| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
4. රාජවග්‌ගො
4. Rājavaggo
1. ඝටිකාරසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Ghaṭikārasuttavaṇṇanā
282. එවං මෙ සුතන්‌ති ඝටිකාරසුත්‌තං. තත්‌ථ සිතං පාත්‌වාකාසීති මහාමග්‌ගෙන ගච්‌ඡන්‌තො අඤ්‌ඤතරං භූමිප්‌පදෙසං ඔලොකෙත්‌වා – ‘‘අත්‌ථි නු ඛො මයා චරියං චරමානෙන ඉමස්‌මිං ඨානෙ නිවුත්‌ථපුබ්‌බ’’න්‌ති ආවජ්‌ජන්‌තො අද්‌දස – ‘‘කස්‌සපබුද්‌ධකාලෙ ඉමස්‌මිං ඨානෙ වෙගළිඞ්‌ගං නාම ගාමනිගමො අහොසි, අහං තදා ජොතිපාලො නාම මාණවො අහොසිං, මය්‌හං සහායො ඝටිකාරො නාම කුම්‌භකාරො අහොසි, තෙන සද්‌ධිං මයා ඉධ එකං සුකාරණං කතං, තං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස අපාකටං පටිච්‌ඡන්‌නං, හන්‌ද නං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස පාකටං කරොමී’’ති මග්‌ගා ඔක්‌කම්‌ම අඤ්‌ඤතරස්‌මිං පදෙසෙ ඨිතකොව සිතපාතුකම්‌මමකාසි, අග්‌ගග්‌ගදන්‌තෙ දස්‌සෙත්‌වා මන්‌දහසිතං හසි. යථා හි ලොකියමනුස්‌සා උරං පහරන්‌තා – ‘‘කුහං කුහ’’න්‌ති හසන්‌ති, න එවං බුද්‌ධා, බුද්‌ධානං පන හසිතං හට්‌ඨපහට්‌ඨාකාරමත්‌තමෙව හොති.
282.Evaṃme sutanti ghaṭikārasuttaṃ. Tattha sitaṃ pātvākāsīti mahāmaggena gacchanto aññataraṃ bhūmippadesaṃ oloketvā – ‘‘atthi nu kho mayā cariyaṃ caramānena imasmiṃ ṭhāne nivutthapubba’’nti āvajjanto addasa – ‘‘kassapabuddhakāle imasmiṃ ṭhāne vegaḷiṅgaṃ nāma gāmanigamo ahosi, ahaṃ tadā jotipālo nāma māṇavo ahosiṃ, mayhaṃ sahāyo ghaṭikāro nāma kumbhakāro ahosi, tena saddhiṃ mayā idha ekaṃ sukāraṇaṃ kataṃ, taṃ bhikkhusaṅghassa apākaṭaṃ paṭicchannaṃ, handa naṃ bhikkhusaṅghassa pākaṭaṃ karomī’’ti maggā okkamma aññatarasmiṃ padese ṭhitakova sitapātukammamakāsi, aggaggadante dassetvā mandahasitaṃ hasi. Yathā hi lokiyamanussā uraṃ paharantā – ‘‘kuhaṃ kuha’’nti hasanti, na evaṃ buddhā, buddhānaṃ pana hasitaṃ haṭṭhapahaṭṭhākāramattameva hoti.
හසිතඤ්‌ච නාමෙතං තෙරසහි සොමනස්‌සසහගතචිත්‌තෙහි හොති. තත්‌ථ ලොකියමහාජනො අකුසලතො චතූහි, කාමාවචරකුසලතො චතූහීති අට්‌ඨහි චිත්‌තෙහි හසති, සෙක්‌ඛා අකුසලතො දිට්‌ඨිසම්‌පයුත්‌තානි ද්‌වෙ අපනෙත්‌වා ඡහි චිත්‌තෙහි හසන්‌ති, ඛීණාසවා චතූහි සහෙතුකකිරියචිත්‌තෙහි එකෙන අහෙතුකකිරියචිත්‌තෙනාති පඤ්‌චහි චිත්‌තෙහි හසන්‌ති. තෙසුපි බලවාරම්‌මණෙ ආපාථගතෙ ද්‌වීහි ඤාණසම්‌පයුත්‌තචිත්‌තෙහි හසන්‌ති, දුබ්‌බලාරම්‌මණෙ දුහෙතුකචිත්‌තද්‌වයෙන ච අහෙතුකචිත්‌තෙන චාති තීහි චිත්‌තෙහි හසන්‌ති. ඉමස්‌මිං පන ඨානෙ කිරියාහෙතුකමනොවිඤ්‌ඤාණධාතුසොමනස්‌සසහගතචිත්‌තං භගවතො හට්‌ඨපහට්‌ඨාකාරමත්‌තං හසිතං උප්‌පාදෙසි.
Hasitañca nāmetaṃ terasahi somanassasahagatacittehi hoti. Tattha lokiyamahājano akusalato catūhi, kāmāvacarakusalato catūhīti aṭṭhahi cittehi hasati, sekkhā akusalato diṭṭhisampayuttāni dve apanetvā chahi cittehi hasanti, khīṇāsavā catūhi sahetukakiriyacittehi ekena ahetukakiriyacittenāti pañcahi cittehi hasanti. Tesupi balavārammaṇe āpāthagate dvīhi ñāṇasampayuttacittehi hasanti, dubbalārammaṇe duhetukacittadvayena ca ahetukacittena cāti tīhi cittehi hasanti. Imasmiṃ pana ṭhāne kiriyāhetukamanoviññāṇadhātusomanassasahagatacittaṃ bhagavato haṭṭhapahaṭṭhākāramattaṃ hasitaṃ uppādesi.
තං පනෙතං හසිතං එවං අප්‌පමත්‌තකම්‌පි ථෙරස්‌ස පාකටං අහොසි. කථං? තථාරූපෙ හි කාලෙ තථාගතස්‌ස චතූහි දාඨාහි චතුද්‌දීපිකමහාමෙඝමුඛතො සතෙරතාවිජ්‌ජුලතා විය විරොචමානා මහාතාලක්‌ඛන්‌ධපමාණා රස්‌මිවට්‌ටියො උට්‌ඨහිත්‌වා තික්‌ඛත්‌තුං සීසවරං පදක්‌ඛිණං කත්‌වා දාඨග්‌ගෙසුයෙව අන්‌තරධායන්‌ති. තෙන සඤ්‌ඤාණෙන ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො පච්‌ඡතො ගච්‌ඡමානොපි සිතපාතුභාවං ජානාති.
Taṃ panetaṃ hasitaṃ evaṃ appamattakampi therassa pākaṭaṃ ahosi. Kathaṃ? Tathārūpe hi kāle tathāgatassa catūhi dāṭhāhi catuddīpikamahāmeghamukhato sateratāvijjulatā viya virocamānā mahātālakkhandhapamāṇā rasmivaṭṭiyo uṭṭhahitvā tikkhattuṃ sīsavaraṃ padakkhiṇaṃ katvā dāṭhaggesuyeva antaradhāyanti. Tena saññāṇena āyasmā ānando bhagavato pacchato gacchamānopi sitapātubhāvaṃ jānāti.
භගවන්‌තං එතදවොචාති – ‘‘එත්‌ථ කිර කස්‌සපො භගවා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං ඔවදි, චතුසච්‌චප්‌පකාසනං අකාසි, භගවතොපි එත්‌ථ නිසීදිතුං රුචිං උප්‌පාදෙස්‌සාමි, එවමයං භූමිභාගො ද්‌වීහි බුද්‌ධෙහි පරිභුත්‌තො භවිස්‌සති, මහාජනො ගන්‌ධමාලාදීහි පූජෙත්‌වා චෙතියට්‌ඨානං කත්‌වා පරිචරන්‌තො සග්‌ගමග්‌ගපරායණො භවිස්‌සතී’’ති චින්‌තෙත්‌වා එතං ‘‘තෙන හි, භන්‌තෙ,’’තිආදිවචනං අවොච.
Bhagavantaṃ etadavocāti – ‘‘ettha kira kassapo bhagavā bhikkhusaṅghaṃ ovadi, catusaccappakāsanaṃ akāsi, bhagavatopi ettha nisīdituṃ ruciṃ uppādessāmi, evamayaṃ bhūmibhāgo dvīhi buddhehi paribhutto bhavissati, mahājano gandhamālādīhi pūjetvā cetiyaṭṭhānaṃ katvā paricaranto saggamaggaparāyaṇo bhavissatī’’ti cintetvā etaṃ ‘‘tena hi, bhante,’’tiādivacanaṃ avoca.
283. මුණ්‌ඩකෙන සමණකෙනාති මුණ්‌ඩං මුණ්‌ඩොති, සමණං වා සමණොති වත්‌තුං වට්‌ටති, අයං පන අපරිපක්‌කඤාණත්‌තා බ්‍රාහ්‌මණකුලෙ උග්‌ගහිතවොහාරවසෙනෙව හීළෙන්‌තො එවමාහ. සොත්‌තිසිනානින්‌ති සිනානත්‌ථාය කතසොත්‌තිං. සොත්‌ති නාම කුරුවින්‌දපාසාණචුණ්‌ණානි ලාඛාය බන්‌ධිත්‌වා කතගුළිකකලාපකා වුච්‌චති, යං සන්‌ධාය – ‘‘තෙන ඛො පන සමයෙන ඡබ්‌බග්‌ගියා භික්‌ඛූ කුරුවින්‌දකසුත්‌තියා නහායන්‌තී’’ති (චූළව. 243) වුත්‌තං. තං උභොසු අන්‌තෙසු ගහෙත්‌වා සරීරං ඝංසන්‌ති. එවං සම්‌මාති යථා එතරහිපි මනුස්‌සා ‘‘චෙතියවන්‌දනාය ගච්‌ඡාම, ධම්‌මස්‌සවනත්‌ථාය ගච්‌ඡාමා’’ති වුත්‌තා උස්‌සාහං න කරොන්‌ති, ‘‘නටසමජ්‌ජාදිදස්‌සනත්‌ථාය ගච්‌ඡාමා’’ති වුත්‌තා පන එකවචනෙනෙව සම්‌පටිච්‌ඡන්‌ති, තථෙව සින්‌හායිතුන්‌ති වුත්‌තෙ එකවචනෙන සම්‌පටිච්‌ඡන්‌තො එවමාහ.
283.Muṇḍakena samaṇakenāti muṇḍaṃ muṇḍoti, samaṇaṃ vā samaṇoti vattuṃ vaṭṭati, ayaṃ pana aparipakkañāṇattā brāhmaṇakule uggahitavohāravaseneva hīḷento evamāha. Sottisināninti sinānatthāya katasottiṃ. Sotti nāma kuruvindapāsāṇacuṇṇāni lākhāya bandhitvā kataguḷikakalāpakā vuccati, yaṃ sandhāya – ‘‘tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū kuruvindakasuttiyā nahāyantī’’ti (cūḷava. 243) vuttaṃ. Taṃ ubhosu antesu gahetvā sarīraṃ ghaṃsanti. Evaṃ sammāti yathā etarahipi manussā ‘‘cetiyavandanāya gacchāma, dhammassavanatthāya gacchāmā’’ti vuttā ussāhaṃ na karonti, ‘‘naṭasamajjādidassanatthāya gacchāmā’’ti vuttā pana ekavacaneneva sampaṭicchanti, tatheva sinhāyitunti vutte ekavacanena sampaṭicchanto evamāha.
284. ජොතිපාලං මාණවං ආමන්‌තෙසීති එකපස්‌සෙ අරියපරිහාරෙන පඨමතරං න්‌හායිත්‌වා පච්‌චුත්‌තරිත්‌වා ඨිතො තස්‌ස මහන්‌තෙන ඉස්‌සරියපරිහාරෙන න්‌හායන්‌තස්‌ස න්‌හානපරියොසානං ආගමෙත්‌වා තං නිවත්‌ථනිවාසනං කෙසෙ වොදකෙ කුරුමානං ආමන්‌තෙසි. අයන්‌ති ආසන්‌නත්‌තා දස්‌සෙන්‌තො ආහ. ඔවට්‌ටිකං විනිවට්‌ඨෙත්‌වාති නාගබලො බොධිසත්‌තො ‘‘අපෙහි සම්‌මා’’ති ඊසකං පරිවත්‌තමානොව තෙන ගහිතගහණං විස්‌සජ්‌ජාපෙත්‌වාති අත්‌ථො. කෙසෙසු පරාමසිත්‌වා එතදවොචාති සො කිර චින්‌තෙසි – ‘‘අයං ජොතිපාලො පඤ්‌ඤවා, සකිං දස්‌සනං ලභමානො තථාගතස්‌ස දස්‌සනෙපි පසීදිස්‌සති, ධම්‌මකථායපි පසීදිස්‌සති, පසන්‌නො ච පසන්‌නාකාරං කාතුං සක්‌ඛිස්‌සති, මිත්‌තා නාම එතදත්‌ථං හොන්‌ති, යංකිඤ්‌චි කත්‌වා මම සහායං ගහෙත්‌වා දසබලස්‌ස සන්‌තිකං ගමිස්‌සාමී’’ති. තස්‌මා නං කෙසෙසු පරාමසිත්‌වා එතදවොච.
284.Jotipālaṃ māṇavaṃ āmantesīti ekapasse ariyaparihārena paṭhamataraṃ nhāyitvā paccuttaritvā ṭhito tassa mahantena issariyaparihārena nhāyantassa nhānapariyosānaṃ āgametvā taṃ nivatthanivāsanaṃ kese vodake kurumānaṃ āmantesi. Ayanti āsannattā dassento āha. Ovaṭṭikaṃ vinivaṭṭhetvāti nāgabalo bodhisatto ‘‘apehi sammā’’ti īsakaṃ parivattamānova tena gahitagahaṇaṃ vissajjāpetvāti attho. Kesesu parāmasitvā etadavocāti so kira cintesi – ‘‘ayaṃ jotipālo paññavā, sakiṃ dassanaṃ labhamāno tathāgatassa dassanepi pasīdissati, dhammakathāyapi pasīdissati, pasanno ca pasannākāraṃ kātuṃ sakkhissati, mittā nāma etadatthaṃ honti, yaṃkiñci katvā mama sahāyaṃ gahetvā dasabalassa santikaṃ gamissāmī’’ti. Tasmā naṃ kesesu parāmasitvā etadavoca.
ඉත්‌තරජච්‌චොති අඤ්‌ඤජාතිකො, මයා සද්‌ධිං අසමානජාතිකො, ලාමකජාතිකොති අත්‌ථො. න වතිදන්‌ති ඉදං අම්‌හාකං ගමනං න වත ඔරකං භවිස්‌සති න ඛුද්‌දකං, මහන්‌තං භවිස්‌සති. අයඤ්‌හි න අත්‌තනො ථාමෙන ගණ්‌හි, සත්‌ථු ථාමෙන ගණ්‌හීති ගහණස්‌මිංයෙව නිට්‌ඨං අගමාසි. යාවතාදොහිපීති එත්‌ථ දොකාරහිකාරපිකාරා නිපාතා, යාවතුපරිමන්‌ති අත්‌ථො. ඉදං වුත්‌තං හොති – ‘‘වාචාය ආලපනං ඔවට්‌ටිකාය ගහණඤ්‌ච අතික්‌කමිත්‌වා යාව කෙසග්‌ගහණම්‌පි තත්‌ථ ගමනත්‌ථං පයොගො කත්‌තබ්‌බො’’ති.
Ittarajaccoti aññajātiko, mayā saddhiṃ asamānajātiko, lāmakajātikoti attho. Na vatidanti idaṃ amhākaṃ gamanaṃ na vata orakaṃ bhavissati na khuddakaṃ, mahantaṃ bhavissati. Ayañhi na attano thāmena gaṇhi, satthu thāmena gaṇhīti gahaṇasmiṃyeva niṭṭhaṃ agamāsi. Yāvatādohipīti ettha dokārahikārapikārā nipātā, yāvatuparimanti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘vācāya ālapanaṃ ovaṭṭikāya gahaṇañca atikkamitvā yāva kesaggahaṇampi tattha gamanatthaṃ payogo kattabbo’’ti.
285. ධම්‌මියා කථායාති ඉධ සතිපටිලාභත්‌ථාය පුබ්‌බෙනිවාසපටිසංයුත්‌තා ධම්‌මී කථා වෙදිතබ්‌බා. තස්‌ස හි භගවා, – ‘‘ජොතිපාල, ත්‌වං න ලාමකට්‌ඨානං ඔතිණ්‌ණසත්‌තො, මහාබොධිපල්‌ලඞ්‌කෙ පන සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණං පත්‌ථෙත්‌වා ඔතිණ්‌ණොසි, තාදිසස්‌ස නාම පමාදවිහාරො න යුත්‌තො’’තිආදිනා නයෙන සතිපටිලාභාය ධම්‌මං කථෙසි. පරසමුද්‌දවාසීථෙරා පන වදන්‌ති – ‘‘ජොතිපාල, යථා අහං දසපාරමියො පූරෙත්‌වා සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණං පටිවිජ්‌ඣිත්‌වා වීසතිසහස්‌සභික්‌ඛුපරිවාරො ලොකෙ විචරාමි, එවමෙවං ත්‌වම්‌පි දසපාරමියො පූරෙත්‌වා සබ්‌බඤ්‌ඤුතඤ්‌ඤාණං පටිවිජ්‌ඣිත්‌වා සමණගණපරිවාරො ලොකෙ විචරිස්‌සසි. එවරූපෙන නාම තයා පමාදං ආපජ්‌ජිතුං න යුත්‌ත’’න්‌ති යථාස්‌ස පබ්‌බජ්‌ජාය චිත්‌තං නමති, එවං කාමෙසු ආදීනවං නෙක්‌ඛම්‌මෙ ච ආනිසංසං කථෙසීති.
285.Dhammiyākathāyāti idha satipaṭilābhatthāya pubbenivāsapaṭisaṃyuttā dhammī kathā veditabbā. Tassa hi bhagavā, – ‘‘jotipāla, tvaṃ na lāmakaṭṭhānaṃ otiṇṇasatto, mahābodhipallaṅke pana sabbaññutaññāṇaṃ patthetvā otiṇṇosi, tādisassa nāma pamādavihāro na yutto’’tiādinā nayena satipaṭilābhāya dhammaṃ kathesi. Parasamuddavāsītherā pana vadanti – ‘‘jotipāla, yathā ahaṃ dasapāramiyo pūretvā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā vīsatisahassabhikkhuparivāro loke vicarāmi, evamevaṃ tvampi dasapāramiyo pūretvā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā samaṇagaṇaparivāro loke vicarissasi. Evarūpena nāma tayā pamādaṃ āpajjituṃ na yutta’’nti yathāssa pabbajjāya cittaṃ namati, evaṃ kāmesu ādīnavaṃ nekkhamme ca ānisaṃsaṃ kathesīti.
286. අලත්‌ථ ඛො, ආනන්‌ද,…පෙ.… පබ්‌බජ්‌ජං අලත්‌ථ උපසම්‌පදන්‌ති පබ්‌බජිත්‌වා කිමකාසි? යං බොධිසත්‌තෙහි කත්‌තබ්‌බං. බොධිසත්‌තා හි බුද්‌ධානං සම්‌මුඛෙ පබ්‌බජන්‌ති. පබ්‌බජිත්‌වා ච පන ඉත්‌තරසත්‌තා විය පතිතසිඞ්‌ගා න හොන්‌ති, චතුපාරිසුද්‌ධිසීලෙ පන සුපතිට්‌ඨාය තෙපිටකං බුද්‌ධවචනං උග්‌ගණ්‌හිත්‌වා තෙරස ධුතඞ්‌ගානි සමාදාය අරඤ්‌ඤං පවිසිත්‌වා ගතපච්‌චාගතවත්‌තං පූරයමානා සමණධම්‌මං කරොන්‌තා විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා යාව අනුලොමඤාණං ආහච්‌ච තිට්‌ඨන්‌ති, මග්‌ගඵලත්‌ථං වායාමං න කරොන්‌ති. ජොතිපාලොපි තථෙව අකාසි.
286.Alattha kho, ānanda,…pe… pabbajjaṃ alattha upasampadanti pabbajitvā kimakāsi? Yaṃ bodhisattehi kattabbaṃ. Bodhisattā hi buddhānaṃ sammukhe pabbajanti. Pabbajitvā ca pana ittarasattā viya patitasiṅgā na honti, catupārisuddhisīle pana supatiṭṭhāya tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ uggaṇhitvā terasa dhutaṅgāni samādāya araññaṃ pavisitvā gatapaccāgatavattaṃ pūrayamānā samaṇadhammaṃ karontā vipassanaṃ vaḍḍhetvā yāva anulomañāṇaṃ āhacca tiṭṭhanti, maggaphalatthaṃ vāyāmaṃ na karonti. Jotipālopi tatheva akāsi.
287. අඩ්‌ඪමාසුපසම්‌පන්‌නෙති කුලදාරකඤ්‌හි පබ්‌බාජෙත්‌වා අඩ්‌ඪමාසම්‌පි අවසිත්‌වා ගතෙ මාතාපිතූනං සොකො න වූපසම්‌මති, සොපි පත්‌තචීවරග්‌ගහණං න ජානාති, දහරභික්‌ඛුසාමණෙරෙහි සද්‌ධිං විස්‌සාසො න උප්‌පජ්‌ජති, ථෙරෙහි සද්‌ධිං සිනෙහො න පතිට්‌ඨාති, ගතගතට්‌ඨානෙ අනභිරති උප්‌පජ්‌ජති. එත්‌තකං පන කාලං නිවාසෙ සති මාතාපිතරො පස්‌සිතුං ලභන්‌ති. තෙන තෙසං සොකො තනුභාවං ගච්‌ඡති, පත්‌තචීවරග්‌ගහණං ජානාති, සාමණෙරදහරභික්‌ඛූහි සද්‌ධිං විස්‌සාසො ජායති, ථෙරෙහි සද්‌ධිං සිනෙහො පතිට්‌ඨාති, ගතගතට්‌ඨානෙ අභිරමති, න උක්‌කණ්‌ඨති. තස්‌මා එත්‌තකං වසිතුං වට්‌ටතීති අඩ්‌ඪමාසං වසිත්‌වා පක්‌කාමි.
287.Aḍḍhamāsupasampanneti kuladārakañhi pabbājetvā aḍḍhamāsampi avasitvā gate mātāpitūnaṃ soko na vūpasammati, sopi pattacīvaraggahaṇaṃ na jānāti, daharabhikkhusāmaṇerehi saddhiṃ vissāso na uppajjati, therehi saddhiṃ sineho na patiṭṭhāti, gatagataṭṭhāne anabhirati uppajjati. Ettakaṃ pana kālaṃ nivāse sati mātāpitaro passituṃ labhanti. Tena tesaṃ soko tanubhāvaṃ gacchati, pattacīvaraggahaṇaṃ jānāti, sāmaṇeradaharabhikkhūhi saddhiṃ vissāso jāyati, therehi saddhiṃ sineho patiṭṭhāti, gatagataṭṭhāne abhiramati, na ukkaṇṭhati. Tasmā ettakaṃ vasituṃ vaṭṭatīti aḍḍhamāsaṃ vasitvā pakkāmi.
පණ්‌ඩුපුටකස්‌ස සාලිනොති පුටකෙ කත්‌වා සුක්‌ඛාපිතස්‌ස රත්‌තසාලිනො. තස්‌ස කිර සාලිනො වප්‌පකාලතො පට්‌ඨාය අයං පරිහාරො – කෙදාරා සුපරිකම්‌මකතා හොන්‌ති, තත්‌ථ බීජානි පතිට්‌ඨාපෙත්‌වා ගන්‌ධොදකෙන සිඤ්‌චිංසු, වප්‌පකාලෙ විතානං විය උපරි වත්‌ථකිලඤ්‌ජං බන්‌ධිත්‌වා පරිපක්‌කකාලෙ වීහිසීසානි ඡින්‌දිත්‌වා මුට්‌ඨිමත්‌තෙ පුටකෙ කත්‌වා යොත්‌තබද්‌ධෙ වෙහාසංයෙව සුක්‌ඛාපෙත්‌වා ගන්‌ධචුණ්‌ණානි අත්‌ථරිත්‌වා කොට්‌ඨකෙසු පූරෙත්‌වා තතියෙ වස්‌සෙ විවරිංසු. එවං තිවස්‌සං පරිවුත්‌ථස්‌ස සුගන්‌ධරත්‌තසාලිනො අපගතකාළකෙ සුපරිසුද්‌ධෙ තණ්‌ඩුලෙ ගහෙත්‌වා ඛජ්‌ජකවිකතිම්‌පි භත්‌තම්‌පි පටියාදියිංසු. තං සන්‌ධාය වුත්‌තං පණීතං ඛාදනීයං භොජනීයං…පෙ.… කාලං ආරොචාපෙසීති.
Paṇḍupuṭakassa sālinoti puṭake katvā sukkhāpitassa rattasālino. Tassa kira sālino vappakālato paṭṭhāya ayaṃ parihāro – kedārā suparikammakatā honti, tattha bījāni patiṭṭhāpetvā gandhodakena siñciṃsu, vappakāle vitānaṃ viya upari vatthakilañjaṃ bandhitvā paripakkakāle vīhisīsāni chinditvā muṭṭhimatte puṭake katvā yottabaddhe vehāsaṃyeva sukkhāpetvā gandhacuṇṇāni attharitvā koṭṭhakesu pūretvā tatiye vasse vivariṃsu. Evaṃ tivassaṃ parivutthassa sugandharattasālino apagatakāḷake suparisuddhe taṇḍule gahetvā khajjakavikatimpi bhattampi paṭiyādiyiṃsu. Taṃ sandhāya vuttaṃ paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ…pe… kālaṃ ārocāpesīti.
288. අධිවුට්‌ඨො මෙති කිං සන්‌ධාය වදති? වෙගළිඞ්‌ගතො නික්‌ඛමනකාලෙ ඝටිකාරො අත්‌තනො සන්‌තිකෙ වස්‌සාවාසං වසනත්‌ථාය පටිඤ්‌ඤං අග්‌ගහෙසි, තං සන්‌ධාය වදති. අහුදෙව අඤ්‌ඤථත්‌තං අහු දොමනස්‌සන්‌ති තෙමාසං දානං දාතුං, ධම්‌මඤ්‌ච සොතුං, ඉමිනා ච නියාමෙන වීසති භික්‌ඛුසහස්‌සානි පටිජග්‌ගිතුං නාලත්‌ථන්‌ති අලාභං ආරබ්‌භ චිත්‌තඤ්‌ඤථත්‌තං චිත්‌තදොමනස්‌සං අහොසි, න තථාගතං ආරබ්‌භ. කස්‌මා? සොතාපන්‌නත්‌තා. සො කිර පුබ්‌බෙ බ්‍රාහ්‌මණභත්‌තො අහොසි. අථෙකස්‌මිං සමයෙ පච්‌චන්‌තෙ කුපිතෙ වූපසමනත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌තො උරච්‌ඡදං නාම ධීතරමාහ – ‘‘අම්‌ම අම්‌හාකං දෙවෙ මා පමජ්‌ජී’’ති. බ්‍රාහ්‌මණා තං රාජධීතරං දිස්‌වා විසඤ්‌ඤිනො අහෙසුං. කෙ ඉමෙ චාති වුත්‌තෙ තුම්‌හාකං භූමිදෙවාති. භූමිදෙවා නාම එවරූපා හොන්‌තීති නිට්‌ඨුභිත්‌වා පාසාදං අභිරුහි. සා එකදිවසං වීථිං ඔලොකෙන්‌තී ඨිතා කස්‌සපස්‌ස භගවතො අග්‌ගසාවකං දිස්‌වා පක්‌කොසාපෙත්‌වා පිණ්‌ඩපාතං දත්‌වා අනුමොදනං සුණමානායෙව සොතාපන්‌නා හුත්‌වා ‘‘අඤ්‌ඤෙපි භික්‌ඛූ අත්‌ථී’’ති පුච්‌ඡිත්‌වා ‘‘සත්‌ථා වීසතියා භික්‌ඛුසහස්‌සෙහි සද්‌ධිං ඉසිපතනෙ වසතී’’ති ච සුත්‌වා නිමන්‌තෙත්‌වා දානං අදාසි.
288.Adhivuṭṭho meti kiṃ sandhāya vadati? Vegaḷiṅgato nikkhamanakāle ghaṭikāro attano santike vassāvāsaṃ vasanatthāya paṭiññaṃ aggahesi, taṃ sandhāya vadati. Ahudeva aññathattaṃ ahu domanassanti temāsaṃ dānaṃ dātuṃ, dhammañca sotuṃ, iminā ca niyāmena vīsati bhikkhusahassāni paṭijaggituṃ nālatthanti alābhaṃ ārabbha cittaññathattaṃ cittadomanassaṃ ahosi, na tathāgataṃ ārabbha. Kasmā? Sotāpannattā. So kira pubbe brāhmaṇabhatto ahosi. Athekasmiṃ samaye paccante kupite vūpasamanatthaṃ gacchanto uracchadaṃ nāma dhītaramāha – ‘‘amma amhākaṃ deve mā pamajjī’’ti. Brāhmaṇā taṃ rājadhītaraṃ disvā visaññino ahesuṃ. Ke ime cāti vutte tumhākaṃ bhūmidevāti. Bhūmidevā nāma evarūpā hontīti niṭṭhubhitvā pāsādaṃ abhiruhi. Sā ekadivasaṃ vīthiṃ olokentī ṭhitā kassapassa bhagavato aggasāvakaṃ disvā pakkosāpetvā piṇḍapātaṃ datvā anumodanaṃ suṇamānāyeva sotāpannā hutvā ‘‘aññepi bhikkhū atthī’’ti pucchitvā ‘‘satthā vīsatiyā bhikkhusahassehi saddhiṃ isipatane vasatī’’ti ca sutvā nimantetvā dānaṃ adāsi.
රාජා පච්‌චන්‌තං වූපසමෙත්‌වා ආගතො. අථ නං පඨමතරමෙව බ්‍රාහ්‌මණා ආගන්‌ත්‌වා ධීතු අවණ්‌ණං වත්‌වා පරිභින්‌දිංසු. රාජා පන ධීතු ජාතකාලෙයෙව වරං අදාසි. තස්‌සා ‘‘සත්‌ත දිවසානි රජ්‌ජං දාතබ්‌බ’’න්‌ති වරං ගණ්‌හිංසු. අථස්‌සා රාජා සත්‌ත දිවසානි රජ්‌ජං නිය්‍යාතෙසි. සා සත්‌ථාරං භොජයමානා රාජානං පක්‌කොසාපෙත්‌වා බහිසාණියං නිසීදාපෙසි. රාජා සත්‌ථු අනුමොදනං සුත්‌වාව සොතාපන්‌නො ජාතො. සොතාපන්‌නස්‌ස ච නාම තථාගතං ආරබ්‌භ ආඝාතො නත්‌ථි. තෙන වුත්‌තං – ‘‘න තථාගතං ආරබ්‌භා’’ති.
Rājā paccantaṃ vūpasametvā āgato. Atha naṃ paṭhamatarameva brāhmaṇā āgantvā dhītu avaṇṇaṃ vatvā paribhindiṃsu. Rājā pana dhītu jātakāleyeva varaṃ adāsi. Tassā ‘‘satta divasāni rajjaṃ dātabba’’nti varaṃ gaṇhiṃsu. Athassā rājā satta divasāni rajjaṃ niyyātesi. Sā satthāraṃ bhojayamānā rājānaṃ pakkosāpetvā bahisāṇiyaṃ nisīdāpesi. Rājā satthu anumodanaṃ sutvāva sotāpanno jāto. Sotāpannassa ca nāma tathāgataṃ ārabbha āghāto natthi. Tena vuttaṃ – ‘‘na tathāgataṃ ārabbhā’’ti.
යං ඉච්‌ඡති තං හරතූති සො කිර භාජනානි පචිත්‌වා කයවික්‌කයං න කරොති, එවං පන වත්‌වා දාරුත්‌ථාය වා මත්‌තිකත්‌ථාය වා පලාලත්‌ථාය වා අරඤ්‌ඤං ගච්‌ඡති. මහාජනා ‘‘ඝටිකාරෙන භාජනානි පක්‌කානී’’ති සුත්‌වා පරිසුද්‌ධතණ්‌ඩුලලොණදධිතෙලඵාණිතාදීනි ගහෙත්‌වා ආගච්‌ඡන්‌ති. සචෙ භාජනං මහග්‌ඝං හොති, මූලං අප්‌පං, යං වා තං වා දත්‌වා ගණ්‌හාමාති තං න ගණ්‌හන්‌ති. ධම්‌මිකො වාණිජො මාතාපිතරො පටිජග්‌ගති, සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධං උපට්‌ඨහති, බහු නො අකුසලං භවිස්‌සතීති පුන ගන්‌ත්‌වා මූලං ආහරන්‌ති. සචෙ පන භාජනං අප්‌පග්‌ඝං හොති, ආභතං මූලං බහු, ධම්‌මිකො වාණිජො, අම්‌හාකං පුඤ්‌ඤං භවිස්‌සතීති යථාභතං ඝරසාමිකා විය සාධුකං පටිසාමෙත්‌වා ගච්‌ඡන්‌ති. එවංගුණො පන කස්‌මා න පබ්‌බජතීති. රඤ්‌ඤො වචනපථං පච්‌ඡින්‌දන්‌තො අන්‌ධෙ ජිණ්‌ණෙ මාතාපිතරො පොසෙතීති ආහ.
Yaṃ icchati taṃ haratūti so kira bhājanāni pacitvā kayavikkayaṃ na karoti, evaṃ pana vatvā dārutthāya vā mattikatthāya vā palālatthāya vā araññaṃ gacchati. Mahājanā ‘‘ghaṭikārena bhājanāni pakkānī’’ti sutvā parisuddhataṇḍulaloṇadadhitelaphāṇitādīni gahetvā āgacchanti. Sace bhājanaṃ mahagghaṃ hoti, mūlaṃ appaṃ, yaṃ vā taṃ vā datvā gaṇhāmāti taṃ na gaṇhanti. Dhammiko vāṇijo mātāpitaro paṭijaggati, sammāsambuddhaṃ upaṭṭhahati, bahu no akusalaṃ bhavissatīti puna gantvā mūlaṃ āharanti. Sace pana bhājanaṃ appagghaṃ hoti, ābhataṃ mūlaṃ bahu, dhammiko vāṇijo, amhākaṃ puññaṃ bhavissatīti yathābhataṃ gharasāmikā viya sādhukaṃ paṭisāmetvā gacchanti. Evaṃguṇo pana kasmā na pabbajatīti. Rañño vacanapathaṃ pacchindanto andhe jiṇṇe mātāpitaro posetīti āha.
289. කො නු ඛොති කුහිං නු ඛො. කුම්‌භියාති උක්‌ඛලිතො. පරියොගාති සූපභාජනතො. පරිභුඤ්‌ජාති භුඤ්‌ජ. කස්‌මා පනෙතෙ එවං වදන්‌ති? ඝටිකාරො කිර භත්‌තං පචිත්‌වා සූපං සම්‌පාදෙත්‌වා මාතාපිතරො භොජෙත්‌වා සයම්‌පි භුඤ්‌ජිත්‌වා භගවතො වඩ්‌ඪමානකං භත්‌තසූපං පට්‌ඨපෙත්‌වා ආසනං පඤ්‌ඤපෙත්‌වා ආධාරකං උපට්‌ඨපෙත්‌වා උදකං පච්‌චුපට්‌ඨපෙත්‌වා මාතාපිතූනං සඤ්‌ඤං දත්‌වා අරඤ්‌ඤං ගච්‌ඡති. තස්‌මා එවං වදන්‌ති. අභිවිස්‌සත්‌ථොති අතිවිස්‌සත්‌ථො. පීතිසුඛං න විජහතීති න නිරන්‌තරං විජහති, අථ ඛො රත්‌තිභාගෙ වා දිවසභාගෙ වා ගාමෙ වා අරඤ්‌ඤෙ වා යස්‌මිං යස්‌මිං ඛණෙ – ‘‘සදෙවකෙ නාම ලොකෙ අග්‌ගපුග්‌ගලො මය්‌හං ගෙහං පවිසිත්‌වා සහත්‌ථෙන ආමිසං ගහෙත්‌වා පරිභුඤ්‌ජති, ලාභා වත මෙ’’ති අනුස්‌සරති, තස්‌මිං තස්‌මිං ඛණෙ පඤ්‌චවණ්‌ණා පීති උප්‌පජ්‌ජති. තං සන්‌ධාය එවං වුත්‌තං.
289.Ko nu khoti kuhiṃ nu kho. Kumbhiyāti ukkhalito. Pariyogāti sūpabhājanato. Paribhuñjāti bhuñja. Kasmā panete evaṃ vadanti? Ghaṭikāro kira bhattaṃ pacitvā sūpaṃ sampādetvā mātāpitaro bhojetvā sayampi bhuñjitvā bhagavato vaḍḍhamānakaṃ bhattasūpaṃ paṭṭhapetvā āsanaṃ paññapetvā ādhārakaṃ upaṭṭhapetvā udakaṃ paccupaṭṭhapetvā mātāpitūnaṃ saññaṃ datvā araññaṃ gacchati. Tasmā evaṃ vadanti. Abhivissatthoti ativissattho. Pītisukhaṃna vijahatīti na nirantaraṃ vijahati, atha kho rattibhāge vā divasabhāge vā gāme vā araññe vā yasmiṃ yasmiṃ khaṇe – ‘‘sadevake nāma loke aggapuggalo mayhaṃ gehaṃ pavisitvā sahatthena āmisaṃ gahetvā paribhuñjati, lābhā vata me’’ti anussarati, tasmiṃ tasmiṃ khaṇe pañcavaṇṇā pīti uppajjati. Taṃ sandhāya evaṃ vuttaṃ.
290. කළොපියාති පච්‌ඡිතො. කිං පන භගවා එවමකාසීති. පච්‌චයො ධම්‌මිකො, භික්‌ඛූනං පත්‌තෙ භත්‌තසදිසො, තස්‌මා එවමකාසි. සික්‌ඛාපදපඤ්‌ඤත්‌තිපි ච සාවකානංයෙව හොති, බුද්‌ධානං සික්‌ඛාපදවෙලා නාම නත්‌ථි. යථා හි රඤ්‌ඤො උය්‍යානෙ පුප්‌ඵඵලානි හොන්‌ති, අඤ්‌ඤෙසං තානි ගණ්‌හන්‌තානං නිග්‌ගහං කරොන්‌ති, රාජා යථාරුචියා පරිභුඤ්‌ජති, එවංසම්‌පදමෙතං. පරසමුද්‌දවාසීථෙරා පන ‘‘දෙවතා කිර පටිග්‌ගහෙත්‌වා අදංසූ’’ති වදන්‌ති.
290.Kaḷopiyāti pacchito. Kiṃ pana bhagavā evamakāsīti. Paccayo dhammiko, bhikkhūnaṃ patte bhattasadiso, tasmā evamakāsi. Sikkhāpadapaññattipi ca sāvakānaṃyeva hoti, buddhānaṃ sikkhāpadavelā nāma natthi. Yathā hi rañño uyyāne pupphaphalāni honti, aññesaṃ tāni gaṇhantānaṃ niggahaṃ karonti, rājā yathāruciyā paribhuñjati, evaṃsampadametaṃ. Parasamuddavāsītherā pana ‘‘devatā kira paṭiggahetvā adaṃsū’’ti vadanti.
291. හරථ, භන්‌තෙ, හරථ භද්‍රමුඛාති අම්‌හාකං පුත්‌තො ‘‘කුහිං ගතොසී’’ති වුත්‌තෙ – ‘‘දසබලස්‌ස සන්‌තික’’න්‌ති වදති, කුහිං නු ඛො ගච්‌ඡති, සත්‌ථු වසනට්‌ඨානස්‌ස ඔවස්‌සකභාවම්‌පි න ජානාතීති පුත්‌තෙ අපරාධසඤ්‌ඤිනො ගහණෙ තුට්‌ඨචිත්‌තා එවමාහංසු.
291.Haratha, bhante, haratha bhadramukhāti amhākaṃ putto ‘‘kuhiṃ gatosī’’ti vutte – ‘‘dasabalassa santika’’nti vadati, kuhiṃ nu kho gacchati, satthu vasanaṭṭhānassa ovassakabhāvampi na jānātīti putte aparādhasaññino gahaṇe tuṭṭhacittā evamāhaṃsu.
තෙමාසං ආකාසච්‌ඡදනං අට්‌ඨාසීති භගවා කිර චතුන්‌නං වස්‌සිකානං මාසානං එකං මාසං අතික්‌කමිත්‌වා තිණං ආහරාපෙසි, තස්‌මා එවමාහ. අයං පනෙත්‌ථ පදත්‌ථො – ආකාසං ඡදනමස්‌සාති ආකාසච්‌ඡදනං. න දෙවොතිවස්‌සීති කෙවලං නාතිවස්‌සි, යථා පනෙත්‌ථ පකතියා ච නිබ්‌බකොසස්‌ස උදකපාතට්‌ඨානබ්‌භන්‌තරෙ එකම්‌පි උදකබින්‌දු නාතිවස්‌සි, එවං ඝනඡදනගෙහබ්‌භන්‌තරෙ විය න වාතාතපාපි ආබාධං අකංසු, පකතියා උතුඵරණමෙව අහොසි. අපරභාගෙ තස්‌මිං නිගමෙ ඡඩ්‌ඩිතෙපි තං ඨානං අනොවස්‌සකමෙව අහොසි. මනුස්‌සා කම්‌මං කරොන්‌තා දෙවෙ වස්‌සන්‌තෙ තත්‌ථ සාටකෙ ඨපෙත්‌වා කම්‌මං කරොන්‌ති. යාව කප්‌පුට්‌ඨානා තං ඨානං තාදිසමෙව භවිස්‌සති. තඤ්‌ච ඛො පන න තථාගතස්‌ස ඉද්‌ධානුභාවෙන, තෙසංයෙව පන ගුණසම්‌පත්‌තියා. තෙසඤ්‌හි – ‘‘සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධො කත්‌ථ න ලභෙය්‍ය, අම්‌හාකං නාම ද්‌වින්‌නං අන්‌ධකානං නිවෙසනං උත්‌තිණං කාරෙසී’’ති න තප්‌පච්‌චයා දොමනස්‌සං උදපාදි – ‘‘සදෙවකෙ ලොකෙ අග්‌ගපුග්‌ගලො අම්‌හාකං නිවෙසනා තිණං ආහරාපෙත්‌වා ගන්‌ධකුටිං ඡාදාපෙසී’’ති පන තෙසං අනප්‌පකං බලවසොමනස්‌සං උදපාදි. ඉති තෙසංයෙව ගුණසම්‌පත්‌තියා ඉදං පාටිහාරියං ජාතන්‌ති වෙදිතබ්‌බං.
Temāsaṃ ākāsacchadanaṃ aṭṭhāsīti bhagavā kira catunnaṃ vassikānaṃ māsānaṃ ekaṃ māsaṃ atikkamitvā tiṇaṃ āharāpesi, tasmā evamāha. Ayaṃ panettha padattho – ākāsaṃ chadanamassāti ākāsacchadanaṃ. Na devotivassīti kevalaṃ nātivassi, yathā panettha pakatiyā ca nibbakosassa udakapātaṭṭhānabbhantare ekampi udakabindu nātivassi, evaṃ ghanachadanagehabbhantare viya na vātātapāpi ābādhaṃ akaṃsu, pakatiyā utupharaṇameva ahosi. Aparabhāge tasmiṃ nigame chaḍḍitepi taṃ ṭhānaṃ anovassakameva ahosi. Manussā kammaṃ karontā deve vassante tattha sāṭake ṭhapetvā kammaṃ karonti. Yāva kappuṭṭhānā taṃ ṭhānaṃ tādisameva bhavissati. Tañca kho pana na tathāgatassa iddhānubhāvena, tesaṃyeva pana guṇasampattiyā. Tesañhi – ‘‘sammāsambuddho kattha na labheyya, amhākaṃ nāma dvinnaṃ andhakānaṃ nivesanaṃ uttiṇaṃ kāresī’’ti na tappaccayā domanassaṃ udapādi – ‘‘sadevake loke aggapuggalo amhākaṃ nivesanā tiṇaṃ āharāpetvā gandhakuṭiṃ chādāpesī’’ti pana tesaṃ anappakaṃ balavasomanassaṃ udapādi. Iti tesaṃyeva guṇasampattiyā idaṃ pāṭihāriyaṃ jātanti veditabbaṃ.
292. තණ්‌ඩුලවාහසතානීති එත්‌ථ ද්‌වෙ සකටානි එකො වාහොති වෙදිතබ්‌බො. තදුපියඤ්‌ච සූපෙය්‍යන්‌ති සූපත්‌ථාය තදනුරූපං තෙලඵාණිතාදිං. වීසතිභික්‌ඛුසහස්‌සස්‌ස තෙමාසත්‌ථාය භත්‌තං භවිස්‌සතීති කිර සඤ්‌ඤාය රාජා එත්‌තකං පෙසෙසි. අලං මෙ රඤ්‌ඤොව හොතූති කස්‌මා පටික්‌ඛිපි? අධිගතඅප්‌පිච්‌ඡතාය. එවං කිරස්‌ස අහොසි – ‘‘නාහං රඤ්‌ඤා දිට්‌ඨපුබ්‌බො, කථං නු ඛො පෙසෙසී’’ති. තතො චින්‌තෙසි – ‘‘සත්‌ථා බාරාණසිං ගතො, අද්‌ධා සො රඤ්‌ඤො වස්‌සාවාසං යාචියමානො මය්‌හං පටිඤ්‌ඤාතභාවං ආරොචෙත්‌වා මම ගුණකථං කථෙසි, ගුණකථාය ලද්‌ධලාභො පන නටෙන නච්‌චිත්‌වා ලද්‌ධං විය ගායකෙන ගායිත්‌වා ලද්‌ධං විය ච හොති. කිං මය්‌හං ඉමිනා, කම්‌මං කත්‌වා උප්‌පන්‌නෙන මාතාපිතූනම්‌පි සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌සපි උපට්‌ඨානං සක්‌කා කාතු’’න්‌ති. සෙසං සබ්‌බත්‌ථ උත්‌තානමෙවාති.
292.Taṇḍulavāhasatānīti ettha dve sakaṭāni eko vāhoti veditabbo. Tadupiyañca sūpeyyanti sūpatthāya tadanurūpaṃ telaphāṇitādiṃ. Vīsatibhikkhusahassassa temāsatthāya bhattaṃ bhavissatīti kira saññāya rājā ettakaṃ pesesi. Alaṃ me raññova hotūti kasmā paṭikkhipi? Adhigataappicchatāya. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘nāhaṃ raññā diṭṭhapubbo, kathaṃ nu kho pesesī’’ti. Tato cintesi – ‘‘satthā bārāṇasiṃ gato, addhā so rañño vassāvāsaṃ yāciyamāno mayhaṃ paṭiññātabhāvaṃ ārocetvā mama guṇakathaṃ kathesi, guṇakathāya laddhalābho pana naṭena naccitvā laddhaṃ viya gāyakena gāyitvā laddhaṃ viya ca hoti. Kiṃ mayhaṃ iminā, kammaṃ katvā uppannena mātāpitūnampi sammāsambuddhassapi upaṭṭhānaṃ sakkā kātu’’nti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
පපඤ්‌චසූදනියා මජ්‌ඣිමනිකායට්‌ඨකථාය
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ඝටිකාරසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Ghaṭikārasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 1. ඝටිකාරසුත්‌තං • 1. Ghaṭikārasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 1. ඝටිකාරසුත්‌තවණ්‌ණනා • 1. Ghaṭikārasuttavaṇṇanā
