| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๓. คิญฺชกาวสถสุตฺตวณฺณนา
3. Giñjakāvasathasuttavaṇṇanā
๙๗. ตติเย ธาตุํ, ภิกฺขเวติ อิโต ปฎฺฐาย อชฺฌาสยํ ธาตูติ ทีเปติฯ อุปฺปชฺชติ สญฺญาติ อชฺฌาสยํ ปฎิจฺจ สญฺญา อุปฺปชฺชติ, ทิฎฺฐิ อุปฺปชฺชติ, วิตโกฺก อุปฺปชฺชตีติฯ อิธาปิ ‘‘กจฺจาโน ปญฺหํ ปุจฺฉิสฺสตี’’ติ ตสฺส โอกาสทานตฺถํ เอตฺตาวตาว เทสนํ นิฎฺฐาเปสิฯ อสมฺมาสมฺพุเทฺธสูติ ฉสุ สตฺถาเรสุฯ สมฺมาสมฺพุทฺธาติ มยมสฺม สมฺมาสมฺพุทฺธาติฯ กิํ ปฎิจฺจ ปญฺญายตีติ กิสฺมิํ สติ โหตีติ? สตฺถารานํ อุปฺปนฺนํ ทิฎฺฐิํ ปุจฺฉติฯ อสมฺมาสมฺพุเทฺธสุ เตสุ สมฺมาสมฺพุทฺธา เอเตติ เอวํ อุปฺปนฺนํ ติตฺถิยสาวกานมฺปิ ทิฎฺฐิํ ปุจฺฉติเยวฯ
97. Tatiye dhātuṃ, bhikkhaveti ito paṭṭhāya ajjhāsayaṃ dhātūti dīpeti. Uppajjati saññāti ajjhāsayaṃ paṭicca saññā uppajjati, diṭṭhi uppajjati, vitakko uppajjatīti. Idhāpi ‘‘kaccāno pañhaṃ pucchissatī’’ti tassa okāsadānatthaṃ ettāvatāva desanaṃ niṭṭhāpesi. Asammāsambuddhesūti chasu satthāresu. Sammāsambuddhāti mayamasma sammāsambuddhāti. Kiṃ paṭicca paññāyatīti kismiṃ sati hotīti? Satthārānaṃ uppannaṃ diṭṭhiṃ pucchati. Asammāsambuddhesu tesu sammāsambuddhā eteti evaṃ uppannaṃ titthiyasāvakānampi diṭṭhiṃ pucchatiyeva.
อิทานิ ยสฺมา เตสํ อวิชฺชาธาตุํ ปฎิจฺจ สา ทิฎฺฐิ โหติ, อวิชฺชาธาตุ จ นาม มหตี ธาตุ, ตสฺมา มหติํ ธาตุํ ปฎิจฺจ ตสฺสา อุปฺปตฺติํ ทีเปโนฺต มหตี โข เอสาติอาทิมาหฯ หีนํ, กจฺจาน, ธาตุํ ปฎิจฺจาติ หีนํ อชฺฌาสยํ ปฎิจฺจฯ ปณิธีติ จิตฺตฎฺฐปนํฯ สา ปเนสา อิตฺถิภาวํ วา มกฺกฎาทิติรจฺฉานภาวํ วา ปเตฺถนฺตสฺส อุปฺปชฺชติฯ หีโน ปุคฺคโลติ ยเสฺสเต หีนา ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ, สโพฺพ โส ปุคฺคโลปิ หีโน นามฯ หีนา วาจาติ ยา ตสฺส วาจา, สาปิ หีนาฯ หีนํ อาจิกฺขตีติ โส อาจิกฺขโนฺตปิ หีนเมว อาจิกฺขติ, เทเสโนฺตปิ หีนเมว เทเสตีติ สพฺพปทานิ โยเชตพฺพานิฯ อุปปตฺตีติ เทฺว อุปปตฺติโย ปฎิลาโภ จ นิพฺพตฺติ จฯ นิพฺพตฺติ หีนกุลาทิวเสน เวทิตพฺพา, ปฎิลาโภ จิตฺตุปฺปาทกฺขเณ หีนตฺติกวเสนฯ กถํ? ตสฺส หิ ปญฺจสุ นีจกุเลสุ อุปฺปชฺชนโต หีนา นิพฺพตฺติ, เวสฺสสุทฺทกุเลสุ อุปฺปชฺชนโต มชฺฌิมา, ขตฺติยพฺราหฺมณกุเลสุ อุปฺปชฺชนโต ปณีตาฯ ทฺวาทสากุสลจิตฺตุปฺปาทานํ ปน ปฎิลาภโต หีโน ปฎิลาโภ, เตภูมกธมฺมานํ ปฎิลาภโต มชฺฌิโม, นวโลกุตฺตรธมฺมานํ ปฎิลาภโต ปณีโตฯ อิมสฺมิํ ปน ฐาเน นิพฺพตฺติเยว อธิเปฺปตาติฯ ตติยํฯ
Idāni yasmā tesaṃ avijjādhātuṃ paṭicca sā diṭṭhi hoti, avijjādhātu ca nāma mahatī dhātu, tasmā mahatiṃ dhātuṃ paṭicca tassā uppattiṃ dīpento mahatī kho esātiādimāha. Hīnaṃ, kaccāna, dhātuṃ paṭiccāti hīnaṃ ajjhāsayaṃ paṭicca. Paṇidhīti cittaṭṭhapanaṃ. Sā panesā itthibhāvaṃ vā makkaṭāditiracchānabhāvaṃ vā patthentassa uppajjati. Hīnopuggaloti yassete hīnā dhammā uppajjanti, sabbo so puggalopi hīno nāma. Hīnā vācāti yā tassa vācā, sāpi hīnā. Hīnaṃ ācikkhatīti so ācikkhantopi hīnameva ācikkhati, desentopi hīnameva desetīti sabbapadāni yojetabbāni. Upapattīti dve upapattiyo paṭilābho ca nibbatti ca. Nibbatti hīnakulādivasena veditabbā, paṭilābho cittuppādakkhaṇe hīnattikavasena. Kathaṃ? Tassa hi pañcasu nīcakulesu uppajjanato hīnā nibbatti, vessasuddakulesu uppajjanato majjhimā, khattiyabrāhmaṇakulesu uppajjanato paṇītā. Dvādasākusalacittuppādānaṃ pana paṭilābhato hīno paṭilābho, tebhūmakadhammānaṃ paṭilābhato majjhimo, navalokuttaradhammānaṃ paṭilābhato paṇīto. Imasmiṃ pana ṭhāne nibbattiyeva adhippetāti. Tatiyaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๓. คิญฺชกาวสถสุตฺตํ • 3. Giñjakāvasathasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๓. คิญฺชกาวสถสุตฺตวณฺณนา • 3. Giñjakāvasathasuttavaṇṇanā
