| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[១៨៤] ៤. គិរិទត្តជាតកវណ្ណនា
[184] 4. Giridattajātakavaṇṇanā
ទូសិតោ គិរិទត្តេនាតិ ឥទំ សត្ថា វេឡុវនេ វិហរន្តោ ឯកំ វិបក្ខសេវិំ ភិក្ខុំ អារព្ភ កថេសិ។ វត្ថុ ហេដ្ឋា មហិឡាមុខជាតកេ (ជា. ១.១.២៦) កថិតមេវ។ សត្ថា បន ‘‘ន, ភិក្ខវេ, អយំ ភិក្ខុ ឥទានេវ វិបក្ខំ សេវតិ, បុព្ពេបេស វិបក្ខសេវកោយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Dūsitogiridattenāti idaṃ satthā veḷuvane viharanto ekaṃ vipakkhaseviṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Vatthu heṭṭhā mahiḷāmukhajātake (jā. 1.1.26) kathitameva. Satthā pana ‘‘na, bhikkhave, ayaṃ bhikkhu idāneva vipakkhaṃ sevati, pubbepesa vipakkhasevakoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ សាមរាជា រជ្ជំ ការេសិ។ តទា ពោធិសត្តោ អមច្ចកុលេ និព្ពត្តិត្វា វយប្បត្តោ តស្ស អត្ថធម្មានុសាសកោ អហោសិ។ រញ្ញោ បន បណ្ឌវោ នាម មង្គលស្សោ, តស្ស គិរិទត្តោ នាម អស្សពន្ធោ, សោ ខញ្ជោ អហោសិ។ អស្សោ មុខរជ្ជុកេ គហេត្វា តំ បុរតោ បុរតោ គច្ឆន្តំ ទិស្វា ‘‘មំ ឯស សិក្ខាបេតី’’តិ សញ្ញាយ តស្ស អនុសិក្ខន្តោ ខញ្ជោ អហោសិ។ តស្ស អស្សស្ស ខញ្ជភាវំ រញ្ញោ អារោចេសុំ, រាជា វេជ្ជេ បេសេសិ។ តេ គន្ត្វា អស្សស្ស សរីរេ រោគំ អបស្សន្តា ‘‘រោគមស្ស ន បស្សាមា’’តិ រញ្ញោ កថយិំសុ។ រាជា ពោធិសត្តំ បេសេសិ – ‘‘គច្ឆ វយស្ស, ឯត្ថ ការណំ ជានាហី’’តិ។ សោ គន្ត្វា ខញ្ជអស្សពន្ធសំសគ្គេន តស្ស ខញ្ជភូតភាវំ ញត្វា រញ្ញោ តមត្ថំ អារោចេត្វា ‘‘សំសគ្គទោសេន នាម ឯវំ ហោតី’’តិ ទស្សេន្តោ បឋមំ គាថមាហ –-
Atīte bārāṇasiyaṃ sāmarājā rajjaṃ kāresi. Tadā bodhisatto amaccakule nibbattitvā vayappatto tassa atthadhammānusāsako ahosi. Rañño pana paṇḍavo nāma maṅgalasso, tassa giridatto nāma assabandho, so khañjo ahosi. Asso mukharajjuke gahetvā taṃ purato purato gacchantaṃ disvā ‘‘maṃ esa sikkhāpetī’’ti saññāya tassa anusikkhanto khañjo ahosi. Tassa assassa khañjabhāvaṃ rañño ārocesuṃ, rājā vejje pesesi. Te gantvā assassa sarīre rogaṃ apassantā ‘‘rogamassa na passāmā’’ti rañño kathayiṃsu. Rājā bodhisattaṃ pesesi – ‘‘gaccha vayassa, ettha kāraṇaṃ jānāhī’’ti. So gantvā khañjaassabandhasaṃsaggena tassa khañjabhūtabhāvaṃ ñatvā rañño tamatthaṃ ārocetvā ‘‘saṃsaggadosena nāma evaṃ hotī’’ti dassento paṭhamaṃ gāthamāha –-
៦៧.
67.
‘‘ទូសិតោ គិរិទត្តេន, ហយោ សាមស្ស បណ្ឌវោ;
‘‘Dūsito giridattena, hayo sāmassa paṇḍavo;
បោរាណំ បកតិំ ហិត្វា, តស្សេវានុវិធិយ្យតី’’តិ។
Porāṇaṃ pakatiṃ hitvā, tassevānuvidhiyyatī’’ti.
តត្ថ ហយោ សាមស្សាតិ សាមស្ស រញ្ញោ មង្គលស្សោ។ បោរាណំ បកតិំ ហិត្វាតិ អត្តនោ បោរាណបកតិំ សិង្គារភាវំ បហាយ។ អនុវិធិយ្យតីតិ អនុសិក្ខតិ។
Tattha hayo sāmassāti sāmassa rañño maṅgalasso. Porāṇaṃ pakatiṃ hitvāti attano porāṇapakatiṃ siṅgārabhāvaṃ pahāya. Anuvidhiyyatīti anusikkhati.
អថ នំ រាជា ‘‘ឥទានិ វយស្ស កិំ កត្តព្ព’’ន្តិ បុច្ឆិ។ ពោធិសត្តោ ‘‘សុន្ទរំ អស្សពន្ធំ លភិត្វា យថា បោរាណោ ភវិស្សតី’’តិ វត្វា ទុតិយំ គាថមាហ –
Atha naṃ rājā ‘‘idāni vayassa kiṃ kattabba’’nti pucchi. Bodhisatto ‘‘sundaraṃ assabandhaṃ labhitvā yathā porāṇo bhavissatī’’ti vatvā dutiyaṃ gāthamāha –
៦៨.
68.
‘‘សចេ ច តនុជោ បោសោ, សិខរាការកប្បិតោ;
‘‘Sace ca tanujo poso, sikharākārakappito;
អាននេ នំ គហេត្វាន, មណ្ឌលេ បរិវត្តយេ;
Ānane naṃ gahetvāna, maṇḍale parivattaye;
ខិប្បមេវ បហន្ត្វាន, តស្សេវានុវិធិយ្យតី’’តិ។
Khippameva pahantvāna, tassevānuvidhiyyatī’’ti.
តត្ថ តនុជោតិ តស្ស អនុជោ។ អនុរូបំ ជាតោ ហិ អនុជោ, តស្ស អនុជោ តនុជោ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – សចេ ហិ, មហារាជ, តស្ស សិង្គារស្ស អាចារសម្បន្នស្ស អស្សស្ស អនុរូបំ ជាតោ សិង្គារោ អាចារសម្បន្នោ បោសោ។ សិខរាការកប្បិតោតិ សិខរេន សុន្ទរេន អាការេន កប្បិតកេសមស្សុ តំ អស្សំ អាននេ គហេត្វា អស្សមណ្ឌលេ បរិវត្តេយ្យ, ខិប្បមេវេស តំ ខញ្ជភាវំ បហាយ ‘‘អយំ សិង្គារោ អាចារសម្បន្នោ អស្សគោបកោ មំ សិក្ខាបេតី’’តិ សញ្ញាយ ខិប្បមេវ តស្ស អនុវិធិយ្យតិ អនុសិក្ខិស្សតិ, បកតិភាវេយេវ ឋស្សតីតិ អត្ថោ។ រាជា តថា ការេសិ, អស្សោ បកតិភាវេ បតិដ្ឋាសិ។ រាជា ‘‘តិរច្ឆានានម្បិ នាម អាសយំ ជានិស្សតី’’តិ តុដ្ឋចិត្តោ ពោធិសត្តស្ស មហន្តំ យសំ អទាសិ។
Tattha tanujoti tassa anujo. Anurūpaṃ jāto hi anujo, tassa anujo tanujo. Idaṃ vuttaṃ hoti – sace hi, mahārāja, tassa siṅgārassa ācārasampannassa assassa anurūpaṃ jāto siṅgāro ācārasampanno poso. Sikharākārakappitoti sikharena sundarena ākārena kappitakesamassu taṃ assaṃ ānane gahetvā assamaṇḍale parivatteyya, khippamevesa taṃ khañjabhāvaṃ pahāya ‘‘ayaṃ siṅgāro ācārasampanno assagopako maṃ sikkhāpetī’’ti saññāya khippameva tassa anuvidhiyyati anusikkhissati, pakatibhāveyeva ṭhassatīti attho. Rājā tathā kāresi, asso pakatibhāve patiṭṭhāsi. Rājā ‘‘tiracchānānampi nāma āsayaṃ jānissatī’’ti tuṭṭhacitto bodhisattassa mahantaṃ yasaṃ adāsi.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា គិរិទត្តោ ទេវទត្តោ អហោសិ, អស្សោ វិបក្ខសេវកោ ភិក្ខុ, រាជា អានន្ទោ, អមច្ចបណ្ឌិតោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā giridatto devadatto ahosi, asso vipakkhasevako bhikkhu, rājā ānando, amaccapaṇḍito pana ahameva ahosi’’nti.
គិរិទត្តជាតកវណ្ណនា ចតុត្ថា។
Giridattajātakavaṇṇanā catutthā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ១៨៤. គិរិទត្តជាតកំ • 184. Giridattajātakaṃ
