഗുണയോഗസന്ദസ്സനത്ഥം യോ കപ്പകോടീഹിപീതിആദിമാഹ. വിസിട്ഠഗുണയോഗേന ഹി വന്ദനാരഹഭാവോ, വന്ദനാരഹേ ച കതാ വന്ദനാ യഥാധിപ്പേതമത്ഥം സാധേതി . ഏത്ഥ ച സംവണ്ണനാരമ്ഭേ രതനത്തയപണാമകരണപ്പയോജനം തത്ഥ തത്ഥ ബഹുധാ പപഞ്ചേന്തി ആചരിയാ, മയം പന ഇധാധിപ്പേതമേവ പയോജനം ദസ്സയിസ്സാമ. തസ്മാ സംവണ്ണനാരമ്ഭേ രതനത്തയപണാമകരണം യഥാപടിഞ്ഞാതസംവണ്ണനായ അനന്തരായേന പരിസമാപനത്ഥന്തി വേദിതബ്ബം. തഥാ ഹി വുത്തം ‘‘തസ്സാനുഭാവേന ഹതന്തരായോ’’തി. രതനത്തയപണാമകരണേന ഹി രാഗാദിദോസവിഗമതോ പഞ്ഞാദിഗുണപാടവതോ ആയുആദിവഡ്ഢനതോ പുഞ്ഞാതിസയഭാവാദിതോ ച ഹോതേവ യഥാപടിഞ്ഞാതസംവണ്ണനായ അനന്തരായേന പരിസമാപനം.
Vinayasaṃvaṇṇanārambhe ratanattayaṃ namassitukāmo tassa visiṭṭhaguṇayogasandassanatthaṃ yo kappakoṭīhipītiādimāha. Visiṭṭhaguṇayogena hi vandanārahabhāvo, vandanārahe ca katā vandanā yathādhippetamatthaṃ sādheti . Ettha ca saṃvaṇṇanārambhe ratanattayapaṇāmakaraṇappayojanaṃ tattha tattha bahudhā papañcenti ācariyā, mayaṃ pana idhādhippetameva payojanaṃ dassayissāma. Tasmā saṃvaṇṇanārambhe ratanattayapaṇāmakaraṇaṃ yathāpaṭiññātasaṃvaṇṇanāya anantarāyena parisamāpanatthanti veditabbaṃ. Tathā hi vuttaṃ ‘‘tassānubhāvena hatantarāyo’’ti. Ratanattayapaṇāmakaraṇena hi rāgādidosavigamato paññādiguṇapāṭavato āyuādivaḍḍhanato puññātisayabhāvādito ca hoteva yathāpaṭiññātasaṃvaṇṇanāya anantarāyena parisamāpanaṃ.
തത്ഥ പഠമം താവ ഭഗവതോ വന്ദനം കത്തുകാമോ ‘‘യോ കപ്പകോടീഹിപി…പേ॰… തസ്സാ’’തി ആഹ. ഇമിസ്സാ പന വിനയദേസനായ കരുണാപ്പധാനഞാണസമുട്ഠിതതായ കരുണാപ്പധാനമേവ ഥോമനം ആരദ്ധം. ഏസാ ഹി ആചരിയസ്സ പകതി, യദിദം ആരമ്ഭാനുരൂപഥോമനാ. കരുണാഗ്ഗഹണേന ചേത്ഥ അപരിമേയ്യപ്പഭാവാ സബ്ബേപി ബുദ്ധഗുണാ നയതോ സങ്ഗഹിതാതി ദട്ഠബ്ബാ തംമൂലകത്താ സേസബുദ്ധഗുണാനം. തത്ഥ യോതി ഇമസ്സ അനിയമവചനസ്സ നാഥോതി ഇമിനാ സമ്ബന്ധോ. കപ്പകോടീഹിപി അപ്പമേയ്യം കാലന്തി കപ്പകോടിഗണനാവസേനപി ‘‘ഏത്തകാ കപ്പകോടിയോ’’തി പമേതും അസക്കുണേയ്യം കാലം. അപി-സദ്ദേന പഗേവ വസ്സഗണനായാതി ദസ്സേതി. അപ്പമേയ്യം കാലന്തി ച അച്ചന്തസംയോഗേ ഉപയോഗവചനം, തേന കപ്പകോടിഗണനാവസേന പരിച്ഛിന്ദിതുമസക്കുണേയ്യമപി, അസങ്ഖ്യേയ്യവസേന പന പരിച്ഛിന്ദിതബ്ബതോ സലക്ഖം ചതുരസങ്ഖ്യേയ്യകപ്പകാലം അച്ചന്തമേവ നിരന്തരം പഞ്ചമഹാപഅച്ചാഗാദിഅതിദുക്കരാനി കരോന്തോ ഖേദം കായികം പരിസ്സമം പത്തോതി ദസ്സേതി.
Tattha paṭhamaṃ tāva bhagavato vandanaṃ kattukāmo ‘‘yo kappakoṭīhipi…pe… tassā’’ti āha. Imissā pana vinayadesanāya karuṇāppadhānañāṇasamuṭṭhitatāya karuṇāppadhānameva thomanaṃ āraddhaṃ. Esā hi ācariyassa pakati, yadidaṃ ārambhānurūpathomanā. Karuṇāggahaṇena cettha aparimeyyappabhāvā sabbepi buddhaguṇā nayato saṅgahitāti daṭṭhabbā taṃmūlakattā sesabuddhaguṇānaṃ. Tattha yoti imassa aniyamavacanassa nāthoti iminā sambandho. Kappakoṭīhipi appameyyaṃ kālanti kappakoṭigaṇanāvasenapi ‘‘ettakā kappakoṭiyo’’ti pametuṃ asakkuṇeyyaṃ kālaṃ. Api-saddena pageva vassagaṇanāyāti dasseti. Appameyyaṃ kālanti ca accantasaṃyoge upayogavacanaṃ, tena kappakoṭigaṇanāvasena paricchinditumasakkuṇeyyamapi, asaṅkhyeyyavasena pana paricchinditabbato salakkhaṃ caturasaṅkhyeyyakappakālaṃ accantameva nirantaraṃ pañcamahāpaaccāgādiatidukkarāni karonto khedaṃ kāyikaṃ parissamaṃ pattoti dasseti.
ലോകഹിതായാതി സത്തലോകസ്സ ഹിതായ. നാഥതീതി നാഥോ, വേനേയ്യാനം ഹിതസുഖം ആസീസതീതി അത്ഥോ. അഥ വാ നാഥതി വേനേയ്യഗതേ കിലേസേ ഉപതാപേതി, നാഥതി വാ യാചതി വേനേയ്യേ അത്തനോ ഹിതകരണേ യാചിത്വാപി നിയോജേതീതി നാഥോ, ലോകപടിസരണോ ലോകസാമീ ലോകനായകോതി വുത്തം ഹോതി. മഹാകാരുണികസ്സാതി യോ കരുണായ കമ്പിതഹദയത്താ ലോകഹിതത്ഥം അതിദുക്കരകിരിയായ അനേകപ്പകാരം താദിസം ദുക്ഖം അനുഭവിത്വാ ആഗതോ, തസ്സ മഹാകാരുണികസ്സാതി അത്ഥോ. തത്ഥ കിരതീതി കരുണാ, പരദുക്ഖം വിക്ഖിപതി അപനേതീതി അത്ഥോ. ദുക്ഖിതേസു വാ കിരിയതി പസാരിയതീതി കരുണാ. അഥ വാ കിണാതീതി കരുണാ, പരദുക്ഖേ സതി കാരുണികം ഹിംസതി വിബാധേതി, വിനാസേതി വാ പരസ്സ ദുക്ഖന്തി അത്ഥോ. പരദുക്ഖേ സതി സാധൂനം കമ്പനം ഹദയഖേദം കരോതീതി വാ കരുണാ. അഥ വാ കമിതി സുഖം, തം രുന്ധതീതി കരുണാ. ഏസാ ഹി പരദുക്ഖാപനയനകാമതാലക്ഖണാ അത്തസുഖനിരപേക്ഖതായ കാരുണികാനം സുഖം രുന്ധതി വിബാധേതി. കരുണായ നിയുത്തോ കാരുണികോ, മഹന്തോ കാരുണികോ മഹാകാരുണികോ, തസ്സ നമോ അത്ഥൂതി പാഠസേസോ.
Lokahitāyāti sattalokassa hitāya. Nāthatīti nātho, veneyyānaṃ hitasukhaṃ āsīsatīti attho. Atha vā nāthati veneyyagate kilese upatāpeti, nāthati vā yācati veneyye attano hitakaraṇe yācitvāpi niyojetīti nātho, lokapaṭisaraṇo lokasāmī lokanāyakoti vuttaṃ hoti. Mahākāruṇikassāti yo karuṇāya kampitahadayattā lokahitatthaṃ atidukkarakiriyāya anekappakāraṃ tādisaṃ dukkhaṃ anubhavitvā āgato, tassa mahākāruṇikassāti attho. Tattha kiratīti karuṇā, paradukkhaṃ vikkhipati apanetīti attho. Dukkhitesu vā kiriyati pasāriyatīti karuṇā. Atha vā kiṇātīti karuṇā, paradukkhe sati kāruṇikaṃ hiṃsati vibādheti, vināseti vā parassa dukkhanti attho. Paradukkhe sati sādhūnaṃ kampanaṃ hadayakhedaṃ karotīti vā karuṇā. Atha vā kamiti sukhaṃ, taṃ rundhatīti karuṇā. Esā hi paradukkhāpanayanakāmatālakkhaṇā attasukhanirapekkhatāya kāruṇikānaṃ sukhaṃ rundhati vibādheti. Karuṇāya niyutto kāruṇiko, mahanto kāruṇiko mahākāruṇiko, tassa namo atthūti pāṭhaseso.
ഏവം കരുണാമുഖേന സങ്ഖേപതോ സകലസബ്ബഞ്ഞുഗുണേഹി ഭഗവന്തം ഥോമേത്വാ ഇദാനി സദ്ധമ്മം ഥോമേതും അസമ്ബുധന്തിആദിമാഹ. തത്ഥ ബുദ്ധനിസേവിതം യം അസമ്ബുധം ജീവലോകോ ഭവാ ഭവം ഗച്ഛതി, തസ്സ ധമ്മവരസ്സ നമോതി സമ്ബന്ധോ. തത്ഥ അസമ്ബുധന്തി അസമ്ബുജ്ഝന്തോ, യഥാസഭാവം അപ്പടിവിജ്ഝനതോതി വുത്തം ഹോതി. ഹേതുഅത്ഥോ ഹേത്ഥ അന്തപച്ചയോ. യന്തി അനിയമതോ സപരിയത്തികോ നവലോകുത്തരധമ്മോ കമ്മഭാവേന നിദ്ദിട്ഠോ. ബുദ്ധനിസേവിതന്തി തസ്സേവ വിസേസനം, സമ്മാസമ്ബുദ്ധേന, പച്ചേകബുദ്ധസാവകബുദ്ധേഹിപി വാ ഗോചരാസേവനഭാവനാസേവനാഹി യഥാരഹം നിസേവിതം, അജഹിതന്തി അത്ഥോ. തത്ഥ പരിയത്തിഫലനിബ്ബാനാനി ഗോചരാസേവനവസേനേവ നിസേവിതാനി, മഗ്ഗോ പന ഭാവനാസേവനവസേനാപി പച്ചവേക്ഖണഞാണാദിവസേന ഗോചരാസേവനവസേനാപി നിസേവിതോ. ഭവാഭവന്തി ഭവതോ ഭവം. അഥ വാ ഹീനപണീതാദിവസേന ഖുദ്ദകം മഹന്തഞ്ച ഭവന്തി അത്ഥോ. വുഡ്ഢത്ഥോപി ഹി അ-കാരോ ദിസ്സതി അസേക്ഖാ ധമ്മാതിആദീസു (ധ॰ സ॰ തികമാതികാ ൧൧) വിയ. അഥ വാ ഭവോതി വുഡ്ഢി, അഭവോതി ഹാനി. ഭവോതി വാ സസ്സതദിട്ഠി, അഭവോതി ഉച്ഛേദദിട്ഠി . വുത്തപ്പകാരോ ഭവോ ച അഭവോ ച ഭവാഭവോ, തം ഭവാഭവം. ഗച്ഛതീതി ഉപഗച്ഛതി. ജീവലോകോതി സത്തലോകോ. അവിജ്ജാദികിലേസജാലവിദ്ധംസിനോതി ധമ്മവിസേസനം. തത്ഥ ന വിദതി ധമ്മാനം യഥാസഭാവം ന വിജാനാതീതി അവിജ്ജാ, അഞ്ഞാണം. സാ ആദി യേസം തണ്ഹാദീനം, തേയേവ കിലിസ്സന്തി ഏതേഹി സത്താതി കിലേസാ, തേയേവ ച സത്താനം വിബാധനട്ഠേന ജാലസദിസാതി ജാലം, തം വിദ്ധംസേതി സബ്ബസോ വിനാസേതി സീലേനാതി അവിജ്ജാദികിലേസജാലവിദ്ധംസീ, തസ്സ.
Evaṃ karuṇāmukhena saṅkhepato sakalasabbaññuguṇehi bhagavantaṃ thometvā idāni saddhammaṃ thometuṃ asambudhantiādimāha. Tattha buddhanisevitaṃ yaṃ asambudhaṃ jīvaloko bhavā bhavaṃ gacchati, tassa dhammavarassa namoti sambandho. Tattha asambudhanti asambujjhanto, yathāsabhāvaṃ appaṭivijjhanatoti vuttaṃ hoti. Hetuattho hettha antapaccayo. Yanti aniyamato sapariyattiko navalokuttaradhammo kammabhāvena niddiṭṭho. Buddhanisevitanti tasseva visesanaṃ, sammāsambuddhena, paccekabuddhasāvakabuddhehipi vā gocarāsevanabhāvanāsevanāhi yathārahaṃ nisevitaṃ, ajahitanti attho. Tattha pariyattiphalanibbānāni gocarāsevanavaseneva nisevitāni, maggo pana bhāvanāsevanavasenāpi paccavekkhaṇañāṇādivasena gocarāsevanavasenāpi nisevito. Bhavābhavanti bhavato bhavaṃ. Atha vā hīnapaṇītādivasena khuddakaṃ mahantañca bhavanti attho. Vuḍḍhatthopi hi a-kāro dissati asekkhā dhammātiādīsu (dha. sa. tikamātikā 11) viya. Atha vā bhavoti vuḍḍhi, abhavoti hāni. Bhavoti vā sassatadiṭṭhi, abhavoti ucchedadiṭṭhi . Vuttappakāro bhavo ca abhavo ca bhavābhavo, taṃ bhavābhavaṃ. Gacchatīti upagacchati. Jīvalokoti sattaloko. Avijjādikilesajālaviddhaṃsinoti dhammavisesanaṃ. Tattha na vidati dhammānaṃ yathāsabhāvaṃ na vijānātīti avijjā, aññāṇaṃ. Sā ādi yesaṃ taṇhādīnaṃ, teyeva kilissanti etehi sattāti kilesā, teyeva ca sattānaṃ vibādhanaṭṭhena jālasadisāti jālaṃ, taṃ viddhaṃseti sabbaso vināseti sīlenāti avijjādikilesajālaviddhaṃsī, tassa.
നനു ചേത്ഥ സപരിയത്തികോ നവലോകുത്തരധമ്മോ അധിപ്പേതോ, തത്ഥ ച മഗ്ഗോയേവ കിലേസേ വിദ്ധംസേതി, നേതരേതി ചേ? വുച്ചതേ – മഗ്ഗസ്സാപി നിബ്ബാനമാഗമ്മ കിലേസവിദ്ധംസനതോ നിബ്ബാനമ്പി കിലേസേ വിദ്ധംസേതി നാമ, മഗ്ഗസ്സ കിലേസവിദ്ധംസനകിച്ചം ഫലേന നിട്ഠിതന്തി ഫലമ്പി ‘‘കിലേസവിദ്ധംസീ’’തി വുച്ചതി, പരിയത്തിധമ്മോപി കിലേസവിദ്ധംസനസ്സ ഉപനിസ്സയപച്ചയത്താ ‘‘കിലേസവിദ്ധംസീ’’തി വത്തും അരഹതീതി ന കോചി ദോസോ. ധമ്മവരസ്സ തസ്സാതി പുബ്ബേ അനിയമിതസ്സ നിയാമകവചനം. തത്ഥ യഥാനുസിട്ഠം പടിപജ്ജമാനേ ചതൂസു അപായേസു സംസാരദുക്ഖേ ച അപതമാനേ ധാരേതീതി ധമ്മോ. വുത്തപ്പകാരോ ധമ്മോ ഏവ അത്തനോ ഉത്തരിതരാഭാവേന വരോ പവരോ അനുത്തരോതി ധമ്മവരോ, തസ്സ ധമ്മവരസ്സ നമോ അത്ഥൂതി അത്ഥോ.
Nanu cettha sapariyattiko navalokuttaradhammo adhippeto, tattha ca maggoyeva kilese viddhaṃseti, netareti ce? Vuccate – maggassāpi nibbānamāgamma kilesaviddhaṃsanato nibbānampi kilese viddhaṃseti nāma, maggassa kilesaviddhaṃsanakiccaṃ phalena niṭṭhitanti phalampi ‘‘kilesaviddhaṃsī’’ti vuccati, pariyattidhammopi kilesaviddhaṃsanassa upanissayapaccayattā ‘‘kilesaviddhaṃsī’’ti vattuṃ arahatīti na koci doso. Dhammavarassa tassāti pubbe aniyamitassa niyāmakavacanaṃ. Tattha yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne catūsu apāyesu saṃsāradukkhe ca apatamāne dhāretīti dhammo. Vuttappakāro dhammo eva attano uttaritarābhāvena varo pavaro anuttaroti dhammavaro, tassa dhammavarassa namo atthūti attho.
ഏവം സങ്ഖേപനയേനേവ സബ്ബധമ്മഗുണേഹി സദ്ധമ്മം ഥോമേത്വാ ഇദാനി അരിയസങ്ഘം ഥോമേതും ഗുണേഹീതിആദിമാഹ. തത്ഥ ഗുണേഹി യോ യുത്തോ, തമരിയസങ്ഘം നമാമീതി സമ്ബന്ധോ. സീലാദയോ ഗുണാ ചേത്ഥ ലോകിയലോകുത്തരാ അധിപ്പേതാ. ‘‘വിമുത്തിവിമുത്തിഞാണ’’ന്തി വത്തബ്ബേ ഏകദേസസരൂപേകസേസനയേന ‘‘വിമുത്തിഞാണ’’ന്തി വുത്തം, ആദിസദ്ദപരിയായേന പഭുതിസദ്ദേന വാ വിമുത്തിഗ്ഗഹണം വേദിതബ്ബം. തത്ഥ വിമുത്തീതി ഫലം. വിമുത്തിഞാണന്തി പച്ചവേക്ഖണഞാണം. പഭുതി-സദ്ദേന ഛളഭിഞ്ഞാചതുപടിസമ്ഭിദാദയോ ഗുണാ സങ്ഗഹിതാതി ദട്ഠബ്ബാ. കുസലത്ഥികാനം ജനാനം പുഞ്ഞാതിസയവുഡ്ഢിയാ ഖേത്തസദിസത്താ ഖേത്തന്തി ആഹ ‘‘ഖേത്തം ജനാനം കുസലത്ഥികാന’’ന്തി. ഖിത്തം ബീജം മഹപ്ഫലഭാവകരണേന തായതീതി ഹി ഖേത്തം. അരിയസങ്ഘന്തി ഏത്ഥ ആരകത്താ കിലേസേഹി, അനയേ ന ഇരിയനതോ, അയേ ച ഇരിയനതോ, സദേവകേന ലോകേന ‘‘സരണ’’ന്തി അരണീയതോ ഉപഗന്തബ്ബതോ, ഉപഗതാനഞ്ച തദത്ഥസിദ്ധിതോ അരിയാ, അട്ഠ അരിയപുഗ്ഗലാ, അരിയാനം സങ്ഘോ സമൂഹോതി അരിയസങ്ഘോ, തം അരിയസങ്ഘം.
Evaṃ saṅkhepanayeneva sabbadhammaguṇehi saddhammaṃ thometvā idāni ariyasaṅghaṃ thometuṃ guṇehītiādimāha. Tattha guṇehi yo yutto, tamariyasaṅghaṃ namāmīti sambandho. Sīlādayo guṇā cettha lokiyalokuttarā adhippetā. ‘‘Vimuttivimuttiñāṇa’’nti vattabbe ekadesasarūpekasesanayena ‘‘vimuttiñāṇa’’nti vuttaṃ, ādisaddapariyāyena pabhutisaddena vā vimuttiggahaṇaṃ veditabbaṃ. Tattha vimuttīti phalaṃ. Vimuttiñāṇanti paccavekkhaṇañāṇaṃ. Pabhuti-saddena chaḷabhiññācatupaṭisambhidādayo guṇā saṅgahitāti daṭṭhabbā. Kusalatthikānaṃ janānaṃ puññātisayavuḍḍhiyā khettasadisattā khettanti āha ‘‘khettaṃ janānaṃ kusalatthikāna’’nti. Khittaṃ bījaṃ mahapphalabhāvakaraṇena tāyatīti hi khettaṃ. Ariyasaṅghanti ettha ārakattā kilesehi, anaye na iriyanato, aye ca iriyanato, sadevakena lokena ‘‘saraṇa’’nti araṇīyato upagantabbato, upagatānañca tadatthasiddhito ariyā, aṭṭha ariyapuggalā, ariyānaṃ saṅgho samūhoti ariyasaṅgho, taṃ ariyasaṅghaṃ.
ഇദാനി രതനത്തയപണാമജനിതം കുസലാഭിസന്ദം യഥാധിപ്പേതേ പയോജനേ നിയോജേത്വാ അത്തനാ സംവണ്ണിയമാനസ്സ വിനയസ്സ സകലസാസനമൂലഭാവദസ്സനമുഖേന സംവണ്ണനാകരണസ്സാപി സാസനമൂലതം ദസ്സേതും ഇച്ചേവമിച്ചാദിഗാഥാദ്വയമാഹ. പുഞ്ഞാഭിസന്ദന്തി പുഞ്ഞോഘം, പുഞ്ഞപ്പവാഹം പുഞ്ഞരാസിന്തി അത്ഥോ. തസ്സാനുഭാവേനാതി തസ്സ യഥാവുത്തസ്സ പുഞ്ഞപ്പവാഹസ്സ ആനുഭാവേന ബലേന ഹതന്തരായോ വിനയം വണ്ണയിസ്സന്തി സമ്ബന്ധോ.
Idāni ratanattayapaṇāmajanitaṃ kusalābhisandaṃ yathādhippete payojane niyojetvā attanā saṃvaṇṇiyamānassa vinayassa sakalasāsanamūlabhāvadassanamukhena saṃvaṇṇanākaraṇassāpi sāsanamūlataṃ dassetuṃ iccevamiccādigāthādvayamāha. Puññābhisandanti puññoghaṃ, puññappavāhaṃ puññarāsinti attho. Tassānubhāvenāti tassa yathāvuttassa puññappavāhassa ānubhāvena balena hatantarāyo vinayaṃ vaṇṇayissanti sambandho.
അട്ഠിതസ്സ സുസണ്ഠിതസ്സ ഭഗവതോ സാസനം യസ്മിം ഠിതേ പതിട്ഠിതം ഹോതീതി യോജേതബ്ബം. തത്ഥ യസ്മിന്തി യസ്മിം വിനയപിടകേ. ഠിതേതി പാളിതോ ച അത്ഥതോ ച അനൂനം ഹുത്വാ ലജ്ജീപുഗ്ഗലേസു പവത്തനട്ഠേന ഠിതേ. സാസനന്തി സിക്ഖത്തയസങ്ഗഹിതം സാസനം. അട്ഠിതസ്സാതി കാമസുഖല്ലികത്തകിലമഥാനുയോഗസങ്ഖാതേ അന്തദ്വയേ അട്ഠിതസ്സ, ‘‘പരിനിബ്ബുതസ്സപി ഭഗവതോ’’തിപി വദന്തി. സുസണ്ഠിതസ്സാതി അന്തദ്വയവിരഹിതായ മജ്ഝിമായ പടിപദായ സുട്ഠു ഠിതസ്സ. അമിസ്സന്തി ഭാവനപുംസകനിദ്ദേസോ, നികായന്തരലദ്ധീഹി അസമ്മിസ്സം കത്വാ അനാകുലം കത്വാ വണ്ണയിസ്സന്തി വുത്തം ഹോതി. നിസ്സായ പുബ്ബാചരിയാനുഭാവന്തി പുബ്ബാചരിയേഹി സംവണ്ണിതം അട്ഠകഥം നിസ്സായ, ന അത്തനോ ബലേനാതി അധിപ്പായോ.
Aṭṭhitassa susaṇṭhitassa bhagavato sāsanaṃ yasmiṃ ṭhite patiṭṭhitaṃ hotīti yojetabbaṃ. Tattha yasminti yasmiṃ vinayapiṭake. Ṭhiteti pāḷito ca atthato ca anūnaṃ hutvā lajjīpuggalesu pavattanaṭṭhena ṭhite. Sāsananti sikkhattayasaṅgahitaṃ sāsanaṃ. Aṭṭhitassāti kāmasukhallikattakilamathānuyogasaṅkhāte antadvaye aṭṭhitassa, ‘‘parinibbutassapi bhagavato’’tipi vadanti. Susaṇṭhitassāti antadvayavirahitāya majjhimāya paṭipadāya suṭṭhu ṭhitassa. Amissanti bhāvanapuṃsakaniddeso, nikāyantaraladdhīhi asammissaṃ katvā anākulaṃ katvā vaṇṇayissanti vuttaṃ hoti. Nissāya pubbācariyānubhāvanti pubbācariyehi saṃvaṇṇitaṃ aṭṭhakathaṃ nissāya, na attano balenāti adhippāyo.
അഥ പോരാണട്ഠകഥാസു വിജ്ജമാനാസു പുന വിനയസംവണ്ണനാ കിംപയോജനാതി? ആഹ കാമഞ്ചാതിആദി. തത്ഥ കാമന്തി ഏകന്തേന, യഥിച്ഛകം വാ, സബ്ബസോതി വുത്തം ഹോതി, തസ്സ സംവണ്ണിതോയം വിനയോതി ഇമിനാ സമ്ബന്ധോ. പുബ്ബാചരിയാസഭേഹീതി മഹാകസ്സപത്ഥേരാദയോ പുബ്ബാചരിയാ ഏവ അകമ്പിയട്ഠേന ഉത്തമട്ഠേന ച ആസഭാ, തേഹി പുബ്ബാചരിയവരേഹീതി വുത്തം ഹോതി. കീദിസാ പന തേ പുബ്ബാചരിയാതി? ആഹ ഞാണമ്ബൂതിആദി. അഗ്ഗമഗ്ഗഞാണസങ്ഖാതേന അമ്ബുനാ സലിലേന നിദ്ധോതാനി നിസ്സേസതോ ആയതിം അനുപ്പത്തിധമ്മതാപാദനേന ധോതാനി വിസോധിതാനി രാഗാദീനി തീണി മലാനി കാമാസവാദയോ ച ചത്താരോ ആസവാ യേഹി തേ ഞാണമ്ബുനിദ്ധോതമലാസവാ, തേഹി ഖീണാസവേഹീതി അത്ഥോ. ഖീണാസവഭാവേപി ന ഏതേ സുക്ഖവിപസ്സകാതി ആഹ ‘‘വിസുദ്ധവിജ്ജാപടിസമ്ഭിദേഹീ’’തി. തത്ഥ വിജ്ജാതി തിസ്സോ വിജ്ജാ, അട്ഠ വിജ്ജാ വാ. പടിസമ്ഭിദാപ്പത്തേസുപി മഹാകസ്സപത്ഥേരാദീനം ഉച്ചിനിത്വാ ഗഹിതതായ തേസം സദ്ധമ്മസംവണ്ണനേ സാമത്ഥിയം സാതിസയന്തി ദസ്സേന്തോ ആഹ ‘‘സദ്ധമ്മസംവണ്ണനകോവിദേഹീ’’തി.
Atha porāṇaṭṭhakathāsu vijjamānāsu puna vinayasaṃvaṇṇanā kiṃpayojanāti? Āha kāmañcātiādi. Tattha kāmanti ekantena, yathicchakaṃ vā, sabbasoti vuttaṃ hoti, tassa saṃvaṇṇitoyaṃ vinayoti iminā sambandho. Pubbācariyāsabhehīti mahākassapattherādayo pubbācariyā eva akampiyaṭṭhena uttamaṭṭhena ca āsabhā, tehi pubbācariyavarehīti vuttaṃ hoti. Kīdisā pana te pubbācariyāti? Āha ñāṇambūtiādi. Aggamaggañāṇasaṅkhātena ambunā salilena niddhotāni nissesato āyatiṃ anuppattidhammatāpādanena dhotāni visodhitāni rāgādīni tīṇi malāni kāmāsavādayo ca cattāro āsavā yehi te ñāṇambuniddhotamalāsavā, tehi khīṇāsavehīti attho. Khīṇāsavabhāvepi na ete sukkhavipassakāti āha ‘‘visuddhavijjāpaṭisambhidehī’’ti. Tattha vijjāti tisso vijjā, aṭṭha vijjā vā. Paṭisambhidāppattesupi mahākassapattherādīnaṃ uccinitvā gahitatāya tesaṃ saddhammasaṃvaṇṇane sāmatthiyaṃ sātisayanti dassento āha ‘‘saddhammasaṃvaṇṇanakovidehī’’ti.
കിലേസജാതം, പരിക്ഖാരബാഹുല്ലം വാ സല്ലിഖതി തനും കരോതീതി സല്ലേഖോ, അപ്പിച്ഛതാദിഗുണസമൂഹോ, ഇധ പന ഖീണാസവാധികാരത്താ പരിക്ഖാരബാഹുല്ലസ്സ സല്ലിഖനവസേനേവ അത്ഥോ ഗഹേതബ്ബോ. സല്ലേഖേന നിബ്ബത്തം സല്ലേഖിയം, തസ്മിം സല്ലേഖിയേ, ധുതങ്ഗപരിഹരണാദിസല്ലേഖപഅപത്തിയന്തി വുത്തം ഹോതി. നോസുലഭൂപമേഹീതി സല്ലേഖപടിപത്തിയാ ‘‘അസുകസദിസാ’’തി നത്ഥി സുലഭാ ഉപമാ ഏതേസന്തി നോസുലഭൂപമാ, തേഹി. മഹാവിഹാരസ്സാതി ഇമിനാ നികായന്തരം പടിക്ഖിപതി . വിഹാരസീസേന ഹേത്ഥ തത്ഥ നിവാസീനഞ്ചേവ തേഹി സമലദ്ധികാനഞ്ച സബ്ബേസം ഭിക്ഖൂനം ഗഹണം ദട്ഠബ്ബം. തസ്മാ തേസം മഹാവിഹാരവാസീനം ദിട്ഠിസീലവിസുദ്ധിയാ പഭവത്തേന സഞ്ഞാണഭൂതത്താ ധമ്മസങ്ഗാഹകാ മഹാകസ്സപത്ഥേരാദയോ ‘‘മഹാവിഹാരസ്സ ധജൂപമാ’’തി വുത്താ, തേഹി അയം വിനയോ സംവണ്ണിതോ സമ്മാ അനൂനം കത്വാ വണ്ണിതോ. കഥന്തി ആഹ ‘‘ചിത്തേഹി നയേഹീ’’തി. വിചിത്തേഹി നയേഹി സമ്ബുദ്ധവരന്വയേഹി സബ്ബഞ്ഞുബുദ്ധവരം അനുഗതേഹി, ഭഗവതോ അധിപ്പായാനുഗതേഹി നയേഹീതി വുത്തം ഹോതി.
Kilesajātaṃ, parikkhārabāhullaṃ vā sallikhati tanuṃ karotīti sallekho, appicchatādiguṇasamūho, idha pana khīṇāsavādhikārattā parikkhārabāhullassa sallikhanavaseneva attho gahetabbo. Sallekhena nibbattaṃ sallekhiyaṃ, tasmiṃ sallekhiye, dhutaṅgapariharaṇādisallekhapaapattiyanti vuttaṃ hoti. Nosulabhūpamehīti sallekhapaṭipattiyā ‘‘asukasadisā’’ti natthi sulabhā upamā etesanti nosulabhūpamā, tehi. Mahāvihārassāti iminā nikāyantaraṃ paṭikkhipati . Vihārasīsena hettha tattha nivāsīnañceva tehi samaladdhikānañca sabbesaṃ bhikkhūnaṃ gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Tasmā tesaṃ mahāvihāravāsīnaṃ diṭṭhisīlavisuddhiyā pabhavattena saññāṇabhūtattā dhammasaṅgāhakā mahākassapattherādayo ‘‘mahāvihārassa dhajūpamā’’ti vuttā, tehi ayaṃ vinayo saṃvaṇṇito sammā anūnaṃ katvā vaṇṇito. Kathanti āha ‘‘cittehi nayehī’’ti. Vicittehi nayehi sambuddhavaranvayehi sabbaññubuddhavaraṃ anugatehi, bhagavato adhippāyānugatehi nayehīti vuttaṃ hoti.
ഏവം പോരാണട്ഠകഥായ അനൂനഭാവം ദസ്സേത്വാ ഇദാനി അത്തനോ സംവണ്ണനായ പയോജനവിസേസം അജ്ഝേസകഞ്ച ദസ്സേതും സംവണ്ണനാതിആദിമാഹ. തത്ഥ സങ്ഖതത്താതി രചിതത്താ. ന കഞ്ചി അത്ഥം അഭിസമ്ഭുണാതീതി ന കഞ്ചി അത്ഥം സാധേതി.
Evaṃ porāṇaṭṭhakathāya anūnabhāvaṃ dassetvā idāni attano saṃvaṇṇanāya payojanavisesaṃ ajjhesakañca dassetuṃ saṃvaṇṇanātiādimāha. Tattha saṅkhatattāti racitattā. Na kañci atthaṃ abhisambhuṇātīti na kañci atthaṃ sādheti.
സംവണ്ണനം തഞ്ചാതിആദിനാ അത്തനോ സംവണ്ണനായ കരണപ്പകാരം ദസ്സേതി. തത്ഥ തഞ്ച ഇദാനി വുച്ചമാനം സംവണ്ണനം സമാരഭന്തോ സകലായപി മഹാഅട്ഠകഥായ ഇധ ഗഹേതബ്ബതോ മഹാഅട്ഠകഥം തസ്സാ ഇദാനി വുച്ചമാനായ സംവണ്ണനായ സരീരം കത്വാ മഹാപച്ചരിയം യോ വിനിച്ഛയോ വുത്തോ, തഥേവ കുരുന്ദീനാമാദീസു വിസ്സുതാസു അട്ഠകഥാസു യോ വിനിച്ഛയോ വുത്തോ, തതോപി വിനിച്ഛയതോ യുത്തമത്ഥം അപരിച്ചജന്തോ അന്തോഗധത്ഥേരവാദം കത്വാ സംവണ്ണനം സമ്മാ സമാരഭിസ്സന്തി പദത്ഥസമ്ബന്ധോ വേദിതബ്ബോ. ഏത്ഥ ച അത്ഥോ കഥീയതി ഏതായാതി അട്ഠകഥാ ത്ഥ-കാരസ്സ ട്ഠ-കാരം കത്വാ. മഹാപച്ചരിയന്തി മഹാപച്ചരീനാമികം. ഏത്ഥ ച പച്ചരീതി ഉളുമ്പം വുച്ചതി, തസ്മിം നിസീദിത്വാ കതത്താ തമേവ നാമം ജാതം. ‘‘കുരുന്ദീവല്ലിവിഹാരോ നാമ അത്ഥി, തത്ഥ കതത്താ ‘കുരുന്ദീ’തി നാമം ജാത’’ന്തി വദന്തി. ആദിസദ്ദേന അന്ധകട്ഠകഥം സങ്ഖേപട്ഠകഥഞ്ച സങ്ഗണ്ഹാതി.
Saṃvaṇṇanaṃ tañcātiādinā attano saṃvaṇṇanāya karaṇappakāraṃ dasseti. Tattha tañca idāni vuccamānaṃ saṃvaṇṇanaṃ samārabhanto sakalāyapi mahāaṭṭhakathāya idha gahetabbato mahāaṭṭhakathaṃ tassā idāni vuccamānāya saṃvaṇṇanāya sarīraṃ katvā mahāpaccariyaṃ yo vinicchayo vutto, tatheva kurundīnāmādīsu vissutāsu aṭṭhakathāsu yo vinicchayo vutto, tatopi vinicchayato yuttamatthaṃ apariccajanto antogadhattheravādaṃ katvā saṃvaṇṇanaṃ sammā samārabhissanti padatthasambandho veditabbo. Ettha ca attho kathīyati etāyāti aṭṭhakathā ttha-kārassa ṭṭha-kāraṃ katvā. Mahāpaccariyanti mahāpaccarīnāmikaṃ. Ettha ca paccarīti uḷumpaṃ vuccati, tasmiṃ nisīditvā katattā tameva nāmaṃ jātaṃ. ‘‘Kurundīvallivihāro nāma atthi, tattha katattā ‘kurundī’ti nāmaṃ jāta’’nti vadanti. Ādisaddena andhakaṭṭhakathaṃ saṅkhepaṭṭhakathañca saṅgaṇhāti.
യുത്തമത്ഥന്തി മഹാഅട്ഠകഥാനയേന, ചതുബ്ബിധവിനയയുത്തിയാ വാ യുത്തമത്ഥം. ‘‘അട്ഠകഥംയേവ ഗഹേത്വാ സംവണ്ണനം കരിസ്സാമീ’’തി വുത്തേ അട്ഠകഥാസു വുത്തത്ഥേരവാദാനം ബാഹിരഭാവോ സിയാതി തേപി അന്തോകത്തുകാമോ ‘‘അന്തോഗധഥേരവാദ’’ന്തി ആഹ, ഥേരവാദേപി അന്തോകത്വാതി വുത്തം ഹോതി.
Yuttamatthanti mahāaṭṭhakathānayena, catubbidhavinayayuttiyā vā yuttamatthaṃ. ‘‘Aṭṭhakathaṃyeva gahetvā saṃvaṇṇanaṃ karissāmī’’ti vutte aṭṭhakathāsu vuttattheravādānaṃ bāhirabhāvo siyāti tepi antokattukāmo ‘‘antogadhatheravāda’’nti āha, theravādepi antokatvāti vuttaṃ hoti.
തം മേതി ഗാഥായ സോതൂഹി പടിപജ്ജിതബ്ബവിധിം ദസ്സേതി. തത്ഥ ധമ്മപ്പദീപസ്സാതി ധമ്മോ ഏവ മോഹന്ധകാരവിദ്ധംസനതോ പദീപസദിസത്താ പദീപോ അസ്സാതി ധമ്മപ്പദീപോ, ഭഗവാ, തസ്സ. പതിമാനയന്താതി പൂജേന്താ മനസാ ഗരും കരോന്താ നിസാമേന്തു സുണന്തു.
Taṃ meti gāthāya sotūhi paṭipajjitabbavidhiṃ dasseti. Tattha dhammappadīpassāti dhammo eva mohandhakāraviddhaṃsanato padīpasadisattā padīpo assāti dhammappadīpo, bhagavā, tassa. Patimānayantāti pūjentā manasā garuṃ karontā nisāmentu suṇantu.
ബുദ്ധേനാതിആദിനാ അത്തനോ സംവണ്ണനായ ആഗമനസുദ്ധിദസ്സനമുഖേന പമാണഭാവം ദസ്സേത്വാ അനുസിക്ഖിതബ്ബതം ദസ്സേതി. തത്ഥ യഥേവ ബുദ്ധേന യോ ധമ്മോ വിനയോ ച വുത്തോ, സോ തസ്സ ബുദ്ധസ്സ യേഹി പുത്തേഹി മഹാകസ്സപത്ഥേരാദീഹി തഥേവ ഞാതോ, തേസം ബുദ്ധപുത്താനം മതിമച്ചജന്താ സീഹളട്ഠകഥാചരിയാ യസ്മാ പുരേ അട്ഠകഥാ അകംസൂതി സമ്ബന്ധോ വേദിതബ്ബോ. തത്ഥ ധമ്മോതി സുത്താഭിധമ്മേ സങ്ഗണ്ഹാതി. വിനയോതി സകലം വിനയപിടകം. വുത്തോതി പാളിതോ ച അത്ഥതോ ച ബുദ്ധേന ഭഗവതാ വുത്തോ. ന ഹി ഭഗവതാ അബ്യാകതം നാമ തന്തിപദം അത്ഥി, തത്ഥ തത്ഥ ഭഗവതാ പവത്തിതപകിണ്ണകദേസനായേവ ഹി അട്ഠകഥാ. തഥേവ ഞാതോതി യഥേവ ബുദ്ധേന വുത്തോ, തഥേവ ഏകപദമ്പി ഏകക്ഖരമ്പി അവിനാസേത്വാ അധിപ്പായഞ്ച അവികോപേത്വാ ഞാതോ വിദിതോതി അത്ഥോ. തേസം മതിമച്ചജന്താതി തേസം ബുദ്ധപുത്താനം മതിസങ്ഖാതം ഥേരപരമ്പരായ ഉഗ്ഗഹേത്വാ ആഭതം അബ്ബോച്ഛിന്നം പാളിവണ്ണനാവസേന ചേവ പാളിമുത്തകവസേന ച പവത്തം സബ്ബം അട്ഠകഥാവിനിച്ഛയം അപരിച്ചജന്താ. അട്ഠകഥാ അകംസൂതി മഹാഅട്ഠകഥാമഹാപച്ചരിആദികാ സീഹളട്ഠകഥായോ അകംസു. ‘‘അട്ഠകഥാമകംസൂ’’തിപി പാഠോ, തത്ഥാപി സോയേവത്ഥോ.
Buddhenātiādinā attano saṃvaṇṇanāya āgamanasuddhidassanamukhena pamāṇabhāvaṃ dassetvā anusikkhitabbataṃ dasseti. Tattha yatheva buddhena yo dhammo vinayo ca vutto, so tassa buddhassa yehi puttehi mahākassapattherādīhi tatheva ñāto, tesaṃ buddhaputtānaṃ matimaccajantā sīhaḷaṭṭhakathācariyā yasmā pure aṭṭhakathā akaṃsūti sambandho veditabbo. Tattha dhammoti suttābhidhamme saṅgaṇhāti. Vinayoti sakalaṃ vinayapiṭakaṃ. Vuttoti pāḷito ca atthato ca buddhena bhagavatā vutto. Na hi bhagavatā abyākataṃ nāma tantipadaṃ atthi, tattha tattha bhagavatā pavattitapakiṇṇakadesanāyeva hi aṭṭhakathā. Tatheva ñātoti yatheva buddhena vutto, tatheva ekapadampi ekakkharampi avināsetvā adhippāyañca avikopetvā ñāto viditoti attho. Tesaṃ matimaccajantāti tesaṃ buddhaputtānaṃ matisaṅkhātaṃ theraparamparāya uggahetvā ābhataṃ abbocchinnaṃ pāḷivaṇṇanāvasena ceva pāḷimuttakavasena ca pavattaṃ sabbaṃ aṭṭhakathāvinicchayaṃ apariccajantā. Aṭṭhakathā akaṃsūti mahāaṭṭhakathāmahāpaccariādikā sīhaḷaṭṭhakathāyo akaṃsu. ‘‘Aṭṭhakathāmakaṃsū’’tipi pāṭho, tatthāpi soyevattho.
തസ്മാതി യസ്മാ തേസം ബുദ്ധപുത്താനം അധിപ്പായം അവികോപേത്വാ പുരേ അട്ഠകഥാ അകംസു, തസ്മാ. യം അട്ഠകഥാസു വുത്തം, തം സബ്ബമ്പി പമാണന്തി യോജനാ. ഹീതി നിപാതമത്തം ഹേതുഅത്ഥസ്സ തസ്മാതി ഇമിനായേവ പകാസിതത്താ, അവധാരണത്ഥോ വാ, പമാണമേവാതി. യദി അട്ഠകഥാസു വുത്തം സബ്ബമ്പി പമാണം, ഏവം സതി തത്ഥ പമാദലേഖാപി പമാണം സിയാതി ആഹ ‘‘വജ്ജയിത്വാന പമാദലേഖ’’ന്തി, അപരാപരം ലിഖന്തേഹി പമാദേന സതിം അപച്ചുപട്ഠപേത്വാ അഞ്ഞത്ഥ ലിഖിതബ്ബം അഞ്ഞത്ഥ ലിഖനാദിവസേന പവത്തിതാ പമാദലേഖാ നാമ, സാ ച സമന്തപാസാദികായം തത്ഥ തത്ഥ സയമേവ ആവിഭവിസ്സതി. പുന യസ്മാതി പദസ്സ സമ്ബന്ധദസ്സനവസേന അയം അത്ഥയോജനാ – യസ്മാ അട്ഠകഥാസു വുത്തം ഇധ ഇമസ്മിം സാസനേ സിക്ഖാസു സഗാരവാനം പണ്ഡിതാനം പമാണമേവ, യസ്മാ ച അയം വണ്ണനാപി ഭാസന്തരപരിച്ചാഗാദിമത്തവിസിട്ഠതായ അത്ഥതോ അഭിന്നാ, തതോ ഏവ പമാണഭൂതാവ ഹേസ്സതി, തസ്മാ അനുസിക്ഖിതബ്ബാതി.
Tasmāti yasmā tesaṃ buddhaputtānaṃ adhippāyaṃ avikopetvā pure aṭṭhakathā akaṃsu, tasmā. Yaṃ aṭṭhakathāsu vuttaṃ, taṃ sabbampi pamāṇanti yojanā. Hīti nipātamattaṃ hetuatthassa tasmāti imināyeva pakāsitattā, avadhāraṇattho vā, pamāṇamevāti. Yadi aṭṭhakathāsu vuttaṃ sabbampi pamāṇaṃ, evaṃ sati tattha pamādalekhāpi pamāṇaṃ siyāti āha ‘‘vajjayitvāna pamādalekha’’nti, aparāparaṃ likhantehi pamādena satiṃ apaccupaṭṭhapetvā aññattha likhitabbaṃ aññattha likhanādivasena pavattitā pamādalekhā nāma, sā ca samantapāsādikāyaṃ tattha tattha sayameva āvibhavissati. Puna yasmāti padassa sambandhadassanavasena ayaṃ atthayojanā – yasmā aṭṭhakathāsu vuttaṃ idha imasmiṃ sāsane sikkhāsu sagāravānaṃ paṇḍitānaṃ pamāṇameva, yasmā ca ayaṃ vaṇṇanāpi bhāsantarapariccāgādimattavisiṭṭhatāya atthato abhinnā, tato eva pamāṇabhūtāva hessati, tasmā anusikkhitabbāti.
തതോതി താഹി അട്ഠകഥാഹി. ഭാസന്തരമേവ ഹിത്വാതി സീഹളഭാസംയേവ അപനേത്വാ. വിത്ഥാരമഗ്ഗഞ്ച സമാസയിത്വാതി പോരാണട്ഠകഥാസു യഥാഠാനേ വത്തബ്ബമ്പി പദത്ഥവിനിച്ഛയാദികം അതിവിത്ഥിണ്ണേന വചനക്കമേന ചേവ വുത്തമേവ അത്ഥനയം അപ്പമത്തകവിസേസേന പുനപ്പുനം കഥനേന ച തത്ഥ തത്ഥ പപഞ്ചിതം താദിസം വിത്ഥാരമഗ്ഗം പഹായ സല്ലഹുകേന അത്ഥവിഞ്ഞാപകേന പദക്കമേന ചേവ വുത്തനയസദിസം വത്തബ്ബം അതിദിസിത്വാ ച സങ്ഖേപനയേനേവ വണ്ണയിസ്സാമാതി അധിപ്പായോ. സാരത്ഥദീപനിയം പന വിനയടീകായം ‘‘പോരാണട്ഠകഥാസു ഉപരി വുച്ചമാനമ്പി ആനേത്വാ തത്ഥ തത്ഥ പപഞ്ചിതം ഞത്തിചതുത്ഥേന കമ്മേന…പേ॰… ഉപസമ്പന്നോതി ഭിക്ഖൂതി ഏത്ഥ അപലോകനാദീനം ചതുന്നമ്പി കമ്മാനം വിത്ഥാരകഥാ വിയ താദിസം വിത്ഥാരമഗ്ഗം സങ്ഖിപിത്വാ’’തി വുത്തം, തം തന്തിക്കമം കഞ്ചി അവോക്കമിത്വാതി ഏത്ഥേവ വത്തും യുത്തം. അഞ്ഞത്ഥ പാളിയാ വത്തബ്ബം അഞ്ഞത്ഥ കഥനഞ്ഹി തന്തിക്കമം വോക്കമിത്വാ കഥനം നാമ. തഥാ ഹി വുത്തം ‘‘തഥേവ വണ്ണിതും യുത്തരൂപം ഹുത്വാ അനുക്കമേന ആഗതം പാളിം പരിച്ചജിത്വാ സംവണ്ണനതോ സീഹളട്ഠകഥാസു അയുത്തട്ഠാനേ വണ്ണിതം യഥാഠാനേയേവ വണ്ണനതോ ച വുത്തം ‘തന്തിക്കമം കഞ്ചി അവോക്കമിത്വാ’’’തി. തസ്മാ യഥാവുത്തനയേനേവ അത്ഥോ ഗഹേതബ്ബോ. കഥം പന വിത്ഥാരമഗ്ഗസ്സ സങ്ഖിപനേ വിനിച്ഛയോ ന ഹീയതീതി? ആഹ ‘‘വിനിച്ഛയം സബ്ബമസേസയിത്വാ’’തി. സങ്ഖിപന്തോപി പുനപ്പുനം വചനാദിമേവ സങ്ഖിപന്തോ, വിനിച്ഛയം പന അട്ഠകഥാസു സബ്ബാസുപി വുത്തം സബ്ബമ്പി അസേസയിത്വാ, കിഞ്ചിമത്തമ്പി അപരിഹാപേത്വാതി വുത്തം ഹോതി. തന്തിക്കമം കഞ്ചി അവോക്കമിത്വാതി കഞ്ചി പാളിക്കമം അനതിക്കമിത്വാ, അനുക്കമേനേവ പാളിം വണ്ണയിസ്സാമാതി അത്ഥോ.
Tatoti tāhi aṭṭhakathāhi. Bhāsantarameva hitvāti sīhaḷabhāsaṃyeva apanetvā. Vitthāramaggañca samāsayitvāti porāṇaṭṭhakathāsu yathāṭhāne vattabbampi padatthavinicchayādikaṃ ativitthiṇṇena vacanakkamena ceva vuttameva atthanayaṃ appamattakavisesena punappunaṃ kathanena ca tattha tattha papañcitaṃ tādisaṃ vitthāramaggaṃ pahāya sallahukena atthaviññāpakena padakkamena ceva vuttanayasadisaṃ vattabbaṃ atidisitvā ca saṅkhepanayeneva vaṇṇayissāmāti adhippāyo. Sāratthadīpaniyaṃ pana vinayaṭīkāyaṃ ‘‘porāṇaṭṭhakathāsu upari vuccamānampi ānetvā tattha tattha papañcitaṃ ñatticatutthena kammena…pe… upasampannoti bhikkhūti ettha apalokanādīnaṃ catunnampi kammānaṃ vitthārakathā viya tādisaṃ vitthāramaggaṃ saṅkhipitvā’’ti vuttaṃ, taṃ tantikkamaṃ kañci avokkamitvāti ettheva vattuṃ yuttaṃ. Aññattha pāḷiyā vattabbaṃ aññattha kathanañhi tantikkamaṃ vokkamitvā kathanaṃ nāma. Tathā hi vuttaṃ ‘‘tatheva vaṇṇituṃ yuttarūpaṃ hutvā anukkamena āgataṃ pāḷiṃ pariccajitvā saṃvaṇṇanato sīhaḷaṭṭhakathāsu ayuttaṭṭhāne vaṇṇitaṃ yathāṭhāneyeva vaṇṇanato ca vuttaṃ ‘tantikkamaṃ kañci avokkamitvā’’’ti. Tasmā yathāvuttanayeneva attho gahetabbo. Kathaṃ pana vitthāramaggassa saṅkhipane vinicchayo na hīyatīti? Āha ‘‘vinicchayaṃ sabbamasesayitvā’’ti. Saṅkhipantopi punappunaṃ vacanādimeva saṅkhipanto, vinicchayaṃ pana aṭṭhakathāsu sabbāsupi vuttaṃ sabbampi asesayitvā, kiñcimattampi aparihāpetvāti vuttaṃ hoti. Tantikkamaṃ kañci avokkamitvāti kañci pāḷikkamaṃ anatikkamitvā, anukkameneva pāḷiṃ vaṇṇayissāmāti attho.
സുത്തന്തികാനം വചനാനമത്ഥന്തി വേരഞ്ജകണ്ഡാദീസു ആഗതാനം ഝാനകഥാദീനം സുത്തന്തവചനാനം സീഹളട്ഠകഥാസു ‘‘സുത്തന്തികാനം ഭാരോ’’തി വത്വാ അവണ്ണിതബ്ബട്ഠാനം അത്ഥം തംതംസുത്താനുരൂപം സബ്ബസോ പരിദീപയിസ്സാമാതി അധിപ്പായോ. ഹേസ്സതീതി ഭവിസ്സതി, കരീയിസ്സതീതി വാ അത്ഥോ. ഏത്ഥ ച പഠമസ്മിം അത്ഥവികപ്പേ ‘‘ഭാസന്തരപരിച്ചാഗാദികം ചതുബ്ബിധം കിച്ചം നിപ്ഫാദേത്വാ സുത്തന്തികാനം വചനാനമത്ഥം പരിദീപയന്തീ അയം വണ്ണനാ ഭവിസ്സതീ’’തി വണ്ണനാവസേന സമാനകത്തുകതാ വേദിതബ്ബാ. പച്ഛിമസ്മിം അത്ഥവികപ്പേ പന ‘‘ഹേട്ഠാ വുത്തഭാസന്തരപരിച്ചാഗാദികം കത്വാ സുത്തന്തികാനം വചനാനമത്ഥം പരിദീപയന്തീ അയം വണ്ണനാ അമ്ഹേഹി കരീയിസ്സതീ’’തി ഏവം ആചരിയവസേന സമാനകത്തുകതാ വേദിതബ്ബാ.
Suttantikānaṃ vacanānamatthanti verañjakaṇḍādīsu āgatānaṃ jhānakathādīnaṃ suttantavacanānaṃ sīhaḷaṭṭhakathāsu ‘‘suttantikānaṃ bhāro’’ti vatvā avaṇṇitabbaṭṭhānaṃ atthaṃ taṃtaṃsuttānurūpaṃ sabbaso paridīpayissāmāti adhippāyo. Hessatīti bhavissati, karīyissatīti vā attho. Ettha ca paṭhamasmiṃ atthavikappe ‘‘bhāsantarapariccāgādikaṃ catubbidhaṃ kiccaṃ nipphādetvā suttantikānaṃ vacanānamatthaṃ paridīpayantī ayaṃ vaṇṇanā bhavissatī’’ti vaṇṇanāvasena samānakattukatā veditabbā. Pacchimasmiṃ atthavikappe pana ‘‘heṭṭhā vuttabhāsantarapariccāgādikaṃ katvā suttantikānaṃ vacanānamatthaṃ paridīpayantī ayaṃ vaṇṇanā amhehi karīyissatī’’ti evaṃ ācariyavasena samānakattukatā veditabbā.
ഗന്ഥാരമ്ഭകഥാവണ്ണനാനയോ നിട്ഠിതോ.
Ganthārambhakathāvaṇṇanānayo niṭṭhito.