| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៩. គិលានសុត្តវណ្ណនា
9. Gilānasuttavaṇṇanā
៣៧៥. នវមេ ពេឡុវគាមកេតិ វេសាលិយា សមីបេ ឯវំនាមកោ បាទគាមោ អត្ថិ, តស្មិំ។ យថាមិត្តន្តិអាទីសុ មិត្តាតិ មិត្តាវ។ សន្ទិដ្ឋាតិ តត្ថ តត្ថ សង្គម្ម ទិដ្ឋមត្តា នាតិទឡ្ហមិត្តា ។ សម្ភត្តាតិ សុដ្ឋុ ភត្តា សិនេហវន្តោ ទឡ្ហមិត្តា។ យេសំ យត្ថ យត្ថ ឯវរូបា ភិក្ខូ អត្ថិ, តេ តត្ថ តត្ថ វស្សំ ឧបេថាតិ អត្ថោ។ កស្មា ឯវមាហ? តេសំ ផាសុវិហារត្ថាយ។ តេសំ កិរ ពេឡុវគាមកេ សេនាសនំ នប្បហោតិ, ភិក្ខាបិ មន្ទា។ សមន្តា វេសាលិយា បន ពហូនិ សេនាសនានិ, ភិក្ខាបិ សុលភា។ តស្មា ឯវមាហ។
375. Navame beḷuvagāmaketi vesāliyā samīpe evaṃnāmako pādagāmo atthi, tasmiṃ. Yathāmittantiādīsu mittāti mittāva. Sandiṭṭhāti tattha tattha saṅgamma diṭṭhamattā nātidaḷhamittā . Sambhattāti suṭṭhu bhattā sinehavanto daḷhamittā. Yesaṃ yattha yattha evarūpā bhikkhū atthi, te tattha tattha vassaṃ upethāti attho. Kasmā evamāha? Tesaṃ phāsuvihāratthāya. Tesaṃ kira beḷuvagāmake senāsanaṃ nappahoti, bhikkhāpi mandā. Samantā vesāliyā pana bahūni senāsanāni, bhikkhāpi sulabhā. Tasmā evamāha.
អថ កស្មា ‘‘យថាសុខំ គច្ឆថា’’តិ ន វិស្សជ្ជេសិ? តេសំ អនុកម្បាយ។ ឯវំ កិរស្ស អហោសិ – ‘‘អហំ ទសមាសមត្តំ ឋត្វា បរិនិព្ពាយិស្សាមិ។ សចេ ឥមេ ទូរំ គច្ឆិស្សន្តិ, មំ បរិនិព្ពានកាលេ ទដ្ឋុំ ន សក្ខិស្សន្តិ។ អថ នេសំ ‘សត្ថា បរិនិព្ពាយន្តោ អម្ហាកំ សតិមត្តម្បិ ន អទាសិ។ សចេ ជានេយ្យាម, ន ឯវំ ទូរេ វសេយ្យាមា’តិ វិប្បដិសារោ ភវេយ្យ។ វេសាលិយា សមន្តា បន វស្សំ វសន្តា មាសស្ស អដ្ឋ វារេ អាគន្ត្វា ធម្មំ សុណិស្សន្តិ, សុគតោវាទំ លភិស្សន្តី’’តិ ន វិស្សជ្ជេសិ។
Atha kasmā ‘‘yathāsukhaṃ gacchathā’’ti na vissajjesi? Tesaṃ anukampāya. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘ahaṃ dasamāsamattaṃ ṭhatvā parinibbāyissāmi. Sace ime dūraṃ gacchissanti, maṃ parinibbānakāle daṭṭhuṃ na sakkhissanti. Atha nesaṃ ‘satthā parinibbāyanto amhākaṃ satimattampi na adāsi. Sace jāneyyāma, na evaṃ dūre vaseyyāmā’ti vippaṭisāro bhaveyya. Vesāliyā samantā pana vassaṃ vasantā māsassa aṭṭha vāre āgantvā dhammaṃ suṇissanti, sugatovādaṃ labhissantī’’ti na vissajjesi.
ខរោតិ ផរុសោ។ អាពាធោតិ វិសភាគរោគោ។ ពាឡ្ហាតិ ពលវតិយោ។ មារណន្តិកាតិ មរណន្តំ មរណសន្តិកំ បាបនសមត្ថា។ សតោ សម្បជានោ អធិវាសេសីតិ សតិំ សូបដ្ឋិតំ កត្វា ញាណេន បរិច្ឆិន្ទិត្វា អធិវាសេសិ។ អវិហញ្ញមានោតិ វេទនានុវត្តនវសេន អបរាបរំ បរិវត្តនំ អករោន្តោ អបីឡិយមានោ អទុក្ខិយមានោ ច អធិវាសេសិ។ អនាមន្តេត្វាតិ អជានាបេត្វា។ អនបលោកេត្វាតិ អជានាបេត្វាវ ឱវាទានុសាសនិំ អទត្វាតិ វុត្តំ ហោតិ។ វីរិយេនាតិ បុព្ពភាគវីរិយេន ចេវ ផលសមាបត្តិវីរិយេន ច។ បដិបណាមេត្វាតិ វិក្ខម្ភេត្វា។ ជីវិតសង្ខារន្តិ ឯត្ថ ជីវិតម្បិ ជីវិតសង្ខារោ។ យេន ជីវិតំ សង្ខរីយតិ ឆិជ្ជមានំ ឃដេត្វា ឋបីយតិ, សោ ផលសមាបត្តិធម្មោបិ ជីវិតសង្ខារោ។ សោ ឥធ អធិប្បេតោ។ អធិដ្ឋាយាតិ អធិដ្ឋហិត្វា បវត្តេត្វា ជីវិតឋបនសមត្ថំ ផលសមាបត្តិំ សមាបជ្ជេយ្យន្តិ អយមេត្ថ សង្ខេបត្ថោ។
Kharoti pharuso. Ābādhoti visabhāgarogo. Bāḷhāti balavatiyo. Māraṇantikāti maraṇantaṃ maraṇasantikaṃ pāpanasamatthā. Sato sampajāno adhivāsesīti satiṃ sūpaṭṭhitaṃ katvā ñāṇena paricchinditvā adhivāsesi. Avihaññamānoti vedanānuvattanavasena aparāparaṃ parivattanaṃ akaronto apīḷiyamāno adukkhiyamāno ca adhivāsesi. Anāmantetvāti ajānāpetvā. Anapaloketvāti ajānāpetvāva ovādānusāsaniṃ adatvāti vuttaṃ hoti. Vīriyenāti pubbabhāgavīriyena ceva phalasamāpattivīriyena ca. Paṭipaṇāmetvāti vikkhambhetvā. Jīvitasaṅkhāranti ettha jīvitampi jīvitasaṅkhāro. Yena jīvitaṃ saṅkharīyati chijjamānaṃ ghaṭetvā ṭhapīyati, so phalasamāpattidhammopi jīvitasaṅkhāro. So idha adhippeto. Adhiṭṭhāyāti adhiṭṭhahitvā pavattetvā jīvitaṭhapanasamatthaṃ phalasamāpattiṃ samāpajjeyyanti ayamettha saṅkhepattho.
កិំ បន ភគវា ឥតោ បុព្ពេ ផលសមាបត្តិំ ន សមាបជ្ជតីតិ? សមាបជ្ជតិ។ សា បន ខណិកសមាបត្តិ។ ខណិកសមាបត្តិ ច អន្តោសមាបត្តិយំយេវ វេទនំ វិក្ខម្ភេតិ, សមាបត្តិតោ វុដ្ឋិតមត្តស្ស កដ្ឋបាតេន វា កឋលបាតេន វា ឆិន្នសេវាលោ វិយ ឧទកំ, បុន សរីរំ វេទនា អជ្ឈោត្ថរតិ។ យា បន រូបសត្តកំ អរូបសត្តកញ្ច និគ្គុម្ពំ និជ្ជដំ កត្វា មហាវិបស្សនាវសេន សមាបន្នា សមាបត្តិ , សា សុដ្ឋុ វិក្ខម្ភេតិ។ យថា នាម បុរិសេន បោក្ខរណិំ ឱគាហេត្វា ហត្ថេហិ ច បាទេហិ ច សុដ្ឋុ អបព្យុឡ្ហសេវាលោ ចិរេន ឧទកំ ឱត្ថរតិ, ឯវមេវ តតោ វុដ្ឋិតស្ស ចិរេន វេទនា ឧប្បជ្ជតិ។ ឥតិ ភគវា តំទិវសំ មហាពោធិបល្លង្កេ អភិនវំ វិបស្សនំ បដ្ឋបេន្តោ វិយ រូបសត្តកំ អរូបសត្តកញ្ច និគ្គុម្ពំ និជ្ជដំ កត្វា ចុទ្ទសហាការេហិ សន្នេត្វា មហាវិបស្សនាយ វេទនំ វិក្ខម្ភេត្វា ‘‘ទសមាសេ មា ឧប្បជ្ជិត្ថា’’តិ សមាបត្តិំ សមាបជ្ជិ, សមាបត្តិវិក្ខម្ភិតា វេទនា ទស មាសេ ន ឧប្បជ្ជិយេវ។
Kiṃ pana bhagavā ito pubbe phalasamāpattiṃ na samāpajjatīti? Samāpajjati. Sā pana khaṇikasamāpatti. Khaṇikasamāpatti ca antosamāpattiyaṃyeva vedanaṃ vikkhambheti, samāpattito vuṭṭhitamattassa kaṭṭhapātena vā kaṭhalapātena vā chinnasevālo viya udakaṃ, puna sarīraṃ vedanā ajjhottharati. Yā pana rūpasattakaṃ arūpasattakañca niggumbaṃ nijjaṭaṃ katvā mahāvipassanāvasena samāpannā samāpatti , sā suṭṭhu vikkhambheti. Yathā nāma purisena pokkharaṇiṃ ogāhetvā hatthehi ca pādehi ca suṭṭhu apabyuḷhasevālo cirena udakaṃ ottharati, evameva tato vuṭṭhitassa cirena vedanā uppajjati. Iti bhagavā taṃdivasaṃ mahābodhipallaṅke abhinavaṃ vipassanaṃ paṭṭhapento viya rūpasattakaṃ arūpasattakañca niggumbaṃ nijjaṭaṃ katvā cuddasahākārehi sannetvā mahāvipassanāya vedanaṃ vikkhambhetvā ‘‘dasamāse mā uppajjitthā’’ti samāpattiṃ samāpajji, samāpattivikkhambhitā vedanā dasa māse na uppajjiyeva.
គិលានា វុដ្ឋិតោតិ គិលានោ ហុត្វា បុន វុដ្ឋិតោ។ មធុរកជាតោ វិយាតិ សញ្ជាតគរុភាវោ សញ្ជាតថទ្ធភាវោ សូលេ ឧត្តាសិតបុរិសោ វិយ។ ន បក្ខាយន្តីតិ ន បកាសន្តិ, នានាការតោ ន ឧបដ្ឋហន្តិ។ ធម្មាបិ មំ នប្បដិភន្តីតិ សតិបដ្ឋានធម្មា មយ្ហំ បាកដា ន ហោន្តីតិ ទីបេតិ។ តន្តិធម្មា បន ថេរស្ស សុប្បគុណា។ ន ឧទាហរតីតិ បច្ឆិមឱវាទំ ន ទេតិ, តំ សន្ធាយ វទតិ។
Gilānā vuṭṭhitoti gilāno hutvā puna vuṭṭhito. Madhurakajāto viyāti sañjātagarubhāvo sañjātathaddhabhāvo sūle uttāsitapuriso viya. Na pakkhāyantīti na pakāsanti, nānākārato na upaṭṭhahanti. Dhammāpi maṃ nappaṭibhantīti satipaṭṭhānadhammā mayhaṃ pākaṭā na hontīti dīpeti. Tantidhammā pana therassa suppaguṇā. Na udāharatīti pacchimaovādaṃ na deti, taṃ sandhāya vadati.
អនន្តរំ អពាហិរន្តិ ធម្មវសេន វា បុគ្គលវសេន វា ឧភយំ អកត្វា។ ‘‘ឯត្តកំ ធម្មំ បរស្ស ន ទេសេស្សាមី’’តិ ហិ ចិន្តេន្តោ ធម្មំ អព្ភន្តរំ ករោតិ នាម, ‘‘ឯត្តកំ បរស្ស ទេសេស្សាមី’’តិ ចិន្តេន្តោ ពាហិរំ ករោតិ នាម។ ‘‘ឥមស្ស បុគ្គលស្ស ទេសេស្សាមី’’តិ ចិន្តេន្តោ បន បុគ្គលំ អព្ភន្តរំ ករោតិ នាម, ‘‘ឥមស្ស ន ទេសេស្សាមី’’តិ ចិន្តេន្តោ បុគ្គលំ ពាហិរំ ករោតិ នាម។ ឯវំ អកត្វា ទេសិតោតិ អត្ថោ។ អាចរិយមុដ្ឋីតិ យថា ពាហិរកានំ អាចរិយមុដ្ឋិ នាម ហោតិ, ទហរកាលេ កស្សចិ អកថេត្វា បច្ឆិមកាលេ មរណមញ្ចេ និបន្នា បិយមនាបស្ស អន្តេវាសិកស្ស កថេន្តិ, ឯវំ តថាគតស្ស ‘‘ឥទំ មហល្លកកាលេ បច្ឆិមឋានេ កថេស្សាមី’’តិ មុដ្ឋិំ កត្វា បរិហរិត្វា ឋបិតំ កិញ្ចិ នត្ថីតិ ទស្សេតិ។
Anantaraṃ abāhiranti dhammavasena vā puggalavasena vā ubhayaṃ akatvā. ‘‘Ettakaṃ dhammaṃ parassa na desessāmī’’ti hi cintento dhammaṃ abbhantaraṃ karoti nāma, ‘‘ettakaṃ parassa desessāmī’’ti cintento bāhiraṃ karoti nāma. ‘‘Imassa puggalassa desessāmī’’ti cintento pana puggalaṃ abbhantaraṃ karoti nāma, ‘‘imassa na desessāmī’’ti cintento puggalaṃ bāhiraṃ karoti nāma. Evaṃ akatvā desitoti attho. Ācariyamuṭṭhīti yathā bāhirakānaṃ ācariyamuṭṭhi nāma hoti, daharakāle kassaci akathetvā pacchimakāle maraṇamañce nipannā piyamanāpassa antevāsikassa kathenti, evaṃ tathāgatassa ‘‘idaṃ mahallakakāle pacchimaṭhāne kathessāmī’’ti muṭṭhiṃ katvā pariharitvā ṭhapitaṃ kiñci natthīti dasseti.
អហំ ភិក្ខុសង្ឃន្តិ អហមេវ ភិក្ខុសង្ឃំ បរិហរិស្សាមីតិ វា, មមុទ្ទេសិកោតិ អហំ ឧទ្ទិសិតព្ពដ្ឋេន ឧទ្ទេសោ អស្សាតិ មមុទ្ទេសិកោ, មមេវ ឧទ្ទិស្សិត្វា មំ បច្ចាសីសមានោ ភិក្ខុសង្ឃោ ហោតុ មម អច្ចយេន មា វា អហោសិ, យំ វា តំ វា ហោតូតិ ឥតិ វា បន យស្ស អស្សាតិ អត្ថោ។ ន ឯវំ ហោតីតិ ពោធិបល្លង្កេយេវ ឥស្សាមច្ឆេរានំ វិគតត្តា ឯវំ ន ហោតិ។ ស កិន្តិ សោ កិំ។ អាសីតិកោតិ អសីតិសំវច្ឆរិកោ, ឥទំ បច្ឆិមវយំ អនុប្បត្តភាវទីបនត្ថំ វុត្តំ។ វេឋមិស្សកេនាតិ ពាហពន្ធចក្កពន្ធាទិនា បដិសង្ខរណេន វេឋមិស្សកេន។ មញ្ញេតិ ជរសកដំ វិយ វេឋមិស្សកេន មញ្ញេ យាបេតិ, អរហត្តផលវេឋនេន ចតុឥរិយាបថកប្បនំ តថាគតស្ស ហោតីតិ ទស្សេតិ។
Ahaṃ bhikkhusaṅghanti ahameva bhikkhusaṅghaṃ pariharissāmīti vā, mamuddesikoti ahaṃ uddisitabbaṭṭhena uddeso assāti mamuddesiko, mameva uddissitvā maṃ paccāsīsamāno bhikkhusaṅgho hotu mama accayena mā vā ahosi, yaṃ vā taṃ vā hotūti iti vā pana yassa assāti attho. Na evaṃ hotīti bodhipallaṅkeyeva issāmaccherānaṃ vigatattā evaṃ na hoti. Sa kinti so kiṃ. Āsītikoti asītisaṃvacchariko, idaṃ pacchimavayaṃ anuppattabhāvadīpanatthaṃ vuttaṃ. Veṭhamissakenāti bāhabandhacakkabandhādinā paṭisaṅkharaṇena veṭhamissakena. Maññeti jarasakaṭaṃ viya veṭhamissakena maññe yāpeti, arahattaphalaveṭhanena catuiriyāpathakappanaṃ tathāgatassa hotīti dasseti.
ឥទានិ តមត្ថំ បកាសេន្តោ យស្មិំ អានន្ទ សមយេតិអាទិមាហ។ តត្ថ សព្ពនិមិត្តានន្តិ រូបនិមិត្តាទីនំ។ ឯកច្ចានំ វេទនានន្តិ លោកិយានំ វេទនានំ។ តស្មាតិហានន្ទាតិ យស្មា ឥមិនា ផលសមាបត្តិវិហារេន ផាសុ ហោតិ, តស្មា តុម្ហេបិ តទត្ថាយ ឯវំ វិហរថាតិ ទស្សេតិ។ អត្តទីបាតិ មហាសមុទ្ទគតា ទីបំ វិយ អត្តានំ ទីបំ បតិដ្ឋំ កត្វា វិហរថ។ អត្តសរណាតិ អត្តគតិកាវ ហោថ, មា អញ្ញគតិកា។ ធម្មទីបធម្មសរណបទេសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឯត្ថ ច ធម្មោតិ នវវិធោ លោកុត្តរធម្មោ វេទិតព្ពោ។ តមតគ្គេតិ តមអគ្គេ, មជ្ឈេ ត-ការោ បទសន្ធិវសេន វុត្តោ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – ឥមេ អគ្គតមាតិ តមតគ្គាតិ ។ ឯវំ សព្ពំ តមសោតំ ឆិន្ទិត្វា អតិវិយ អគ្គេ ឧត្តមភាវេ ឯតេ, អានន្ទ, មម ភិក្ខូ ភវិស្សន្តិ, តេសំ អគ្គេ ភវិស្សន្តិ។ យេ កេចិ សិក្ខាកាមា, សព្ពេសំ តេសំ ចតុសតិបដ្ឋានគោចរាវ ភិក្ខូ អគ្គេ ភវិស្សន្តីតិ អរហត្តនិកូដេន ទេសនំ គណ្ហីតិ។
Idāni tamatthaṃ pakāsento yasmiṃ ānanda samayetiādimāha. Tattha sabbanimittānanti rūpanimittādīnaṃ. Ekaccānaṃ vedanānanti lokiyānaṃ vedanānaṃ. Tasmātihānandāti yasmā iminā phalasamāpattivihārena phāsu hoti, tasmā tumhepi tadatthāya evaṃ viharathāti dasseti. Attadīpāti mahāsamuddagatā dīpaṃ viya attānaṃ dīpaṃ patiṭṭhaṃ katvā viharatha. Attasaraṇāti attagatikāva hotha, mā aññagatikā. Dhammadīpadhammasaraṇapadesupi eseva nayo. Ettha ca dhammoti navavidho lokuttaradhammo veditabbo. Tamataggeti tamaagge, majjhe ta-kāro padasandhivasena vutto. Idaṃ vuttaṃ hoti – ime aggatamāti tamataggāti . Evaṃ sabbaṃ tamasotaṃ chinditvā ativiya agge uttamabhāve ete, ānanda, mama bhikkhū bhavissanti, tesaṃ agge bhavissanti. Ye keci sikkhākāmā, sabbesaṃ tesaṃ catusatipaṭṭhānagocarāva bhikkhū agge bhavissantīti arahattanikūṭena desanaṃ gaṇhīti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៩. គិលានសុត្តំ • 9. Gilānasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៩. គិលានសុត្តវណ្ណនា • 9. Gilānasuttavaṇṇanā
