| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
੪. ਰਾਜવਗ੍ਗੋ
4. Rājavaggo
੧. ਘਟਿਕਾਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Ghaṭikārasuttavaṇṇanā
੨੮੨. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਘਟਿਕਾਰਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਿਤਂ ਪਾਤ੍વਾਕਾਸੀਤਿ ਮਹਾਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭੂਮਿਪ੍ਪਦੇਸਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਮਯਾ ਚਰਿਯਂ ਚਰਮਾਨੇਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਨਿવੁਤ੍ਥਪੁਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਦ੍ਦਸ – ‘‘ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ વੇਗਲ਼ਿਙ੍ਗਂ ਨਾਮ ਗਾਮਨਿਗਮੋ ਅਹੋਸਿ, ਅਹਂ ਤਦਾ ਜੋਤਿਪਾਲੋ ਨਾਮ ਮਾਣવੋ ਅਹੋਸਿਂ, ਮਯ੍ਹਂ ਸਹਾਯੋ ਘਟਿਕਾਰੋ ਨਾਮ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੋ ਅਹੋਸਿ, ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਯਾ ਇਧ ਏਕਂ ਸੁਕਾਰਣਂ ਕਤਂ, ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਪਾਕਟਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਹਨ੍ਦ ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਠਿਤਕੋવ ਸਿਤਪਾਤੁਕਮ੍ਮਮਕਾਸਿ, ਅਗ੍ਗਗ੍ਗਦਨ੍ਤੇ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਮਨ੍ਦਹਸਿਤਂ ਹਸਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਲੋਕਿਯਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਰਂ ਪਹਰਨ੍ਤਾ – ‘‘ਕੁਹਂ ਕੁਹ’’ਨ੍ਤਿ ਹਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਏવਂ ਬੁਦ੍ਧਾ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਨ ਹਸਿਤਂ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠਾਕਾਰਮਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ।
282.Evaṃme sutanti ghaṭikārasuttaṃ. Tattha sitaṃ pātvākāsīti mahāmaggena gacchanto aññataraṃ bhūmippadesaṃ oloketvā – ‘‘atthi nu kho mayā cariyaṃ caramānena imasmiṃ ṭhāne nivutthapubba’’nti āvajjanto addasa – ‘‘kassapabuddhakāle imasmiṃ ṭhāne vegaḷiṅgaṃ nāma gāmanigamo ahosi, ahaṃ tadā jotipālo nāma māṇavo ahosiṃ, mayhaṃ sahāyo ghaṭikāro nāma kumbhakāro ahosi, tena saddhiṃ mayā idha ekaṃ sukāraṇaṃ kataṃ, taṃ bhikkhusaṅghassa apākaṭaṃ paṭicchannaṃ, handa naṃ bhikkhusaṅghassa pākaṭaṃ karomī’’ti maggā okkamma aññatarasmiṃ padese ṭhitakova sitapātukammamakāsi, aggaggadante dassetvā mandahasitaṃ hasi. Yathā hi lokiyamanussā uraṃ paharantā – ‘‘kuhaṃ kuha’’nti hasanti, na evaṃ buddhā, buddhānaṃ pana hasitaṃ haṭṭhapahaṭṭhākāramattameva hoti.
ਹਸਿਤਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਤੇਰਸਹਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਮਹਾਜਨੋ ਅਕੁਸਲਤੋ ਚਤੂਹਿ, ਕਾਮਾવਚਰਕੁਸਲਤੋ ਚਤੂਹੀਤਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਹਸਤਿ, ਸੇਕ੍ਖਾ ਅਕੁਸਲਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦ੍વੇ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਛਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਹਸਨ੍ਤਿ, ਖੀਣਾਸવਾ ਚਤੂਹਿ ਸਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਏਕੇਨ ਅਹੇਤੁਕਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਹਸਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁਪਿ ਬਲવਾਰਮ੍ਮਣੇ ਆਪਾਥਗਤੇ ਦ੍વੀਹਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਹਸਨ੍ਤਿ, ਦੁਬ੍ਬਲਾਰਮ੍ਮਣੇ ਦੁਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤਦ੍વਯੇਨ ਚ ਅਹੇਤੁਕਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚਾਤਿ ਤੀਹਿ ਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਹਸਨ੍ਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਕਿਰਿਯਾਹੇਤੁਕਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਸੋਮਨਸ੍ਸਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤਂ ਭਗવਤੋ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠਾਕਾਰਮਤ੍ਤਂ ਹਸਿਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ।
Hasitañca nāmetaṃ terasahi somanassasahagatacittehi hoti. Tattha lokiyamahājano akusalato catūhi, kāmāvacarakusalato catūhīti aṭṭhahi cittehi hasati, sekkhā akusalato diṭṭhisampayuttāni dve apanetvā chahi cittehi hasanti, khīṇāsavā catūhi sahetukakiriyacittehi ekena ahetukakiriyacittenāti pañcahi cittehi hasanti. Tesupi balavārammaṇe āpāthagate dvīhi ñāṇasampayuttacittehi hasanti, dubbalārammaṇe duhetukacittadvayena ca ahetukacittena cāti tīhi cittehi hasanti. Imasmiṃ pana ṭhāne kiriyāhetukamanoviññāṇadhātusomanassasahagatacittaṃ bhagavato haṭṭhapahaṭṭhākāramattaṃ hasitaṃ uppādesi.
ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਹਸਿਤਂ ਏવਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਕਟਂ ਅਹੋਸਿ। ਕਥਂ? ਤਥਾਰੂਪੇ ਹਿ ਕਾਲੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਚਤੂਹਿ ਦਾਠਾਹਿ ਚਤੁਦ੍ਦੀਪਿਕਮਹਾਮੇਘਮੁਖਤੋ ਸਤੇਰਤਾવਿਜ੍ਜੁਲਤਾ વਿਯ વਿਰੋਚਮਾਨਾ ਮਹਾਤਾਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪਮਾਣਾ ਰਸ੍ਮਿવਟ੍ਟਿਯੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸੀਸવਰਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਠਗ੍ਗੇਸੁਯੇવ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ ਗਚ੍ਛਮਾਨੋਪਿ ਸਿਤਪਾਤੁਭਾવਂ ਜਾਨਾਤਿ।
Taṃ panetaṃ hasitaṃ evaṃ appamattakampi therassa pākaṭaṃ ahosi. Kathaṃ? Tathārūpe hi kāle tathāgatassa catūhi dāṭhāhi catuddīpikamahāmeghamukhato sateratāvijjulatā viya virocamānā mahātālakkhandhapamāṇā rasmivaṭṭiyo uṭṭhahitvā tikkhattuṃ sīsavaraṃ padakkhiṇaṃ katvā dāṭhaggesuyeva antaradhāyanti. Tena saññāṇena āyasmā ānando bhagavato pacchato gacchamānopi sitapātubhāvaṃ jānāti.
ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚਾਤਿ – ‘‘ਏਤ੍ਥ ਕਿਰ ਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਓવਦਿ, ਚਤੁਸਚ੍ਚਪ੍ਪਕਾਸਨਂ ਅਕਾਸਿ, ਭਗવਤੋਪਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਰੁਚਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਏવਮਯਂ ਭੂਮਿਭਾਗੋ ਦ੍વੀਹਿ ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਹਾਜਨੋ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਹਿ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਚਰਨ੍ਤੋ ਸਗ੍ਗਮਗ੍ਗਪਰਾਯਣੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਏਤਂ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ,’’ਤਿਆਦਿવਚਨਂ ਅવੋਚ।
Bhagavantaṃ etadavocāti – ‘‘ettha kira kassapo bhagavā bhikkhusaṅghaṃ ovadi, catusaccappakāsanaṃ akāsi, bhagavatopi ettha nisīdituṃ ruciṃ uppādessāmi, evamayaṃ bhūmibhāgo dvīhi buddhehi paribhutto bhavissati, mahājano gandhamālādīhi pūjetvā cetiyaṭṭhānaṃ katvā paricaranto saggamaggaparāyaṇo bhavissatī’’ti cintetvā etaṃ ‘‘tena hi, bhante,’’tiādivacanaṃ avoca.
੨੮੩. ਮੁਣ੍ਡਕੇਨ ਸਮਣਕੇਨਾਤਿ ਮੁਣ੍ਡਂ ਮੁਣ੍ਡੋਤਿ, ਸਮਣਂ વਾ ਸਮਣੋਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਞਾਣਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਉਗ੍ਗਹਿਤવੋਹਾਰવਸੇਨੇવ ਹੀਲ਼ੇਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਸੋਤ੍ਤਿਸਿਨਾਨਿਨ੍ਤਿ ਸਿਨਾਨਤ੍ਥਾਯ ਕਤਸੋਤ੍ਤਿਂ। ਸੋਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਕੁਰੁવਿਨ੍ਦਪਾਸਾਣਚੁਣ੍ਣਾਨਿ ਲਾਖਾਯ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਕਤਗੁਲ਼ਿਕਕਲਾਪਕਾ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ – ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕੁਰੁવਿਨ੍ਦਕਸੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਹਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੪੩) વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ਉਭੋਸੁ ਅਨ੍ਤੇਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਰੀਰਂ ਘਂਸਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਯਥਾ ਏਤਰਹਿਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਚੇਤਿਯવਨ੍ਦਨਾਯ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਾਯ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਉਸ੍ਸਾਹਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ‘‘ਨਟਸਮਜ੍ਜਾਦਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਪਨ ਏਕવਚਨੇਨੇવ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਥੇવ ਸਿਨ੍ਹਾਯਿਤੁਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਏਕવਚਨੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ।
283.Muṇḍakena samaṇakenāti muṇḍaṃ muṇḍoti, samaṇaṃ vā samaṇoti vattuṃ vaṭṭati, ayaṃ pana aparipakkañāṇattā brāhmaṇakule uggahitavohāravaseneva hīḷento evamāha. Sottisināninti sinānatthāya katasottiṃ. Sotti nāma kuruvindapāsāṇacuṇṇāni lākhāya bandhitvā kataguḷikakalāpakā vuccati, yaṃ sandhāya – ‘‘tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū kuruvindakasuttiyā nahāyantī’’ti (cūḷava. 243) vuttaṃ. Taṃ ubhosu antesu gahetvā sarīraṃ ghaṃsanti. Evaṃ sammāti yathā etarahipi manussā ‘‘cetiyavandanāya gacchāma, dhammassavanatthāya gacchāmā’’ti vuttā ussāhaṃ na karonti, ‘‘naṭasamajjādidassanatthāya gacchāmā’’ti vuttā pana ekavacaneneva sampaṭicchanti, tatheva sinhāyitunti vutte ekavacanena sampaṭicchanto evamāha.
੨੮੪. ਜੋਤਿਪਾਲਂ ਮਾਣવਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਏਕਪਸ੍ਸੇ ਅਰਿਯਪਰਿਹਾਰੇਨ ਪਠਮਤਰਂ ਨ੍ਹਾਯਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਇਸ੍ਸਰਿਯਪਰਿਹਾਰੇਨ ਨ੍ਹਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨ੍ਹਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਆਗਮੇਤ੍વਾ ਤਂ ਨਿવਤ੍ਥਨਿવਾਸਨਂ ਕੇਸੇ વੋਦਕੇ ਕੁਰੁਮਾਨਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ। ਅਯਨ੍ਤਿ ਆਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਓવਟ੍ਟਿਕਂ વਿਨਿવਟ੍ਠੇਤ੍વਾਤਿ ਨਾਗਬਲੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਪੇਹਿ ਸਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਈਸਕਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਮਾਨੋવ ਤੇਨ ਗਹਿਤਗਹਣਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇਸੇਸੁ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਏਤਦવੋਚਾਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਜੋਤਿਪਾਲੋ ਪਞ੍ਞવਾ, ਸਕਿਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਲਭਮਾਨੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੇਪਿ ਪਸੀਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਧਮ੍ਮਕਥਾਯਪਿ ਪਸੀਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਸਨ੍ਨੋ ਚ ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਿਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਏਤਦਤ੍ਥਂ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਮਮ ਸਹਾਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਨਂ ਕੇਸੇਸੁ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਏਤਦવੋਚ।
284.Jotipālaṃ māṇavaṃ āmantesīti ekapasse ariyaparihārena paṭhamataraṃ nhāyitvā paccuttaritvā ṭhito tassa mahantena issariyaparihārena nhāyantassa nhānapariyosānaṃ āgametvā taṃ nivatthanivāsanaṃ kese vodake kurumānaṃ āmantesi. Ayanti āsannattā dassento āha. Ovaṭṭikaṃ vinivaṭṭhetvāti nāgabalo bodhisatto ‘‘apehi sammā’’ti īsakaṃ parivattamānova tena gahitagahaṇaṃ vissajjāpetvāti attho. Kesesu parāmasitvā etadavocāti so kira cintesi – ‘‘ayaṃ jotipālo paññavā, sakiṃ dassanaṃ labhamāno tathāgatassa dassanepi pasīdissati, dhammakathāyapi pasīdissati, pasanno ca pasannākāraṃ kātuṃ sakkhissati, mittā nāma etadatthaṃ honti, yaṃkiñci katvā mama sahāyaṃ gahetvā dasabalassa santikaṃ gamissāmī’’ti. Tasmā naṃ kesesu parāmasitvā etadavoca.
ਇਤ੍ਤਰਜਚ੍ਚੋਤਿ ਅਞ੍ਞਜਾਤਿਕੋ, ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਸਮਾਨਜਾਤਿਕੋ, ਲਾਮਕਜਾਤਿਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ વਤਿਦਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗਮਨਂ ਨ વਤ ਓਰਕਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਨ ਖੁਦ੍ਦਕਂ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਥਾਮੇਨ ਗਣ੍ਹਿ, ਸਤ੍ਥੁ ਥਾਮੇਨ ਗਣ੍ਹੀਤਿ ਗਹਣਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਨਿਟ੍ਠਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਯਾવਤਾਦੋਹਿਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦੋਕਾਰਹਿਕਾਰਪਿਕਾਰਾ ਨਿਪਾਤਾ, ਯਾવਤੁਪਰਿਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘વਾਚਾਯ ਆਲਪਨਂ ਓવਟ੍ਟਿਕਾਯ ਗਹਣਞ੍ਚ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਯਾવ ਕੇਸਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਗਮਨਤ੍ਥਂ ਪਯੋਗੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
Ittarajaccoti aññajātiko, mayā saddhiṃ asamānajātiko, lāmakajātikoti attho. Na vatidanti idaṃ amhākaṃ gamanaṃ na vata orakaṃ bhavissati na khuddakaṃ, mahantaṃ bhavissati. Ayañhi na attano thāmena gaṇhi, satthu thāmena gaṇhīti gahaṇasmiṃyeva niṭṭhaṃ agamāsi. Yāvatādohipīti ettha dokārahikārapikārā nipātā, yāvatuparimanti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘vācāya ālapanaṃ ovaṭṭikāya gahaṇañca atikkamitvā yāva kesaggahaṇampi tattha gamanatthaṃ payogo kattabbo’’ti.
੨੮੫. ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯਾਤਿ ਇਧ ਸਤਿਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮੀ ਕਥਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗવਾ, – ‘‘ਜੋਤਿਪਾਲ, ਤ੍વਂ ਨ ਲਾਮਕਟ੍ਠਾਨਂ ਓਤਿਣ੍ਣਸਤ੍ਤੋ, ਮਹਾਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ ਓਤਿਣ੍ਣੋਸਿ, ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਨਾਮ ਪਮਾਦવਿਹਾਰੋ ਨ ਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਤਿਪਟਿਲਾਭਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸਿ। ਪਰਸਮੁਦ੍ਦવਾਸੀਥੇਰਾ ਪਨ વਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਜੋਤਿਪਾਲ, ਯਥਾ ਅਹਂ ਦਸਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ વੀਸਤਿਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿવਾਰੋ ਲੋਕੇ વਿਚਰਾਮਿ, ਏવਮੇવਂ ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਦਸਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਸਮਣਗਣਪਰਿવਾਰੋ ਲੋਕੇ વਿਚਰਿਸ੍ਸਸਿ। ਏવਰੂਪੇਨ ਨਾਮ ਤਯਾ ਪਮਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਤਿ, ਏવਂ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਕਥੇਸੀਤਿ।
285.Dhammiyākathāyāti idha satipaṭilābhatthāya pubbenivāsapaṭisaṃyuttā dhammī kathā veditabbā. Tassa hi bhagavā, – ‘‘jotipāla, tvaṃ na lāmakaṭṭhānaṃ otiṇṇasatto, mahābodhipallaṅke pana sabbaññutaññāṇaṃ patthetvā otiṇṇosi, tādisassa nāma pamādavihāro na yutto’’tiādinā nayena satipaṭilābhāya dhammaṃ kathesi. Parasamuddavāsītherā pana vadanti – ‘‘jotipāla, yathā ahaṃ dasapāramiyo pūretvā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā vīsatisahassabhikkhuparivāro loke vicarāmi, evamevaṃ tvampi dasapāramiyo pūretvā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā samaṇagaṇaparivāro loke vicarissasi. Evarūpena nāma tayā pamādaṃ āpajjituṃ na yutta’’nti yathāssa pabbajjāya cittaṃ namati, evaṃ kāmesu ādīnavaṃ nekkhamme ca ānisaṃsaṃ kathesīti.
੨੮੬. ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ,…ਪੇ॰… ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਿਮਕਾਸਿ? ਯਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਇਤ੍ਤਰਸਤ੍ਤਾ વਿਯ ਪਤਿਤਸਿਙ੍ਗਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲੇ ਪਨ ਸੁਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਤੇਰਸ ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ ਸਮਾਦਾਯ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤવਤ੍ਤਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਯਾવ ਅਨੁਲੋਮਞਾਣਂ ਆਹਚ੍ਚ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਫਲਤ੍ਥਂ વਾਯਾਮਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਜੋਤਿਪਾਲੋਪਿ ਤਥੇવ ਅਕਾਸਿ।
286.Alattha kho, ānanda,…pe… pabbajjaṃ alattha upasampadanti pabbajitvā kimakāsi? Yaṃ bodhisattehi kattabbaṃ. Bodhisattā hi buddhānaṃ sammukhe pabbajanti. Pabbajitvā ca pana ittarasattā viya patitasiṅgā na honti, catupārisuddhisīle pana supatiṭṭhāya tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ uggaṇhitvā terasa dhutaṅgāni samādāya araññaṃ pavisitvā gatapaccāgatavattaṃ pūrayamānā samaṇadhammaṃ karontā vipassanaṃ vaḍḍhetvā yāva anulomañāṇaṃ āhacca tiṭṭhanti, maggaphalatthaṃ vāyāmaṃ na karonti. Jotipālopi tatheva akāsi.
੨੮੭. ਅਡ੍ਢਮਾਸੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਤਿ ਕੁਲਦਾਰਕਞ੍ਹਿ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਅਡ੍ਢਮਾਸਮ੍ਪਿ ਅવਸਿਤ੍વਾ ਗਤੇ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸੋਕੋ ਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਸੋਪਿ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੁਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਸ੍ਸਾਸੋ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਥੇਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਿਨੇਹੋ ਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਗਤਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਅਨਭਿਰਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਏਤ੍ਤਕਂ ਪਨ ਕਾਲਂ ਨਿવਾਸੇ ਸਤਿ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਸੋਕੋ ਤਨੁਭਾવਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਤ੍ਤਚੀવਰਗ੍ਗਹਣਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਾਮਣੇਰਦਹਰਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਸ੍ਸਾਸੋ ਜਾਯਤਿ, ਥੇਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਿਨੇਹੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਗਤਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਅਭਿਰਮਤਿ, ਨ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਤਕਂ વਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ વਸਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
287.Aḍḍhamāsupasampanneti kuladārakañhi pabbājetvā aḍḍhamāsampi avasitvā gate mātāpitūnaṃ soko na vūpasammati, sopi pattacīvaraggahaṇaṃ na jānāti, daharabhikkhusāmaṇerehi saddhiṃ vissāso na uppajjati, therehi saddhiṃ sineho na patiṭṭhāti, gatagataṭṭhāne anabhirati uppajjati. Ettakaṃ pana kālaṃ nivāse sati mātāpitaro passituṃ labhanti. Tena tesaṃ soko tanubhāvaṃ gacchati, pattacīvaraggahaṇaṃ jānāti, sāmaṇeradaharabhikkhūhi saddhiṃ vissāso jāyati, therehi saddhiṃ sineho patiṭṭhāti, gatagataṭṭhāne abhiramati, na ukkaṇṭhati. Tasmā ettakaṃ vasituṃ vaṭṭatīti aḍḍhamāsaṃ vasitvā pakkāmi.
ਪਣ੍ਡੁਪੁਟਕਸ੍ਸ ਸਾਲਿਨੋਤਿ ਪੁਟਕੇ ਕਤ੍વਾ ਸੁਕ੍ਖਾਪਿਤਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਸਾਲਿਨੋ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਸਾਲਿਨੋ વਪ੍ਪਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਯਂ ਪਰਿਹਾਰੋ – ਕੇਦਾਰਾ ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਬੀਜਾਨਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧੋਦਕੇਨ ਸਿਞ੍ਚਿਂਸੁ, વਪ੍ਪਕਾਲੇ વਿਤਾਨਂ વਿਯ ਉਪਰਿ વਤ੍ਥਕਿਲਞ੍ਜਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਪਰਿਪਕ੍ਕਕਾਲੇ વੀਹਿਸੀਸਾਨਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮੁਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤੇ ਪੁਟਕੇ ਕਤ੍વਾ ਯੋਤ੍ਤਬਦ੍ਧੇ વੇਹਾਸਂਯੇવ ਸੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਚੁਣ੍ਣਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਕੋਟ੍ਠਕੇਸੁ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਤਤਿਯੇ વਸ੍ਸੇ વਿવਰਿਂਸੁ। ਏવਂ ਤਿવਸ੍ਸਂ ਪਰਿવੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸੁਗਨ੍ਧਰਤ੍ਤਸਾਲਿਨੋ ਅਪਗਤਕਾਲ਼ਕੇ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਖਜ੍ਜਕવਿਕਤਿਮ੍ਪਿ ਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਟਿਯਾਦਿਯਿਂਸੁ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ਪਣੀਤਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ…ਪੇ॰… ਕਾਲਂ ਆਰੋਚਾਪੇਸੀਤਿ।
Paṇḍupuṭakassa sālinoti puṭake katvā sukkhāpitassa rattasālino. Tassa kira sālino vappakālato paṭṭhāya ayaṃ parihāro – kedārā suparikammakatā honti, tattha bījāni patiṭṭhāpetvā gandhodakena siñciṃsu, vappakāle vitānaṃ viya upari vatthakilañjaṃ bandhitvā paripakkakāle vīhisīsāni chinditvā muṭṭhimatte puṭake katvā yottabaddhe vehāsaṃyeva sukkhāpetvā gandhacuṇṇāni attharitvā koṭṭhakesu pūretvā tatiye vasse vivariṃsu. Evaṃ tivassaṃ parivutthassa sugandharattasālino apagatakāḷake suparisuddhe taṇḍule gahetvā khajjakavikatimpi bhattampi paṭiyādiyiṃsu. Taṃ sandhāya vuttaṃ paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ…pe… kālaṃ ārocāpesīti.
੨੮੮. ਅਧਿવੁਟ੍ਠੋ ਮੇਤਿ ਕਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ? વੇਗਲ਼ਿਙ੍ਗਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨਕਾਲੇ ਘਟਿਕਾਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸ੍ਸਾવਾਸਂ વਸਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਅਹੁਦੇવ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਅਹੁ ਦੋਮਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤੇਮਾਸਂ ਦਾਨਂ ਦਾਤੁਂ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸੋਤੁਂ, ਇਮਿਨਾ ਚ ਨਿਯਾਮੇਨ વੀਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤੁਂ ਨਾਲਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਅਲਾਭਂ ਆਰਬ੍ਭ ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਅਹੋਸਿ, ਨ ਤਥਾਗਤਂ ਆਰਬ੍ਭ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਬ੍ਬੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥੇਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਕੁਪਿਤੇ વੂਪਸਮਨਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਉਰਚ੍ਛਦਂ ਨਾਮ ਧੀਤਰਮਾਹ – ‘‘ਅਮ੍ਮ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੇવੇ ਮਾ ਪਮਜ੍ਜੀ’’ਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਂ ਰਾਜਧੀਤਰਂ ਦਿਸ੍વਾ વਿਸਞ੍ਞਿਨੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਕੇ ਇਮੇ ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਭੂਮਿਦੇવਾਤਿ। ਭੂਮਿਦੇવਾ ਨਾਮ ਏવਰੂਪਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਟ੍ਠੁਭਿਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਸਾ ਏਕਦਿવਸਂ વੀਥਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਠਿਤਾ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਦਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਸੁਣਮਾਨਾਯੇવ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ વੀਸਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਇਸਿਪਤਨੇ વਸਤੀ’’ਤਿ ਚ ਸੁਤ੍વਾ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ।
288.Adhivuṭṭho meti kiṃ sandhāya vadati? Vegaḷiṅgato nikkhamanakāle ghaṭikāro attano santike vassāvāsaṃ vasanatthāya paṭiññaṃ aggahesi, taṃ sandhāya vadati. Ahudeva aññathattaṃ ahu domanassanti temāsaṃ dānaṃ dātuṃ, dhammañca sotuṃ, iminā ca niyāmena vīsati bhikkhusahassāni paṭijaggituṃ nālatthanti alābhaṃ ārabbha cittaññathattaṃ cittadomanassaṃ ahosi, na tathāgataṃ ārabbha. Kasmā? Sotāpannattā. So kira pubbe brāhmaṇabhatto ahosi. Athekasmiṃ samaye paccante kupite vūpasamanatthaṃ gacchanto uracchadaṃ nāma dhītaramāha – ‘‘amma amhākaṃ deve mā pamajjī’’ti. Brāhmaṇā taṃ rājadhītaraṃ disvā visaññino ahesuṃ. Ke ime cāti vutte tumhākaṃ bhūmidevāti. Bhūmidevā nāma evarūpā hontīti niṭṭhubhitvā pāsādaṃ abhiruhi. Sā ekadivasaṃ vīthiṃ olokentī ṭhitā kassapassa bhagavato aggasāvakaṃ disvā pakkosāpetvā piṇḍapātaṃ datvā anumodanaṃ suṇamānāyeva sotāpannā hutvā ‘‘aññepi bhikkhū atthī’’ti pucchitvā ‘‘satthā vīsatiyā bhikkhusahassehi saddhiṃ isipatane vasatī’’ti ca sutvā nimantetvā dānaṃ adāsi.
ਰਾਜਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ વੂਪਸਮੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋ। ਅਥ ਨਂ ਪਠਮਤਰਮੇવ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧੀਤੁ ਅવਣ੍ਣਂ વਤ੍વਾ ਪਰਿਭਿਨ੍ਦਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਪਨ ਧੀਤੁ ਜਾਤਕਾਲੇਯੇવ વਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਸ੍ਸਾ ‘‘ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਰਜ੍ਜਂ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਰਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਰਾਜਾ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਰਜ੍ਜਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਸਿ। ਸਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਭੋਜਯਮਾਨਾ ਰਾਜਾਨਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਬਹਿਸਾਣਿਯਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਸਤ੍ਥੁ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਸੁਤ੍વਾવ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਜਾਤੋ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਨਾਮ ਤਥਾਗਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਆਘਾਤੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਨ ਤਥਾਗਤਂ ਆਰਬ੍ਭਾ’’ਤਿ।
Rājā paccantaṃ vūpasametvā āgato. Atha naṃ paṭhamatarameva brāhmaṇā āgantvā dhītu avaṇṇaṃ vatvā paribhindiṃsu. Rājā pana dhītu jātakāleyeva varaṃ adāsi. Tassā ‘‘satta divasāni rajjaṃ dātabba’’nti varaṃ gaṇhiṃsu. Athassā rājā satta divasāni rajjaṃ niyyātesi. Sā satthāraṃ bhojayamānā rājānaṃ pakkosāpetvā bahisāṇiyaṃ nisīdāpesi. Rājā satthu anumodanaṃ sutvāva sotāpanno jāto. Sotāpannassa ca nāma tathāgataṃ ārabbha āghāto natthi. Tena vuttaṃ – ‘‘na tathāgataṃ ārabbhā’’ti.
ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ ਤਂ ਹਰਤੂਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਭਾਜਨਾਨਿ ਪਚਿਤ੍વਾ ਕਯવਿਕ੍ਕਯਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਏવਂ ਪਨ વਤ੍વਾ ਦਾਰੁਤ੍ਥਾਯ વਾ ਮਤ੍ਤਿਕਤ੍ਥਾਯ વਾ ਪਲਾਲਤ੍ਥਾਯ વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਮਹਾਜਨਾ ‘‘ਘਟਿਕਾਰੇਨ ਭਾਜਨਾਨਿ ਪਕ੍ਕਾਨੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਣ੍ਡੁਲਲੋਣਦਧਿਤੇਲਫਾਣਿਤਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਭਾਜਨਂ ਮਹਗ੍ਘਂ ਹੋਤਿ, ਮੂਲਂ ਅਪ੍ਪਂ, ਯਂ વਾ ਤਂ વਾ ਦਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਮਾਤਿ ਤਂ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਧਮ੍ਮਿਕੋ વਾਣਿਜੋ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪਟਿਜਗ੍ਗਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਉਪਟ੍ਠਹਤਿ, ਬਹੁ ਨੋ ਅਕੁਸਲਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪੁਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮੂਲਂ ਆਹਰਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਭਾਜਨਂ ਅਪ੍ਪਗ੍ਘਂ ਹੋਤਿ, ਆਭਤਂ ਮੂਲਂ ਬਹੁ, ਧਮ੍ਮਿਕੋ વਾਣਿਜੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਥਾਭਤਂ ਘਰਸਾਮਿਕਾ વਿਯ ਸਾਧੁਕਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਏવਂਗੁਣੋ ਪਨ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਪਬ੍ਬਜਤੀਤਿ। ਰਞ੍ਞੋ વਚਨਪਥਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਧੇ ਜਿਣ੍ਣੇ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪੋਸੇਤੀਤਿ ਆਹ।
Yaṃ icchati taṃ haratūti so kira bhājanāni pacitvā kayavikkayaṃ na karoti, evaṃ pana vatvā dārutthāya vā mattikatthāya vā palālatthāya vā araññaṃ gacchati. Mahājanā ‘‘ghaṭikārena bhājanāni pakkānī’’ti sutvā parisuddhataṇḍulaloṇadadhitelaphāṇitādīni gahetvā āgacchanti. Sace bhājanaṃ mahagghaṃ hoti, mūlaṃ appaṃ, yaṃ vā taṃ vā datvā gaṇhāmāti taṃ na gaṇhanti. Dhammiko vāṇijo mātāpitaro paṭijaggati, sammāsambuddhaṃ upaṭṭhahati, bahu no akusalaṃ bhavissatīti puna gantvā mūlaṃ āharanti. Sace pana bhājanaṃ appagghaṃ hoti, ābhataṃ mūlaṃ bahu, dhammiko vāṇijo, amhākaṃ puññaṃ bhavissatīti yathābhataṃ gharasāmikā viya sādhukaṃ paṭisāmetvā gacchanti. Evaṃguṇo pana kasmā na pabbajatīti. Rañño vacanapathaṃ pacchindanto andhe jiṇṇe mātāpitaro posetīti āha.
੨੮੯. ਕੋ ਨੁ ਖੋਤਿ ਕੁਹਿਂ ਨੁ ਖੋ। ਕੁਮ੍ਭਿਯਾਤਿ ਉਕ੍ਖਲਿਤੋ। ਪਰਿਯੋਗਾਤਿ ਸੂਪਭਾਜਨਤੋ। ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਾਤਿ ਭੁਞ੍ਜ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤੇ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਿ? ਘਟਿਕਾਰੋ ਕਿਰ ਭਤ੍ਤਂ ਪਚਿਤ੍વਾ ਸੂਪਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ વਡ੍ਢਮਾਨਕਂ ਭਤ੍ਤਸੂਪਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਆਧਾਰਕਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਦਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਭਿવਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋਤਿ ਅਤਿવਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ। ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਨ વਿਜਹਤੀਤਿ ਨ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ વਿਜਹਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ વਾ ਦਿવਸਭਾਗੇ વਾ ਗਾਮੇ વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ – ‘‘ਸਦੇવਕੇ ਨਾਮ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਯ੍ਹਂ ਗੇਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਹਤ੍ਥੇਨ ਆਮਿਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਲਾਭਾ વਤ ਮੇ’’ਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਾ ਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ।
289.Ko nu khoti kuhiṃ nu kho. Kumbhiyāti ukkhalito. Pariyogāti sūpabhājanato. Paribhuñjāti bhuñja. Kasmā panete evaṃ vadanti? Ghaṭikāro kira bhattaṃ pacitvā sūpaṃ sampādetvā mātāpitaro bhojetvā sayampi bhuñjitvā bhagavato vaḍḍhamānakaṃ bhattasūpaṃ paṭṭhapetvā āsanaṃ paññapetvā ādhārakaṃ upaṭṭhapetvā udakaṃ paccupaṭṭhapetvā mātāpitūnaṃ saññaṃ datvā araññaṃ gacchati. Tasmā evaṃ vadanti. Abhivissatthoti ativissattho. Pītisukhaṃna vijahatīti na nirantaraṃ vijahati, atha kho rattibhāge vā divasabhāge vā gāme vā araññe vā yasmiṃ yasmiṃ khaṇe – ‘‘sadevake nāma loke aggapuggalo mayhaṃ gehaṃ pavisitvā sahatthena āmisaṃ gahetvā paribhuñjati, lābhā vata me’’ti anussarati, tasmiṃ tasmiṃ khaṇe pañcavaṇṇā pīti uppajjati. Taṃ sandhāya evaṃ vuttaṃ.
੨੯੦. ਕਲ਼ੋਪਿਯਾਤਿ ਪਚ੍ਛਿਤੋ। ਕਿਂ ਪਨ ਭਗવਾ ਏવਮਕਾਸੀਤਿ। ਪਚ੍ਚਯੋ ਧਮ੍ਮਿਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਤ੍ਤੇ ਭਤ੍ਤਸਦਿਸੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਕਾਸਿ। ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਿ ਚ ਸਾવਕਾਨਂਯੇવ ਹੋਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦવੇਲਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਰਞ੍ਞੋ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਪੁਪ੍ਫਫਲਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਤਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਰਾਜਾ ਯਥਾਰੁਚਿਯਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਏવਂਸਮ੍ਪਦਮੇਤਂ। ਪਰਸਮੁਦ੍ਦવਾਸੀਥੇਰਾ ਪਨ ‘‘ਦੇવਤਾ ਕਿਰ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਦਂਸੂ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
290.Kaḷopiyāti pacchito. Kiṃ pana bhagavā evamakāsīti. Paccayo dhammiko, bhikkhūnaṃ patte bhattasadiso, tasmā evamakāsi. Sikkhāpadapaññattipi ca sāvakānaṃyeva hoti, buddhānaṃ sikkhāpadavelā nāma natthi. Yathā hi rañño uyyāne pupphaphalāni honti, aññesaṃ tāni gaṇhantānaṃ niggahaṃ karonti, rājā yathāruciyā paribhuñjati, evaṃsampadametaṃ. Parasamuddavāsītherā pana ‘‘devatā kira paṭiggahetvā adaṃsū’’ti vadanti.
੨੯੧. ਹਰਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹਰਥ ਭਦ੍ਰਮੁਖਾਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਗਤੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ – ‘‘ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વਦਤਿ, ਕੁਹਿਂ ਨੁ ਖੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਤ੍ਥੁ વਸਨਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਓવਸ੍ਸਕਭਾવਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪੁਤ੍ਤੇ ਅਪਰਾਧਸਞ੍ਞਿਨੋ ਗਹਣੇ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ।
291.Haratha, bhante, haratha bhadramukhāti amhākaṃ putto ‘‘kuhiṃ gatosī’’ti vutte – ‘‘dasabalassa santika’’nti vadati, kuhiṃ nu kho gacchati, satthu vasanaṭṭhānassa ovassakabhāvampi na jānātīti putte aparādhasaññino gahaṇe tuṭṭhacittā evamāhaṃsu.
ਤੇਮਾਸਂ ਆਕਾਸਚ੍ਛਦਨਂ ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਭਗવਾ ਕਿਰ ਚਤੁਨ੍ਨਂ વਸ੍ਸਿਕਾਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਏਕਂ ਮਾਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਿਣਂ ਆਹਰਾਪੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਦਤ੍ਥੋ – ਆਕਾਸਂ ਛਦਨਮਸ੍ਸਾਤਿ ਆਕਾਸਚ੍ਛਦਨਂ। ਨ ਦੇવੋਤਿવਸ੍ਸੀਤਿ ਕੇવਲਂ ਨਾਤਿવਸ੍ਸਿ, ਯਥਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਕਤਿਯਾ ਚ ਨਿਬ੍ਬਕੋਸਸ੍ਸ ਉਦਕਪਾਤਟ੍ਠਾਨਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਏਕਮ੍ਪਿ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁ ਨਾਤਿવਸ੍ਸਿ, ਏવਂ ਘਨਛਦਨਗੇਹਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ વਿਯ ਨ વਾਤਾਤਪਾਪਿ ਆਬਾਧਂ ਅਕਂਸੁ, ਪਕਤਿਯਾ ਉਤੁਫਰਣਮੇવ ਅਹੋਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗਮੇ ਛਡ੍ਡਿਤੇਪਿ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਨੋવਸ੍ਸਕਮੇવ ਅਹੋਸਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਦੇવੇ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਸਾਟਕੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਯਾવ ਕਪ੍ਪੁਟ੍ਠਾਨਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਤਾਦਿਸਮੇવ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪਨ ਨ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવੇਨ, ਤੇਸਂਯੇવ ਪਨ ਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ – ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਕਤ੍ਥ ਨ ਲਭੇਯ੍ਯ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਾਮ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਅਨ੍ਧਕਾਨਂ ਨਿવੇਸਨਂ ਉਤ੍ਤਿਣਂ ਕਾਰੇਸੀ’’ਤਿ ਨ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿવੇਸਨਾ ਤਿਣਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਛਾਦਾਪੇਸੀ’’ਤਿ ਪਨ ਤੇਸਂ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਬਲવਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਦਪਾਦਿ। ਇਤਿ ਤੇਸਂਯੇવ ਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਇਦਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਜਾਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Temāsaṃ ākāsacchadanaṃ aṭṭhāsīti bhagavā kira catunnaṃ vassikānaṃ māsānaṃ ekaṃ māsaṃ atikkamitvā tiṇaṃ āharāpesi, tasmā evamāha. Ayaṃ panettha padattho – ākāsaṃ chadanamassāti ākāsacchadanaṃ. Na devotivassīti kevalaṃ nātivassi, yathā panettha pakatiyā ca nibbakosassa udakapātaṭṭhānabbhantare ekampi udakabindu nātivassi, evaṃ ghanachadanagehabbhantare viya na vātātapāpi ābādhaṃ akaṃsu, pakatiyā utupharaṇameva ahosi. Aparabhāge tasmiṃ nigame chaḍḍitepi taṃ ṭhānaṃ anovassakameva ahosi. Manussā kammaṃ karontā deve vassante tattha sāṭake ṭhapetvā kammaṃ karonti. Yāva kappuṭṭhānā taṃ ṭhānaṃ tādisameva bhavissati. Tañca kho pana na tathāgatassa iddhānubhāvena, tesaṃyeva pana guṇasampattiyā. Tesañhi – ‘‘sammāsambuddho kattha na labheyya, amhākaṃ nāma dvinnaṃ andhakānaṃ nivesanaṃ uttiṇaṃ kāresī’’ti na tappaccayā domanassaṃ udapādi – ‘‘sadevake loke aggapuggalo amhākaṃ nivesanā tiṇaṃ āharāpetvā gandhakuṭiṃ chādāpesī’’ti pana tesaṃ anappakaṃ balavasomanassaṃ udapādi. Iti tesaṃyeva guṇasampattiyā idaṃ pāṭihāriyaṃ jātanti veditabbaṃ.
੨੯੨. ਤਣ੍ਡੁਲવਾਹਸਤਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ੍વੇ ਸਕਟਾਨਿ ਏਕੋ વਾਹੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਦੁਪਿਯਞ੍ਚ ਸੂਪੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੂਪਤ੍ਥਾਯ ਤਦਨੁਰੂਪਂ ਤੇਲਫਾਣਿਤਾਦਿਂ। વੀਸਤਿਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਤੇਮਾਸਤ੍ਥਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕਿਰ ਸਞ੍ਞਾਯ ਰਾਜਾ ਏਤ੍ਤਕਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਅਲਂ ਮੇ ਰਞ੍ਞੋવ ਹੋਤੂਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ? ਅਧਿਗਤਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ। ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਨਾਹਂ ਰਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਪੇਸੇਸੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਗਤੋ, ਅਦ੍ਧਾ ਸੋ ਰਞ੍ਞੋ વਸ੍ਸਾવਾਸਂ ਯਾਚਿਯਮਾਨੋ ਮਯ੍ਹਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਭਾવਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਮਮ ਗੁਣਕਥਂ ਕਥੇਸਿ, ਗੁਣਕਥਾਯ ਲਦ੍ਧਲਾਭੋ ਪਨ ਨਟੇਨ ਨਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਂ વਿਯ ਗਾਯਕੇਨ ਗਾਯਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਂ વਿਯ ਚ ਹੋਤਿ। ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਇਮਿਨਾ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਪਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
292.Taṇḍulavāhasatānīti ettha dve sakaṭāni eko vāhoti veditabbo. Tadupiyañca sūpeyyanti sūpatthāya tadanurūpaṃ telaphāṇitādiṃ. Vīsatibhikkhusahassassa temāsatthāya bhattaṃ bhavissatīti kira saññāya rājā ettakaṃ pesesi. Alaṃ me raññova hotūti kasmā paṭikkhipi? Adhigataappicchatāya. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘nāhaṃ raññā diṭṭhapubbo, kathaṃ nu kho pesesī’’ti. Tato cintesi – ‘‘satthā bārāṇasiṃ gato, addhā so rañño vassāvāsaṃ yāciyamāno mayhaṃ paṭiññātabhāvaṃ ārocetvā mama guṇakathaṃ kathesi, guṇakathāya laddhalābho pana naṭena naccitvā laddhaṃ viya gāyakena gāyitvā laddhaṃ viya ca hoti. Kiṃ mayhaṃ iminā, kammaṃ katvā uppannena mātāpitūnampi sammāsambuddhassapi upaṭṭhānaṃ sakkā kātu’’nti. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ਘਟਿਕਾਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Ghaṭikārasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੧. ਘਟਿਕਾਰਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Ghaṭikārasuttaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੧. ਘਟਿਕਾਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Ghaṭikārasuttavaṇṇanā
