| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[១៣៣] ៣. ឃតាសនជាតកវណ្ណនា
[133] 3. Ghatāsanajātakavaṇṇanā
ខេមំ យហិន្តិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ អញ្ញតរំ ភិក្ខុំ អារព្ភ កថេសិ។ សោ ហិ ភិក្ខុ សត្ថុ សន្តិកេ កម្មដ្ឋានំ គហេត្វា បច្ចន្តំ គន្ត្វា ឯកំ គាមកំ ឧបនិស្សាយ អរញ្ញសេនាសនេ វស្សំ ឧបគញ្ឆិ។ តស្ស បឋមមាសេយេវ បិណ្ឌាយ បវិដ្ឋស្ស បណ្ណសាលា ឈាយិត្ថ។ សោ វសនដ្ឋានាភាវេន កិលមន្តោ ឧបដ្ឋាកានំ អាចិក្ខិ។ តេ ‘‘ហោតុ, ភន្តេ, បណ្ណសាលំ ករិស្សាម, កសាម តាវ, វបាម តាវា’’តិអាទីនិ វទន្តា តេមាសំ វីតិនាមេសុំ។ សោ សេនាសនសប្បាយាភាវេន កម្មដ្ឋានំ មត្ថកំ បាបេតុំ នាសក្ខិ។ សោ និមិត្តមត្តម្បិ អនុប្បាទេត្វា វុត្ថវស្សោ ជេតវនំ គន្ត្វា សត្ថារំ វន្ទិត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ សត្ថា តេន សទ្ធិំ បដិសន្ថារំ កត្វា ‘‘កិំ នុ ខោ តេ, ភិក្ខុ, កម្មដ្ឋានំ សប្បាយំ ជាត’’ន្តិ បុច្ឆិ។ សោ អាទិតោ បដ្ឋាយ អសប្បាយភាវំ កថេសិ។ សត្ថា ‘‘បុព្ពេ ខោ, ភិក្ខុ, តិរច្ឆានាបិ អត្តនោ សប្បាយាសប្បាយំ ញត្វា សប្បាយកាលេ វសិត្វា អសប្បាយកាលេ វសនដ្ឋានំ បហាយ អញ្ញត្ថ អគមំសុ, ត្វំ កស្មា អត្តនោ សប្បាយាសប្បាយំ ន អញ្ញាសី’’តិ វត្វា តេន យាចិតោ អតីតំ អាហរិ។
Khemaṃyahinti idaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. So hi bhikkhu satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā paccantaṃ gantvā ekaṃ gāmakaṃ upanissāya araññasenāsane vassaṃ upagañchi. Tassa paṭhamamāseyeva piṇḍāya paviṭṭhassa paṇṇasālā jhāyittha. So vasanaṭṭhānābhāvena kilamanto upaṭṭhākānaṃ ācikkhi. Te ‘‘hotu, bhante, paṇṇasālaṃ karissāma, kasāma tāva, vapāma tāvā’’tiādīni vadantā temāsaṃ vītināmesuṃ. So senāsanasappāyābhāvena kammaṭṭhānaṃ matthakaṃ pāpetuṃ nāsakkhi. So nimittamattampi anuppādetvā vutthavasso jetavanaṃ gantvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Satthā tena saddhiṃ paṭisanthāraṃ katvā ‘‘kiṃ nu kho te, bhikkhu, kammaṭṭhānaṃ sappāyaṃ jāta’’nti pucchi. So ādito paṭṭhāya asappāyabhāvaṃ kathesi. Satthā ‘‘pubbe kho, bhikkhu, tiracchānāpi attano sappāyāsappāyaṃ ñatvā sappāyakāle vasitvā asappāyakāle vasanaṭṭhānaṃ pahāya aññattha agamaṃsu, tvaṃ kasmā attano sappāyāsappāyaṃ na aññāsī’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ សកុណយោនិយំ និព្ពត្តិត្វា វិញ្ញុតំ បត្វា សោភគ្គប្បត្តោ សកុណរាជា ហុត្វា ឯកស្មិំ អរញ្ញាយតនេ ជាតស្សរតីរេ សាខាវិដបសម្បន្នំ ពហលបត្តបលាសំ មហារុក្ខំ ឧបនិស្សាយ សបរិវារោ វាសំ កប្បេសិ។ ពហូ សកុណា តស្ស រុក្ខស្ស ឧទកមត្ថកេ បត្ថដសាខាសុ វសន្តា សរីរវឡញ្ជំ ឧទកេ បាតេន្តិ។ តស្មិញ្ច ជាតស្សរេ ចណ្ឌោ នាគរាជា វសតិ។ តស្ស ឯតទហោសិ ‘‘ឥមេ សកុណា មយ្ហំ និវាសេ ជាតស្សរេ សរីរវឡញ្ជំ បាតេន្តិ, យំនូនាហំ ឧទកតោ អគ្គិំ ឧដ្ឋាបេត្វា រុក្ខំ ឈាបេត្វា ឯតេ បលាបេយ្យ’’ន្តិ។ សោ កុទ្ធមានសោ រត្តិភាគេ សព្ពេសំ សកុណានំ សន្និបតិត្វា រុក្ខសាខាសុ និបន្នកាលេ បឋមំ តាវ ឧទ្ធនារោបិតំ វិយ ឧទកំ បក្កុធាបេត្វា ទុតិយវារេ ធូមំ ឧដ្ឋាបេត្វា តតិយវារេ តាលក្ខន្ធប្បមាណំ ជាលំ ឧដ្ឋាបេសិ។ ពោធិសត្តោ ឧទកតោ ជាលំ ឧដ្ឋហមានំ ទិស្វា ‘‘ភោ, សកុណា, អគ្គិនា អាទិត្តំ នាម ឧទកេន និព្ពាបេន្តិ, ឥទានិ បន ឧទកមេវ អាទិត្តំ។ ន សក្កា អម្ហេហិ ឥធ វសិតុំ, អញ្ញត្ថ គមិស្សាមា’’តិ វត្វា ឥមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto sakuṇayoniyaṃ nibbattitvā viññutaṃ patvā sobhaggappatto sakuṇarājā hutvā ekasmiṃ araññāyatane jātassaratīre sākhāviṭapasampannaṃ bahalapattapalāsaṃ mahārukkhaṃ upanissāya saparivāro vāsaṃ kappesi. Bahū sakuṇā tassa rukkhassa udakamatthake patthaṭasākhāsu vasantā sarīravaḷañjaṃ udake pātenti. Tasmiñca jātassare caṇḍo nāgarājā vasati. Tassa etadahosi ‘‘ime sakuṇā mayhaṃ nivāse jātassare sarīravaḷañjaṃ pātenti, yaṃnūnāhaṃ udakato aggiṃ uṭṭhāpetvā rukkhaṃ jhāpetvā ete palāpeyya’’nti. So kuddhamānaso rattibhāge sabbesaṃ sakuṇānaṃ sannipatitvā rukkhasākhāsu nipannakāle paṭhamaṃ tāva uddhanāropitaṃ viya udakaṃ pakkudhāpetvā dutiyavāre dhūmaṃ uṭṭhāpetvā tatiyavāre tālakkhandhappamāṇaṃ jālaṃ uṭṭhāpesi. Bodhisatto udakato jālaṃ uṭṭhahamānaṃ disvā ‘‘bho, sakuṇā, agginā ādittaṃ nāma udakena nibbāpenti, idāni pana udakameva ādittaṃ. Na sakkā amhehi idha vasituṃ, aññattha gamissāmā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
១៣៣.
133.
‘‘ខេមំ យហិំ តត្ថ អរី ឧទីរិតោ, ទកស្ស មជ្ឈេ ជលតេ ឃតាសនោ;
‘‘Khemaṃ yahiṃ tattha arī udīrito, dakassa majjhe jalate ghatāsano;
ន អជ្ជ វាសោ មហិយា មហីរុហេ, ទិសា ភជវ្ហោ សរណាជ្ជ នោភយ’’ន្តិ។
Na ajja vāso mahiyā mahīruhe, disā bhajavho saraṇājja nobhaya’’nti.
តត្ថ ខេមំ យហិំ តត្ថ អរី ឧទីរិតោតិ យស្មិំ ឧទកបិដ្ឋេ ខេមភាវោ និព្ភយភាវោ, តស្មិំ អត្តបច្ចត្ថិកោ សបត្តោ ឧដ្ឋិតោ។ ទកស្សាតិ ឧទកស្ស។ ឃតាសនោតិ អគ្គិ។ សោ ហិ ឃតំ អស្នាតិ, តស្មា ‘‘ឃតាសនោ’’តិ វុច្ចតិ។ ន អជ្ជ វាសោតិ អជ្ជ នោ វាសោ នត្ថិ។ មហិយា មហីរុហេតិ មហិរុហោ វុច្ចតិ រុក្ខោ, តស្មិំ ឥមិស្សា មហិយា ជាតេ រុក្ខេតិ អត្ថោ។ ទិសា ភជវ្ហោតិ ទិសា ភជថ គច្ឆថ។ សរណាជ្ជ នោ ភយន្តិ អជ្ជ អម្ហាកំ សរណតោ ភយំ ជាតំ, បដិសរណដ្ឋានតោ ភយំ ឧប្បន្នន្តិ អត្ថោ។
Tattha khemaṃ yahiṃ tattha arī udīritoti yasmiṃ udakapiṭṭhe khemabhāvo nibbhayabhāvo, tasmiṃ attapaccatthiko sapatto uṭṭhito. Dakassāti udakassa. Ghatāsanoti aggi. So hi ghataṃ asnāti, tasmā ‘‘ghatāsano’’ti vuccati. Na ajja vāsoti ajja no vāso natthi. Mahiyā mahīruheti mahiruho vuccati rukkho, tasmiṃ imissā mahiyā jāte rukkheti attho. Disā bhajavhoti disā bhajatha gacchatha. Saraṇājja no bhayanti ajja amhākaṃ saraṇato bhayaṃ jātaṃ, paṭisaraṇaṭṭhānato bhayaṃ uppannanti attho.
ឯវំ វត្វា ពោធិសត្តោ អត្តនោ វចនករេ សកុណេ អាទាយ ឧប្បតិត្វា អញ្ញត្ថ គតោ។ ពោធិសត្តស្ស វចនំ អគ្គហេត្វា ឋិតសកុណា ជីវិតក្ខយំ បត្តា។
Evaṃ vatvā bodhisatto attano vacanakare sakuṇe ādāya uppatitvā aññattha gato. Bodhisattassa vacanaṃ aggahetvā ṭhitasakuṇā jīvitakkhayaṃ pattā.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា សច្ចានិ បកាសេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ, សច្ចបរិយោសានេ សោ ភិក្ខុ អរហត្តេ បតិដ្ឋាសិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne so bhikkhu arahatte patiṭṭhāsi.
តទា ពោធិសត្តស្ស វចនករា សកុណា ពុទ្ធបរិសា អហេសុំ, សកុណរាជា បន អហមេវ អហោសិន្តិ។
Tadā bodhisattassa vacanakarā sakuṇā buddhaparisā ahesuṃ, sakuṇarājā pana ahameva ahosinti.
ឃតាសនជាតកវណ្ណនា តតិយា។
Ghatāsanajātakavaṇṇanā tatiyā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ១៣៣. ឃតាសនជាតកំ • 133. Ghatāsanajātakaṃ
