| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-मूलटीका • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
पट्ठानपकरण-मूलटीका
Paṭṭhānapakaraṇa-mūlaṭīkā
गन्थारम्भवण्णना
Ganthārambhavaṇṇanā
दिब्बन्ति कामगुणादीहि कीळन्ति लळन्ति, तेसु वा विहरन्ति, विजयसमत्थतायोगेन पच्चत्थिके विजेतुं इच्छन्ति, इस्सरियट्ठानादिसक्कारदानग्गहणं तंतंअत्थानुसासनञ्च करोन्ता वोहरन्ति, पुञ्ञयोगानुभावप्पत्ताय जुतिया जोतन्ति, यथाभिलासितञ्च विसयं अप्पटिघातेन गच्छन्ति, यथिच्छितनिप्फादने सक्कोन्तीति वा देवा, देवनीया वा तंतंब्यसननित्थरणत्थिकेहि सरणं परायणन्ति गमनीया, अभित्थवनीया वा। सोभाविसेसयोगेन कमनीयाति वा देवा। ते तिविधा – सम्मुतिदेवा उपपत्तिदेवा विसुद्धिदेवाति। भगवा पन निरतिसयाय अभिञ्ञाकीळाय, उत्तमेहि दिब्बब्रह्मअरियविहारेहि, सपरसन्तानसिद्धाय पञ्चविधमारविजयिच्छानिप्फत्तिया, चित्तिस्सरियसत्तधनादिसम्मापटिपत्तिअवेच्चप्पसादसक्कारदानग्गहणसङ्खातेन धम्मसभावपुग्गलज्झासयानुरूपानुसासनीसङ्खातेन च वोहारातिसयेन, परमाय पञ्ञासरीरप्पभासङ्खाताय जुतिया, अनोपमाय च ञाणसरीरगतिया, मारविजयसब्बञ्ञुगुणपरहितनिप्फादनेसु अप्पटिहताय सत्तिया च समन्नागतत्ता सदेवकेन लोकेन सरणन्ति गमनीयतो, अभित्थवनीयतो, भत्तिवसेन कमनीयतो च सब्बे ते देवे तेहि गुणेहि अतिक्कन्तो अतिसयो वा देवोति देवातिदेवो। सब्बदेवेहि पूजनीयतरो देवोति वा देवातिदेवो, विसुद्धिदेवभावं वा सब्बञ्ञुगुणालङ्कारं पत्तत्ता अञ्ञदेवेहि अतिरेकतरो वा देवो देवातिदेवो। देवानन्ति उपपत्तिदेवानं तदा धम्मपटिग्गाहकानं। सक्कादीहि देवेहि पहारादअसुरिन्दादीहि दानवेहि च पूजितो। कायवचीसंयमस्स सीलस्स इन्द्रियसंवरस्स चित्तसंयमस्स समाधिस्स च पटिपक्खानं अच्चन्तपटिप्पस्सद्धिया सुद्धसंयमो।
Dibbanti kāmaguṇādīhi kīḷanti laḷanti, tesu vā viharanti, vijayasamatthatāyogena paccatthike vijetuṃ icchanti, issariyaṭṭhānādisakkāradānaggahaṇaṃ taṃtaṃatthānusāsanañca karontā voharanti, puññayogānubhāvappattāya jutiyā jotanti, yathābhilāsitañca visayaṃ appaṭighātena gacchanti, yathicchitanipphādane sakkontīti vā devā, devanīyā vā taṃtaṃbyasananittharaṇatthikehi saraṇaṃ parāyaṇanti gamanīyā, abhitthavanīyā vā. Sobhāvisesayogena kamanīyāti vā devā. Te tividhā – sammutidevā upapattidevā visuddhidevāti. Bhagavā pana niratisayāya abhiññākīḷāya, uttamehi dibbabrahmaariyavihārehi, saparasantānasiddhāya pañcavidhamāravijayicchānipphattiyā, cittissariyasattadhanādisammāpaṭipattiaveccappasādasakkāradānaggahaṇasaṅkhātena dhammasabhāvapuggalajjhāsayānurūpānusāsanīsaṅkhātena ca vohārātisayena, paramāya paññāsarīrappabhāsaṅkhātāya jutiyā, anopamāya ca ñāṇasarīragatiyā, māravijayasabbaññuguṇaparahitanipphādanesu appaṭihatāya sattiyā ca samannāgatattā sadevakena lokena saraṇanti gamanīyato, abhitthavanīyato, bhattivasena kamanīyato ca sabbe te deve tehi guṇehi atikkanto atisayo vā devoti devātidevo. Sabbadevehi pūjanīyataro devoti vā devātidevo, visuddhidevabhāvaṃ vā sabbaññuguṇālaṅkāraṃ pattattā aññadevehi atirekataro vā devo devātidevo. Devānanti upapattidevānaṃ tadā dhammapaṭiggāhakānaṃ. Sakkādīhi devehi pahārādaasurindādīhi dānavehi ca pūjito. Kāyavacīsaṃyamassa sīlassa indriyasaṃvarassa cittasaṃyamassa samādhissa ca paṭipakkhānaṃ accantapaṭippassaddhiyā suddhasaṃyamo.
इसिसत्तमोति चतुसच्चावबोधगतिया इसयोति सङ्ख्यं गतानं सतं पसत्थानं इसीनं अतिसयेन सन्तो पसत्थोति अत्थो। विपस्सीआदयो च उपादाय भगवा ‘‘सत्तमो’’ति वुत्तो। यतो विञ्ञाणं पच्चुदावत्तति, तं नामरूपं समुदयनिरोधनेन निरोधेसीति नामरूपनिरोधनो। अतिगम्भीरनयमण्डितदेसनं पट्ठानं नाम देसेसि पकरणन्ति सम्बन्धो।
Isisattamoti catusaccāvabodhagatiyā isayoti saṅkhyaṃ gatānaṃ sataṃ pasatthānaṃ isīnaṃ atisayena santo pasatthoti attho. Vipassīādayo ca upādāya bhagavā ‘‘sattamo’’ti vutto. Yato viññāṇaṃ paccudāvattati, taṃ nāmarūpaṃ samudayanirodhanena nirodhesīti nāmarūpanirodhano. Atigambhīranayamaṇḍitadesanaṃ paṭṭhānaṃ nāma desesi pakaraṇanti sambandho.
गन्थारम्भवण्णना निट्ठिता।
Ganthārambhavaṇṇanā niṭṭhitā.
