| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੩. ਗਿਞ੍ਜਕਾવਸਥਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Giñjakāvasathasuttavaṇṇanā
੯੭. ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ‘‘ਧਾਤੁਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਮਾ ਤਤਿਯਸੁਤ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ। ਯਾવ ਕਮ੍ਮવਗ੍ਗੋ, ਤਾવ ਨੇਤ੍વਾ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਆਸਯੋ, ਹੀਨਾਦਿਭਾવੇਨ ਅਧੀਨੋ ਆਸਯੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ, ਤਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ, ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਞ੍ਞਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਹੀਨਾਦਿਭੇਦਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਹੀਨਾਦਿਭੇਦਾ ਸਞ੍ਞਾ, ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਦਿਟ੍ਠਿવਿਕਪ੍ਪਨਾ, વਿਤਕ੍ਕੋ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸਹਜਾਤਕੋਟਿਯਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਕੋਟਿਯਾ ਚ। ਸਤ੍ਥਾਰੇਸੂਤਿ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਥੁਪਟਿਞ੍ਞਤਾਯ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਸਤ੍ਥੁਲਕ੍ਖਣਸਬ੍ਭਾવਤੋ। ਅਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਸੂਤਿ ਆਧਾਰੇ વਿਸਯੇ ਚ ਭੁਮ੍ਮਂ ਏਕਤੋ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਤਾવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਯਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿਆਦਿਂ વਤ੍વਾ ਇਤਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਸੁ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਏਤੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤੇਸਂ ‘‘ਮਯਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿ ਇਧ ਮੂਲਭਾવੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ, ਇਤਰਾ ਅਨੁਸਙ੍ਕਿਤਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿਯੇવਾਤਿ ਸਾਸਙ੍ਕਂ વਦਤਿ।
97.Ito paṭṭhāyāti ‘‘dhātuṃ, bhikkhave’’ti imasmā tatiyasuttato paṭṭhāya. Yāva kammavaggo, tāva netvā upagantvā seti etthāti āsayo, hīnādibhāvena adhīno āsayo ajjhāsayo, taṃ ajjhāsayaṃ, adhimuttanti attho. Saññā uppajjatītiādīsu hīnādibhedaṃ ajjhāsayaṃ paṭicca hīnādibhedā saññā, tannissayadiṭṭhivikappanā, vitakko ca uppajjati sahajātakoṭiyā upanissayakoṭiyā ca. Satthāresūti tesaṃ satthupaṭiññatāya vuttaṃ, na satthulakkhaṇasabbhāvato. Asammāsambuddhesūti ādhāre visaye ca bhummaṃ ekato katvā vuttanti paṭhamaṃ tāva dassento ‘‘mayaṃ sammāsambuddhā’’tiādiṃ vatvā itaraṃ dassento ‘‘tesu sammāsambuddhā ete’’tiādimāha. Tesaṃ ‘‘mayaṃ sammāsambuddhā’’ti uppannadiṭṭhi idha mūlabhāvena pucchitā, itarā anusaṅkitāti pucchatiyevāti sāsaṅkaṃ vadati.
‘‘ਮਹਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਹਾਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਮਹਾਜਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ ਬਹੁਅਤ੍ਥવਾਚਕੋਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਅવਿਜ੍ਜਾਪਿ ਹੀਨਹੀਨਤਰਹੀਨਤਮਾਦਿਭੇਦੇਨ ਬਹੁਪਕਾਰਾ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਯਦਿਦਂ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਧਾਤੂ’’ਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਹੀਨਂ ਧਾਤੁਂ ਪਟਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ? ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਏવਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ, ਯਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਸੀਸੇਨ ਅਜ੍ਝਾਸਯਧਾਤੁ ਏવ ਗਹਿਤਾ। ਅવਿਜ੍ਜਾਗਹਿਤੋ ਹਿ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠਜ੍ਝਾਸਯੋ ਹੀਨਾਦਿਭੇਦਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਧਾਤੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਤੋ ਸਞ੍ਞਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਿਕੇ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੇਤਿ। ਪਣਿਧਿ ਪਤ੍ਥਨਾ, ਸਾ ਪਨ ਤਥਾ ਤਥਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਪਨવਸੇਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਟ੍ਠਪਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਾ ਪਨੇਸਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਏਤੇਤਿ ਹੀਨਪਚ੍ਚਯਾ ਸਞ੍ਞਾਦਿਟ੍ਠਿવਿਤਕ੍ਕਚੇਤਨਾ ਪਤ੍ਥਨਾ ਪਣਿਧਿਸਙ੍ਖਾਤਾ ਹੀਨਾ ਧਮ੍ਮਾ। ਹੀਨੋ ਨਾਮ ਹੀਨਧਮ੍ਮਸਮਾਯੋਗਤੋ। ਸਬ੍ਬਪਦਾਨੀਤਿ ‘‘ਪਞ੍ਞਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਪਦਾਨਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ ਹੀਨਸਦ੍ਦੇਨ ਮਜ੍ਝਿਮੁਤ੍ਤਮਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਭવਤੋ। ਉਪਪਜ੍ਜਨਂ ‘‘ਉਪਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ ‘‘ਦ੍વੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਟਿਲਾਭੋ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਚਾ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਹੀਨਕੁਲਾਦੀਤਿ ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਹੀਨਰੂਪਭੋਗਪਰਿਸਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ। ਹੀਨਤ੍ਤਿਕવਸੇਨਾਤਿ ਹੀਨਤ੍ਤਿਕੇ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਿਕਪਦવਸੇਨਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਕ੍ਖਣੇਤਿ ਇਦਂ ਹੀਨਤ੍ਤਿਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ વਸੇਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਞ੍ਚਸੁ ਨੀਚਕੁਲੇਸੂਤਿ ਚਣ੍ਡਾਲવੇਨਨੇਸਾਦਰਥਕਾਰਪੁਕ੍ਕੁਸਕੁਲੇਸੁ। ਦ੍વਾਦਸਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਾਨਂ ਪਨ ਯੋ ਕੋਚਿ ਪਟਿਲਾਭੋ ਹੀਨੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸੇਸਦ੍વਯੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇਤਿ ‘‘ਯਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿਟ੍ਠੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਗਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ। ‘‘ਧਾਤੁਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਨ ਪਟਿਲਾਭੋ।
‘‘Mahatī’’ti ettha mahāsaddo ‘‘mahājano’’tiādīsu viya bahuatthavācakoti daṭṭhabbo. Avijjāpi hīnahīnatarahīnatamādibhedena bahupakārā. Tassāti diṭṭhiyā. Kasmā panettha ‘‘yadidaṃ avijjā dhātū’’ti avijjaṃ uddharitvā ‘‘hīnaṃ dhātuṃ paṭiccā’’ti ajjhāsayadhātu niddiṭṭhāti? Na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ, ‘‘aññaṃ uddharitvā aññaṃ niddiṭṭhā’’ti, yato avijjāsīsena ajjhāsayadhātu eva gahitā. Avijjāgahito hi purisapuggalo diṭṭhajjhāsayo hīnādibhedaṃ avijjādhātuṃ nissāya tato saññādiṭṭhiādike saṅkappeti. Paṇidhi patthanā, sā pana tathā tathā cittassa ṭhapanavasena hotīti āha ‘‘cittaṭṭhapana’’nti. Tenāha ‘‘sā panesā’’tiādi. Eteti hīnapaccayā saññādiṭṭhivitakkacetanā patthanā paṇidhisaṅkhātā hīnā dhammā. Hīno nāma hīnadhammasamāyogato. Sabbapadānīti ‘‘paññapetī’’tiādīni padāni yojetabbāni hīnasaddena majjhimuttamaṭṭhānantarassa asambhavato. Upapajjanaṃ ‘‘upapattī’’ti āha ‘‘dve upapattiyo paṭilābho ca nibbatti cā’’ti. Tattha hīnakulādīti ādi-saddena hīnarūpabhogaparisādīnaṃ saṅgaho. Hīnattikavasenāti hīnattike vuttattikapadavasenāti adhippāyo. Cittuppādakkhaṇeti idaṃ hīnattikapariyāpannānaṃ cittuppādānaṃ vasena tattha tattha laddhattā vuttaṃ. Pañcasu nīcakulesūti caṇḍālavenanesādarathakārapukkusakulesu. Dvādasaakusalacittuppādānaṃ pana yo koci paṭilābho hīnoti yojanā. Sesadvayepi eseva nayo. Imasmiṃ ṭhāneti ‘‘yāyaṃ, bhante, diṭṭhī’’tiādinā āgate imasmiṃ ṭhāne. ‘‘Dhātuṃ, bhikkhave, paṭicca uppajjatī’’tiādinā āgatattā nibbattiyeva adhippetā, na paṭilābho.
ਗਿਞ੍ਜਕਾવਸਥਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Giñjakāvasathasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੩. ਗਿਞ੍ਜਕਾવਸਥਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Giñjakāvasathasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੩. ਗਿਞ੍ਜਕਾવਸਥਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Giñjakāvasathasuttavaṇṇanā
