Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
[౧౩౩] ౩. ఘతాసనజాతకవణ్ణనా
[133] 3. Ghatāsanajātakavaṇṇanā
ఖేమం యహిన్తి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో అఞ్ఞతరం భిక్ఖుం ఆరబ్భ కథేసి. సో హి భిక్ఖు సత్థు సన్తికే కమ్మట్ఠానం గహేత్వా పచ్చన్తం గన్త్వా ఏకం గామకం ఉపనిస్సాయ అరఞ్ఞసేనాసనే వస్సం ఉపగఞ్ఛి. తస్స పఠమమాసేయేవ పిణ్డాయ పవిట్ఠస్స పణ్ణసాలా ఝాయిత్థ. సో వసనట్ఠానాభావేన కిలమన్తో ఉపట్ఠాకానం ఆచిక్ఖి. తే ‘‘హోతు, భన్తే, పణ్ణసాలం కరిస్సామ, కసామ తావ, వపామ తావా’’తిఆదీని వదన్తా తేమాసం వీతినామేసుం. సో సేనాసనసప్పాయాభావేన కమ్మట్ఠానం మత్థకం పాపేతుం నాసక్ఖి. సో నిమిత్తమత్తమ్పి అనుప్పాదేత్వా వుత్థవస్సో జేతవనం గన్త్వా సత్థారం వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసీది. సత్థా తేన సద్ధిం పటిసన్థారం కత్వా ‘‘కిం ను ఖో తే, భిక్ఖు, కమ్మట్ఠానం సప్పాయం జాత’’న్తి పుచ్ఛి. సో ఆదితో పట్ఠాయ అసప్పాయభావం కథేసి. సత్థా ‘‘పుబ్బే ఖో, భిక్ఖు, తిరచ్ఛానాపి అత్తనో సప్పాయాసప్పాయం ఞత్వా సప్పాయకాలే వసిత్వా అసప్పాయకాలే వసనట్ఠానం పహాయ అఞ్ఞత్థ అగమంసు, త్వం కస్మా అత్తనో సప్పాయాసప్పాయం న అఞ్ఞాసీ’’తి వత్వా తేన యాచితో అతీతం ఆహరి.
Khemaṃyahinti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. So hi bhikkhu satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā paccantaṃ gantvā ekaṃ gāmakaṃ upanissāya araññasenāsane vassaṃ upagañchi. Tassa paṭhamamāseyeva piṇḍāya paviṭṭhassa paṇṇasālā jhāyittha. So vasanaṭṭhānābhāvena kilamanto upaṭṭhākānaṃ ācikkhi. Te ‘‘hotu, bhante, paṇṇasālaṃ karissāma, kasāma tāva, vapāma tāvā’’tiādīni vadantā temāsaṃ vītināmesuṃ. So senāsanasappāyābhāvena kammaṭṭhānaṃ matthakaṃ pāpetuṃ nāsakkhi. So nimittamattampi anuppādetvā vutthavasso jetavanaṃ gantvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Satthā tena saddhiṃ paṭisanthāraṃ katvā ‘‘kiṃ nu kho te, bhikkhu, kammaṭṭhānaṃ sappāyaṃ jāta’’nti pucchi. So ādito paṭṭhāya asappāyabhāvaṃ kathesi. Satthā ‘‘pubbe kho, bhikkhu, tiracchānāpi attano sappāyāsappāyaṃ ñatvā sappāyakāle vasitvā asappāyakāle vasanaṭṭhānaṃ pahāya aññattha agamaṃsu, tvaṃ kasmā attano sappāyāsappāyaṃ na aññāsī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో సకుణయోనియం నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్వా సోభగ్గప్పత్తో సకుణరాజా హుత్వా ఏకస్మిం అరఞ్ఞాయతనే జాతస్సరతీరే సాఖావిటపసమ్పన్నం బహలపత్తపలాసం మహారుక్ఖం ఉపనిస్సాయ సపరివారో వాసం కప్పేసి. బహూ సకుణా తస్స రుక్ఖస్స ఉదకమత్థకే పత్థటసాఖాసు వసన్తా సరీరవళఞ్జం ఉదకే పాతేన్తి. తస్మిఞ్చ జాతస్సరే చణ్డో నాగరాజా వసతి. తస్స ఏతదహోసి ‘‘ఇమే సకుణా మయ్హం నివాసే జాతస్సరే సరీరవళఞ్జం పాతేన్తి, యంనూనాహం ఉదకతో అగ్గిం ఉట్ఠాపేత్వా రుక్ఖం ఝాపేత్వా ఏతే పలాపేయ్య’’న్తి. సో కుద్ధమానసో రత్తిభాగే సబ్బేసం సకుణానం సన్నిపతిత్వా రుక్ఖసాఖాసు నిపన్నకాలే పఠమం తావ ఉద్ధనారోపితం వియ ఉదకం పక్కుధాపేత్వా దుతియవారే ధూమం ఉట్ఠాపేత్వా తతియవారే తాలక్ఖన్ధప్పమాణం జాలం ఉట్ఠాపేసి. బోధిసత్తో ఉదకతో జాలం ఉట్ఠహమానం దిస్వా ‘‘భో, సకుణా, అగ్గినా ఆదిత్తం నామ ఉదకేన నిబ్బాపేన్తి, ఇదాని పన ఉదకమేవ ఆదిత్తం. న సక్కా అమ్హేహి ఇధ వసితుం, అఞ్ఞత్థ గమిస్సామా’’తి వత్వా ఇమం గాథమాహ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto sakuṇayoniyaṃ nibbattitvā viññutaṃ patvā sobhaggappatto sakuṇarājā hutvā ekasmiṃ araññāyatane jātassaratīre sākhāviṭapasampannaṃ bahalapattapalāsaṃ mahārukkhaṃ upanissāya saparivāro vāsaṃ kappesi. Bahū sakuṇā tassa rukkhassa udakamatthake patthaṭasākhāsu vasantā sarīravaḷañjaṃ udake pātenti. Tasmiñca jātassare caṇḍo nāgarājā vasati. Tassa etadahosi ‘‘ime sakuṇā mayhaṃ nivāse jātassare sarīravaḷañjaṃ pātenti, yaṃnūnāhaṃ udakato aggiṃ uṭṭhāpetvā rukkhaṃ jhāpetvā ete palāpeyya’’nti. So kuddhamānaso rattibhāge sabbesaṃ sakuṇānaṃ sannipatitvā rukkhasākhāsu nipannakāle paṭhamaṃ tāva uddhanāropitaṃ viya udakaṃ pakkudhāpetvā dutiyavāre dhūmaṃ uṭṭhāpetvā tatiyavāre tālakkhandhappamāṇaṃ jālaṃ uṭṭhāpesi. Bodhisatto udakato jālaṃ uṭṭhahamānaṃ disvā ‘‘bho, sakuṇā, agginā ādittaṃ nāma udakena nibbāpenti, idāni pana udakameva ādittaṃ. Na sakkā amhehi idha vasituṃ, aññattha gamissāmā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
౧౩౩.
133.
‘‘ఖేమం యహిం తత్థ అరీ ఉదీరితో, దకస్స మజ్ఝే జలతే ఘతాసనో;
‘‘Khemaṃ yahiṃ tattha arī udīrito, dakassa majjhe jalate ghatāsano;
న అజ్జ వాసో మహియా మహీరుహే, దిసా భజవ్హో సరణాజ్జ నోభయ’’న్తి.
Na ajja vāso mahiyā mahīruhe, disā bhajavho saraṇājja nobhaya’’nti.
తత్థ ఖేమం యహిం తత్థ అరీ ఉదీరితోతి యస్మిం ఉదకపిట్ఠే ఖేమభావో నిబ్భయభావో, తస్మిం అత్తపచ్చత్థికో సపత్తో ఉట్ఠితో. దకస్సాతి ఉదకస్స. ఘతాసనోతి అగ్గి. సో హి ఘతం అస్నాతి, తస్మా ‘‘ఘతాసనో’’తి వుచ్చతి. న అజ్జ వాసోతి అజ్జ నో వాసో నత్థి. మహియా మహీరుహేతి మహిరుహో వుచ్చతి రుక్ఖో, తస్మిం ఇమిస్సా మహియా జాతే రుక్ఖేతి అత్థో. దిసా భజవ్హోతి దిసా భజథ గచ్ఛథ. సరణాజ్జ నో భయన్తి అజ్జ అమ్హాకం సరణతో భయం జాతం, పటిసరణట్ఠానతో భయం ఉప్పన్నన్తి అత్థో.
Tattha khemaṃ yahiṃ tattha arī udīritoti yasmiṃ udakapiṭṭhe khemabhāvo nibbhayabhāvo, tasmiṃ attapaccatthiko sapatto uṭṭhito. Dakassāti udakassa. Ghatāsanoti aggi. So hi ghataṃ asnāti, tasmā ‘‘ghatāsano’’ti vuccati. Na ajja vāsoti ajja no vāso natthi. Mahiyā mahīruheti mahiruho vuccati rukkho, tasmiṃ imissā mahiyā jāte rukkheti attho. Disā bhajavhoti disā bhajatha gacchatha. Saraṇājja no bhayanti ajja amhākaṃ saraṇato bhayaṃ jātaṃ, paṭisaraṇaṭṭhānato bhayaṃ uppannanti attho.
ఏవం వత్వా బోధిసత్తో అత్తనో వచనకరే సకుణే ఆదాయ ఉప్పతిత్వా అఞ్ఞత్థ గతో. బోధిసత్తస్స వచనం అగ్గహేత్వా ఠితసకుణా జీవితక్ఖయం పత్తా.
Evaṃ vatvā bodhisatto attano vacanakare sakuṇe ādāya uppatitvā aññattha gato. Bodhisattassa vacanaṃ aggahetvā ṭhitasakuṇā jīvitakkhayaṃ pattā.
సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి, సచ్చపరియోసానే సో భిక్ఖు అరహత్తే పతిట్ఠాసి.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so bhikkhu arahatte patiṭṭhāsi.
తదా బోధిసత్తస్స వచనకరా సకుణా బుద్ధపరిసా అహేసుం, సకుణరాజా పన అహమేవ అహోసిన్తి.
Tadā bodhisattassa vacanakarā sakuṇā buddhaparisā ahesuṃ, sakuṇarājā pana ahameva ahosinti.
ఘతాసనజాతకవణ్ణనా తతియా.
Ghatāsanajātakavaṇṇanā tatiyā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౧౩౩. ఘతాసనజాతకం • 133. Ghatāsanajātakaṃ