| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៣. គិញ្ជកាវសថសុត្តវណ្ណនា
3. Giñjakāvasathasuttavaṇṇanā
៩៧. ឥតោ បដ្ឋាយាតិ ‘‘ធាតុំ, ភិក្ខវេ’’តិ ឥមស្មា តតិយសុត្តតោ បដ្ឋាយ។ យាវ កម្មវគ្គោ, តាវ នេត្វា ឧបគន្ត្វា សេតិ ឯត្ថាតិ អាសយោ, ហីនាទិភាវេន អធីនោ អាសយោ អជ្ឈាសយោ, តំ អជ្ឈាសយំ, អធិមុត្តន្តិ អត្ថោ។ សញ្ញា ឧប្បជ្ជតីតិអាទីសុ ហីនាទិភេទំ អជ្ឈាសយំ បដិច្ច ហីនាទិភេទា សញ្ញា, តន្និស្សយទិដ្ឋិវិកប្បនា, វិតក្កោ ច ឧប្បជ្ជតិ សហជាតកោដិយា ឧបនិស្សយកោដិយា ច។ សត្ថារេសូតិ តេសំ សត្ថុបដិញ្ញតាយ វុត្តំ, ន សត្ថុលក្ខណសព្ភាវតោ។ អសម្មាសម្ពុទ្ធេសូតិ អាធារេ វិសយេ ច ភុម្មំ ឯកតោ កត្វា វុត្តន្តិ បឋមំ តាវ ទស្សេន្តោ ‘‘មយំ សម្មាសម្ពុទ្ធា’’តិអាទិំ វត្វា ឥតរំ ទស្សេន្តោ ‘‘តេសុ សម្មាសម្ពុទ្ធា ឯតេ’’តិអាទិមាហ។ តេសំ ‘‘មយំ សម្មាសម្ពុទ្ធា’’តិ ឧប្បន្នទិដ្ឋិ ឥធ មូលភាវេន បុច្ឆិតា, ឥតរា អនុសង្កិតាតិ បុច្ឆតិយេវាតិ សាសង្កំ វទតិ។
97.Ito paṭṭhāyāti ‘‘dhātuṃ, bhikkhave’’ti imasmā tatiyasuttato paṭṭhāya. Yāva kammavaggo, tāva netvā upagantvā seti etthāti āsayo, hīnādibhāvena adhīno āsayo ajjhāsayo, taṃ ajjhāsayaṃ, adhimuttanti attho. Saññā uppajjatītiādīsu hīnādibhedaṃ ajjhāsayaṃ paṭicca hīnādibhedā saññā, tannissayadiṭṭhivikappanā, vitakko ca uppajjati sahajātakoṭiyā upanissayakoṭiyā ca. Satthāresūti tesaṃ satthupaṭiññatāya vuttaṃ, na satthulakkhaṇasabbhāvato. Asammāsambuddhesūti ādhāre visaye ca bhummaṃ ekato katvā vuttanti paṭhamaṃ tāva dassento ‘‘mayaṃ sammāsambuddhā’’tiādiṃ vatvā itaraṃ dassento ‘‘tesu sammāsambuddhā ete’’tiādimāha. Tesaṃ ‘‘mayaṃ sammāsambuddhā’’ti uppannadiṭṭhi idha mūlabhāvena pucchitā, itarā anusaṅkitāti pucchatiyevāti sāsaṅkaṃ vadati.
‘‘មហតី’’តិ ឯត្ថ មហាសទ្ទោ ‘‘មហាជនោ’’តិអាទីសុ វិយ ពហុអត្ថវាចកោតិ ទដ្ឋព្ពោ។ អវិជ្ជាបិ ហីនហីនតរហីនតមាទិភេទេន ពហុបការា។ តស្សាតិ ទិដ្ឋិយា។ កស្មា បនេត្ថ ‘‘យទិទំ អវិជ្ជា ធាតូ’’តិ អវិជ្ជំ ឧទ្ធរិត្វា ‘‘ហីនំ ធាតុំ បដិច្ចា’’តិ អជ្ឈាសយធាតុ និទ្ទិដ្ឋាតិ? ន ខោ បនេតំ ឯវំ ទដ្ឋព្ពំ, ‘‘អញ្ញំ ឧទ្ធរិត្វា អញ្ញំ និទ្ទិដ្ឋា’’តិ, យតោ អវិជ្ជាសីសេន អជ្ឈាសយធាតុ ឯវ គហិតា។ អវិជ្ជាគហិតោ ហិ បុរិសបុគ្គលោ ទិដ្ឋជ្ឈាសយោ ហីនាទិភេទំ អវិជ្ជាធាតុំ និស្សាយ តតោ សញ្ញាទិដ្ឋិអាទិកេ សង្កប្បេតិ។ បណិធិ បត្ថនា, សា បន តថា តថា ចិត្តស្ស ឋបនវសេន ហោតីតិ អាហ ‘‘ចិត្តដ្ឋបន’’ន្តិ។ តេនាហ ‘‘សា បនេសា’’តិអាទិ។ ឯតេតិ ហីនបច្ចយា សញ្ញាទិដ្ឋិវិតក្កចេតនា បត្ថនា បណិធិសង្ខាតា ហីនា ធម្មា។ ហីនោ នាម ហីនធម្មសមាយោគតោ។ សព្ពបទានីតិ ‘‘បញ្ញបេតី’’តិអាទីនិ បទានិ យោជេតព្ពានិ ហីនសទ្ទេន មជ្ឈិមុត្តមដ្ឋានន្តរស្ស អសម្ភវតោ។ ឧបបជ្ជនំ ‘‘ឧបបត្តី’’តិ អាហ ‘‘ទ្វេ ឧបបត្តិយោ បដិលាភោ ច និព្ពត្តិ ចា’’តិ។ តត្ថ ហីនកុលាទីតិ អាទិ-សទ្ទេន ហីនរូបភោគបរិសាទីនំ សង្គហោ។ ហីនត្តិកវសេនាតិ ហីនត្តិកេ វុត្តត្តិកបទវសេនាតិ អធិប្បាយោ។ ចិត្តុប្បាទក្ខណេតិ ឥទំ ហីនត្តិកបរិយាបន្នានំ ចិត្តុប្បាទានំ វសេន តត្ថ តត្ថ លទ្ធត្តា វុត្តំ។ បញ្ចសុ នីចកុលេសូតិ ចណ្ឌាលវេននេសាទរថការបុក្កុសកុលេសុ។ ទ្វាទសអកុសលចិត្តុប្បាទានំ បន យោ កោចិ បដិលាភោ ហីនោតិ យោជនា។ សេសទ្វយេបិ ឯសេវ នយោ។ ឥមស្មិំ ឋានេតិ ‘‘យាយំ, ភន្តេ, ទិដ្ឋី’’តិអាទិនា អាគតេ ឥមស្មិំ ឋានេ។ ‘‘ធាតុំ, ភិក្ខវេ, បដិច្ច ឧប្បជ្ជតី’’តិអាទិនា អាគតត្តា និព្ពត្តិយេវ អធិប្បេតា, ន បដិលាភោ។
‘‘Mahatī’’ti ettha mahāsaddo ‘‘mahājano’’tiādīsu viya bahuatthavācakoti daṭṭhabbo. Avijjāpi hīnahīnatarahīnatamādibhedena bahupakārā. Tassāti diṭṭhiyā. Kasmā panettha ‘‘yadidaṃ avijjā dhātū’’ti avijjaṃ uddharitvā ‘‘hīnaṃ dhātuṃ paṭiccā’’ti ajjhāsayadhātu niddiṭṭhāti? Na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ, ‘‘aññaṃ uddharitvā aññaṃ niddiṭṭhā’’ti, yato avijjāsīsena ajjhāsayadhātu eva gahitā. Avijjāgahito hi purisapuggalo diṭṭhajjhāsayo hīnādibhedaṃ avijjādhātuṃ nissāya tato saññādiṭṭhiādike saṅkappeti. Paṇidhi patthanā, sā pana tathā tathā cittassa ṭhapanavasena hotīti āha ‘‘cittaṭṭhapana’’nti. Tenāha ‘‘sā panesā’’tiādi. Eteti hīnapaccayā saññādiṭṭhivitakkacetanā patthanā paṇidhisaṅkhātā hīnā dhammā. Hīno nāma hīnadhammasamāyogato. Sabbapadānīti ‘‘paññapetī’’tiādīni padāni yojetabbāni hīnasaddena majjhimuttamaṭṭhānantarassa asambhavato. Upapajjanaṃ ‘‘upapattī’’ti āha ‘‘dve upapattiyo paṭilābho ca nibbatti cā’’ti. Tattha hīnakulādīti ādi-saddena hīnarūpabhogaparisādīnaṃ saṅgaho. Hīnattikavasenāti hīnattike vuttattikapadavasenāti adhippāyo. Cittuppādakkhaṇeti idaṃ hīnattikapariyāpannānaṃ cittuppādānaṃ vasena tattha tattha laddhattā vuttaṃ. Pañcasu nīcakulesūti caṇḍālavenanesādarathakārapukkusakulesu. Dvādasaakusalacittuppādānaṃ pana yo koci paṭilābho hīnoti yojanā. Sesadvayepi eseva nayo. Imasmiṃ ṭhāneti ‘‘yāyaṃ, bhante, diṭṭhī’’tiādinā āgate imasmiṃ ṭhāne. ‘‘Dhātuṃ, bhikkhave, paṭicca uppajjatī’’tiādinā āgatattā nibbattiyeva adhippetā, na paṭilābho.
គិញ្ជកាវសថសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Giñjakāvasathasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. គិញ្ជកាវសថសុត្តំ • 3. Giñjakāvasathasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣. គិញ្ជកាវសថសុត្តវណ្ណនា • 3. Giñjakāvasathasuttavaṇṇanā
