Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ജാതക-അട്ഠകഥാ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[൧൬൪] ൪. ഗിജ്ഝജാതകവണ്ണനാ
[164] 4. Gijjhajātakavaṇṇanā
യം നു ഗിജ്ഝോ യോജനസതന്തി ഇദം സത്ഥാ ജേതവനേ വിഹരന്തോ ഏകം മാതുപോസകഭിക്ഖും ആരബ്ഭ കഥേസി. വത്ഥു സാമജാതകേ (ജാ॰ ൨.൨൨.൨൯൬ ആദയോ) ആവിഭവിസ്സതി. സത്ഥാ പന തം ഭിക്ഖും ‘‘സച്ചം കിര ത്വം, ഭിക്ഖു, ഗിഹീ പോസേസീ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘സച്ച’’ന്തി വുത്തേ ‘‘കിം പന തേ ഹോന്തീ’’തി പുച്ഛിത്വാ ‘‘മാതാപിതരോ മേ, ഭന്തേ’’തി വുത്തേ ‘‘സാധു സാധൂ’’തി തസ്സ സാധുകാരം ദത്വാ ‘‘മാ, ഭിക്ഖവേ, ഇമം ഭിക്ഖും ഉജ്ഝായിത്ഥ, പോരാണകപണ്ഡിതാപി ഗുണവസേന അഞ്ഞാതകാനമ്പി ഉപകാരം അകംസു, ഇമസ്സ പന മാതാപിതൂനം ഉപകാരകരണം ഭാരോയേവാ’’തി വത്വാ അതീതം ആഹരി.
Yaṃnu gijjho yojanasatanti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ mātuposakabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu sāmajātake (jā. 2.22.296 ādayo) āvibhavissati. Satthā pana taṃ bhikkhuṃ ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, gihī posesī’’ti pucchitvā ‘‘sacca’’nti vutte ‘‘kiṃ pana te hontī’’ti pucchitvā ‘‘mātāpitaro me, bhante’’ti vutte ‘‘sādhu sādhū’’ti tassa sādhukāraṃ datvā ‘‘mā, bhikkhave, imaṃ bhikkhuṃ ujjhāyittha, porāṇakapaṇḍitāpi guṇavasena aññātakānampi upakāraṃ akaṃsu, imassa pana mātāpitūnaṃ upakārakaraṇaṃ bhāroyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
അതീതേ ബാരാണസിയം ബ്രഹ്മദത്തേ രജ്ജം കാരേന്തേ ബോധിസത്തോ ഗിജ്ഝകൂടപബ്ബതേ ഗിജ്ഝയോനിയം നിബ്ബത്തിത്വാ മാതാപിതരോ പോസേതി. അഥേകസ്മിം കാലേ മഹതീ വാതവുട്ഠി അഹോസി. ഗിജ്ഝാ വാതവുട്ഠിം സഹിതും അസക്കോന്താ സീതഭയേന ബാരാണസിം ഗന്ത്വാ പാകാരസമീപേ ച പരിഖാസമീപേ ച സീതേന കമ്പമാനാ നിസീദിംസു. തദാ ബാരാണസിസേട്ഠി നഗരാ നിക്ഖമിത്വാ ന്ഹായിതും ഗച്ഛന്തോ തേ ഗിജ്ഝേ കിലമന്തേ ദിസ്വാ ഏകസ്മിം അനോവസ്സകട്ഠാനേ സന്നിപാതേത്വാ അഗ്ഗിം കാരാപേത്വാ ഗോസുസാനം പേസേത്വാ ഗോമംസം ആഹരാപേത്വാ തേസം ദാപേത്വാ ആരക്ഖം ഠപേസി. ഗിജ്ഝാ വൂപസന്തായ വാതവുട്ഠിയാ കല്ലസരീരാ ഹുത്വാ പബ്ബതമേവ അഗമംസു. തേ തത്ഥേവ സന്നിപതിത്വാ ഏവം മന്തയിംസു – ‘‘ബാരാണസിസേട്ഠിനാ അമ്ഹാകം ഉപകാരോ കതോ, കതൂപകാരസ്സ ച നാമ പച്ചുപകാരം കാതും വട്ടതി, തസ്മാ ഇതോ പട്ഠായ തുമ്ഹേസു യോ യം വത്ഥം വാ ആഭരണം വാ ലഭതി, തേന തം ബാരാണസിസേട്ഠിസ്സ ഗേഹേ ആകാസങ്ഗണേ പാതേതബ്ബ’’ന്തി.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto gijjhakūṭapabbate gijjhayoniyaṃ nibbattitvā mātāpitaro poseti. Athekasmiṃ kāle mahatī vātavuṭṭhi ahosi. Gijjhā vātavuṭṭhiṃ sahituṃ asakkontā sītabhayena bārāṇasiṃ gantvā pākārasamīpe ca parikhāsamīpe ca sītena kampamānā nisīdiṃsu. Tadā bārāṇasiseṭṭhi nagarā nikkhamitvā nhāyituṃ gacchanto te gijjhe kilamante disvā ekasmiṃ anovassakaṭṭhāne sannipātetvā aggiṃ kārāpetvā gosusānaṃ pesetvā gomaṃsaṃ āharāpetvā tesaṃ dāpetvā ārakkhaṃ ṭhapesi. Gijjhā vūpasantāya vātavuṭṭhiyā kallasarīrā hutvā pabbatameva agamaṃsu. Te tattheva sannipatitvā evaṃ mantayiṃsu – ‘‘bārāṇasiseṭṭhinā amhākaṃ upakāro kato, katūpakārassa ca nāma paccupakāraṃ kātuṃ vaṭṭati, tasmā ito paṭṭhāya tumhesu yo yaṃ vatthaṃ vā ābharaṇaṃ vā labhati, tena taṃ bārāṇasiseṭṭhissa gehe ākāsaṅgaṇe pātetabba’’nti.
തതോ പട്ഠായ ഗിജ്ഝാ മനുസ്സാനം വത്ഥാഭരണാനി ആതപേ സുക്ഖാപേന്താനം പമാദം ഓലോകേത്വാ സേനാ വിയ മംസപേസിം സഹസാ ഗഹേത്വാ ബാരാണസിസേട്ഠിസ്സ ഗേഹേ ആകാസങ്ഗണേ പാതേന്തി. സോ ഗിജ്ഝാനം ആഹരണഭാവം ഞത്വാ സബ്ബാനി താനി വിസുംയേവ ഠപേസി. ‘‘ഗിജ്ഝാ നഗരം വിലുമ്പന്തീ’’തി രഞ്ഞോ ആരോചേസും. രാജാ ‘‘ഏകം ഗിജ്ഝമ്പി താവ ഗണ്ഹഥ, സബ്ബം ആഹരാപേസ്സാമീ’’തി തത്ഥ തത്ഥ പാസേ ചേവ ജാലാനി ച ഓഡ്ഡാപേസി. മാതുപോസകഗിജ്ഝോ പാസേ ബജ്ഝി, തം ഗഹേത്വാ ‘‘രഞ്ഞോ ദസ്സേസ്സാമാ’’തി നേന്തി. ബാരാണസിസേട്ഠി രാജുപട്ഠാനം ഗച്ഛന്തോ തേ മനുസ്സേ ഗിജ്ഝം ഗഹേത്വാ ഗച്ഛന്തേ ദിസ്വാ ‘‘മാ ഇമം ഗിജ്ഝം ബാധയിംസൂ’’തി സദ്ധിഞ്ഞേവ അഗമാസി. ഗിജ്ഝം രഞ്ഞോ ദസ്സേസും. അഥ നം രാജാ പുച്ഛി – ‘‘തുമ്ഹേ നഗരം വിലുമ്പിത്വാ വത്ഥാദീനി ഗണ്ഹഥാ’’തി. ‘‘ആമ, മഹാരാജാ’’തി. ‘‘കസ്സ താനി ദിന്നാനീ’’തി? ‘‘ബാരാണസിസേട്ഠിസ്സാ’’തി. ‘‘കിംകാരണാ’’തി? ‘‘അമ്ഹാകം തേന ജീവിതം ദ്വിന്നം, ഉപകാരസ്സ നാമ പച്ചുപകാരം കാതും വട്ടതി, തസ്മാ അദമ്ഹാ’’തി. അഥ നം രാജാ ‘‘ഗിജ്ഝാ കിര യോജനസതമത്ഥകേ ഠത്വാ കുണപം പസ്സന്തി, കസ്മാ ത്വം അത്തനോ ഓഡ്ഡിതം പാസം ന പസ്സസീ’’തി വത്വാ പഠമം ഗാഥമാഹ –
Tato paṭṭhāya gijjhā manussānaṃ vatthābharaṇāni ātape sukkhāpentānaṃ pamādaṃ oloketvā senā viya maṃsapesiṃ sahasā gahetvā bārāṇasiseṭṭhissa gehe ākāsaṅgaṇe pātenti. So gijjhānaṃ āharaṇabhāvaṃ ñatvā sabbāni tāni visuṃyeva ṭhapesi. ‘‘Gijjhā nagaraṃ vilumpantī’’ti rañño ārocesuṃ. Rājā ‘‘ekaṃ gijjhampi tāva gaṇhatha, sabbaṃ āharāpessāmī’’ti tattha tattha pāse ceva jālāni ca oḍḍāpesi. Mātuposakagijjho pāse bajjhi, taṃ gahetvā ‘‘rañño dassessāmā’’ti nenti. Bārāṇasiseṭṭhi rājupaṭṭhānaṃ gacchanto te manusse gijjhaṃ gahetvā gacchante disvā ‘‘mā imaṃ gijjhaṃ bādhayiṃsū’’ti saddhiññeva agamāsi. Gijjhaṃ rañño dassesuṃ. Atha naṃ rājā pucchi – ‘‘tumhe nagaraṃ vilumpitvā vatthādīni gaṇhathā’’ti. ‘‘Āma, mahārājā’’ti. ‘‘Kassa tāni dinnānī’’ti? ‘‘Bārāṇasiseṭṭhissā’’ti. ‘‘Kiṃkāraṇā’’ti? ‘‘Amhākaṃ tena jīvitaṃ dvinnaṃ, upakārassa nāma paccupakāraṃ kātuṃ vaṭṭati, tasmā adamhā’’ti. Atha naṃ rājā ‘‘gijjhā kira yojanasatamatthake ṭhatvā kuṇapaṃ passanti, kasmā tvaṃ attano oḍḍitaṃ pāsaṃ na passasī’’ti vatvā paṭhamaṃ gāthamāha –
൨൭.
27.
‘‘യം നു ഗിജ്ഝോ യോജനസതം, കുണപാനി അവേക്ഖതി;
‘‘Yaṃ nu gijjho yojanasataṃ, kuṇapāni avekkhati;
കസ്മാ ജാലഞ്ച പാസഞ്ച, ആസജ്ജാപി ന ബുജ്ഝസീ’’തി.
Kasmā jālañca pāsañca, āsajjāpi na bujjhasī’’ti.
തത്ഥ യന്തി നിപാതമത്തം, നൂതി നാമത്ഥേ നിപാതോ. ഗിജ്ഝോ നാമ യോജനസതം അതിക്കമിത്വാ ഠിതാനി കുണപാനി അവേക്ഖതി, പസ്സതീതി അത്ഥോ. ആസജ്ജാപീതി ആസാദേത്വാപി, സമ്പാപുണിത്വാപീതി അത്ഥോ. ‘‘ത്വം അത്തനോ അത്ഥായ ഓഡ്ഡിതം ജാലഞ്ച പാസഞ്ച പത്വാപി കസ്മാ ന ബുജ്ഝസീ’’തി പുച്ഛി.
Tattha yanti nipātamattaṃ, nūti nāmatthe nipāto. Gijjho nāma yojanasataṃ atikkamitvā ṭhitāni kuṇapāni avekkhati, passatīti attho. Āsajjāpīti āsādetvāpi, sampāpuṇitvāpīti attho. ‘‘Tvaṃ attano atthāya oḍḍitaṃ jālañca pāsañca patvāpi kasmā na bujjhasī’’ti pucchi.
ഗിജ്ഝോ തസ്സ വചനം സുത്വാ ദുതിയം ഗാഥമാഹ –
Gijjho tassa vacanaṃ sutvā dutiyaṃ gāthamāha –
൨൮.
28.
‘‘യദാ പരാഭവോ ഹോതി, പോസോ ജീവിതസങ്ഖയേ;
‘‘Yadā parābhavo hoti, poso jīvitasaṅkhaye;
അഥ ജാലഞ്ച പാസഞ്ച, ആസജ്ജാപി ന ബുജ്ഝതീ’’തി.
Atha jālañca pāsañca, āsajjāpi na bujjhatī’’ti.
തത്ഥ പരാഭവോതി വിനാസോ. പോസോതി സത്തോ.
Tattha parābhavoti vināso. Posoti satto.
ഗിജ്ഝസ്സ വചനം സുത്വാ രാജാ സേട്ഠിം പുച്ഛി – ‘‘സച്ചം കിര, മഹാസേട്ഠി, ഗിജ്ഝേഹി തുമ്ഹാകം ഗേഹേ വത്ഥാദീനി ആഭതാനീ’’തി. ‘‘സച്ചം, ദേവാ’’തി. ‘‘കഹം താനീ’’തി? ‘‘ദേവ, മയാ താനി സബ്ബാനി വിസും ഠപിതാനി, യം യേസം സന്തകം, തം തേസം ദസ്സാമി, ഇമം ഗിജ്ഝം വിസ്സജ്ജേഥാ’’തി ഗിജ്ഝം വിസ്സജ്ജാപേത്വാ മഹാസേട്ഠിം സബ്ബേസം സന്തകാനി ദാപേസി.
Gijjhassa vacanaṃ sutvā rājā seṭṭhiṃ pucchi – ‘‘saccaṃ kira, mahāseṭṭhi, gijjhehi tumhākaṃ gehe vatthādīni ābhatānī’’ti. ‘‘Saccaṃ, devā’’ti. ‘‘Kahaṃ tānī’’ti? ‘‘Deva, mayā tāni sabbāni visuṃ ṭhapitāni, yaṃ yesaṃ santakaṃ, taṃ tesaṃ dassāmi, imaṃ gijjhaṃ vissajjethā’’ti gijjhaṃ vissajjāpetvā mahāseṭṭhiṃ sabbesaṃ santakāni dāpesi.
സത്ഥാ ഇമം ധമ്മദേസനം ആഹരിത്വാ സച്ചാനി പകാസേത്വാ ജാതകം സമോധാനേസി, സച്ചപരിയോസാനേ മാതുപോസകഭിക്ഖു സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠഹി . ‘‘തദാ രാജാ ആനന്ദോ അഹോസി, ബാരാണസിസേട്ഠി സാരിപുത്തോ, മാതുപോസകഗിജ്ഝോ പന അഹമേവ അഹോസി’’ന്തി.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne mātuposakabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi . ‘‘Tadā rājā ānando ahosi, bārāṇasiseṭṭhi sāriputto, mātuposakagijjho pana ahameva ahosi’’nti.
ഗിജ്ഝജാതകവണ്ണനാ ചതുത്ഥാ.
Gijjhajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ജാതകപാളി • Jātakapāḷi / ൧൬൪. ഗിജ്ഝജാതകം • 164. Gijjhajātakaṃ