| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අනුටීකා • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
කථාවත්‌ථුපකරණ-අනුටීකා
Kathāvatthupakaraṇa-anuṭīkā
ගන්‌ථාරම්‌භවණ්‌ණනා
Ganthārambhavaṇṇanā
සමුදායෙ එකදෙසා අන්‌තොගධාති සමුදායො තෙසං අධිට්‌ඨානභාවෙන වුත්‌තො යථා ‘‘රුක්‌ඛෙ සාඛා’’ති දස්‌සෙති ‘‘කථාසමුදායස්‌සා’’තිආදිනා. තත්‌ථ කථානන්‌ති තිස්‌සො කථා වාදො ජප්‌පො විතණ්‌ඩාති. තෙසු යෙන පමාණතක්‌කෙහි පක්‌ඛපටිපක්‌ඛානං පතිට්‌ඨාපනපටික්‌ඛෙපා හොන්‌ති, සො වාදො. එකාධිකරණා හි අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤවිරුද්‌ධා ධම්‌මා පක්‌ඛපටිපක්‌ඛා යථා ‘‘හොති තථාගතො පරං මරණා, න හොති තථාගතො පරං මරණා’’ති (දී. නි. 1.65). නානාධිකරණා පන අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤවිරුද්‌ධාපි පක්‌ඛපටිපක්‌ඛා නාම න හොන්‌ති යථා ‘‘අනිච්‌චං රූපං, නිච්‌චං නිබ්‌බාන’’න්‌ති. යෙන ඡලජාතිනිග්‌ගහට්‌ඨානෙහි පක්‌ඛපටිපක්‌ඛානං පතිට්‌ඨාපනං පටික්‌ඛෙපාරම්‌භො, සො ජප්‌පො. ආරම්‌භමත්‌තමෙවෙත්‌ථ, න අත්‌ථසිද්‌ධීති දස්‌සනත්‌ථං ආරම්‌භග්‌ගහණං. යාය පන ඡලජාතිනිග්‌ගහට්‌ඨානෙහි පටිපක්‌ඛපටික්‌ඛෙපාය වායමන්‌ති, සා විතණ්‌ඩා. තත්‌ථ අත්‌ථවිකප්‌පුපපත්‌තියා වචනවිඝාතො ඡලං යථා ‘‘නවකම්‌බලොයං පුරිසො, රාජා නො සක්‌ඛී’’ති එවමාදි . දූසනභාසා ජාතයො, උත්‌තරපතිරූපකාති අත්‌ථො. නිග්‌ගහට්‌ඨානානි පරතො ආවි භවිස්‌සන්‌ති. එවං වාදජප්‌පවිතණ්‌ඩප්‌පභෙදාසු තීසු කථාසු ඉධ වාදකථා ‘‘කථා’’ති අධිප්‌පෙතා. සා ච ඛො අවිපරීතධම්‌මතාය පතිට්‌ඨාපනවසෙන, න විග්‌ගාහිකකථාභාවෙනාති වෙදිතබ්‌බං. මාතිකාඨපනෙනෙවාති උද්‌දෙසදෙසනාය එව. ඨපිතස්‌සාති දෙසිතස්‌ස. දෙසනා හි දෙසෙතබ්‌බමත්‌ථං විනෙය්‍යසන්‌තානෙසු ඨපනතො නික්‌ඛිපනතො ඨපනං, නික්‌ඛෙපොති ච වුච්‌චති.
Samudāye ekadesā antogadhāti samudāyo tesaṃ adhiṭṭhānabhāvena vutto yathā ‘‘rukkhe sākhā’’ti dasseti ‘‘kathāsamudāyassā’’tiādinā. Tattha kathānanti tisso kathā vādo jappo vitaṇḍāti. Tesu yena pamāṇatakkehi pakkhapaṭipakkhānaṃ patiṭṭhāpanapaṭikkhepā honti, so vādo. Ekādhikaraṇā hi aññamaññaviruddhā dhammā pakkhapaṭipakkhā yathā ‘‘hoti tathāgato paraṃ maraṇā, na hoti tathāgato paraṃ maraṇā’’ti (dī. ni. 1.65). Nānādhikaraṇā pana aññamaññaviruddhāpi pakkhapaṭipakkhā nāma na honti yathā ‘‘aniccaṃ rūpaṃ, niccaṃ nibbāna’’nti. Yena chalajātiniggahaṭṭhānehi pakkhapaṭipakkhānaṃ patiṭṭhāpanaṃ paṭikkhepārambho, so jappo. Ārambhamattamevettha, na atthasiddhīti dassanatthaṃ ārambhaggahaṇaṃ. Yāya pana chalajātiniggahaṭṭhānehi paṭipakkhapaṭikkhepāya vāyamanti, sā vitaṇḍā. Tattha atthavikappupapattiyā vacanavighāto chalaṃ yathā ‘‘navakambaloyaṃ puriso, rājā no sakkhī’’ti evamādi . Dūsanabhāsā jātayo, uttarapatirūpakāti attho. Niggahaṭṭhānāni parato āvi bhavissanti. Evaṃ vādajappavitaṇḍappabhedāsu tīsu kathāsu idha vādakathā ‘‘kathā’’ti adhippetā. Sā ca kho aviparītadhammatāya patiṭṭhāpanavasena, na viggāhikakathābhāvenāti veditabbaṃ. Mātikāṭhapanenevāti uddesadesanāya eva. Ṭhapitassāti desitassa. Desanā hi desetabbamatthaṃ vineyyasantānesu ṭhapanato nikkhipanato ṭhapanaṃ, nikkhepoti ca vuccati.
ගන්‌ථාරම්‌භවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Ganthārambhavaṇṇanā niṭṭhitā.
