| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
កថាវត្ថុបករណ-អនុដីកា
Kathāvatthupakaraṇa-anuṭīkā
គន្ថារម្ភវណ្ណនា
Ganthārambhavaṇṇanā
សមុទាយេ ឯកទេសា អន្តោគធាតិ សមុទាយោ តេសំ អធិដ្ឋានភាវេន វុត្តោ យថា ‘‘រុក្ខេ សាខា’’តិ ទស្សេតិ ‘‘កថាសមុទាយស្សា’’តិអាទិនា។ តត្ថ កថានន្តិ តិស្សោ កថា វាទោ ជប្បោ វិតណ្ឌាតិ។ តេសុ យេន បមាណតក្កេហិ បក្ខបដិបក្ខានំ បតិដ្ឋាបនបដិក្ខេបា ហោន្តិ, សោ វាទោ។ ឯកាធិករណា ហិ អញ្ញមញ្ញវិរុទ្ធា ធម្មា បក្ខបដិបក្ខា យថា ‘‘ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា, ន ហោតិ តថាគតោ បរំ មរណា’’តិ (ទី. និ. ១.៦៥)។ នានាធិករណា បន អញ្ញមញ្ញវិរុទ្ធាបិ បក្ខបដិបក្ខា នាម ន ហោន្តិ យថា ‘‘អនិច្ចំ រូបំ, និច្ចំ និព្ពាន’’ន្តិ។ យេន ឆលជាតិនិគ្គហដ្ឋានេហិ បក្ខបដិបក្ខានំ បតិដ្ឋាបនំ បដិក្ខេបារម្ភោ, សោ ជប្បោ។ អារម្ភមត្តមេវេត្ថ, ន អត្ថសិទ្ធីតិ ទស្សនត្ថំ អារម្ភគ្គហណំ។ យាយ បន ឆលជាតិនិគ្គហដ្ឋានេហិ បដិបក្ខបដិក្ខេបាយ វាយមន្តិ, សា វិតណ្ឌា។ តត្ថ អត្ថវិកប្បុបបត្តិយា វចនវិឃាតោ ឆលំ យថា ‘‘នវកម្ពលោយំ បុរិសោ, រាជា នោ សក្ខី’’តិ ឯវមាទិ ។ ទូសនភាសា ជាតយោ, ឧត្តរបតិរូបកាតិ អត្ថោ។ និគ្គហដ្ឋានានិ បរតោ អាវិ ភវិស្សន្តិ។ ឯវំ វាទជប្បវិតណ្ឌប្បភេទាសុ តីសុ កថាសុ ឥធ វាទកថា ‘‘កថា’’តិ អធិប្បេតា។ សា ច ខោ អវិបរីតធម្មតាយ បតិដ្ឋាបនវសេន, ន វិគ្គាហិកកថាភាវេនាតិ វេទិតព្ពំ។ មាតិកាឋបនេនេវាតិ ឧទ្ទេសទេសនាយ ឯវ។ ឋបិតស្សាតិ ទេសិតស្ស។ ទេសនា ហិ ទេសេតព្ពមត្ថំ វិនេយ្យសន្តានេសុ ឋបនតោ និក្ខិបនតោ ឋបនំ, និក្ខេបោតិ ច វុច្ចតិ។
Samudāye ekadesā antogadhāti samudāyo tesaṃ adhiṭṭhānabhāvena vutto yathā ‘‘rukkhe sākhā’’ti dasseti ‘‘kathāsamudāyassā’’tiādinā. Tattha kathānanti tisso kathā vādo jappo vitaṇḍāti. Tesu yena pamāṇatakkehi pakkhapaṭipakkhānaṃ patiṭṭhāpanapaṭikkhepā honti, so vādo. Ekādhikaraṇā hi aññamaññaviruddhā dhammā pakkhapaṭipakkhā yathā ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā, na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti (dī. ni. 1.65). Nānādhikaraṇā pana aññamaññaviruddhāpi pakkhapaṭipakkhā nāma na honti yathā ‘‘aniccaṃ rūpaṃ, niccaṃ nibbāna’’nti. Yena chalajātiniggahaṭṭhānehi pakkhapaṭipakkhānaṃ patiṭṭhāpanaṃ paṭikkhepārambho, so jappo. Ārambhamattamevettha, na atthasiddhīti dassanatthaṃ ārambhaggahaṇaṃ. Yāya pana chalajātiniggahaṭṭhānehi paṭipakkhapaṭikkhepāya vāyamanti, sā vitaṇḍā. Tattha atthavikappupapattiyā vacanavighāto chalaṃ yathā ‘‘navakambaloyaṃ puriso, rājā no sakkhī’’ti evamādi . Dūsanabhāsā jātayo, uttarapatirūpakāti attho. Niggahaṭṭhānāni parato āvi bhavissanti. Evaṃ vādajappavitaṇḍappabhedāsu tīsu kathāsu idha vādakathā ‘‘kathā’’ti adhippetā. Sā ca kho aviparītadhammatāya patiṭṭhāpanavasena, na viggāhikakathābhāvenāti veditabbaṃ. Mātikāṭhapanenevāti uddesadesanāya eva. Ṭhapitassāti desitassa. Desanā hi desetabbamatthaṃ vineyyasantānesu ṭhapanato nikkhipanato ṭhapanaṃ, nikkhepoti ca vuccati.
គន្ថារម្ភវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Ganthārambhavaṇṇanā niṭṭhitā.
