Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അങ്ഗുത്തരനികായ • Aṅguttaranikāya |
൯. ഗിഹിസുത്തം
9. Gihisuttaṃ
൧൭൯. അഥ ഖോ അനാഥപിണ്ഡികോ ഗഹപതി പഞ്ചമത്തേഹി ഉപാസകസതേഹി പരിവുതോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. അഥ ഖോ ഭഗവാ ആയസ്മന്തം സാരിപുത്തം ആമന്തേസി – ‘‘യം കഞ്ചി 1, സാരിപുത്ത, ജാനേയ്യാഥ ഗിഹിം ഓദാതവസനം പഞ്ചസു സിക്ഖാപദേസു സംവുതകമ്മന്തം ചതുന്നം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭിം അകിച്ഛലാഭിം അകസിരലാഭിം, സോ ആകങ്ഖമാനോ അത്തനാവ അത്താനം ബ്യാകരേയ്യ – ‘ഖീണനിരയോമ്ഹി ഖീണതിരച്ഛാനയോനി ഖീണപേത്തിവിസയോ ഖീണാപായദുഗ്ഗതിവിനിപാതോ, സോതാപന്നോഹമസ്മി അവിനിപാതധമ്മോ നിയതോ സമ്ബോധിപരായണോ’’’തി.
179. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati pañcamattehi upāsakasatehi parivuto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ sāriputtaṃ āmantesi – ‘‘yaṃ kañci 2, sāriputta, jāneyyātha gihiṃ odātavasanaṃ pañcasu sikkhāpadesu saṃvutakammantaṃ catunnaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhiṃ akicchalābhiṃ akasiralābhiṃ, so ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya – ‘khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto, sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’’ti.
‘‘കതമേസു പഞ്ചസു സിക്ഖാപദേസു സംവുതകമ്മന്തോ ഹോതി? ഇധ , സാരിപുത്ത, അരിയസാവകോ പാണാതിപാതാ പടിവിരതോ ഹോതി, അദിന്നാദാനാ പടിവിരതോ ഹോതി, കാമേസുമിച്ഛാചാരാ പടിവിരതോ ഹോതി, മുസാവാദാ പടിവിരതോ ഹോതി, സുരാമേരയമജ്ജപമാദട്ഠാനാ പടിവിരതോ ഹോതി. ഇമേസു പഞ്ചസു സിക്ഖാപദേസു സംവുതകമ്മന്തോ ഹോതി.
‘‘Katamesu pañcasu sikkhāpadesu saṃvutakammanto hoti? Idha , sāriputta, ariyasāvako pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti. Imesu pañcasu sikkhāpadesu saṃvutakammanto hoti.
‘‘കതമേസം ചതുന്നം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ? ഇധ, സാരിപുത്ത, അരിയസാവകോ ബുദ്ധേ അവേച്ചപ്പസാദേന സമന്നാഗതോ ഹോതി – ‘ഇതിപി സോ ഭഗവാ അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോ പുരിസദമ്മസാരഥി, സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാ’തി. അയമസ്സ പഠമോ ആഭിചേതസികോ ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരോ അധിഗതോ ഹോതി അവിസുദ്ധസ്സ ചിത്തസ്സ വിസുദ്ധിയാ അപരിയോദാതസ്സ ചിത്തസ്സ പരിയോദപനായ.
‘‘Katamesaṃ catunnaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī? Idha, sāriputta, ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi, satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Ayamassa paṭhamo ābhicetasiko diṭṭhadhammasukhavihāro adhigato hoti avisuddhassa cittassa visuddhiyā apariyodātassa cittassa pariyodapanāya.
‘‘പുന ചപരം, സാരിപുത്ത, അരിയസാവകോ ധമ്മേ അവേച്ചപ്പസാദേന സമന്നാഗതോ ഹോതി – ‘സ്വാക്ഖാതോ ഭഗവതാ ധമ്മോ സന്ദിട്ഠികോ അകാലികോ ഏഹിപസ്സികോ ഓപനേയ്യികോ പച്ചത്തം വേദിതബ്ബോ വിഞ്ഞൂഹീ’തി. അയമസ്സ ദുതിയോ ആഭിചേതസികോ ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരോ അധിഗതോ ഹോതി അവിസുദ്ധസ്സ ചിത്തസ്സ വിസുദ്ധിയാ അപരിയോദാതസ്സ ചിത്തസ്സ പരിയോദപനായ.
‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, ariyasāvako dhamme aveccappasādena samannāgato hoti – ‘svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’ti. Ayamassa dutiyo ābhicetasiko diṭṭhadhammasukhavihāro adhigato hoti avisuddhassa cittassa visuddhiyā apariyodātassa cittassa pariyodapanāya.
‘‘പുന ചപരം, സാരിപുത്ത, അരിയസാവകോ സങ്ഘേ അവേച്ചപ്പസാദേന സമന്നാഗതോ ഹോതി – ‘സുപ്പടിപന്നോ ഭഗവതോ സാവകസങ്ഘോ ഉജുപ്പടിപന്നോ ഭഗവതോ സാവകസങ്ഘോ ഞായപ്പടിപന്നോ ഭഗവതോ സാവകസങ്ഘോ സാമീചിപ്പടിപന്നോ ഭഗവതോ സാവകസങ്ഘോ, യദിദം ചത്താരി പുരിസയുഗാനി അട്ഠ പുരിസപുഗ്ഗലാ ഏസ ഭഗവതോ സാവകസങ്ഘോ ആഹുനേയ്യോ പാഹുനേയ്യോ ദക്ഖിണേയ്യോ അഞ്ജലികരണീയോ അനുത്തരം പുഞ്ഞക്ഖേത്തം ലോകസ്സാ’തി. അയമസ്സ തതിയോ ആഭിചേതസികോ ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരോ അധിഗതോ ഹോതി അവിസുദ്ധസ്സ ചിത്തസ്സ വിസുദ്ധിയാ അപരിയോദാതസ്സ ചിത്തസ്സ പരിയോദപനായ.
‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, ariyasāvako saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti – ‘suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujuppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyappaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcippaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’ti. Ayamassa tatiyo ābhicetasiko diṭṭhadhammasukhavihāro adhigato hoti avisuddhassa cittassa visuddhiyā apariyodātassa cittassa pariyodapanāya.
‘‘പുന ചപരം, സാരിപുത്ത, അരിയസാവകോ അരിയകന്തേഹി സീലേഹി സമന്നാഗതോ ഹോതി അഖണ്ഡേഹി അച്ഛിദ്ദേഹി അസബലേഹി അകമ്മാസേഹി ഭുജിസ്സേഹി വിഞ്ഞുപ്പസത്ഥേഹി അപരാമട്ഠേഹി സമാധിസംവത്തനികേഹി. അയമസ്സ ചതുത്ഥോ ആഭിചേതസികോ ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരോ അധിഗതോ ഹോതി അവിസുദ്ധസ്സ ചിത്തസ്സ വിസുദ്ധിയാ അപരിയോദാതസ്സ ചിത്തസ്സ പരിയോദപനായ. ഇമേസം ചതുന്നം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭീ ഹോതി അകിച്ഛലാഭീ അകസിരലാഭീ.
‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, ariyasāvako ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññuppasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi. Ayamassa catuttho ābhicetasiko diṭṭhadhammasukhavihāro adhigato hoti avisuddhassa cittassa visuddhiyā apariyodātassa cittassa pariyodapanāya. Imesaṃ catunnaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī.
‘‘യം കഞ്ചി, സാരിപുത്ത, ജാനേയ്യാഥ ഗിഹിം ഓദാതവസനം – ഇമേസു പഞ്ചസു സിക്ഖാപദേസു സംവുതകമ്മന്തം, ഇമേസഞ്ച ചതുന്നം ആഭിചേതസികാനം ദിട്ഠധമ്മസുഖവിഹാരാനം നികാമലാഭിം അകിച്ഛലാഭിം അകസിരലാഭിം, സോ ആകങ്ഖമാനോ അത്തനാവ അത്താനം ബ്യാകരേയ്യ – ‘ഖീണനിരയോമ്ഹി ഖീണതിരച്ഛാനയോനി ഖീണപേത്തിവിസയോ ഖീണാപായദുഗ്ഗതിവിനിപാതോ, സോതാപന്നോഹമസ്മി അവിനിപാതധമ്മോ നിയതോ സമ്ബോധിപരായണോ’’’തി.
‘‘Yaṃ kañci, sāriputta, jāneyyātha gihiṃ odātavasanaṃ – imesu pañcasu sikkhāpadesu saṃvutakammantaṃ, imesañca catunnaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhiṃ akicchalābhiṃ akasiralābhiṃ, so ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya – ‘khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto, sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’’ti.
‘‘നിരയേസു ഭയം ദിസ്വാ, പാപാനി പരിവജ്ജയേ;
‘‘Nirayesu bhayaṃ disvā, pāpāni parivajjaye;
അരിയധമ്മം സമാദായ, പണ്ഡിതോ പരിവജ്ജയേ.
Ariyadhammaṃ samādāya, paṇḍito parivajjaye.
‘‘ന ഹിംസേ പാണഭൂതാനി, വിജ്ജമാനേ പരക്കമേ;
‘‘Na hiṃse pāṇabhūtāni, vijjamāne parakkame;
മുസാ ച ന ഭണേ ജാനം, അദിന്നം ന പരാമസേ.
Musā ca na bhaṇe jānaṃ, adinnaṃ na parāmase.
മേരയം വാരുണിം ജന്തു, ന പിവേ ചിത്തമോഹനിം.
Merayaṃ vāruṇiṃ jantu, na pive cittamohaniṃ.
‘‘അനുസ്സരേയ്യ സമ്ബുദ്ധം, ധമ്മഞ്ചാനുവിതക്കയേ;
‘‘Anussareyya sambuddhaṃ, dhammañcānuvitakkaye;
സന്തേസു പഠമം ദിന്നാ, വിപുലാ ഹോതി ദക്ഖിണാ.
Santesu paṭhamaṃ dinnā, vipulā hoti dakkhiṇā.
‘‘സന്തോ ഹവേ പവക്ഖാമി, സാരിപുത്ത സുണോഹി മേ;
‘‘Santo have pavakkhāmi, sāriputta suṇohi me;
ഇതി കണ്ഹാസു സേതാസു, രോഹിണീസു ഹരീസു വാ.
Iti kaṇhāsu setāsu, rohiṇīsu harīsu vā.
‘‘കമ്മാസാസു സരൂപാസു, ഗോസു പാരേവതാസു വാ;
‘‘Kammāsāsu sarūpāsu, gosu pārevatāsu vā;
യാസു കാസുചി ഏതാസു, ദന്തോ ജായതി പുങ്ഗവോ.
Yāsu kāsuci etāsu, danto jāyati puṅgavo.
‘‘ധോരയ്ഹോ ബലസമ്പന്നോ, കല്യാണജവനിക്കമോ;
‘‘Dhorayho balasampanno, kalyāṇajavanikkamo;
തമേവ ഭാരേ യുഞ്ജന്തി, നാസ്സ വണ്ണം പരിക്ഖരേ.
Tameva bhāre yuñjanti, nāssa vaṇṇaṃ parikkhare.
‘‘ഏവമേവം മനുസ്സേസു, യസ്മിം കിസ്മിഞ്ചി ജാതിയേ;
‘‘Evamevaṃ manussesu, yasmiṃ kismiñci jātiye;
ഖത്തിയേ ബ്രാഹ്മണേ വേസ്സേ, സുദ്ദേ ചണ്ഡാലപുക്കുസേ.
Khattiye brāhmaṇe vesse, sudde caṇḍālapukkuse.
‘‘യാസു കാസുചി ഏതാസു, ദന്തോ ജായതി സുബ്ബതോ;
‘‘Yāsu kāsuci etāsu, danto jāyati subbato;
ധമ്മട്ഠോ സീലസമ്പന്നോ, സച്ചവാദീ ഹിരീമനോ.
Dhammaṭṭho sīlasampanno, saccavādī hirīmano.
‘‘പഹീനജാതിമരണോ, ബ്രഹ്മചരിയസ്സ കേവലീ;
‘‘Pahīnajātimaraṇo, brahmacariyassa kevalī;
പന്നഭാരോ വിസംയുത്തോ, കതകിച്ചോ അനാസവോ.
Pannabhāro visaṃyutto, katakicco anāsavo.
‘‘പാരഗൂ സബ്ബധമ്മാനം, അനുപാദായ നിബ്ബുതോ;
‘‘Pāragū sabbadhammānaṃ, anupādāya nibbuto;
തസ്മിഞ്ച വിരജേ ഖേത്തേ, വിപുലാ ഹോതി ദക്ഖിണാ.
Tasmiñca viraje khette, vipulā hoti dakkhiṇā.
‘‘ബാലാ ച അവിജാനന്താ, ദുമ്മേധാ അസ്സുതാവിനോ;
‘‘Bālā ca avijānantā, dummedhā assutāvino;
ബഹിദ്ധാ ദദന്തി ദാനാനി, ന ഹി സന്തേ ഉപാസരേ.
Bahiddhā dadanti dānāni, na hi sante upāsare.
‘‘യേ ച സന്തേ ഉപാസന്തി, സപ്പഞ്ഞേ ധീരസമ്മതേ;
‘‘Ye ca sante upāsanti, sappaññe dhīrasammate;
സദ്ധാ ച നേസം സുഗതേ, മൂലജാതാ പതിട്ഠിതാ.
Saddhā ca nesaṃ sugate, mūlajātā patiṭṭhitā.
‘‘ദേവലോകഞ്ച തേ യന്തി, കുലേ വാ ഇധ ജായരേ;
‘‘Devalokañca te yanti, kule vā idha jāyare;
അനുപുബ്ബേന നിബ്ബാനം, അധിഗച്ഛന്തി പണ്ഡിതാ’’തി. നവമം;
Anupubbena nibbānaṃ, adhigacchanti paṇḍitā’’ti. navamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (അട്ഠകഥാ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ൯. ഗിഹിസുത്തവണ്ണനാ • 9. Gihisuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / അങ്ഗുത്തരനികായ (ടീകാ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ൯. ഗിഹിസുത്തവണ്ണനാ • 9. Gihisuttavaṇṇanā