Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ • Milindapañhapāḷi |
੯. ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਭੋਜਨਕਥਾਪਞ੍ਹੋ
9. Gāthābhigītabhojanakathāpañho
੯. ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ ਭਗવਤਾ –
9. ‘‘Bhante nāgasena, bhāsitampetaṃ bhagavatā –
‘‘‘ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਂ ਮੇ ਅਭੋਜਨੇਯ੍ਯਂ 1, ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਨੇਸ ਧਮ੍ਮਾ।
‘‘‘Gāthābhigītaṃ me abhojaneyyaṃ 2, sampassataṃ brāhmaṇa nesa dhammā;
ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਂ ਪਨੁਦਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ, ਧਮ੍ਮੇ ਸਤੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ વੁਤ੍ਤਿਰੇਸਾ’ਤਿ॥
Gāthābhigītaṃ panudanti buddhā, dhamme satī brāhmaṇa vuttiresā’ti.
‘‘ਪੁਨ ਚ ਭਗવਾ ਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਂ ਪਠਮਂ ਤਾવ ਦਾਨਕਥਂ ਕਥੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਸੀਲਕਥਂ, ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਸ੍ਸਰਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਉਯ੍ਯੋਜਿਤਂ ਦਾਨਂ ਸਾવਕਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਯਦਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਭਗવਤਾ ਭਣਿਤਂ ‘ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਂ ਮੇ ਅਭੋਜਨੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਹਿ ‘ਭਗવਾ ਦਾਨਕਥਂ ਪਠਮਂ ਕਥੇਤੀ’ਤਿ ਯਂ વਚਨਂ, ਤਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਯਦਿ ਦਾਨਕਥਂ ਪਠਮਂ ਕਥੇਤਿ, ਤੇਨ ਹਿ ‘ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਂ ਮੇ ਅਭੋਜਨੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ ਤਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਮਿਚ੍ਛਾ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਂ? ਯੋ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ ਗਿਹੀਨਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਦਾਨਸ੍ਸ વਿਪਾਕਂ ਕਥੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ ਅਪਰਾਪਰਂ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਤਂ ਦਾਨਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਉਭਤੋ ਕੋਟਿਕੋ ਪਞ੍ਹੋ ਨਿਪੁਣੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਤਪਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਯਾ ਨਿਬ੍ਬਾਹਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
‘‘Puna ca bhagavā parisāya dhammaṃ desento kathento anupubbikathaṃ paṭhamaṃ tāva dānakathaṃ katheti, pacchā sīlakathaṃ, tassa bhagavato sabbalokissarassa bhāsitaṃ sutvā devamanussā abhisaṅkharitvā dānaṃ denti, tassa taṃ uyyojitaṃ dānaṃ sāvakā paribhuñjanti. Yadi, bhante nāgasena, bhagavatā bhaṇitaṃ ‘gāthābhigītaṃ me abhojaneyya’nti, tena hi ‘bhagavā dānakathaṃ paṭhamaṃ kathetī’ti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi dānakathaṃ paṭhamaṃ katheti, tena hi ‘gāthābhigītaṃ me abhojaneyya’nti tampi vacanaṃ micchā. Kiṃ kāraṇaṃ? Yo so, bhante, dakkhiṇeyyo gihīnaṃ piṇḍapātadānassa vipākaṃ katheti, tassa te dhammakathaṃ sutvā pasannacittā aparāparaṃ dānaṃ denti, ye taṃ dānaṃ paribhuñjanti, sabbe te gāthābhigītaṃ paribhuñjanti. Ayampi ubhato koṭiko pañho nipuṇo gambhīro tapānuppatto, so tayā nibbāhitabbo’’ti.
‘‘ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ‘ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਂ ਮੇ ਅਭੋਜਨੇਯ੍ਯਂ, ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਨੇਸ ਧਮ੍ਮੋ। ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਂ ਪਨੁਦਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾ, ਧਮ੍ਮੇ ਸਤੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ વੁਤ੍ਤਿਰੇਸਾ’ਤਿ, ਕਥੇਤਿ ਚ ਭਗવਾ ਪਠਮਂ ਦਾਨਕਥਂ, ਤਞ੍ਚ ਪਨ ਕਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਪਠਮਂ ਦਾਨਕਥਾਯ, ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਰਮਾਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸੀਲੇ ਨਿਯੋਜੇਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਰੁਣਦਾਰਕਾਨਂ ਪਠਮਂ ਤਾવ ਕੀਲ਼ਾਭਣ੍ਡਕਾਨਿ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ, વਙ੍ਕਕਂ ਘਟਿਕਂ ਚਿਙ੍ਗੁਲਕਂ ਪਤ੍ਤਾਲ਼੍ਹਕਂ ਰਥਕਂ ਧਨੁਕਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਤੇ ਸਕੇ ਸਕੇ ਕਮ੍ਮੇ ਨਿਯੋਜੇਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਥਾਗਤੋ ਪਠਮਂ ਦਾਨਕਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਰਮਾਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸੀਲੇ ਨਿਯੋਜੇਤਿ।
‘‘Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā ‘gāthābhigītaṃ me abhojaneyyaṃ, sampassataṃ brāhmaṇa nesa dhammo. Gāthābhigītaṃ panudanti buddhā, dhamme satī brāhmaṇa vuttiresā’ti, katheti ca bhagavā paṭhamaṃ dānakathaṃ, tañca pana kiriyaṃ sabbesaṃ tathāgatānaṃ paṭhamaṃ dānakathāya, tattha cittaṃ abhiramāpetvā pacchā sīle niyojenti. Yathā, mahārāja, manussā taruṇadārakānaṃ paṭhamaṃ tāva kīḷābhaṇḍakāni denti. Seyyathidaṃ, vaṅkakaṃ ghaṭikaṃ ciṅgulakaṃ pattāḷhakaṃ rathakaṃ dhanukaṃ, pacchā te sake sake kamme niyojenti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato paṭhamaṃ dānakathāya cittaṃ abhiramāpetvā pacchā sīle niyojeti.
‘‘ਯਥਾ વਾ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਨਾਮ ਆਤੁਰਾਨਂ ਪਠਮਂ ਤਾવ ਚਤੂਹਪਞ੍ਚਾਹਂ ਤੇਲਂ ਪਾਯੇਤਿ ਬਲਕਰਣਾਯ ਸਿਨੇਹਨਾਯ, ਪਚ੍ਛਾ વਿਰੇਚੇਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਥਾਗਤੋ ਪਠਮਂ ਤਾવ ਦਾਨਕਥਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਰਮਾਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸੀਲੇ ਨਿਯੋਜੇਤਿ। ਦਾਯਕਾਨਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਦਾਨਪਤੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮੁਦੁਕਂ ਹੋਤਿ ਮਦ੍ਦવਂ ਸਿਨਿਦ੍ਧਂ, ਤੇਨ ਤੇ ਦਾਨਸੇਤੁਸਙ੍ਕਮੇਨ ਦਾਨਨਾવਾਯ ਸਂਸਾਰਸਾਗਰਪਾਰਮਨੁਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਪਠਮਂ ਕਮ੍ਮਭੂਮਿਮਨੁਸਾਸਤਿ, ਨ ਚ ਕੇਨਚਿ 3 વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਮਾਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, bhisakko nāma āturānaṃ paṭhamaṃ tāva catūhapañcāhaṃ telaṃ pāyeti balakaraṇāya sinehanāya, pacchā vireceti. Evameva kho, mahārāja, tathāgato paṭhamaṃ tāva dānakathāya cittaṃ abhiramāpetvā pacchā sīle niyojeti. Dāyakānaṃ, mahārāja, dānapatīnaṃ cittaṃ mudukaṃ hoti maddavaṃ siniddhaṃ, tena te dānasetusaṅkamena dānanāvāya saṃsārasāgarapāramanugacchanti, tasmā tesaṃ paṭhamaṃ kammabhūmimanusāsati, na ca kenaci 4 viññattimāpajjatī’’ti.
‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ‘વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ’ਨ੍ਤਿ ਯਂ વਦੇਸਿ, ਕਤਿ ਪਨ ਤਾ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ’’ਤਿ? ‘‘ਦ੍વੇਮਾ, ਮਹਾਰਾਜ, વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਨવਜ੍ਜਾ। ਅਤ੍ਥਿ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਨવਜ੍ਜਾ।
‘‘Bhante nāgasena, ‘viññatti’nti yaṃ vadesi, kati pana tā viññattiyo’’ti? ‘‘Dvemā, mahārāja, viññattiyo kāyaviññatti vacīviññatti cāti. Tattha atthi kāyaviññatti sāvajjā, atthi anavajjā. Atthi vacīviññatti sāvajjā, atthi anavajjā.
‘‘ਕਤਮਾ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨੋਕਾਸੇ ਠਿਤੋ ਠਾਨਂ ਭਞ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਾ। ਤਾਯ ਚ વਿਞ੍ਞਾਪਿਤਂ ਅਰਿਯਾ ਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਮਯੇ ਓਞ੍ਞਾਤੋ ਹੋਤਿ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਖੀਲ਼ਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਪਰਿਭੂਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਤੋ, ਭਿਨ੍ਨਾਜੀવੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘Katamā kāyaviññatti sāvajjā? Idhekacco bhikkhu kulāni upagantvā anokāse ṭhito ṭhānaṃ bhañjati, ayaṃ kāyaviññatti sāvajjā. Tāya ca viññāpitaṃ ariyā na paribhuñjanti, so ca puggalo ariyānaṃ samaye oññāto hoti hīḷito khīḷito garahito paribhūto acittīkato, bhinnājīvotveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨੋਕਾਸੇ ਠਿਤੋ ਗਲਂ ਪਣਾਮੇਤ੍વਾ ਮੋਰਪੇਕ੍ਖਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਤਿ ‘ਏવਂ ਇਮੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਤੇਨ ਚ ਤੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਾ। ਤਾਯ ਚ વਿਞ੍ਞਾਪਿਤਂ ਅਰਿਯਾ ਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਮਯੇ ਓਞ੍ਞਾਤੋ ਹੋਤਿ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਖੀਲ਼ਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਪਰਿਭੂਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਤੋ, ਭਿਨ੍ਨਾਜੀવੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, idhekacco bhikkhu kulāni upagantvā anokāse ṭhito galaṃ paṇāmetvā morapekkhitaṃ pekkhati ‘evaṃ ime passantī’ti, tena ca te passanti. Ayampi kāyaviññatti sāvajjā. Tāya ca viññāpitaṃ ariyā na paribhuñjanti, so ca puggalo ariyānaṃ samaye oññāto hoti hīḷito khīḷito garahito paribhūto acittīkato, bhinnājīvotveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹਨੁਕਾਯ વਾ ਭਮੁਕਾਯ વਾ ਅਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ વਾ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਾ, ਤਾਯ ਚ વਿਞ੍ਞਾਪਿਤਂ ਅਰਿਯਾ ਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਮਯੇ ਓਞ੍ਞਾਤੋ ਹੋਤਿ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਖੀਲ਼ਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਪਰਿਭੂਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਤੋ, ਭਿਨ੍ਨਾਜੀવੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, idhekacco bhikkhu hanukāya vā bhamukāya vā aṅguṭṭhena vā viññāpeti, ayampi kāyaviññatti sāvajjā, tāya ca viññāpitaṃ ariyā na paribhuñjanti, so ca puggalo ariyānaṃ samaye oññāto hoti hīḷito khīḷito garahito paribhūto acittīkato, bhinnājīvotveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘ਕਤਮਾ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨવਜ੍ਜਾ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤੋ ਸਮਾਹਿਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਠਾਨੇਪਿ ਅਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਦਾਤੁਕਾਮੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਦਾਤੁਕਾਮੇਸੁ ਪਕ੍ਕਮਤਿ। ਅਯਂ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨવਜ੍ਜਾ, ਤਾਯ ਚ વਿਞ੍ਞਾਪਿਤਂ ਅਰਿਯਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਮਯੇ વਣ੍ਣਿਤੋ ਹੋਤਿ ਥੁਤੋ ਪਸਤ੍ਥੋ ਸਲ੍ਲੇਖਿਤਾਚਾਰੋ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀવੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਭਾਸਿਤਮ੍ਪੇਤਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ਦੇવਾਤਿਦੇવੇਨ –
‘‘Katamā kāyaviññatti anavajjā? Idha bhikkhu kulāni upagantvā sato samāhito sampajāno ṭhānepi aṭṭhānepi yathānusiṭṭhiṃ gantvā ṭhāne tiṭṭhati, dātukāmesu tiṭṭhati, adātukāmesu pakkamati. Ayaṃ kāyaviññatti anavajjā, tāya ca viññāpitaṃ ariyā paribhuñjanti, so ca puggalo ariyānaṃ samaye vaṇṇito hoti thuto pasattho sallekhitācāro, parisuddhājīvotveva saṅkhaṃ gacchati. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਰਿਯਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਏਸਾ ਅਰਿਯਾਨ ਯਾਚਨਾ’ਤਿ॥
Uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā’ti.
‘‘ਕਤਮਾ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਾ? ਇਧ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਾਚਾਯ ਬਹੁવਿਧਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਅਯਂ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਾ, ਤਾਯ ਚ વਿਞ੍ਞਾਪਿਤਂ ਅਰਿਯਾ ਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਮਯੇ ਓਞ੍ਞਾਤੋ ਹੋਤਿ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਖੀਲ਼ਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਪਰਿਭੂਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਤੋ, ਭਿਨ੍ਨਾਜੀવੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘Katamā vacīviññatti sāvajjā? Idha, mahārāja, bhikkhu vācāya bahuvidhaṃ viññāpeti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ, ayaṃ vacīviññatti sāvajjā, tāya ca viññāpitaṃ ariyā na paribhuñjanti, so ca puggalo ariyānaṃ samaye oññāto hoti hīḷito khīḷito garahito paribhūto acittīkato, bhinnājīvotveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰੇਸਂ ਸਾવੇਨ੍ਤੋ ਏવਂ ਭਣਤਿ ‘ਇਮਿਨਾ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ’ਤਿ, ਤਾਯ ਚ વਾਚਾਯ ਪਰੇਸਂ ਸਾવਿਤਾਯ ਤਸ੍ਸ ਲਾਭੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਮ੍ਪਿ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਾ, ਤਾਯ ਚ વਿਞ੍ਞਾਪਿਤਂ ਅਰਿਯਾ ਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਮਯੇ ਓਞ੍ਞਾਤੋ ਹੋਤਿ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਖੀਲ਼ਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਪਰਿਭੂਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਤੋ, ਭਿਨ੍ਨਾਜੀવੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, idhekacco bhikkhu paresaṃ sāvento evaṃ bhaṇati ‘iminā me attho’ti, tāya ca vācāya paresaṃ sāvitāya tassa lābho uppajjati, ayampi vacīviññatti sāvajjā, tāya ca viññāpitaṃ ariyā na paribhuñjanti, so ca puggalo ariyānaṃ samaye oññāto hoti hīḷito khīḷito garahito paribhūto acittīkato, bhinnājīvotveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਚੀવਿਪ੍ਫਾਰੇਨ ਪਰਿਸਾਯ ਸਾવੇਤਿ ‘ਏવਞ੍ਚ ਏવਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਤੇ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਰਿਕਿਤ੍ਤਿਤਂ ਅਭਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਅਯਮ੍ਪਿ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਾ, ਤਾਯ ਚ વਿਞ੍ਞਾਪਿਤਂ ਅਰਿਯਾ ਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਮਯੇ ਓਞ੍ਞਾਤੋ ਹੋਤਿ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਖੀਲ਼ਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਪਰਿਭੂਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਤੋ, ਭਿਨ੍ਨਾਜੀવੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘Puna caparaṃ, mahārāja, idhekacco bhikkhu vacīvipphārena parisāya sāveti ‘evañca evañca bhikkhūnaṃ dātabba’nti, tañca te vacanaṃ sutvā parikittitaṃ abhiharanti, ayampi vacīviññatti sāvajjā, tāya ca viññāpitaṃ ariyā na paribhuñjanti, so ca puggalo ariyānaṃ samaye oññāto hoti hīḷito khīḷito garahito paribhūto acittīkato, bhinnājīvotveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘ਨਨੁ, ਮਹਾਰਾਜ, ਥੇਰੋਪਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ਸੂਰਿਯੇ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਗਿਲਾਨੋ ਸਮਾਨੋ ਥੇਰੇਨ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਨ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਪੁਚ੍ਛੀਯਮਾਨੋ વਾਚਂ ਭਿਨ੍ਦਿ, ਤਸ੍ਸ ਤੇਨ વਚੀਭੇਦੇਨ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਅਥ ਥੇਰੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ‘વਚੀਭੇਦੇਨ ਮੇ ਇਮਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਮਾ ਮੇ ਆਜੀવੋ ਭਿਜ੍ਜੀ’ਤਿ ਆਜੀવਭੇਦਭਯਾ ਤਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਪਜਹਿ ਨ ਉਪਜੀવਿ। ਏવਮ੍ਪਿ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਾ, ਤਾਯ ਚ વਿਞ੍ਞਾਪਿਤਂ ਅਰਿਯਾ ਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਮਯੇ ਓਞ੍ਞਾਤੋ ਹੋਤਿ ਹੀਲ਼ਿਤੋ ਖੀਲ਼ਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਪਰਿਭੂਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਤੋ, ਭਿਨ੍ਨਾਜੀવੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘Nanu, mahārāja, theropi sāriputto atthaṅgate sūriye rattibhāge gilāno samāno therena mahāmoggallānena bhesajjaṃ pucchīyamāno vācaṃ bhindi, tassa tena vacībhedena bhesajjaṃ uppajji. Atha thero sāriputto ‘vacībhedena me imaṃ bhesajjaṃ uppannaṃ, mā me ājīvo bhijjī’ti ājīvabhedabhayā taṃ bhesajjaṃ pajahi na upajīvi. Evampi vacīviññatti sāvajjā, tāya ca viññāpitaṃ ariyā na paribhuñjanti. So ca puggalo ariyānaṃ samaye oññāto hoti hīḷito khīḷito garahito paribhūto acittīkato, bhinnājīvotveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘ਕਤਮਾ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨવਜ੍ਜਾ? ਇਧ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇ ਭੇਸਜ੍ਜਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਞਾਤਿਪવਾਰਿਤੇਸੁ ਕੁਲੇਸੁ, ਅਯਂ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਅਨવਜ੍ਜਾ, ਤਾਯ ਚ વਿਞ੍ਞਾਪਿਤਂ ਅਰਿਯਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਸਮਯੇ વਣ੍ਣਿਤੋ ਹੋਤਿ ਥੋਮਿਤੋ ਪਸਤ੍ਥੋ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀવੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਨੁਮਤੋ ਤਥਾਗਤੇਹਿ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ।
‘‘Katamā vacīviññatti anavajjā? Idha, mahārāja, bhikkhu sati paccaye bhesajjaṃ viññāpeti ñātipavāritesu kulesu, ayaṃ vacīviññatti anavajjā, tāya ca viññāpitaṃ ariyā paribhuñjanti, so ca puggalo ariyānaṃ samaye vaṇṇito hoti thomito pasattho, parisuddhājīvotveva saṅkhaṃ gacchati, anumato tathāgatehi arahantehi sammāsambuddhehi.
‘‘ਯਂ ਪਨ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਥਾਗਤੋ ਕਸਿਭਾਰਦ੍વਾਜਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਭੋਜਨਂ ਪਜਹਿ 7, ਤਂ ਆવੇਠਨવਿਨਿવੇਠਨਕਡ੍ਢਨਨਿਗ੍ਗਹਪ੍ਪਟਿਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੋ ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ ਨ ਉਪਜੀવੀ’’ਤਿ।
‘‘Yaṃ pana, mahārāja, tathāgato kasibhāradvājassa brāhmaṇassa bhojanaṃ pajahi 8, taṃ āveṭhanaviniveṭhanakaḍḍhananiggahappaṭikammena nibbatti, tasmā tathāgato taṃ piṇḍapātaṃ paṭikkhipi na upajīvī’’ti.
‘‘ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਤਥਾਗਤੇ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੇ ਦੇવਤਾ ਦਿਬ੍ਬਂ ਓਜਂ ਪਤ੍ਤੇ ਆਕਿਰਨ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ‘ਸੂਕਰਮਦ੍ਦવੇ ਚ ਮਧੁਪਾਯਾਸੇ ਚਾ’ਤਿ ਦ੍વੀਸੁ ਯੇવ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਸੁ ਆਕਿਰਿਂਸੂ’’ਤਿ? ‘‘ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਥਾਗਤੇ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੇ ਦੇવਤਾ ਦਿਬ੍ਬਂ ਓਜਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪਤਿਟ੍ਠਿਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਟੁਦ੍ਧਟੇ ਆਲੋਪੇ ਆਕਿਰਨ੍ਤਿ।
‘‘Sabbakālaṃ, bhante nāgasena, tathāgate bhuñjamāne devatā dibbaṃ ojaṃ patte ākiranti, udāhu ‘sūkaramaddave ca madhupāyāse cā’ti dvīsu yeva piṇḍapātesu ākiriṃsū’’ti? ‘‘Sabbakālaṃ, mahārāja, tathāgate bhuñjamāne devatā dibbaṃ ojaṃ gahetvā upatiṭṭhitvā uddhaṭuddhaṭe ālope ākiranti.
‘‘ਯਥਾ , ਮਹਾਰਾਜ, ਰਞ੍ਞੋ ਸੂਦੋ ਰਞ੍ਞੋ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੂਪਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪਤਿਟ੍ਠਿਤ੍વਾ ਕਬਲ਼ੇ ਕਬਲ਼ੇ ਸੂਪਂ ਆਕਿਰਤਿ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਤਥਾਗਤੇ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੇ ਦੇવਤਾ ਦਿਬ੍ਬਂ ਓਜਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪਤਿਟ੍ਠਿਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਟੁਦ੍ਧਟੇ ਆਲੋਪੇ ਦਿਬ੍ਬਂ ਓਜਂ ਆਕਿਰਨ੍ਤਿ। વੇਰਞ੍ਜਾਯਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਰਾਜ , ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਖਯવਪੁਲਕੇ 9 ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਦੇવਤਾ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਓਜੇਨ ਤੇਮਯਿਤ੍વਾ ਤੇਮਯਿਤ੍વਾ ਉਪਸਂਹਰਿਂਸੁ, ਤੇਨ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਉਪਚਿਤੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਲਾਭਾ વਤ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਤਾਸਂ ਦੇવਤਾਨਂ, ਯਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਪ੍ਪਟਿਜਗ੍ਗਨੇ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਮਾਪਨ੍ਨਾ। ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਗਸੇਨ, ਏવਮੇਤਂ ਤਥਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘Yathā , mahārāja, rañño sūdo rañño bhuñjantassa sūpaṃ gahetvā upatiṭṭhitvā kabaḷe kabaḷe sūpaṃ ākirati, evameva kho, mahārāja, sabbakālaṃ tathāgate bhuñjamāne devatā dibbaṃ ojaṃ gahetvā upatiṭṭhitvā uddhaṭuddhaṭe ālope dibbaṃ ojaṃ ākiranti. Verañjāyampi, mahārāja , tathāgatassa sukkhayavapulake 10 bhuñjamānassa devatā dibbena ojena temayitvā temayitvā upasaṃhariṃsu, tena tathāgatassa kāyo upacito ahosī’’ti. ‘‘Lābhā vata, bhante nāgasena, tāsaṃ devatānaṃ, yā tathāgatassa sarīrappaṭijaggane satataṃ samitaṃ ussukkamāpannā. Sādhu, bhante nāgasena, evametaṃ tathā sampaṭicchāmī’’ti.
ਗਾਥਾਭਿਗੀਤਭੋਜਨਕਥਾਪਞ੍ਹੋ ਨવਮੋ।
Gāthābhigītabhojanakathāpañho navamo.
Footnotes: