Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / പഞ്ചപകരണ-അനുടീകാ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
നമോ തസ്സ ഭഗവതോ അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
യമകപകരണ-അനുടീകാ
Yamakapakaraṇa-anuṭīkā
ഗന്ഥാരമ്ഭവണ്ണനാ
Ganthārambhavaṇṇanā
സങ്ഖേപേനേവാതി ഉദ്ദേസേനേവ. യം ‘‘മാതികാഠപന’’ന്തി വുത്തം. ധമ്മേസൂതി ഖന്ധാദിധമ്മേസു കുസലാദിധമ്മേസു ച. അവിപരീതതോ ഗഹിതേസു ധമ്മേസു മൂലയമകാദിവസേന പവത്തിയമാനാ ദേസനാ വേനേയ്യാനം നാനപ്പകാരകോസല്ലാവഹാ പരിഞ്ഞാകിച്ചസാധനീ ച ഹോതി, ന വിപരീതതോതി ആഹ ‘‘വിപരീതഗ്ഗഹണം…പേ॰… ആരദ്ധ’’ന്തി. ഏതേന കഥാവത്ഥുപകരണദേസനാനന്തരം യമകപകരണദേസനായ കാരണമാഹ. തത്ഥ വിപരീതഗ്ഗഹണന്തി പുഗ്ഗലപരിഗ്ഗഹണാദിമിച്ഛാഗാഹം. ധമ്മപുഗ്ഗലോകാസാദിനിസ്സയാനന്തി ‘‘യേ കേചി കുസലാ ധമ്മാ, സബ്ബേ തേ കുസലമൂലാ’’തിആദിനാ (യമ॰ ൧.മൂലയമക.൧) ധമ്മേ, ‘‘യസ്സ രൂപക്ഖന്ധോ ഉപ്പജ്ജതി, തസ്സ വേദനാക്ഖന്ധോ ഉപ്പജ്ജതീ’’തിആദിനാ (യമ॰ ൧.ഖന്ധയമക.൫൦) പുഗ്ഗലം ‘‘യത്ഥ രൂപക്ഖന്ധോ ഉപ്പജ്ജതി, തത്ഥ വേദനാക്ഖന്ധോ ഉപ്പജ്ജതീ’’തിആദിനാ (യമ॰ ൧.ഖന്ധയമക.൫൧) ഓകാസം നിസ്സായ ആരബ്ഭ പവത്താനം. ആദി-സദ്ദേന പുഗ്ഗലോകാസഉപ്പാദനിരോധതദുഭയപരിഞ്ഞാദീനം സങ്ഗഹോ ദട്ഠബ്ബോ. സന്നിട്ഠാനസംസയാനന്തി പാളിഗതിപടിവചനസരൂപദസ്സനപടിക്ഖിപനപടിസേധനനയേഹി യഥാപുച്ഛിതസ്സ അത്ഥസ്സ നിച്ഛയകരണം സന്നിട്ഠാനം, തദഭാവതോ സംസയനം സംസയോ. തേസം സന്നിട്ഠാനസംസയാനം.
Saṅkhepenevāti uddeseneva. Yaṃ ‘‘mātikāṭhapana’’nti vuttaṃ. Dhammesūti khandhādidhammesu kusalādidhammesu ca. Aviparītato gahitesu dhammesu mūlayamakādivasena pavattiyamānā desanā veneyyānaṃ nānappakārakosallāvahā pariññākiccasādhanī ca hoti, na viparītatoti āha ‘‘viparītaggahaṇaṃ…pe… āraddha’’nti. Etena kathāvatthupakaraṇadesanānantaraṃ yamakapakaraṇadesanāya kāraṇamāha. Tattha viparītaggahaṇanti puggalapariggahaṇādimicchāgāhaṃ. Dhammapuggalokāsādinissayānanti ‘‘ye keci kusalā dhammā, sabbe te kusalamūlā’’tiādinā (yama. 1.mūlayamaka.1) dhamme, ‘‘yassa rūpakkhandho uppajjati, tassa vedanākkhandho uppajjatī’’tiādinā (yama. 1.khandhayamaka.50) puggalaṃ ‘‘yattha rūpakkhandho uppajjati, tattha vedanākkhandho uppajjatī’’tiādinā (yama. 1.khandhayamaka.51) okāsaṃ nissāya ārabbha pavattānaṃ. Ādi-saddena puggalokāsauppādanirodhatadubhayapariññādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo. Sanniṭṭhānasaṃsayānanti pāḷigatipaṭivacanasarūpadassanapaṭikkhipanapaṭisedhananayehi yathāpucchitassa atthassa nicchayakaraṇaṃ sanniṭṭhānaṃ, tadabhāvato saṃsayanaṃ saṃsayo. Tesaṃ sanniṭṭhānasaṃsayānaṃ.
കാമഞ്ചേത്ഥ ധമ്മപടിഗ്ഗാഹകാനം സംസയപുബ്ബകം സന്നിട്ഠാനന്തി പഠമം സംസയോ വത്തബ്ബോ, ദേസേന്തസ്സ പന ഭഗവതോ സന്നിട്ഠാനപുബ്ബകോ സംസയോതി ദസ്സനത്ഥം അയം പദാനുക്കമോ കതോ. സബ്ബഞ്ഹി പരിഞ്ഞേയ്യം ഹത്ഥാമലകം വിയ പച്ചക്ഖം കത്വാ ഠിതസ്സ ധമ്മസാമിനോ ന കത്ഥചി സംസയോ, വിസ്സജ്ജേതുകാമതായ പന വിനേയ്യജ്ഝാസയഗതം സംസയം ദസ്സേന്തോ സംസയിതവസേന പുച്ഛം കരോതീതി ഏവം വിസ്സജ്ജനപുച്ഛനവസേന ന സന്നിട്ഠാനസംസയാ ലബ്ഭന്തീതി അയമത്ഥോ ദസ്സിതോ, നിച്ഛിതസംസയധമ്മവസേനേവ പനേത്ഥ സന്നിട്ഠാനസംസയാ വേദിതബ്ബാ. തേനാഹ അട്ഠകഥായം ‘‘കുസലേസു കുസലാ നു ഖോ, ന നു ഖോ കുസലാതി സന്ദേഹാഭാവതോ’’തിആദി. തേനേവ ച ‘‘സന്നിട്ഠാനസംസയാന’’ന്തി, ‘‘സന്നിട്ഠാനസംസയവസേനാ’’തി ച പഠമം സന്നിട്ഠാനഗ്ഗഹണം കതം.
Kāmañcettha dhammapaṭiggāhakānaṃ saṃsayapubbakaṃ sanniṭṭhānanti paṭhamaṃ saṃsayo vattabbo, desentassa pana bhagavato sanniṭṭhānapubbako saṃsayoti dassanatthaṃ ayaṃ padānukkamo kato. Sabbañhi pariññeyyaṃ hatthāmalakaṃ viya paccakkhaṃ katvā ṭhitassa dhammasāmino na katthaci saṃsayo, vissajjetukāmatāya pana vineyyajjhāsayagataṃ saṃsayaṃ dassento saṃsayitavasena pucchaṃ karotīti evaṃ vissajjanapucchanavasena na sanniṭṭhānasaṃsayā labbhantīti ayamattho dassito, nicchitasaṃsayadhammavaseneva panettha sanniṭṭhānasaṃsayā veditabbā. Tenāha aṭṭhakathāyaṃ ‘‘kusalesu kusalā nu kho, na nu kho kusalāti sandehābhāvato’’tiādi. Teneva ca ‘‘sanniṭṭhānasaṃsayāna’’nti, ‘‘sanniṭṭhānasaṃsayavasenā’’ti ca paṭhamaṃ sanniṭṭhānaggahaṇaṃ kataṃ.
തന്തി യമകപകരണം. തസ്സ യേ സമയാദയോ വത്തബ്ബാ, തേ കഥാവത്ഥുപകരണദേസനാനന്തരോ ദേസനാസമയോ, താവതിംസഭവനമേവ ദേസനാദേസോ, കുസലാകുസലമൂലാദിയമകാകാരേന ദേസനാതി വിഭാഗതോ ‘‘സങ്ഖേപേനേവാ’’തിആദിഗാഥാഹി വിഭാവിതാ നിമിത്തേന സദ്ധിം സംവണ്ണനപടിഞ്ഞാ ചാതി ഇമമത്ഥം ദസ്സേന്തോ ‘‘സമയദേസദേസനാവസേനാ’’തിആദിമാഹ. നിമിത്തഞ്ഹേതം ഇധ സംവണ്ണനായ, യദിദം കമാനുപ്പത്തി ആഗതഭാരവാഹിതാ ച പണ്ഡിതാനം പണ്ഡിതകിച്ചഭാവതോ. തത്ഥ അനുപ്പത്തം ദസ്സേത്വാതി സമ്ബന്ധോ.
Tanti yamakapakaraṇaṃ. Tassa ye samayādayo vattabbā, te kathāvatthupakaraṇadesanānantaro desanāsamayo, tāvatiṃsabhavanameva desanādeso, kusalākusalamūlādiyamakākārena desanāti vibhāgato ‘‘saṅkhepenevā’’tiādigāthāhi vibhāvitā nimittena saddhiṃ saṃvaṇṇanapaṭiññā cāti imamatthaṃ dassento ‘‘samayadesadesanāvasenā’’tiādimāha. Nimittañhetaṃ idha saṃvaṇṇanāya, yadidaṃ kamānuppatti āgatabhāravāhitā ca paṇḍitānaṃ paṇḍitakiccabhāvato. Tattha anuppattaṃ dassetvāti sambandho.
തത്ഥാതി തസ്മിം സമയാദിദസ്സനേ. യമനം ഉപരമനന്തി യമോ മരണന്തി ആഹ ‘‘ജാതിയാ സതി മരണം ഹോതീതി…പേ॰… വിസയോ’’തി. തത്ഥ യഥാ ‘‘ജാതിയാ സതി മരണം ഹോതീ’’തി ജാതി യമസ്സ വിസയോ, ഏവം ‘‘ഉപാദാനക്ഖന്ധേസു സന്തേസു മരണം ഹോതീ’’തി ഉപാദാനക്ഖന്ധാ യമസ്സ വിസയോതി യോജേതബ്ബം. തേ ഹി മരണധമ്മിനോതി. അനുപ്പത്തമരണംയേവ കിബ്ബിസകാരിനം പുഗ്ഗലം യമപുരിസാ വിവിധാ കമ്മകാരണാ കരോന്തി, ന അപ്പത്തമരണന്തി മരണം യമസ്സ വിസയോ വുത്തോ. ആണാപവത്തിട്ഠാനന്തി ഇദം വിസയ-സദ്ദസ്സ അത്ഥവചനം. ദേസം വാതി കാമാദിധാതുത്തയദേസം സന്ധായാഹ. ധാതുത്തയിസ്സരോ ഹി മച്ചുരാജാ. പഞ്ചാനന്തരിയാനി അഞ്ഞസത്ഥാരുദ്ദേസോ ച, തേന വാ സദ്ധിം പഞ്ച വേരാനി ഛ അഭബ്ബട്ഠാനാനി. ആവത്താതി പദക്ഖിണാവത്താ. തനുരുഹാതി ലോമാ.
Tatthāti tasmiṃ samayādidassane. Yamanaṃ uparamananti yamo maraṇanti āha ‘‘jātiyā sati maraṇaṃ hotīti…pe… visayo’’ti. Tattha yathā ‘‘jātiyā sati maraṇaṃ hotī’’ti jāti yamassa visayo, evaṃ ‘‘upādānakkhandhesu santesu maraṇaṃ hotī’’ti upādānakkhandhā yamassa visayoti yojetabbaṃ. Te hi maraṇadhamminoti. Anuppattamaraṇaṃyeva kibbisakārinaṃ puggalaṃ yamapurisā vividhā kammakāraṇā karonti, na appattamaraṇanti maraṇaṃ yamassa visayo vutto. Āṇāpavattiṭṭhānanti idaṃ visaya-saddassa atthavacanaṃ. Desaṃ vāti kāmādidhātuttayadesaṃ sandhāyāha. Dhātuttayissaro hi maccurājā. Pañcānantariyāni aññasatthāruddeso ca, tena vā saddhiṃ pañca verāni cha abhabbaṭṭhānāni. Āvattāti padakkhiṇāvattā. Tanuruhāti lomā.
ഗന്ഥാരമ്ഭവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Ganthārambhavaṇṇanā niṭṭhitā.