| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๒. คารวสุตฺตวณฺณนา
2. Gāravasuttavaṇṇanā
๑๗๓. ทุติเย อุทปาทีติ อยํ วิตโกฺก ปญฺจเม สตฺตาเห อุทปาทิฯ อคารโวติ อญฺญสฺมิํ คารวรหิโต, กญฺจิ ครุฎฺฐาเน อฎฺฐเปตฺวาติ อโตฺถฯ อปฺปติโสฺสติ ปติสฺสยรหิโต, กญฺจิ เชฎฺฐกฎฺฐาเน อฎฺฐเปตฺวาติ อโตฺถฯ
173. Dutiye udapādīti ayaṃ vitakko pañcame sattāhe udapādi. Agāravoti aññasmiṃ gāravarahito, kañci garuṭṭhāne aṭṭhapetvāti attho. Appatissoti patissayarahito, kañci jeṭṭhakaṭṭhāne aṭṭhapetvāti attho.
สเทวเกติอาทีสุ สทฺธิํ เทเวหิ สเทวเกฯ เทวคฺคหเณน เจตฺถ มารพฺรเหฺมสุ คหิเตสุปิ มาโร นาม วสวตฺตี สเพฺพสํ อุปริ วสํ วเตฺตติ, พฺรหฺมา นาม มหานุภาโว เอกงฺคุลิยา เอกสฺมิํ จกฺกวาฬสหเสฺส อาโลกํ ผรติฯ ทฺวีหิ ทฺวีสุ…เป.… ทสหิ องฺคุลีหิ ทสสุปิ จกฺกวาฬสหเสฺสสุ อาโลกํ ผรติ, โส อิมินา สีลสมฺปนฺนตโรติ วตฺตุํ มา ลภตูติ สมารเก สพฺรหฺมเกติ วิสุํ วุตฺตํฯ ตถา สมณา นาม เอกนิกายาทิวเสน พหุสฺสุตา สีลวโนฺต ปณฺฑิตา, พฺราหฺมณาปิ วตฺถุวิชฺชาทิวเสน พหุสฺสุตา ปณฺฑิตา, เต อิมินา สีลสมฺปนฺนตราติ วตฺตุํ มา ลภนฺตูติ สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชายาติ วุตฺตํฯ สเทวมนุสฺสายาติ อิทํ ปน นิปฺปเทสโต ทสฺสนตฺถํ คหิตเมว คเหตฺวา วุตฺตํฯ อปิเจตฺถ ปุริมานิ ตีณิ ปทานิ โลกวเสน วุตฺตานิ, ปจฺฉิมานิ เทฺว ปชาวเสนฯ สีลสมฺปนฺนตรนฺติ สีเลน สมฺปนฺนตรํ, อธิกตรนฺติ อโตฺถฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ เอตฺถ จ สีลาทโย จตฺตาโร ธมฺมา โลกิยโลกุตฺตรา กถิตา, วิมุตฺติญาณทสฺสนํ โลกิยเมวฯ ปจฺจเวกฺขณญาณํ เหตํฯ
Sadevaketiādīsu saddhiṃ devehi sadevake. Devaggahaṇena cettha mārabrahmesu gahitesupi māro nāma vasavattī sabbesaṃ upari vasaṃ vatteti, brahmā nāma mahānubhāvo ekaṅguliyā ekasmiṃ cakkavāḷasahasse ālokaṃ pharati. Dvīhi dvīsu…pe… dasahi aṅgulīhi dasasupi cakkavāḷasahassesu ālokaṃ pharati, so iminā sīlasampannataroti vattuṃ mā labhatūti samārake sabrahmaketi visuṃ vuttaṃ. Tathā samaṇā nāma ekanikāyādivasena bahussutā sīlavanto paṇḍitā, brāhmaṇāpi vatthuvijjādivasena bahussutā paṇḍitā, te iminā sīlasampannatarāti vattuṃ mā labhantūti sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāyāti vuttaṃ. Sadevamanussāyāti idaṃ pana nippadesato dassanatthaṃ gahitameva gahetvā vuttaṃ. Apicettha purimāni tīṇi padāni lokavasena vuttāni, pacchimāni dve pajāvasena. Sīlasampannataranti sīlena sampannataraṃ, adhikataranti attho. Sesesupi eseva nayo. Ettha ca sīlādayo cattāro dhammā lokiyalokuttarā kathitā, vimuttiñāṇadassanaṃ lokiyameva. Paccavekkhaṇañāṇaṃ hetaṃ.
ปาตุรโหสีติ – ‘‘อยํ สตฺถา อวีจิโต ยาว ภวคฺคา สีลาทีหิ อตฺตนา อธิกตรํ อปสฺสโนฺต ‘มยา ปฎิวิทฺธํ นวโลกุตฺตรธมฺมเมว สกฺกตฺวา ครุํ กตฺวา อุปนิสฺสาย วิหริสฺสามี’ติ จิเนฺตติ, การณํ ภควา จิเนฺตติ, อตฺถํ วุฑฺฒิวิเสสํ จิเนฺตติ, คจฺฉามิสฺส อุสฺสาหํ ชเนสฺสามี’’ติ จิเนฺตตฺวา ปุรโต ปากโฎ อโหสิ, อภิมุเข อฎฺฐาสีติ อโตฺถฯ
Pāturahosīti – ‘‘ayaṃ satthā avīcito yāva bhavaggā sīlādīhi attanā adhikataraṃ apassanto ‘mayā paṭividdhaṃ navalokuttaradhammameva sakkatvā garuṃ katvā upanissāya viharissāmī’ti cinteti, kāraṇaṃ bhagavā cinteti, atthaṃ vuḍḍhivisesaṃ cinteti, gacchāmissa ussāhaṃ janessāmī’’ti cintetvā purato pākaṭo ahosi, abhimukhe aṭṭhāsīti attho.
วิหรนฺติ จาติ เอตฺถ โย วเทยฺย ‘‘วิหรนฺตีติ วจนโต ปจฺจุปฺปเนฺนปิ พหู พุทฺธา’’ติ, โส ‘‘ภควาปิ, ภเนฺต, เอตรหิ อรหํ สมฺมาสมฺพุโทฺธ’’ติ อิมินา วจเนน ปฎิพาหิตโพฺพฯ
Viharanti cāti ettha yo vadeyya ‘‘viharantīti vacanato paccuppannepi bahū buddhā’’ti, so ‘‘bhagavāpi, bhante, etarahi arahaṃ sammāsambuddho’’ti iminā vacanena paṭibāhitabbo.
‘‘น เม อาจริโย อตฺถิ, สทิโส เม น วิชฺชติ;
‘‘Na me ācariyo atthi, sadiso me na vijjati;
สเทวกสฺมิํ โลกสฺมิํ, นตฺถิ เม ปฎิปุคฺคโล’’ติฯ (มหาว. ๑๑; ม. นิ. ๑.๒๘๕) –
Sadevakasmiṃ lokasmiṃ, natthi me paṭipuggalo’’ti. (mahāva. 11; ma. ni. 1.285) –
อาทีหิ จสฺส สุเตฺตหิ อเญฺญสํ พุทฺธานํ อภาโว ทีเปตโพฺพฯ ตสฺมาติ ยสฺมา สเพฺพปิ พุทฺธา สทฺธมฺมครุโน, ตสฺมาฯ มหตฺตมภิกงฺขตาติ มหนฺตภาวํ ปตฺถยมาเนนฯ สรํ พุทฺธาน-สาสนนฺติ พุทฺธานํ สาสนํ สรเนฺตนฯ ทุติยํฯ
Ādīhi cassa suttehi aññesaṃ buddhānaṃ abhāvo dīpetabbo. Tasmāti yasmā sabbepi buddhā saddhammagaruno, tasmā. Mahattamabhikaṅkhatāti mahantabhāvaṃ patthayamānena. Saraṃ buddhāna-sāsananti buddhānaṃ sāsanaṃ sarantena. Dutiyaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๒. คารวสุตฺตํ • 2. Gāravasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๒. คารวสุตฺตวณฺณนา • 2. Gāravasuttavaṇṇanā
