| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya |
੪. ਗਿਲਾਨਸੁਤ੍ਤਂ
4. Gilānasuttaṃ
੧੦੫੦. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕੇਸੁ વਿਹਰਤਿ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਚੀવਰਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ – ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰੋ ਭਗવਾ ਤੇਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਮਹਾਨਾਮੋ ਸਕ੍ਕੋ – ‘‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਚੀવਰਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ – ‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰੋ ਭਗવਾ ਤੇਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀ’’’ਤਿ । ਅਥ ਖੋ ਮਹਾਨਾਮੋ ਸਕ੍ਕੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਮਹਾਨਾਮੋ ਸਕ੍ਕੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸੁਤਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ – ‘ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਚੀવਰਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ – ਨਿਟ੍ਠਿਤਚੀવਰੋ ਭਗવਾ ਤੇਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਨ ਖੋ ਨੇਤਂ 1, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੇਨ ਉਪਾਸਕੇਨ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਉਪਾਸਕੋ ਆਬਾਧਿਕੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਬਾਲ਼੍ਹਗਿਲਾਨੋ ਓવਦਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
1050. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti – ‘‘niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatī’’ti. Assosi kho mahānāmo sakko – ‘‘sambahulā kira bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti – ‘niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatī’’’ti . Atha kho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutametaṃ, bhante – ‘sambahulā kira bhikkhū bhagavato cīvarakammaṃ karonti – niṭṭhitacīvaro bhagavā temāsaccayena cārikaṃ pakkamissatī’ti. Na kho netaṃ 2, bhante, bhagavato sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ sappaññena upāsakena sappañño upāsako ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno ovaditabbo’’ti.
‘‘ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੇਨ ਮਹਾਨਾਮ, ਉਪਾਸਕੇਨ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਉਪਾਸਕੋ ਆਬਾਧਿਕੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਬਾਲ਼੍ਹਗਿਲਾਨੋ ਚਤੂਹਿ ਅਸ੍ਸਾਸਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤਬ੍ਬੋ – ‘ਅਸ੍ਸਾਸਤਾਯਸ੍ਮਾ – ਅਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਤੋ ਬੁਦ੍ਧੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੋ ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ…ਪੇ॰… ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾਤਿ । ਅਸ੍ਸਾਸਤਾਯਸ੍ਮਾ – ਅਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਤੋ ਧਮ੍ਮੇ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਘੇ…ਪੇ॰… ਅਰਿਯਕਨ੍ਤਾਨਿ ਸੀਲਾਨਿ ਅਖਣ੍ਡਾਨਿ…ਪੇ॰… ਸਮਾਧਿਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਾਨੀ’’’ਤਿ।
‘‘Sappaññena mahānāma, upāsakena sappañño upāsako ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno catūhi assāsanīyehi dhammehi assāsetabbo – ‘assāsatāyasmā – atthāyasmato buddhe aveccappasādo itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti . Assāsatāyasmā – atthāyasmato dhamme…pe… saṅghe…pe… ariyakantāni sīlāni akhaṇḍāni…pe… samādhisaṃvattanikānī’’’ti.
‘‘ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੇਨ , ਮਹਾਨਾਮ, ਉਪਾਸਕੇਨ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਉਪਾਸਕੋ ਆਬਾਧਿਕੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਬਾਲ਼੍ਹਗਿਲਾਨੋ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਅਸ੍ਸਾਸਨੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤ੍વਾ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਅਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਤੋ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਾ’ਤਿ? ਸੋ ਚੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਾ’ਤਿ, ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਖੋ ਮਾਰਿਸੋ ਮਰਣਧਮ੍ਮੋ। ਸਚੇ ਪਾਯਸ੍ਮਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਰਿਸ੍ਸਤੇવ; ਨੋ ਚੇ ਪਾਯਸ੍ਮਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਰਿਸ੍ਸਤੇવ। ਸਾਧਾਯਸ੍ਮਾ, ਯਾ ਤੇ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਾ ਤਂ ਪਜਹਾ’’’ਤਿ।
‘‘Sappaññena , mahānāma, upāsakena sappañño upāsako ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno imehi catūhi assāsanīyehi dhammehi assāsetvā evamassa vacanīyo – ‘atthāyasmato mātāpitūsu apekkhā’ti? So ce evaṃ vadeyya – ‘atthi me mātāpitūsu apekkhā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘āyasmā kho māriso maraṇadhammo. Sace pāyasmā mātāpitūsu apekkhaṃ karissati, marissateva; no ce pāyasmā mātāpitūsu apekkhaṃ karissati, marissateva. Sādhāyasmā, yā te mātāpitūsu apekkhā taṃ pajahā’’’ti.
‘‘ਸੋ ਚੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਯਾ ਮੇ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਾ ਸਾ ਪਹੀਨਾ’ਤਿ, ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਾ’ਤਿ? ਸੋ ਚੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਾ’ਤਿ, ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਖੋ ਮਾਰਿਸੋ ਮਰਣਧਮ੍ਮੋ। ਸਚੇ ਪਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਰਿਸ੍ਸਤੇવ; ਨੋ ਚੇ ਪਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਰਿਸ੍ਸਤੇવ। ਸਾਧਾਯਸ੍ਮਾ, ਯਾ ਤੇ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਾ ਤਂ ਪਜਹਾ’’’ਤਿ।
‘‘So ce evaṃ vadeyya – ‘yā me mātāpitūsu apekkhā sā pahīnā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘atthi panāyasmato puttadāresu apekkhā’ti? So ce evaṃ vadeyya – ‘atthi me puttadāresu apekkhā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘āyasmā kho māriso maraṇadhammo. Sace pāyasmā puttadāresu apekkhaṃ karissati, marissateva; no ce pāyasmā puttadāresu apekkhaṃ karissati, marissateva. Sādhāyasmā, yā te puttadāresu apekkhā taṃ pajahā’’’ti.
‘‘ਸੋ ਚੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਯਾ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਾ ਸਾ ਪਹੀਨਾ’ਤਿ, ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ ਮਾਨੁਸਕੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਾ’ਤਿ? ਸੋ ਚੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਮਾਨੁਸਕੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਅਪੇਕ੍ਖਾ’ਤਿ, ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਮਾਨੁਸਕੇਹਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਕਾਮੇਹਿ ਦਿਬ੍ਬਾ ਕਾਮਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਾ ਚ ਪਣੀਤਤਰਾ ਚ। ਸਾਧਾਯਸ੍ਮਾ, ਮਾਨੁਸਕੇਹਿ ਕਾਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕੇਸੁ 3 ਦੇવੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਮੋਚੇਹੀ’’’ਤਿ।
‘‘So ce evaṃ vadeyya – ‘yā me puttadāresu apekkhā sā pahīnā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘atthi panāyasmato mānusakesu pañcasu kāmaguṇesu apekkhā’ti? So ce evaṃ vadeyya – ‘atthi me mānusakesu pañcasu kāmaguṇesu apekkhā’ti, so evamassa vacanīyo – ‘mānusakehi kho, āvuso, kāmehi dibbā kāmā abhikkantatarā ca paṇītatarā ca. Sādhāyasmā, mānusakehi kāmehi cittaṃ vuṭṭhāpetvā cātumahārājikesu 4 devesu cittaṃ adhimocehī’’’ti.
‘‘ਸੋ ਚੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਮਾਨੁਸਕੇਹਿ ਮੇ ਕਾਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વੁਟ੍ਠਿਤਂ, ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਮੋਚਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕੇਹਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ , ਦੇવੇਹਿ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਦੇવਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਾ ਚ ਪਣੀਤਤਰਾ ਚ। ਸਾਧਾਯਸ੍ਮਾ, ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕੇਹਿ ਦੇવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਤਾવਤਿਂਸੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਮੋਚੇਹੀ’’’ਤਿ।
‘‘So ce evaṃ vadeyya – ‘mānusakehi me kāmehi cittaṃ vuṭṭhitaṃ, cātumahārājikesu devesu cittaṃ adhimocita’nti, so evamassa vacanīyo – ‘cātumahārājikehi kho, āvuso , devehi tāvatiṃsā devā abhikkantatarā ca paṇītatarā ca. Sādhāyasmā, cātumahārājikehi devehi cittaṃ vuṭṭhāpetvā tāvatiṃsesu devesu cittaṃ adhimocehī’’’ti.
‘‘ਸੋ ਚੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕੇਹਿ ਮੇ ਦੇવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વੁਟ੍ਠਿਤਂ, ਤਾવਤਿਂਸੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਮੋਚਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਤਾવਤਿਂਸੇਹਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਦੇવੇਹਿ ਯਾਮਾ ਦੇવਾ…ਪੇ॰… ਤੁਸਿਤਾ ਦੇવਾ…ਪੇ॰… ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤੀ ਦੇવਾ…ਪੇ॰… ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤੀ ਦੇવਾ…ਪੇ॰… ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤੀਹਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਦੇવੇਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰੋ ਚ ਪਣੀਤਤਰੋ ਚ। ਸਾਧਾਯਸ੍ਮਾ, ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤੀਹਿ ਦੇવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਮੋਚੇਹੀ’ਤਿ। ਸੋ ਚੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤੀਹਿ ਮੇ ਦੇવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વੁਟ੍ਠਿਤਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਮੋਚਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋਪਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਅਦ੍ਧੁવੋ ਸਕ੍ਕਾਯਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੋ। ਸਾਧਾਯਸ੍ਮਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਾਯਨਿਰੋਧੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਾਹੀ’’’ਤਿ।
‘‘So ce evaṃ vadeyya – ‘cātumahārājikehi me devehi cittaṃ vuṭṭhitaṃ, tāvatiṃsesu devesu cittaṃ adhimocita’nti, so evamassa vacanīyo – ‘tāvatiṃsehi kho, āvuso, devehi yāmā devā…pe… tusitā devā…pe… nimmānaratī devā…pe… paranimmitavasavattī devā…pe… paranimmitavasavattīhi kho, āvuso, devehi brahmaloko abhikkantataro ca paṇītataro ca. Sādhāyasmā, paranimmitavasavattīhi devehi cittaṃ vuṭṭhāpetvā brahmaloke cittaṃ adhimocehī’ti. So ce evaṃ vadeyya – ‘paranimmitavasavattīhi me devehi cittaṃ vuṭṭhitaṃ, brahmaloke cittaṃ adhimocita’nti, so evamassa vacanīyo – ‘brahmalokopi kho, āvuso, anicco addhuvo sakkāyapariyāpanno. Sādhāyasmā, brahmalokā cittaṃ vuṭṭhāpetvā sakkāyanirodhe cittaṃ upasaṃharāhī’’’ti.
‘‘ਸੋ ਚੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ વੁਟ੍ਠਿਤਂ, ਸਕ੍ਕਾਯਨਿਰੋਧੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਸਂਹਰਾਮੀ’ਤਿ; ਏવਂ વਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਮਹਾਨਾਮ, ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਆਸવਾ 5 વਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਾਨਾਕਰਣਂ વਦਾਮਿ, ਯਦਿਦਂ – વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ વਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
‘‘So ce evaṃ vadeyya – ‘brahmalokā me cittaṃ vuṭṭhitaṃ, sakkāyanirodhe cittaṃ upasaṃharāmī’ti; evaṃ vimuttacittassa kho, mahānāma, upāsakassa āsavā 6 vimuttacittena bhikkhunā na kiñci nānākaraṇaṃ vadāmi, yadidaṃ – vimuttiyā vimutta’’nti. Catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੪. ਗਿਲਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Gilānasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੪. ਗਿਲਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 4. Gilānasuttavaṇṇanā
