Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဇာတက-အဋ္ဌကထာ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [၁၆၄] ၄. ဂိဇ္ဈဇာတကဝဏ္ဏနာ

    [164] 4. Gijjhajātakavaṇṇanā

    ယံ နု ဂိဇ္ဈော ယောဇနသတန္တိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော ဧကံ မာတုပောသကဘိက္ခုံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ ဝတ္ထု သာမဇာတကေ (ဇာ. ၂.၂၂.၂၉၆ အာဒယော) အာဝိဘဝိသ္သတိ။ သတ္ထာ ပန တံ ဘိက္ခုံ ‘‘သစ္စံ ကိရ တ္ဝံ, ဘိက္ခု, ဂိဟီ ပောသေသီ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘သစ္စ’’န္တိ ဝုတ္တေ ‘‘ကိံ ပန တေ ဟောန္တီ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘မာတာပိတရော မေ, ဘန္တေ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘သာဓု သာဓူ’’တိ တသ္သ သာဓုကာရံ ဒတ္ဝာ ‘‘မာ, ဘိက္ခဝေ, ဣမံ ဘိက္ခုံ ဥဇ္ဈာယိတ္ထ, ပောရာဏကပဏ္ဍိတာပိ ဂုဏဝသေန အညာတကာနမ္ပိ ဥပကာရံ အကံသု, ဣမသ္သ ပန မာတာပိတူနံ ဥပကာရကရဏံ ဘာရောယေဝာ’’တိ ဝတ္ဝာ အတီတံ အာဟရိ။

    Yaṃnu gijjho yojanasatanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ mātuposakabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu sāmajātake (jā. 2.22.296 ādayo) āvibhavissati. Satthā pana taṃ bhikkhuṃ ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, gihī posesī’’ti pucchitvā ‘‘sacca’’nti vutte ‘‘kiṃ pana te hontī’’ti pucchitvā ‘‘mātāpitaro me, bhante’’ti vutte ‘‘sādhu sādhū’’ti tassa sādhukāraṃ datvā ‘‘mā, bhikkhave, imaṃ bhikkhuṃ ujjhāyittha, porāṇakapaṇḍitāpi guṇavasena aññātakānampi upakāraṃ akaṃsu, imassa pana mātāpitūnaṃ upakārakaraṇaṃ bhāroyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗ္ရဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ဂိဇ္ဈကူဋပဗ္ဗတေ ဂိဇ္ဈယောနိယံ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ မာတာပိတရော ပောသေတိ။ အထေကသ္မိံ ကာလေ မဟတီ ဝာတဝုဋ္ဌိ အဟောသိ။ ဂိဇ္ဈာ ဝာတဝုဋ္ဌိံ သဟိတုံ အသက္ကောန္တာ သီတဘယေန ဗာရာဏသိံ ဂန္တ္ဝာ ပာကာရသမီပေ စ ပရိခာသမီပေ စ သီတေန ကမ္ပမာနာ နိသီဒိံသု။ တဒာ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ နဂရာ နိက္ခမိတ္ဝာ န္ဟာယိတုံ ဂစ္ဆန္တော တေ ဂိဇ္ဈေ ကိလမန္တေ ဒိသ္ဝာ ဧကသ္မိံ အနောဝသ္သကဋ္ဌာနေ သန္နိပာတေတ္ဝာ အဂ္ဂိံ ကာရာပေတ္ဝာ ဂောသုသာနံ ပေသေတ္ဝာ ဂောမံသံ အာဟရာပေတ္ဝာ တေသံ ဒာပေတ္ဝာ အာရက္ခံ ဌပေသိ။ ဂိဇ္ဈာ ဝူပသန္တာယ ဝာတဝုဋ္ဌိယာ ကလ္လသရီရာ ဟုတ္ဝာ ပဗ္ဗတမေဝ အဂမံသု။ တေ တတ္ထေဝ သန္နိပတိတ္ဝာ ဧဝံ မန္တယိံသု – ‘‘ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိနာ အမ္ဟာကံ ဥပကာရော ကတော, ကတူပကာရသ္သ စ နာမ ပစ္စုပကာရံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ, တသ္မာ ဣတော ပဋ္ဌာယ တုမ္ဟေသု ယော ယံ ဝတ္ထံ ဝာ အာဘရဏံ ဝာ လဘတိ, တေန တံ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိသ္သ ဂေဟေ အာကာသင္ဂဏေ ပာတေတဗ္ဗ’’န္တိ။

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto gijjhakūṭapabbate gijjhayoniyaṃ nibbattitvā mātāpitaro poseti. Athekasmiṃ kāle mahatī vātavuṭṭhi ahosi. Gijjhā vātavuṭṭhiṃ sahituṃ asakkontā sītabhayena bārāṇasiṃ gantvā pākārasamīpe ca parikhāsamīpe ca sītena kampamānā nisīdiṃsu. Tadā bārāṇasiseṭṭhi nagarā nikkhamitvā nhāyituṃ gacchanto te gijjhe kilamante disvā ekasmiṃ anovassakaṭṭhāne sannipātetvā aggiṃ kārāpetvā gosusānaṃ pesetvā gomaṃsaṃ āharāpetvā tesaṃ dāpetvā ārakkhaṃ ṭhapesi. Gijjhā vūpasantāya vātavuṭṭhiyā kallasarīrā hutvā pabbatameva agamaṃsu. Te tattheva sannipatitvā evaṃ mantayiṃsu – ‘‘bārāṇasiseṭṭhinā amhākaṃ upakāro kato, katūpakārassa ca nāma paccupakāraṃ kātuṃ vaṭṭati, tasmā ito paṭṭhāya tumhesu yo yaṃ vatthaṃ vā ābharaṇaṃ vā labhati, tena taṃ bārāṇasiseṭṭhissa gehe ākāsaṅgaṇe pātetabba’’nti.

    တတော ပဋ္ဌာယ ဂိဇ္ဈာ မနုသ္သာနံ ဝတ္ထာဘရဏာနိ အာတပေ သုက္ခာပေန္တာနံ ပမာဒံ ဩလောကေတ္ဝာ သေနာ ဝိယ မံသပေသိံ သဟသာ ဂဟေတ္ဝာ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိသ္သ ဂေဟေ အာကာသင္ဂဏေ ပာတေန္တိ။ သော ဂိဇ္ဈာနံ အာဟရဏဘာဝံ ဉတ္ဝာ သဗ္ဗာနိ တာနိ ဝိသုံယေဝ ဌပေသိ။ ‘‘ဂိဇ္ဈာ နဂရံ ဝိလုမ္ပန္တီ’’တိ ရညော အာရောစေသုံ။ ရာဇာ ‘‘ဧကံ ဂိဇ္ဈမ္ပိ တာဝ ဂဏ္ဟထ, သဗ္ဗံ အာဟရာပေသ္သာမီ’’တိ တတ္ထ တတ္ထ ပာသေ စေဝ ဇာလာနိ စ ဩဍ္ဍာပေသိ။ မာတုပောသကဂိဇ္ဈော ပာသေ ဗဇ္ဈိ, တံ ဂဟေတ္ဝာ ‘‘ရညော ဒသ္သေသ္သာမာ’’တိ နေန္တိ။ ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ ရာဇုပဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆန္တော တေ မနုသ္သေ ဂိဇ္ဈံ ဂဟေတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တေ ဒိသ္ဝာ ‘‘မာ ဣမံ ဂိဇ္ဈံ ဗာဓယိံသူ’’တိ သဒ္ဓိညေဝ အဂမာသိ။ ဂိဇ္ဈံ ရညော ဒသ္သေသုံ။ အထ နံ ရာဇာ ပုစ္ဆိ – ‘‘တုမ္ဟေ နဂရံ ဝိလုမ္ပိတ္ဝာ ဝတ္ထာဒီနိ ဂဏ္ဟထာ’’တိ။ ‘‘အာမ, မဟာရာဇာ’’တိ။ ‘‘ကသ္သ တာနိ ဒိန္နာနီ’’တိ? ‘‘ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိသ္သာ’’တိ။ ‘‘ကိံကာရဏာ’’တိ? ‘‘အမ္ဟာကံ တေန ဇီဝိတံ ဒ္ဝိန္နံ, ဥပကာရသ္သ နာမ ပစ္စုပကာရံ ကာတုံ ဝဋ္ဋတိ, တသ္မာ အဒမ္ဟာ’’တိ။ အထ နံ ရာဇာ ‘‘ဂိဇ္ဈာ ကိရ ယောဇနသတမတ္ထကေ ဌတ္ဝာ ကုဏပံ ပသ္သန္တိ, ကသ္မာ တ္ဝံ အတ္တနော ဩဍ္ဍိတံ ပာသံ န ပသ္သသီ’’တိ ဝတ္ဝာ ပဌမံ ဂာထမာဟ –

    Tato paṭṭhāya gijjhā manussānaṃ vatthābharaṇāni ātape sukkhāpentānaṃ pamādaṃ oloketvā senā viya maṃsapesiṃ sahasā gahetvā bārāṇasiseṭṭhissa gehe ākāsaṅgaṇe pātenti. So gijjhānaṃ āharaṇabhāvaṃ ñatvā sabbāni tāni visuṃyeva ṭhapesi. ‘‘Gijjhā nagaraṃ vilumpantī’’ti rañño ārocesuṃ. Rājā ‘‘ekaṃ gijjhampi tāva gaṇhatha, sabbaṃ āharāpessāmī’’ti tattha tattha pāse ceva jālāni ca oḍḍāpesi. Mātuposakagijjho pāse bajjhi, taṃ gahetvā ‘‘rañño dassessāmā’’ti nenti. Bārāṇasiseṭṭhi rājupaṭṭhānaṃ gacchanto te manusse gijjhaṃ gahetvā gacchante disvā ‘‘mā imaṃ gijjhaṃ bādhayiṃsū’’ti saddhiññeva agamāsi. Gijjhaṃ rañño dassesuṃ. Atha naṃ rājā pucchi – ‘‘tumhe nagaraṃ vilumpitvā vatthādīni gaṇhathā’’ti. ‘‘Āma, mahārājā’’ti. ‘‘Kassa tāni dinnānī’’ti? ‘‘Bārāṇasiseṭṭhissā’’ti. ‘‘Kiṃkāraṇā’’ti? ‘‘Amhākaṃ tena jīvitaṃ dvinnaṃ, upakārassa nāma paccupakāraṃ kātuṃ vaṭṭati, tasmā adamhā’’ti. Atha naṃ rājā ‘‘gijjhā kira yojanasatamatthake ṭhatvā kuṇapaṃ passanti, kasmā tvaṃ attano oḍḍitaṃ pāsaṃ na passasī’’ti vatvā paṭhamaṃ gāthamāha –

    ၂၇.

    27.

    ‘‘ယံ နု ဂိဇ္ဈော ယောဇနသတံ၊ ကုဏပာနိ အဝေက္ခတိ။

    ‘‘Yaṃ nu gijjho yojanasataṃ, kuṇapāni avekkhati;

    ကသ္မာ ဇာလဉ္စ ပာသဉ္စ၊ အာသဇ္ဇာပိ န ဗုဇ္ဈသီ’’တိ။

    Kasmā jālañca pāsañca, āsajjāpi na bujjhasī’’ti.

    တတ္ထ န္တိ နိပာတမတ္တံ, နူတိ နာမတ္ထေ နိပာတော။ ဂိဇ္ဈော နာမ ယောဇနသတံ အတိက္ကမိတ္ဝာ ဌိတာနိ ကုဏပာနိ အဝေက္ခတိ, ပသ္သတီတိ အတ္ထော။ အာသဇ္ဇာပီတိ အာသာဒေတ္ဝာပိ, သမ္ပာပုဏိတ္ဝာပီတိ အတ္ထော။ ‘‘တ္ဝံ အတ္တနော အတ္ထာယ ဩဍ္ဍိတံ ဇာလဉ္စ ပာသဉ္စ ပတ္ဝာပိ ကသ္မာ န ဗုဇ္ဈသီ’’တိ ပုစ္ဆိ။

    Tattha yanti nipātamattaṃ, ti nāmatthe nipāto. Gijjho nāma yojanasataṃ atikkamitvā ṭhitāni kuṇapāni avekkhati, passatīti attho. Āsajjāpīti āsādetvāpi, sampāpuṇitvāpīti attho. ‘‘Tvaṃ attano atthāya oḍḍitaṃ jālañca pāsañca patvāpi kasmā na bujjhasī’’ti pucchi.

    ဂိဇ္ဈော တသ္သ ဝစနံ သုတ္ဝာ ဒုတိယံ ဂာထမာဟ –

    Gijjho tassa vacanaṃ sutvā dutiyaṃ gāthamāha –

    ၂၈.

    28.

    ‘‘ယဒာ ပရာဘဝော ဟောတိ၊ ပောသော ဇီဝိတသင္ခယေ။

    ‘‘Yadā parābhavo hoti, poso jīvitasaṅkhaye;

    အထ ဇာလဉ္စ ပာသဉ္စ၊ အာသဇ္ဇာပိ န ဗုဇ္ဈတီ’’တိ။

    Atha jālañca pāsañca, āsajjāpi na bujjhatī’’ti.

    တတ္ထ ပရာဘဝောတိ ဝိနာသော။ ပောသောတိ သတ္တော။

    Tattha parābhavoti vināso. Posoti satto.

    ဂိဇ္ဈသ္သ ဝစနံ သုတ္ဝာ ရာဇာ သေဋ္ဌိံ ပုစ္ဆိ – ‘‘သစ္စံ ကိရ, မဟာသေဋ္ဌိ, ဂိဇ္ဈေဟိ တုမ္ဟာကံ ဂေဟေ ဝတ္ထာဒီနိ အာဘတာနီ’’တိ။ ‘‘သစ္စံ, ဒေဝာ’’တိ။ ‘‘ကဟံ တာနီ’’တိ? ‘‘ဒေဝ, မယာ တာနိ သဗ္ဗာနိ ဝိသုံ ဌပိတာနိ, ယံ ယေသံ သန္တကံ, တံ တေသံ ဒသ္သာမိ, ဣမံ ဂိဇ္ဈံ ဝိသ္သဇ္ဇေထာ’’တိ ဂိဇ္ဈံ ဝိသ္သဇ္ဇာပေတ္ဝာ မဟာသေဋ္ဌိံ သဗ္ဗေသံ သန္တကာနိ ဒာပေသိ။

    Gijjhassa vacanaṃ sutvā rājā seṭṭhiṃ pucchi – ‘‘saccaṃ kira, mahāseṭṭhi, gijjhehi tumhākaṃ gehe vatthādīni ābhatānī’’ti. ‘‘Saccaṃ, devā’’ti. ‘‘Kahaṃ tānī’’ti? ‘‘Deva, mayā tāni sabbāni visuṃ ṭhapitāni, yaṃ yesaṃ santakaṃ, taṃ tesaṃ dassāmi, imaṃ gijjhaṃ vissajjethā’’ti gijjhaṃ vissajjāpetvā mahāseṭṭhiṃ sabbesaṃ santakāni dāpesi.

    သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတ္ဝာ သစ္စာနိ ပကာသေတ္ဝာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ, သစ္စပရိယောသာနေ မာတုပောသကဘိက္ခု သောတာပတ္တိဖလေ ပတိဋ္ဌဟိ ။ ‘‘တဒာ ရာဇာ အာနန္ဒော အဟောသိ, ဗာရာဏသိသေဋ္ဌိ သာရိပုတ္တော, မာတုပောသကဂိဇ္ဈော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne mātuposakabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi . ‘‘Tadā rājā ānando ahosi, bārāṇasiseṭṭhi sāriputto, mātuposakagijjho pana ahameva ahosi’’nti.

    ဂိဇ္ဈဇာတကဝဏ္ဏနာ စတုတ္ထာ။

    Gijjhajātakavaṇṇanā catutthā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဇာတကပာဠိ • Jātakapāḷi / ၁၆၄. ဂိဇ္ဈဇာတကံ • 164. Gijjhajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact