| Library / Tipiṭaka / д̇ибидага • Tipiṭaka / ж̇аад̇ага-адтагат̇аа • Jātaka-aṭṭhakathā |
[164] 4. г̇иж̇жхаж̇аад̇агаван̣н̣анаа
[164] 4. Gijjhajātakavaṇṇanā
яам̣ ну г̇иж̇жхо яож̇анасад̇анд̇и ид̣̇ам̣ сад̇т̇аа ж̇зд̇аванз вихаранд̇о згам̣ маад̇убосагабхигкум̣ аараб̣бха гат̇зси. вад̇т̇у саамаж̇аад̇агз (ж̇аа. 2.22.296 аад̣̇аяо) аавибхависсад̇и. сад̇т̇аа бана д̇ам̣ бхигкум̣ ‘‘сажжам̣ гира д̇вам̣, бхигку, г̇ихий босзсий’’д̇и бужчид̇ваа ‘‘сажжа’’нд̇и вуд̇д̇з ‘‘гим̣ бана д̇з хонд̇ий’’д̇и бужчид̇ваа ‘‘маад̇аабид̇аро мз, бханд̇з’’д̇и вуд̇д̇з ‘‘саад̇ху саад̇хуу’’д̇и д̇асса саад̇хугаарам̣ д̣̇ад̇ваа ‘‘маа, бхигкавз, имам̣ бхигкум̣ уж̇жхааяид̇т̇а, бораан̣агабан̣д̣ид̇ааби г̇ун̣авасзна ан̃н̃аад̇агаанамби убагаарам̣ агам̣су, имасса бана маад̇аабид̇уунам̣ убагаарагаран̣ам̣ бхаароязваа’’д̇и вад̇ваа ад̇ийд̇ам̣ аахари.
Yaṃnu gijjho yojanasatanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ mātuposakabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu sāmajātake (jā. 2.22.296 ādayo) āvibhavissati. Satthā pana taṃ bhikkhuṃ ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, gihī posesī’’ti pucchitvā ‘‘sacca’’nti vutte ‘‘kiṃ pana te hontī’’ti pucchitvā ‘‘mātāpitaro me, bhante’’ti vutte ‘‘sādhu sādhū’’ti tassa sādhukāraṃ datvā ‘‘mā, bhikkhave, imaṃ bhikkhuṃ ujjhāyittha, porāṇakapaṇḍitāpi guṇavasena aññātakānampi upakāraṃ akaṃsu, imassa pana mātāpitūnaṃ upakārakaraṇaṃ bhāroyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
ад̇ийд̇з б̣аараан̣асияам̣ б̣рахмад̣̇ад̇д̇з раж̇ж̇ам̣ гаарзнд̇з б̣од̇хисад̇д̇о г̇иж̇жхагуудабаб̣б̣ад̇з г̇иж̇жхаяонияам̣ ниб̣б̣ад̇д̇ид̇ваа маад̇аабид̇аро босзд̇и. ат̇згасмим̣ гаалз махад̇ий ваад̇авудти ахоси. г̇иж̇жхаа ваад̇авудтим̣ сахид̇ум̣ асаггонд̇аа сийд̇абхаязна б̣аараан̣асим̣ г̇анд̇ваа баагаарасамийбз жа барикаасамийбз жа сийд̇зна гамбамаанаа нисийд̣̇им̣су. д̇ад̣̇аа б̣аараан̣асисздти наг̇араа нигкамид̇ваа нхааяид̇ум̣ г̇ажчанд̇о д̇з г̇иж̇жхз гиламанд̇з д̣̇исваа згасмим̣ ановассагадтаанз саннибаад̇зд̇ваа аг̇г̇им̣ гаараабзд̇ваа г̇осусаанам̣ бзсзд̇ваа г̇омам̣сам̣ аахараабзд̇ваа д̇зсам̣ д̣̇аабзд̇ваа аарагкам̣ табзси. г̇иж̇жхаа вуубасанд̇ааяа ваад̇авудтияаа галласарийраа худ̇ваа баб̣б̣ад̇амзва аг̇амам̣су. д̇з д̇ад̇т̇зва саннибад̇ид̇ваа звам̣ манд̇аяим̣су – ‘‘б̣аараан̣асисздтинаа амхаагам̣ убагааро гад̇о, гад̇уубагаарасса жа наама бажжубагаарам̣ гаад̇ум̣ ваддад̇и, д̇асмаа ид̇о бадтааяа д̇умхзсу яо яам̣ вад̇т̇ам̣ ваа аабхаран̣ам̣ ваа лабхад̇и, д̇зна д̇ам̣ б̣аараан̣асисздтисса г̇зхз аагаасан̇г̇ан̣з баад̇зд̇аб̣б̣а’’нд̇и.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto gijjhakūṭapabbate gijjhayoniyaṃ nibbattitvā mātāpitaro poseti. Athekasmiṃ kāle mahatī vātavuṭṭhi ahosi. Gijjhā vātavuṭṭhiṃ sahituṃ asakkontā sītabhayena bārāṇasiṃ gantvā pākārasamīpe ca parikhāsamīpe ca sītena kampamānā nisīdiṃsu. Tadā bārāṇasiseṭṭhi nagarā nikkhamitvā nhāyituṃ gacchanto te gijjhe kilamante disvā ekasmiṃ anovassakaṭṭhāne sannipātetvā aggiṃ kārāpetvā gosusānaṃ pesetvā gomaṃsaṃ āharāpetvā tesaṃ dāpetvā ārakkhaṃ ṭhapesi. Gijjhā vūpasantāya vātavuṭṭhiyā kallasarīrā hutvā pabbatameva agamaṃsu. Te tattheva sannipatitvā evaṃ mantayiṃsu – ‘‘bārāṇasiseṭṭhinā amhākaṃ upakāro kato, katūpakārassa ca nāma paccupakāraṃ kātuṃ vaṭṭati, tasmā ito paṭṭhāya tumhesu yo yaṃ vatthaṃ vā ābharaṇaṃ vā labhati, tena taṃ bārāṇasiseṭṭhissa gehe ākāsaṅgaṇe pātetabba’’nti.
д̇ад̇о бадтааяа г̇иж̇жхаа мануссаанам̣ вад̇т̇аабхаран̣аани аад̇абз сугкаабзнд̇аанам̣ бамаад̣̇ам̣ ологзд̇ваа сзнаа вияа мам̣сабзсим̣ сахасаа г̇ахзд̇ваа б̣аараан̣асисздтисса г̇зхз аагаасан̇г̇ан̣з баад̇знд̇и. со г̇иж̇жхаанам̣ аахаран̣абхаавам̣ н̃ад̇ваа саб̣б̣аани д̇аани висум̣язва табзси. ‘‘г̇иж̇жхаа наг̇арам̣ вилумбанд̇ий’’д̇и ран̃н̃о аарожзсум̣. рааж̇аа ‘‘згам̣ г̇иж̇жхамби д̇аава г̇ан̣хат̇а, саб̣б̣ам̣ аахараабзссаамий’’д̇и д̇ад̇т̇а д̇ад̇т̇а баасз жзва ж̇аалаани жа од̣д̣аабзси. маад̇убосагаг̇иж̇жхо баасз б̣аж̇жхи, д̇ам̣ г̇ахзд̇ваа ‘‘ран̃н̃о д̣̇ассзссаамаа’’д̇и нзнд̇и. б̣аараан̣асисздти рааж̇убадтаанам̣ г̇ажчанд̇о д̇з мануссз г̇иж̇жхам̣ г̇ахзд̇ваа г̇ажчанд̇з д̣̇исваа ‘‘маа имам̣ г̇иж̇жхам̣ б̣аад̇хаяим̣суу’’д̇и сад̣̇д̇хин̃н̃зва аг̇амааси. г̇иж̇жхам̣ ран̃н̃о д̣̇ассзсум̣. ат̇а нам̣ рааж̇аа бужчи – ‘‘д̇умхз наг̇арам̣ вилумбид̇ваа вад̇т̇аад̣̇ийни г̇ан̣хат̇аа’’д̇и. ‘‘аама, махаарааж̇аа’’д̇и. ‘‘гасса д̇аани д̣̇иннааний’’д̇и? ‘‘б̣аараан̣асисздтиссаа’’д̇и. ‘‘гим̣гааран̣аа’’д̇и? ‘‘амхаагам̣ д̇зна ж̇ийвид̇ам̣ д̣̇виннам̣, убагаарасса наама бажжубагаарам̣ гаад̇ум̣ ваддад̇и, д̇асмаа ад̣̇амхаа’’д̇и. ат̇а нам̣ рааж̇аа ‘‘г̇иж̇жхаа гира яож̇анасад̇амад̇т̇агз тад̇ваа гун̣абам̣ бассанд̇и, гасмаа д̇вам̣ ад̇д̇ано од̣д̣ид̇ам̣ баасам̣ на бассасий’’д̇и вад̇ваа батамам̣ г̇аат̇амааха –
Tato paṭṭhāya gijjhā manussānaṃ vatthābharaṇāni ātape sukkhāpentānaṃ pamādaṃ oloketvā senā viya maṃsapesiṃ sahasā gahetvā bārāṇasiseṭṭhissa gehe ākāsaṅgaṇe pātenti. So gijjhānaṃ āharaṇabhāvaṃ ñatvā sabbāni tāni visuṃyeva ṭhapesi. ‘‘Gijjhā nagaraṃ vilumpantī’’ti rañño ārocesuṃ. Rājā ‘‘ekaṃ gijjhampi tāva gaṇhatha, sabbaṃ āharāpessāmī’’ti tattha tattha pāse ceva jālāni ca oḍḍāpesi. Mātuposakagijjho pāse bajjhi, taṃ gahetvā ‘‘rañño dassessāmā’’ti nenti. Bārāṇasiseṭṭhi rājupaṭṭhānaṃ gacchanto te manusse gijjhaṃ gahetvā gacchante disvā ‘‘mā imaṃ gijjhaṃ bādhayiṃsū’’ti saddhiññeva agamāsi. Gijjhaṃ rañño dassesuṃ. Atha naṃ rājā pucchi – ‘‘tumhe nagaraṃ vilumpitvā vatthādīni gaṇhathā’’ti. ‘‘Āma, mahārājā’’ti. ‘‘Kassa tāni dinnānī’’ti? ‘‘Bārāṇasiseṭṭhissā’’ti. ‘‘Kiṃkāraṇā’’ti? ‘‘Amhākaṃ tena jīvitaṃ dvinnaṃ, upakārassa nāma paccupakāraṃ kātuṃ vaṭṭati, tasmā adamhā’’ti. Atha naṃ rājā ‘‘gijjhā kira yojanasatamatthake ṭhatvā kuṇapaṃ passanti, kasmā tvaṃ attano oḍḍitaṃ pāsaṃ na passasī’’ti vatvā paṭhamaṃ gāthamāha –
27.
27.
‘‘яам̣ ну г̇иж̇жхо яож̇анасад̇ам̣, гун̣абаани авзгкад̇и;
‘‘Yaṃ nu gijjho yojanasataṃ, kuṇapāni avekkhati;
гасмаа ж̇аалан̃жа баасан̃жа, аасаж̇ж̇ааби на б̣уж̇жхасий’’д̇и.
Kasmā jālañca pāsañca, āsajjāpi na bujjhasī’’ti.
д̇ад̇т̇а яанд̇и нибаад̇амад̇д̇ам̣, нууд̇и наамад̇т̇з нибаад̇о. г̇иж̇жхо наама яож̇анасад̇ам̣ ад̇иггамид̇ваа тид̇аани гун̣абаани авзгкад̇и, бассад̇ийд̇и ад̇т̇о. аасаж̇ж̇аабийд̇и аасаад̣̇зд̇вааби, самбаабун̣ид̇ваабийд̇и ад̇т̇о. ‘‘д̇вам̣ ад̇д̇ано ад̇т̇ааяа од̣д̣ид̇ам̣ ж̇аалан̃жа баасан̃жа бад̇вааби гасмаа на б̣уж̇жхасий’’д̇и бужчи.
Tattha yanti nipātamattaṃ, nūti nāmatthe nipāto. Gijjho nāma yojanasataṃ atikkamitvā ṭhitāni kuṇapāni avekkhati, passatīti attho. Āsajjāpīti āsādetvāpi, sampāpuṇitvāpīti attho. ‘‘Tvaṃ attano atthāya oḍḍitaṃ jālañca pāsañca patvāpi kasmā na bujjhasī’’ti pucchi.
г̇иж̇жхо д̇асса важанам̣ суд̇ваа д̣̇уд̇ияам̣ г̇аат̇амааха –
Gijjho tassa vacanaṃ sutvā dutiyaṃ gāthamāha –
28.
28.
‘‘яад̣̇аа бараабхаво ход̇и, босо ж̇ийвид̇асан̇каяз;
‘‘Yadā parābhavo hoti, poso jīvitasaṅkhaye;
ат̇а ж̇аалан̃жа баасан̃жа, аасаж̇ж̇ааби на б̣уж̇жхад̇ий’’д̇и.
Atha jālañca pāsañca, āsajjāpi na bujjhatī’’ti.
д̇ад̇т̇а бараабхавод̇и винаасо. босод̇и сад̇д̇о.
Tattha parābhavoti vināso. Posoti satto.
г̇иж̇жхасса важанам̣ суд̇ваа рааж̇аа сздтим̣ бужчи – ‘‘сажжам̣ гира, махаасздти, г̇иж̇жхзхи д̇умхаагам̣ г̇зхз вад̇т̇аад̣̇ийни аабхад̇ааний’’д̇и. ‘‘сажжам̣, д̣̇зваа’’д̇и. ‘‘гахам̣ д̇ааний’’д̇и? ‘‘д̣̇зва, маяаа д̇аани саб̣б̣аани висум̣ табид̇аани, яам̣ язсам̣ санд̇агам̣, д̇ам̣ д̇зсам̣ д̣̇ассаами, имам̣ г̇иж̇жхам̣ виссаж̇ж̇зт̇аа’’д̇и г̇иж̇жхам̣ виссаж̇ж̇аабзд̇ваа махаасздтим̣ саб̣б̣зсам̣ санд̇агаани д̣̇аабзси.
Gijjhassa vacanaṃ sutvā rājā seṭṭhiṃ pucchi – ‘‘saccaṃ kira, mahāseṭṭhi, gijjhehi tumhākaṃ gehe vatthādīni ābhatānī’’ti. ‘‘Saccaṃ, devā’’ti. ‘‘Kahaṃ tānī’’ti? ‘‘Deva, mayā tāni sabbāni visuṃ ṭhapitāni, yaṃ yesaṃ santakaṃ, taṃ tesaṃ dassāmi, imaṃ gijjhaṃ vissajjethā’’ti gijjhaṃ vissajjāpetvā mahāseṭṭhiṃ sabbesaṃ santakāni dāpesi.
сад̇т̇аа имам̣ д̇хаммад̣̇зсанам̣ аахарид̇ваа сажжаани багаасзд̇ваа ж̇аад̇агам̣ самод̇хаанзси, сажжабарияосаанз маад̇убосагабхигку сод̇аабад̇д̇ипалз бад̇идтахи . ‘‘д̇ад̣̇аа рааж̇аа аананд̣̇о ахоси, б̣аараан̣асисздти саарибуд̇д̇о, маад̇убосагаг̇иж̇жхо бана ахамзва ахоси’’нд̇и.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne mātuposakabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi . ‘‘Tadā rājā ānando ahosi, bārāṇasiseṭṭhi sāriputto, mātuposakagijjho pana ahameva ahosi’’nti.
г̇иж̇жхаж̇аад̇агаван̣н̣анаа жад̇уд̇т̇аа.
Gijjhajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
д̇ибидага (муула) • Tipiṭaka (Mūla) / суд̇д̇абидага • Suttapiṭaka / куд̣̇д̣̇аганигааяа • Khuddakanikāya / ж̇аад̇агабаал̣и • Jātakapāḷi / 164. г̇иж̇жхаж̇аад̇агам̣ • 164. Gijjhajātakaṃ
