| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
၄. ရာဇဝဂ္ဂော
4. Rājavaggo
၁. ဃဋိကာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ
1. Ghaṭikārasuttavaṇṇanā
၂၈၂. ဧဝံ မေ သုတန္တိ ဃဋိကာရသုတ္တံ။ တတ္ထ သိတံ ပာတ္ဝာကာသီတိ မဟာမဂ္ဂေန ဂစ္ဆန္တော အညတရံ ဘူမိပ္ပဒေသံ ဩလောကေတ္ဝာ – ‘‘အတ္ထိ နု ခော မယာ စရိယံ စရမာနေန ဣမသ္မိံ ဌာနေ နိဝုတ္ထပုဗ္ဗ’’န္တိ အာဝဇ္ဇန္တော အဒ္ဒသ – ‘‘ကသ္သပဗုဒ္ဓကာလေ ဣမသ္မိံ ဌာနေ ဝေဂဠိင္ဂံ နာမ ဂာမနိဂမော အဟောသိ, အဟံ တဒာ ဇောတိပာလော နာမ မာဏဝော အဟောသိံ, မယ္ဟံ သဟာယော ဃဋိကာရော နာမ ကုမ္ဘကာရော အဟောသိ, တေန သဒ္ဓိံ မယာ ဣဓ ဧကံ သုကာရဏံ ကတံ, တံ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ အပာကဋံ ပဋိစ္ဆန္နံ, ဟန္ဒ နံ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ ပာကဋံ ကရောမီ’’တိ မဂ္ဂာ ဩက္ကမ္မ အညတရသ္မိံ ပဒေသေ ဌိတကောဝ သိတပာတုကမ္မမကာသိ, အဂ္ဂဂ္ဂဒန္တေ ဒသ္သေတ္ဝာ မန္ဒဟသိတံ ဟသိ။ ယထာ ဟိ လောကိယမနုသ္သာ ဥရံ ပဟရန္တာ – ‘‘ကုဟံ ကုဟ’’န္တိ ဟသန္တိ, န ဧဝံ ဗုဒ္ဓာ, ဗုဒ္ဓာနံ ပန ဟသိတံ ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌာကာရမတ္တမေဝ ဟောတိ။
282.Evaṃme sutanti ghaṭikārasuttaṃ. Tattha sitaṃ pātvākāsīti mahāmaggena gacchanto aññataraṃ bhūmippadesaṃ oloketvā – ‘‘atthi nu kho mayā cariyaṃ caramānena imasmiṃ ṭhāne nivutthapubba’’nti āvajjanto addasa – ‘‘kassapabuddhakāle imasmiṃ ṭhāne vegaḷiṅgaṃ nāma gāmanigamo ahosi, ahaṃ tadā jotipālo nāma māṇavo ahosiṃ, mayhaṃ sahāyo ghaṭikāro nāma kumbhakāro ahosi, tena saddhiṃ mayā idha ekaṃ sukāraṇaṃ kataṃ, taṃ bhikkhusaṅghassa apākaṭaṃ paṭicchannaṃ, handa naṃ bhikkhusaṅghassa pākaṭaṃ karomī’’ti maggā okkamma aññatarasmiṃ padese ṭhitakova sitapātukammamakāsi, aggaggadante dassetvā mandahasitaṃ hasi. Yathā hi lokiyamanussā uraṃ paharantā – ‘‘kuhaṃ kuha’’nti hasanti, na evaṃ buddhā, buddhānaṃ pana hasitaṃ haṭṭhapahaṭṭhākāramattameva hoti.
ဟသိတဉ္စ နာမေတံ တေရသဟိ သောမနသ္သသဟဂတစိတ္တေဟိ ဟောတိ။ တတ္ထ လောကိယမဟာဇနော အကုသလတော စတူဟိ, ကာမာဝစရကုသလတော စတူဟီတိ အဋ္ဌဟိ စိတ္တေဟိ ဟသတိ, သေက္ခာ အကုသလတော ဒိဋ္ဌိသမ္ပယုတ္တာနိ ဒ္ဝေ အပနေတ္ဝာ ဆဟိ စိတ္တေဟိ ဟသန္တိ, ခီဏာသဝာ စတူဟိ သဟေတုကကိရိယစိတ္တေဟိ ဧကေန အဟေတုကကိရိယစိတ္တေနာတိ ပဉ္စဟိ စိတ္တေဟိ ဟသန္တိ။ တေသုပိ ဗလဝာရမ္မဏေ အာပာထဂတေ ဒ္ဝီဟိ ဉာဏသမ္ပယုတ္တစိတ္တေဟိ ဟသန္တိ, ဒုဗ္ဗလာရမ္မဏေ ဒုဟေတုကစိတ္တဒ္ဝယေန စ အဟေတုကစိတ္တေန စာတိ တီဟိ စိတ္တေဟိ ဟသန္တိ။ ဣမသ္မိံ ပန ဌာနေ ကိရိယာဟေတုကမနောဝိညာဏဓာတုသောမနသ္သသဟဂတစိတ္တံ ဘဂဝတော ဟဋ္ဌပဟဋ္ဌာကာရမတ္တံ ဟသိတံ ဥပ္ပာဒေသိ။
Hasitañca nāmetaṃ terasahi somanassasahagatacittehi hoti. Tattha lokiyamahājano akusalato catūhi, kāmāvacarakusalato catūhīti aṭṭhahi cittehi hasati, sekkhā akusalato diṭṭhisampayuttāni dve apanetvā chahi cittehi hasanti, khīṇāsavā catūhi sahetukakiriyacittehi ekena ahetukakiriyacittenāti pañcahi cittehi hasanti. Tesupi balavārammaṇe āpāthagate dvīhi ñāṇasampayuttacittehi hasanti, dubbalārammaṇe duhetukacittadvayena ca ahetukacittena cāti tīhi cittehi hasanti. Imasmiṃ pana ṭhāne kiriyāhetukamanoviññāṇadhātusomanassasahagatacittaṃ bhagavato haṭṭhapahaṭṭhākāramattaṃ hasitaṃ uppādesi.
တံ ပနေတံ ဟသိတံ ဧဝံ အပ္ပမတ္တကမ္ပိ ထေရသ္သ ပာကဋံ အဟောသိ။ ကထံ? တထာရူပေ ဟိ ကာလေ တထာဂတသ္သ စတူဟိ ဒာဌာဟိ စတုဒ္ဒီပိကမဟာမေဃမုခတော သတေရတာဝိဇ္ဇုလတာ ဝိယ ဝိရောစမာနာ မဟာတာလက္ခန္ဓပမာဏာ ရသ္မိဝဋ္ဋိယော ဥဋ္ဌဟိတ္ဝာ တိက္ခတ္တုံ သီသဝရံ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ဒာဌဂ္ဂေသုယေဝ အန္တရဓာယန္တိ။ တေန သညာဏေန အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ပစ္ဆတော ဂစ္ဆမာနောပိ သိတပာတုဘာဝံ ဇာနာတိ။
Taṃ panetaṃ hasitaṃ evaṃ appamattakampi therassa pākaṭaṃ ahosi. Kathaṃ? Tathārūpe hi kāle tathāgatassa catūhi dāṭhāhi catuddīpikamahāmeghamukhato sateratāvijjulatā viya virocamānā mahātālakkhandhapamāṇā rasmivaṭṭiyo uṭṭhahitvā tikkhattuṃ sīsavaraṃ padakkhiṇaṃ katvā dāṭhaggesuyeva antaradhāyanti. Tena saññāṇena āyasmā ānando bhagavato pacchato gacchamānopi sitapātubhāvaṃ jānāti.
ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစာတိ – ‘‘ဧတ္ထ ကိရ ကသ္သပော ဘဂဝာ ဘိက္ခုသင္ဃံ ဩဝဒိ, စတုသစ္စပ္ပကာသနံ အကာသိ, ဘဂဝတောပိ ဧတ္ထ နိသီဒိတုံ ရုစိံ ဥပ္ပာဒေသ္သာမိ, ဧဝမယံ ဘူမိဘာဂော ဒ္ဝီဟိ ဗုဒ္ဓေဟိ ပရိဘုတ္တော ဘဝိသ္သတိ, မဟာဇနော ဂန္ဓမာလာဒီဟိ ပူဇေတ္ဝာ စေတိယဋ္ဌာနံ ကတ္ဝာ ပရိစရန္တော သဂ္ဂမဂ္ဂပရာယဏော ဘဝိသ္သတီ’’တိ စိန္တေတ္ဝာ ဧတံ ‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ,’’တိအာဒိဝစနံ အဝောစ။
Bhagavantaṃ etadavocāti – ‘‘ettha kira kassapo bhagavā bhikkhusaṅghaṃ ovadi, catusaccappakāsanaṃ akāsi, bhagavatopi ettha nisīdituṃ ruciṃ uppādessāmi, evamayaṃ bhūmibhāgo dvīhi buddhehi paribhutto bhavissati, mahājano gandhamālādīhi pūjetvā cetiyaṭṭhānaṃ katvā paricaranto saggamaggaparāyaṇo bhavissatī’’ti cintetvā etaṃ ‘‘tena hi, bhante,’’tiādivacanaṃ avoca.
၂၈၃. မုဏ္ဍကေန သမဏကေနာတိ မုဏ္ဍံ မုဏ္ဍောတိ, သမဏံ ဝာ သမဏောတိ ဝတ္တုံ ဝဋ္ဋတိ, အယံ ပန အပရိပက္ကဉာဏတ္တာ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ ဥဂ္ဂဟိတဝောဟာရဝသေနေဝ ဟီဠေန္တော ဧဝမာဟ။ သောတ္တိသိနာနိန္တိ သိနာနတ္ထာယ ကတသောတ္တိံ။ သောတ္တိ နာမ ကုရုဝိန္ဒပာသာဏစုဏ္ဏာနိ လာခာယ ဗန္ဓိတ္ဝာ ကတဂုဠိကကလာပကာ ဝုစ္စတိ, ယံ သန္ဓာယ – ‘‘တေန ခော ပန သမယေန ဆဗ္ဗဂ္ဂိယာ ဘိက္ခူ ကုရုဝိန္ဒကသုတ္တိယာ နဟာယန္တီ’’တိ (စူဠဝ. ၂၄၃) ဝုတ္တံ။ တံ ဥဘောသု အန္တေသု ဂဟေတ္ဝာ သရီရံ ဃံသန္တိ။ ဧဝံ သမ္မာတိ ယထာ ဧတရဟိပိ မနုသ္သာ ‘‘စေတိယဝန္ဒနာယ ဂစ္ဆာမ, ဓမ္မသ္သဝနတ္ထာယ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝုတ္တာ ဥသ္သာဟံ န ကရောန္တိ, ‘‘နဋသမဇ္ဇာဒိဒသ္သနတ္ထာယ ဂစ္ဆာမာ’’တိ ဝုတ္တာ ပန ဧကဝစနေနေဝ သမ္ပဋိစ္ဆန္တိ, တထေဝ သိန္ဟာယိတုန္တိ ဝုတ္တေ ဧကဝစနေန သမ္ပဋိစ္ဆန္တော ဧဝမာဟ။
283.Muṇḍakena samaṇakenāti muṇḍaṃ muṇḍoti, samaṇaṃ vā samaṇoti vattuṃ vaṭṭati, ayaṃ pana aparipakkañāṇattā brāhmaṇakule uggahitavohāravaseneva hīḷento evamāha. Sottisināninti sinānatthāya katasottiṃ. Sotti nāma kuruvindapāsāṇacuṇṇāni lākhāya bandhitvā kataguḷikakalāpakā vuccati, yaṃ sandhāya – ‘‘tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū kuruvindakasuttiyā nahāyantī’’ti (cūḷava. 243) vuttaṃ. Taṃ ubhosu antesu gahetvā sarīraṃ ghaṃsanti. Evaṃ sammāti yathā etarahipi manussā ‘‘cetiyavandanāya gacchāma, dhammassavanatthāya gacchāmā’’ti vuttā ussāhaṃ na karonti, ‘‘naṭasamajjādidassanatthāya gacchāmā’’ti vuttā pana ekavacaneneva sampaṭicchanti, tatheva sinhāyitunti vutte ekavacanena sampaṭicchanto evamāha.
၂၈၄. ဇောတိပာလံ မာဏဝံ အာမန္တေသီတိ ဧကပသ္သေ အရိယပရိဟာရေန ပဌမတရံ န္ဟာယိတ္ဝာ ပစ္စုတ္တရိတ္ဝာ ဌိတော တသ္သ မဟန္တေန ဣသ္သရိယပရိဟာရေန န္ဟာယန္တသ္သ န္ဟာနပရိယောသာနံ အာဂမေတ္ဝာ တံ နိဝတ္ထနိဝာသနံ ကေသေ ဝောဒကေ ကုရုမာနံ အာမန္တေသိ။ အယန္တိ အာသန္နတ္တာ ဒသ္သေန္တော အာဟ။ ဩဝဋ္ဋိကံ ဝိနိဝဋ္ဌေတ္ဝာတိ နာဂဗလော ဗောဓိသတ္တော ‘‘အပေဟိ သမ္မာ’’တိ ဤသကံ ပရိဝတ္တမာနောဝ တေန ဂဟိတဂဟဏံ ဝိသ္သဇ္ဇာပေတ္ဝာတိ အတ္ထော။ ကေသေသု ပရာမသိတ္ဝာ ဧတဒဝောစာတိ သော ကိရ စိန္တေသိ – ‘‘အယံ ဇောတိပာလော ပညဝာ, သကိံ ဒသ္သနံ လဘမာနော တထာဂတသ္သ ဒသ္သနေပိ ပသီဒိသ္သတိ, ဓမ္မကထာယပိ ပသီဒိသ္သတိ, ပသန္နော စ ပသန္နာကာရံ ကာတုံ သက္ခိသ္သတိ, မိတ္တာ နာမ ဧတဒတ္ထံ ဟောန္တိ, ယံကိဉ္စိ ကတ္ဝာ မမ သဟာယံ ဂဟေတ္ဝာ ဒသဗလသ္သ သန္တိကံ ဂမိသ္သာမီ’’တိ။ တသ္မာ နံ ကေသေသု ပရာမသိတ္ဝာ ဧတဒဝောစ။
284.Jotipālaṃ māṇavaṃ āmantesīti ekapasse ariyaparihārena paṭhamataraṃ nhāyitvā paccuttaritvā ṭhito tassa mahantena issariyaparihārena nhāyantassa nhānapariyosānaṃ āgametvā taṃ nivatthanivāsanaṃ kese vodake kurumānaṃ āmantesi. Ayanti āsannattā dassento āha. Ovaṭṭikaṃ vinivaṭṭhetvāti nāgabalo bodhisatto ‘‘apehi sammā’’ti īsakaṃ parivattamānova tena gahitagahaṇaṃ vissajjāpetvāti attho. Kesesu parāmasitvā etadavocāti so kira cintesi – ‘‘ayaṃ jotipālo paññavā, sakiṃ dassanaṃ labhamāno tathāgatassa dassanepi pasīdissati, dhammakathāyapi pasīdissati, pasanno ca pasannākāraṃ kātuṃ sakkhissati, mittā nāma etadatthaṃ honti, yaṃkiñci katvā mama sahāyaṃ gahetvā dasabalassa santikaṃ gamissāmī’’ti. Tasmā naṃ kesesu parāmasitvā etadavoca.
ဣတ္တရဇစ္စောတိ အညဇာတိကော, မယာ သဒ္ဓိံ အသမာနဇာတိကော, လာမကဇာတိကောတိ အတ္ထော။ န ဝတိဒန္တိ ဣဒံ အမ္ဟာကံ ဂမနံ န ဝတ ဩရကံ ဘဝိသ္သတိ န ခုဒ္ဒကံ, မဟန္တံ ဘဝိသ္သတိ။ အယဉ္ဟိ န အတ္တနော ထာမေန ဂဏ္ဟိ, သတ္ထု ထာမေန ဂဏ္ဟီတိ ဂဟဏသ္မိံယေဝ နိဋ္ဌံ အဂမာသိ။ ယာဝတာဒောဟိပီတိ ဧတ္ထ ဒောကာရဟိကာရပိကာရာ နိပာတာ, ယာဝတုပရိမန္တိ အတ္ထော။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ‘‘ဝာစာယ အာလပနံ ဩဝဋ္ဋိကာယ ဂဟဏဉ္စ အတိက္ကမိတ္ဝာ ယာဝ ကေသဂ္ဂဟဏမ္ပိ တတ္ထ ဂမနတ္ထံ ပယောဂော ကတ္တဗ္ဗော’’တိ။
Ittarajaccoti aññajātiko, mayā saddhiṃ asamānajātiko, lāmakajātikoti attho. Na vatidanti idaṃ amhākaṃ gamanaṃ na vata orakaṃ bhavissati na khuddakaṃ, mahantaṃ bhavissati. Ayañhi na attano thāmena gaṇhi, satthu thāmena gaṇhīti gahaṇasmiṃyeva niṭṭhaṃ agamāsi. Yāvatādohipīti ettha dokārahikārapikārā nipātā, yāvatuparimanti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘vācāya ālapanaṃ ovaṭṭikāya gahaṇañca atikkamitvā yāva kesaggahaṇampi tattha gamanatthaṃ payogo kattabbo’’ti.
၂၈၅. ဓမ္မိယာ ကထာယာတိ ဣဓ သတိပဋိလာဘတ္ထာယ ပုဗ္ဗေနိဝာသပဋိသံယုတ္တာ ဓမ္မီ ကထာ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ တသ္သ ဟိ ဘဂဝာ, – ‘‘ဇောတိပာလ, တ္ဝံ န လာမကဋ္ဌာနံ ဩတိဏ္ဏသတ္တော, မဟာဗောဓိပလ္လင္ကေ ပန သဗ္ဗညုတညာဏံ ပတ္ထေတ္ဝာ ဩတိဏ္ဏောသိ, တာဒိသသ္သ နာမ ပမာဒဝိဟာရော န ယုတ္တော’’တိအာဒိနာ နယေန သတိပဋိလာဘာယ ဓမ္မံ ကထေသိ။ ပရသမုဒ္ဒဝာသီထေရာ ပန ဝဒန္တိ – ‘‘ဇောတိပာလ, ယထာ အဟံ ဒသပာရမိယော ပူရေတ္ဝာ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈိတ္ဝာ ဝီသတိသဟသ္သဘိက္ခုပရိဝာရော လောကေ ဝိစရာမိ, ဧဝမေဝံ တ္ဝမ္ပိ ဒသပာရမိယော ပူရေတ္ဝာ သဗ္ဗညုတညာဏံ ပဋိဝိဇ္ဈိတ္ဝာ သမဏဂဏပရိဝာရော လောကေ ဝိစရိသ္သသိ။ ဧဝရူပေန နာမ တယာ ပမာဒံ အာပဇ္ဇိတုံ န ယုတ္တ’’န္တိ ယထာသ္သ ပဗ္ဗဇ္ဇာယ စိတ္တံ နမတိ, ဧဝံ ကာမေသု အာဒီနဝံ နေက္ခမ္မေ စ အာနိသံသံ ကထေသီတိ။
285.Dhammiyākathāyāti idha satipaṭilābhatthāya pubbenivāsapaṭisaṃyuttā dhammī kathā veditabbā. Tassa hi bhagavā, – ‘‘jotipāla, tvaṃ na lāmakaṭṭhānaṃ otiṇṇasatto, mahābodhipallaṅke pana sabbaññutaññāṇaṃ patthetvā otiṇṇosi, tādisassa nāma pamādavihāro na yutto’’tiādinā nayena satipaṭilābhāya dhammaṃ kathesi. Parasamuddavāsītherā pana vadanti – ‘‘jotipāla, yathā ahaṃ dasapāramiyo pūretvā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā vīsatisahassabhikkhuparivāro loke vicarāmi, evamevaṃ tvampi dasapāramiyo pūretvā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā samaṇagaṇaparivāro loke vicarissasi. Evarūpena nāma tayā pamādaṃ āpajjituṃ na yutta’’nti yathāssa pabbajjāya cittaṃ namati, evaṃ kāmesu ādīnavaṃ nekkhamme ca ānisaṃsaṃ kathesīti.
၂၈၆. အလတ္ထ ခော, အာနန္ဒ,။ပေ.။ ပဗ္ဗဇ္ဇံ အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒန္တိ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ကိမကာသိ? ယံ ဗောဓိသတ္တေဟိ ကတ္တဗ္ဗံ။ ဗောဓိသတ္တာ ဟိ ဗုဒ္ဓာနံ သမ္မုခေ ပဗ္ဗဇန္တိ။ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ စ ပန ဣတ္တရသတ္တာ ဝိယ ပတိတသိင္ဂာ န ဟောန္တိ, စတုပာရိသုဒ္ဓိသီလေ ပန သုပတိဋ္ဌာယ တေပိဋကံ ဗုဒ္ဓဝစနံ ဥဂ္ဂဏ္ဟိတ္ဝာ တေရသ ဓုတင္ဂာနိ သမာဒာယ အရညံ ပဝိသိတ္ဝာ ဂတပစ္စာဂတဝတ္တံ ပူရယမာနာ သမဏဓမ္မံ ကရောန္တာ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ ယာဝ အနုလောမဉာဏံ အာဟစ္စ တိဋ္ဌန္တိ, မဂ္ဂဖလတ္ထံ ဝာယာမံ န ကရောန္တိ။ ဇောတိပာလောပိ တထေဝ အကာသိ။
286.Alattha kho, ānanda,…pe… pabbajjaṃ alattha upasampadanti pabbajitvā kimakāsi? Yaṃ bodhisattehi kattabbaṃ. Bodhisattā hi buddhānaṃ sammukhe pabbajanti. Pabbajitvā ca pana ittarasattā viya patitasiṅgā na honti, catupārisuddhisīle pana supatiṭṭhāya tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ uggaṇhitvā terasa dhutaṅgāni samādāya araññaṃ pavisitvā gatapaccāgatavattaṃ pūrayamānā samaṇadhammaṃ karontā vipassanaṃ vaḍḍhetvā yāva anulomañāṇaṃ āhacca tiṭṭhanti, maggaphalatthaṃ vāyāmaṃ na karonti. Jotipālopi tatheva akāsi.
၂၈၇. အဍ္ဎမာသုပသမ္ပန္နေတိ ကုလဒာရကဉ္ဟိ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ အဍ္ဎမာသမ္ပိ အဝသိတ္ဝာ ဂတေ မာတာပိတူနံ သောကော န ဝူပသမ္မတိ, သောပိ ပတ္တစီဝရဂ္ဂဟဏံ န ဇာနာတိ, ဒဟရဘိက္ခုသာမဏေရေဟိ သဒ္ဓိံ ဝိသ္သာသော န ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ထေရေဟိ သဒ္ဓိံ သိနေဟော န ပတိဋ္ဌာတိ, ဂတဂတဋ္ဌာနေ အနဘိရတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ ဧတ္တကံ ပန ကာလံ နိဝာသေ သတိ မာတာပိတရော ပသ္သိတုံ လဘန္တိ။ တေန တေသံ သောကော တနုဘာဝံ ဂစ္ဆတိ, ပတ္တစီဝရဂ္ဂဟဏံ ဇာနာတိ, သာမဏေရဒဟရဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ ဝိသ္သာသော ဇာယတိ, ထေရေဟိ သဒ္ဓိံ သိနေဟော ပတိဋ္ဌာတိ, ဂတဂတဋ္ဌာနေ အဘိရမတိ, န ဥက္ကဏ္ဌတိ။ တသ္မာ ဧတ္တကံ ဝသိတုံ ဝဋ္ဋတီတိ အဍ္ဎမာသံ ဝသိတ္ဝာ ပက္ကာမိ။
287.Aḍḍhamāsupasampanneti kuladārakañhi pabbājetvā aḍḍhamāsampi avasitvā gate mātāpitūnaṃ soko na vūpasammati, sopi pattacīvaraggahaṇaṃ na jānāti, daharabhikkhusāmaṇerehi saddhiṃ vissāso na uppajjati, therehi saddhiṃ sineho na patiṭṭhāti, gatagataṭṭhāne anabhirati uppajjati. Ettakaṃ pana kālaṃ nivāse sati mātāpitaro passituṃ labhanti. Tena tesaṃ soko tanubhāvaṃ gacchati, pattacīvaraggahaṇaṃ jānāti, sāmaṇeradaharabhikkhūhi saddhiṃ vissāso jāyati, therehi saddhiṃ sineho patiṭṭhāti, gatagataṭṭhāne abhiramati, na ukkaṇṭhati. Tasmā ettakaṃ vasituṃ vaṭṭatīti aḍḍhamāsaṃ vasitvā pakkāmi.
ပဏ္ဍုပုဋကသ္သ သာလိနောတိ ပုဋကေ ကတ္ဝာ သုက္ခာပိတသ္သ ရတ္တသာလိနော။ တသ္သ ကိရ သာလိနော ဝပ္ပကာလတော ပဋ္ဌာယ အယံ ပရိဟာရော – ကေဒာရာ သုပရိကမ္မကတာ ဟောန္တိ, တတ္ထ ဗီဇာနိ ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဂန္ဓောဒကေန သိဉ္စိံသု, ဝပ္ပကာလေ ဝိတာနံ ဝိယ ဥပရိ ဝတ္ထကိလဉ္ဇံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ပရိပက္ကကာလေ ဝီဟိသီသာနိ ဆိန္ဒိတ္ဝာ မုဋ္ဌိမတ္တေ ပုဋကေ ကတ္ဝာ ယောတ္တဗဒ္ဓေ ဝေဟာသံယေဝ သုက္ခာပေတ္ဝာ ဂန္ဓစုဏ္ဏာနိ အတ္ထရိတ္ဝာ ကောဋ္ဌကေသု ပူရေတ္ဝာ တတိယေ ဝသ္သေ ဝိဝရိံသု။ ဧဝံ တိဝသ္သံ ပရိဝုတ္ထသ္သ သုဂန္ဓရတ္တသာလိနော အပဂတကာဠကေ သုပရိသုဒ္ဓေ တဏ္ဍုလေ ဂဟေတ္ဝာ ခဇ္ဇကဝိကတိမ္ပိ ဘတ္တမ္ပိ ပဋိယာဒိယိံသု။ တံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ ပဏီတံ ခာဒနီယံ ဘောဇနီယံ။ပေ.။ ကာလံ အာရောစာပေသီတိ။
Paṇḍupuṭakassa sālinoti puṭake katvā sukkhāpitassa rattasālino. Tassa kira sālino vappakālato paṭṭhāya ayaṃ parihāro – kedārā suparikammakatā honti, tattha bījāni patiṭṭhāpetvā gandhodakena siñciṃsu, vappakāle vitānaṃ viya upari vatthakilañjaṃ bandhitvā paripakkakāle vīhisīsāni chinditvā muṭṭhimatte puṭake katvā yottabaddhe vehāsaṃyeva sukkhāpetvā gandhacuṇṇāni attharitvā koṭṭhakesu pūretvā tatiye vasse vivariṃsu. Evaṃ tivassaṃ parivutthassa sugandharattasālino apagatakāḷake suparisuddhe taṇḍule gahetvā khajjakavikatimpi bhattampi paṭiyādiyiṃsu. Taṃ sandhāya vuttaṃ paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ…pe… kālaṃ ārocāpesīti.
၂၈၈. အဓိဝုဋ္ဌော မေတိ ကိံ သန္ဓာယ ဝဒတိ? ဝေဂဠိင္ဂတော နိက္ခမနကာလေ ဃဋိကာရော အတ္တနော သန္တိကေ ဝသ္သာဝာသံ ဝသနတ္ထာယ ပဋိညံ အဂ္ဂဟေသိ, တံ သန္ဓာယ ဝဒတိ။ အဟုဒေဝ အညထတ္တံ အဟု ဒောမနသ္သန္တိ တေမာသံ ဒာနံ ဒာတုံ, ဓမ္မဉ္စ သောတုံ, ဣမိနာ စ နိယာမေန ဝီသတိ ဘိက္ခုသဟသ္သာနိ ပဋိဇဂ္ဂိတုံ နာလတ္ထန္တိ အလာဘံ အာရဗ္ဘ စိတ္တညထတ္တံ စိတ္တဒောမနသ္သံ အဟောသိ, န တထာဂတံ အာရဗ္ဘ။ ကသ္မာ? သောတာပန္နတ္တာ။ သော ကိရ ပုဗ္ဗေ ဗ္ရာဟ္မဏဘတ္တော အဟောသိ။ အထေကသ္မိံ သမယေ ပစ္စန္တေ ကုပိတေ ဝူပသမနတ္ထံ ဂစ္ဆန္တော ဥရစ္ဆဒံ နာမ ဓီတရမာဟ – ‘‘အမ္မ အမ္ဟာကံ ဒေဝေ မာ ပမဇ္ဇီ’’တိ။ ဗ္ရာဟ္မဏာ တံ ရာဇဓီတရံ ဒိသ္ဝာ ဝိသညိနော အဟေသုံ။ ကေ ဣမေ စာတိ ဝုတ္တေ တုမ္ဟာကံ ဘူမိဒေဝာတိ။ ဘူမိဒေဝာ နာမ ဧဝရူပာ ဟောန္တီတိ နိဋ္ဌုဘိတ္ဝာ ပာသာဒံ အဘိရုဟိ။ သာ ဧကဒိဝသံ ဝီထိံ ဩလောကေန္တီ ဌိတာ ကသ္သပသ္သ ဘဂဝတော အဂ္ဂသာဝကံ ဒိသ္ဝာ ပက္ကောသာပေတ္ဝာ ပိဏ္ဍပာတံ ဒတ္ဝာ အနုမောဒနံ သုဏမာနာယေဝ သောတာပန္နာ ဟုတ္ဝာ ‘‘အညေပိ ဘိက္ခူ အတ္ထီ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘သတ္ထာ ဝီသတိယာ ဘိက္ခုသဟသ္သေဟိ သဒ္ဓိံ ဣသိပတနေ ဝသတီ’’တိ စ သုတ္ဝာ နိမန္တေတ္ဝာ ဒာနံ အဒာသိ။
288.Adhivuṭṭho meti kiṃ sandhāya vadati? Vegaḷiṅgato nikkhamanakāle ghaṭikāro attano santike vassāvāsaṃ vasanatthāya paṭiññaṃ aggahesi, taṃ sandhāya vadati. Ahudeva aññathattaṃ ahu domanassanti temāsaṃ dānaṃ dātuṃ, dhammañca sotuṃ, iminā ca niyāmena vīsati bhikkhusahassāni paṭijaggituṃ nālatthanti alābhaṃ ārabbha cittaññathattaṃ cittadomanassaṃ ahosi, na tathāgataṃ ārabbha. Kasmā? Sotāpannattā. So kira pubbe brāhmaṇabhatto ahosi. Athekasmiṃ samaye paccante kupite vūpasamanatthaṃ gacchanto uracchadaṃ nāma dhītaramāha – ‘‘amma amhākaṃ deve mā pamajjī’’ti. Brāhmaṇā taṃ rājadhītaraṃ disvā visaññino ahesuṃ. Ke ime cāti vutte tumhākaṃ bhūmidevāti. Bhūmidevā nāma evarūpā hontīti niṭṭhubhitvā pāsādaṃ abhiruhi. Sā ekadivasaṃ vīthiṃ olokentī ṭhitā kassapassa bhagavato aggasāvakaṃ disvā pakkosāpetvā piṇḍapātaṃ datvā anumodanaṃ suṇamānāyeva sotāpannā hutvā ‘‘aññepi bhikkhū atthī’’ti pucchitvā ‘‘satthā vīsatiyā bhikkhusahassehi saddhiṃ isipatane vasatī’’ti ca sutvā nimantetvā dānaṃ adāsi.
ရာဇာ ပစ္စန္တံ ဝူပသမေတ္ဝာ အာဂတော။ အထ နံ ပဌမတရမေဝ ဗ္ရာဟ္မဏာ အာဂန္တ္ဝာ ဓီတု အဝဏ္ဏံ ဝတ္ဝာ ပရိဘိန္ဒိံသု။ ရာဇာ ပန ဓီတု ဇာတကာလေယေဝ ဝရံ အဒာသိ။ တသ္သာ ‘‘သတ္တ ဒိဝသာနိ ရဇ္ဇံ ဒာတဗ္ဗ’’န္တိ ဝရံ ဂဏ္ဟိံသု။ အထသ္သာ ရာဇာ သတ္တ ဒိဝသာနိ ရဇ္ဇံ နိယ္ယာတေသိ။ သာ သတ္ထာရံ ဘောဇယမာနာ ရာဇာနံ ပက္ကောသာပေတ္ဝာ ဗဟိသာဏိယံ နိသီဒာပေသိ။ ရာဇာ သတ္ထု အနုမောဒနံ သုတ္ဝာဝ သောတာပန္နော ဇာတော။ သောတာပန္နသ္သ စ နာမ တထာဂတံ အာရဗ္ဘ အာဃာတော နတ္ထိ။ တေန ဝုတ္တံ – ‘‘န တထာဂတံ အာရဗ္ဘာ’’တိ။
Rājā paccantaṃ vūpasametvā āgato. Atha naṃ paṭhamatarameva brāhmaṇā āgantvā dhītu avaṇṇaṃ vatvā paribhindiṃsu. Rājā pana dhītu jātakāleyeva varaṃ adāsi. Tassā ‘‘satta divasāni rajjaṃ dātabba’’nti varaṃ gaṇhiṃsu. Athassā rājā satta divasāni rajjaṃ niyyātesi. Sā satthāraṃ bhojayamānā rājānaṃ pakkosāpetvā bahisāṇiyaṃ nisīdāpesi. Rājā satthu anumodanaṃ sutvāva sotāpanno jāto. Sotāpannassa ca nāma tathāgataṃ ārabbha āghāto natthi. Tena vuttaṃ – ‘‘na tathāgataṃ ārabbhā’’ti.
ယံ ဣစ္ဆတိ တံ ဟရတူတိ သော ကိရ ဘာဇနာနိ ပစိတ္ဝာ ကယဝိက္ကယံ န ကရောတိ, ဧဝံ ပန ဝတ္ဝာ ဒာရုတ္ထာယ ဝာ မတ္တိကတ္ထာယ ဝာ ပလာလတ္ထာယ ဝာ အရညံ ဂစ္ဆတိ။ မဟာဇနာ ‘‘ဃဋိကာရေန ဘာဇနာနိ ပက္ကာနီ’’တိ သုတ္ဝာ ပရိသုဒ္ဓတဏ္ဍုလလောဏဒဓိတေလဖာဏိတာဒီနိ ဂဟေတ္ဝာ အာဂစ္ဆန္တိ။ သစေ ဘာဇနံ မဟဂ္ဃံ ဟောတိ, မူလံ အပ္ပံ, ယံ ဝာ တံ ဝာ ဒတ္ဝာ ဂဏ္ဟာမာတိ တံ န ဂဏ္ဟန္တိ။ ဓမ္မိကော ဝာဏိဇော မာတာပိတရော ပဋိဇဂ္ဂတိ, သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓံ ဥပဋ္ဌဟတိ, ဗဟု နော အကုသလံ ဘဝိသ္သတီတိ ပုန ဂန္တ္ဝာ မူလံ အာဟရန္တိ။ သစေ ပန ဘာဇနံ အပ္ပဂ္ဃံ ဟောတိ, အာဘတံ မူလံ ဗဟု, ဓမ္မိကော ဝာဏိဇော, အမ္ဟာကံ ပုညံ ဘဝိသ္သတီတိ ယထာဘတံ ဃရသာမိကာ ဝိယ သာဓုကံ ပဋိသာမေတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တိ။ ဧဝံဂုဏော ပန ကသ္မာ န ပဗ္ဗဇတီတိ။ ရညော ဝစနပထံ ပစ္ဆိန္ဒန္တော အန္ဓေ ဇိဏ္ဏေ မာတာပိတရော ပောသေတီတိ အာဟ။
Yaṃ icchati taṃ haratūti so kira bhājanāni pacitvā kayavikkayaṃ na karoti, evaṃ pana vatvā dārutthāya vā mattikatthāya vā palālatthāya vā araññaṃ gacchati. Mahājanā ‘‘ghaṭikārena bhājanāni pakkānī’’ti sutvā parisuddhataṇḍulaloṇadadhitelaphāṇitādīni gahetvā āgacchanti. Sace bhājanaṃ mahagghaṃ hoti, mūlaṃ appaṃ, yaṃ vā taṃ vā datvā gaṇhāmāti taṃ na gaṇhanti. Dhammiko vāṇijo mātāpitaro paṭijaggati, sammāsambuddhaṃ upaṭṭhahati, bahu no akusalaṃ bhavissatīti puna gantvā mūlaṃ āharanti. Sace pana bhājanaṃ appagghaṃ hoti, ābhataṃ mūlaṃ bahu, dhammiko vāṇijo, amhākaṃ puññaṃ bhavissatīti yathābhataṃ gharasāmikā viya sādhukaṃ paṭisāmetvā gacchanti. Evaṃguṇo pana kasmā na pabbajatīti. Rañño vacanapathaṃ pacchindanto andhe jiṇṇe mātāpitaro posetīti āha.
၂၈၉. ကော နု ခောတိ ကုဟိံ နု ခော။ ကုမ္ဘိယာတိ ဥက္ခလိတော။ ပရိယောဂာတိ သူပဘာဇနတော။ ပရိဘုဉ္ဇာတိ ဘုဉ္ဇ။ ကသ္မာ ပနေတေ ဧဝံ ဝဒန္တိ? ဃဋိကာရော ကိရ ဘတ္တံ ပစိတ္ဝာ သူပံ သမ္ပာဒေတ္ဝာ မာတာပိတရော ဘောဇေတ္ဝာ သယမ္ပိ ဘုဉ္ဇိတ္ဝာ ဘဂဝတော ဝဍ္ဎမာနကံ ဘတ္တသူပံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ အာသနံ ပညပေတ္ဝာ အာဓာရကံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ ဥဒကံ ပစ္စုပဋ္ဌပေတ္ဝာ မာတာပိတူနံ သညံ ဒတ္ဝာ အရညံ ဂစ္ဆတိ။ တသ္မာ ဧဝံ ဝဒန္တိ။ အဘိဝိသ္သတ္ထောတိ အတိဝိသ္သတ္ထော။ ပီတိသုခံ န ဝိဇဟတီတိ န နိရန္တရံ ဝိဇဟတိ, အထ ခော ရတ္တိဘာဂေ ဝာ ဒိဝသဘာဂေ ဝာ ဂာမေ ဝာ အရညေ ဝာ ယသ္မိံ ယသ္မိံ ခဏေ – ‘‘သဒေဝကေ နာမ လောကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော မယ္ဟံ ဂေဟံ ပဝိသိတ္ဝာ သဟတ္ထေန အာမိသံ ဂဟေတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, လာဘာ ဝတ မေ’’တိ အနုသ္သရတိ, တသ္မိံ တသ္မိံ ခဏေ ပဉ္စဝဏ္ဏာ ပီတိ ဥပ္ပဇ္ဇတိ။ တံ သန္ဓာယ ဧဝံ ဝုတ္တံ။
289.Ko nu khoti kuhiṃ nu kho. Kumbhiyāti ukkhalito. Pariyogāti sūpabhājanato. Paribhuñjāti bhuñja. Kasmā panete evaṃ vadanti? Ghaṭikāro kira bhattaṃ pacitvā sūpaṃ sampādetvā mātāpitaro bhojetvā sayampi bhuñjitvā bhagavato vaḍḍhamānakaṃ bhattasūpaṃ paṭṭhapetvā āsanaṃ paññapetvā ādhārakaṃ upaṭṭhapetvā udakaṃ paccupaṭṭhapetvā mātāpitūnaṃ saññaṃ datvā araññaṃ gacchati. Tasmā evaṃ vadanti. Abhivissatthoti ativissattho. Pītisukhaṃna vijahatīti na nirantaraṃ vijahati, atha kho rattibhāge vā divasabhāge vā gāme vā araññe vā yasmiṃ yasmiṃ khaṇe – ‘‘sadevake nāma loke aggapuggalo mayhaṃ gehaṃ pavisitvā sahatthena āmisaṃ gahetvā paribhuñjati, lābhā vata me’’ti anussarati, tasmiṃ tasmiṃ khaṇe pañcavaṇṇā pīti uppajjati. Taṃ sandhāya evaṃ vuttaṃ.
၂၉၀. ကဠောပိယာတိ ပစ္ဆိတော။ ကိံ ပန ဘဂဝာ ဧဝမကာသီတိ။ ပစ္စယော ဓမ္မိကော, ဘိက္ခူနံ ပတ္တေ ဘတ္တသဒိသော, တသ္မာ ဧဝမကာသိ။ သိက္ခာပဒပညတ္တိပိ စ သာဝကာနံယေဝ ဟောတိ, ဗုဒ္ဓာနံ သိက္ခာပဒဝေလာ နာမ နတ္ထိ။ ယထာ ဟိ ရညော ဥယ္ယာနေ ပုပ္ဖဖလာနိ ဟောန္တိ, အညေသံ တာနိ ဂဏ္ဟန္တာနံ နိဂ္ဂဟံ ကရောန္တိ, ရာဇာ ယထာရုစိယာ ပရိဘုဉ္ဇတိ, ဧဝံသမ္ပဒမေတံ။ ပရသမုဒ္ဒဝာသီထေရာ ပန ‘‘ဒေဝတာ ကိရ ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ အဒံသူ’’တိ ဝဒန္တိ။
290.Kaḷopiyāti pacchito. Kiṃ pana bhagavā evamakāsīti. Paccayo dhammiko, bhikkhūnaṃ patte bhattasadiso, tasmā evamakāsi. Sikkhāpadapaññattipi ca sāvakānaṃyeva hoti, buddhānaṃ sikkhāpadavelā nāma natthi. Yathā hi rañño uyyāne pupphaphalāni honti, aññesaṃ tāni gaṇhantānaṃ niggahaṃ karonti, rājā yathāruciyā paribhuñjati, evaṃsampadametaṃ. Parasamuddavāsītherā pana ‘‘devatā kira paṭiggahetvā adaṃsū’’ti vadanti.
၂၉၁. ဟရထ, ဘန္တေ, ဟရထ ဘဒ္ရမုခာတိ အမ္ဟာကံ ပုတ္တော ‘‘ကုဟိံ ဂတောသီ’’တိ ဝုတ္တေ – ‘‘ဒသဗလသ္သ သန္တိက’’န္တိ ဝဒတိ, ကုဟိံ နု ခော ဂစ္ဆတိ, သတ္ထု ဝသနဋ္ဌာနသ္သ ဩဝသ္သကဘာဝမ္ပိ န ဇာနာတီတိ ပုတ္တေ အပရာဓသညိနော ဂဟဏေ တုဋ္ဌစိတ္တာ ဧဝမာဟံသု။
291.Haratha, bhante, haratha bhadramukhāti amhākaṃ putto ‘‘kuhiṃ gatosī’’ti vutte – ‘‘dasabalassa santika’’nti vadati, kuhiṃ nu kho gacchati, satthu vasanaṭṭhānassa ovassakabhāvampi na jānātīti putte aparādhasaññino gahaṇe tuṭṭhacittā evamāhaṃsu.
တေမာသံ အာကာသစ္ဆဒနံ အဋ္ဌာသီတိ ဘဂဝာ ကိရ စတုန္နံ ဝသ္သိကာနံ မာသာနံ ဧကံ မာသံ အတိက္ကမိတ္ဝာ တိဏံ အာဟရာပေသိ, တသ္မာ ဧဝမာဟ။ အယံ ပနေတ္ထ ပဒတ္ထော – အာကာသံ ဆဒနမသ္သာတိ အာကာသစ္ဆဒနံ။ န ဒေဝောတိဝသ္သီတိ ကေဝလံ နာတိဝသ္သိ, ယထာ ပနေတ္ထ ပကတိယာ စ နိဗ္ဗကောသသ္သ ဥဒကပာတဋ္ဌာနဗ္ဘန္တရေ ဧကမ္ပိ ဥဒကဗိန္ဒု နာတိဝသ္သိ, ဧဝံ ဃနဆဒနဂေဟဗ္ဘန္တရေ ဝိယ န ဝာတာတပာပိ အာဗာဓံ အကံသု, ပကတိယာ ဥတုဖရဏမေဝ အဟောသိ။ အပရဘာဂေ တသ္မိံ နိဂမေ ဆဍ္ဍိတေပိ တံ ဌာနံ အနောဝသ္သကမေဝ အဟောသိ။ မနုသ္သာ ကမ္မံ ကရောန္တာ ဒေဝေ ဝသ္သန္တေ တတ္ထ သာဋကေ ဌပေတ္ဝာ ကမ္မံ ကရောန္တိ။ ယာဝ ကပ္ပုဋ္ဌာနာ တံ ဌာနံ တာဒိသမေဝ ဘဝိသ္သတိ။ တဉ္စ ခော ပန န တထာဂတသ္သ ဣဒ္ဓာနုဘာဝေန, တေသံယေဝ ပန ဂုဏသမ္ပတ္တိယာ။ တေသဉ္ဟိ – ‘‘သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓော ကတ္ထ န လဘေယ္ယ, အမ္ဟာကံ နာမ ဒ္ဝိန္နံ အန္ဓကာနံ နိဝေသနံ ဥတ္တိဏံ ကာရေသီ’’တိ န တပ္ပစ္စယာ ဒောမနသ္သံ ဥဒပာဒိ – ‘‘သဒေဝကေ လောကေ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော အမ္ဟာကံ နိဝေသနာ တိဏံ အာဟရာပေတ္ဝာ ဂန္ဓကုဋိံ ဆာဒာပေသီ’’တိ ပန တေသံ အနပ္ပကံ ဗလဝသောမနသ္သံ ဥဒပာဒိ။ ဣတိ တေသံယေဝ ဂုဏသမ္ပတ္တိယာ ဣဒံ ပာဋိဟာရိယံ ဇာတန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။
Temāsaṃ ākāsacchadanaṃ aṭṭhāsīti bhagavā kira catunnaṃ vassikānaṃ māsānaṃ ekaṃ māsaṃ atikkamitvā tiṇaṃ āharāpesi, tasmā evamāha. Ayaṃ panettha padattho – ākāsaṃ chadanamassāti ākāsacchadanaṃ. Na devotivassīti kevalaṃ nātivassi, yathā panettha pakatiyā ca nibbakosassa udakapātaṭṭhānabbhantare ekampi udakabindu nātivassi, evaṃ ghanachadanagehabbhantare viya na vātātapāpi ābādhaṃ akaṃsu, pakatiyā utupharaṇameva ahosi. Aparabhāge tasmiṃ nigame chaḍḍitepi taṃ ṭhānaṃ anovassakameva ahosi. Manussā kammaṃ karontā deve vassante tattha sāṭake ṭhapetvā kammaṃ karonti. Yāva kappuṭṭhānā taṃ ṭhānaṃ tādisameva bhavissati. Tañca kho pana na tathāgatassa iddhānubhāvena, tesaṃyeva pana guṇasampattiyā. Tesañhi – ‘‘sammāsambuddho kattha na labheyya, amhākaṃ nāma dvinnaṃ andhakānaṃ nivesanaṃ uttiṇaṃ kāresī’’ti na tappaccayā domanassaṃ udapādi – ‘‘sadevake loke aggapuggalo amhākaṃ nivesanā tiṇaṃ āharāpetvā gandhakuṭiṃ chādāpesī’’ti pana tesaṃ anappakaṃ balavasomanassaṃ udapādi. Iti tesaṃyeva guṇasampattiyā idaṃ pāṭihāriyaṃ jātanti veditabbaṃ.
၂၉၂. တဏ္ဍုလဝာဟသတာနီတိ ဧတ္ထ ဒ္ဝေ သကဋာနိ ဧကော ဝာဟောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ တဒုပိယဉ္စ သူပေယ္ယန္တိ သူပတ္ထာယ တဒနုရူပံ တေလဖာဏိတာဒိံ။ ဝီသတိဘိက္ခုသဟသ္သသ္သ တေမာသတ္ထာယ ဘတ္တံ ဘဝိသ္သတီတိ ကိရ သညာယ ရာဇာ ဧတ္တကံ ပေသေသိ။ အလံ မေ ရညောဝ ဟောတူတိ ကသ္မာ ပဋိက္ခိပိ? အဓိဂတအပ္ပိစ္ဆတာယ။ ဧဝံ ကိရသ္သ အဟောသိ – ‘‘နာဟံ ရညာ ဒိဋ္ဌပုဗ္ဗော, ကထံ နု ခော ပေသေသီ’’တိ။ တတော စိန္တေသိ – ‘‘သတ္ထာ ဗာရာဏသိံ ဂတော, အဒ္ဓာ သော ရညော ဝသ္သာဝာသံ ယာစိယမာနော မယ္ဟံ ပဋိညာတဘာဝံ အာရောစေတ္ဝာ မမ ဂုဏကထံ ကထေသိ, ဂုဏကထာယ လဒ္ဓလာဘော ပန နဋေန နစ္စိတ္ဝာ လဒ္ဓံ ဝိယ ဂာယကေန ဂာယိတ္ဝာ လဒ္ဓံ ဝိယ စ ဟောတိ။ ကိံ မယ္ဟံ ဣမိနာ, ကမ္မံ ကတ္ဝာ ဥပ္ပန္နေန မာတာပိတူနမ္ပိ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓသ္သပိ ဥပဋ္ဌာနံ သက္ကာ ကာတု’’န္တိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနမေဝာတိ။
292.Taṇḍulavāhasatānīti ettha dve sakaṭāni eko vāhoti veditabbo. Tadupiyañca sūpeyyanti sūpatthāya tadanurūpaṃ telaphāṇitādiṃ. Vīsatibhikkhusahassassa temāsatthāya bhattaṃ bhavissatīti kira saññāya rājā ettakaṃ pesesi. Alaṃ me raññova hotūti kasmā paṭikkhipi? Adhigataappicchatāya. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘nāhaṃ raññā diṭṭhapubbo, kathaṃ nu kho pesesī’’ti. Tato cintesi – ‘‘satthā bārāṇasiṃ gato, addhā so rañño vassāvāsaṃ yāciyamāno mayhaṃ paṭiññātabhāvaṃ ārocetvā mama guṇakathaṃ kathesi, guṇakathāya laddhalābho pana naṭena naccitvā laddhaṃ viya gāyakena gāyitvā laddhaṃ viya ca hoti. Kiṃ mayhaṃ iminā, kammaṃ katvā uppannena mātāpitūnampi sammāsambuddhassapi upaṭṭhānaṃ sakkā kātu’’nti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ဃဋိကာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Ghaṭikārasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya / ၁. ဃဋိကာရသုတ္တံ • 1. Ghaṭikārasuttaṃ
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၁. ဃဋိကာရသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 1. Ghaṭikārasuttavaṇṇanā
