Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
၁၆. ဂောစရနာနတ္တဉာဏနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ
16. Gocaranānattañāṇaniddesavaṇṇanā
၆၇. ဂောစရနာနတ္တဉာဏနိဒ္ဒေသေ ရူပေ ဗဟိဒ္ဓာ ဝဝတ္ထေတီတိ အဇ္ဈတ္တတော ဗဟိဒ္ဓာဘူတေ ရူပာယတနဓမ္မေ ဝဝတ္ထပေတီတိ အတ္ထော။ အဝိဇ္ဇာသမ္ဘူတာတိအာဒိ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နကမ္မဇရူပတ္တာ ဝုတ္တံ။ အာဟာရောပိ ဟိ ကမ္မဇရူပသ္သ ဥပတ္ထမ္ဘကပစ္စယော ဟောတိ။ သဒ္ဒသ္သ ပန ဥတုစိတ္တသမုဋ္ဌာနတ္တာ အဝိဇ္ဇာသမ္ဘူတာဒိစတုက္ကံ န ဝုတ္တံ။ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာနံ သယံ မဟာဘူတတ္တာ ‘‘စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ ဥပာဒာယာ’’တိ န ဝုတ္တံ။ ဓမ္မာတိ စေတ္ထ ဘဝင္ဂမနောသမ္ပယုတ္တာ တယော အရူပိနော ခန္ဓာ, ဓမ္မာယတနပရိယာပန္နာနိ သုခုမရူပာနိ စ ကမ္မသမုဋ္ဌာနာနိ, သဗ္ဗာနိပိ ရူပာဒီနိ စ။ အပိစ ယာနိ ယာနိ ယေန ယေန သမုဋ္ဌဟန္တိ, တာနိ တာနိ တေန တေန ဝေဒိတဗ္ဗာနိ။ ဣတရထာ ဟိ သကသန္တာနပရိယာပန္နာပိ ရူပာဒယော ဓမ္မာ သဗ္ဗေ န သင္ဂဏ္ဟေယ္ယုံ။ ယသ္မာ အနိန္ဒ္ရိယဗဒ္ဓရူပာဒယောပိ ဝိပသ္သနူပဂာ, တသ္မာ တေသံ ကမ္မသမ္ဘူတပဒေန သင္ဂဟော ဝေဒိတဗ္ဗော။ တေပိ ဟိ သဗ္ဗသတ္တသာဓာရဏကမ္မပစ္စယဥတုသမုဋ္ဌာနာ။ အညေ ပန ‘‘အနိန္ဒ္ရိယဗဒ္ဓာ ရူပာဒယော အဝိပသ္သနူပဂာ’’တိ ဝဒန္တိ။ တံ ပန –
67. Gocaranānattañāṇaniddese rūpe bahiddhā vavatthetīti ajjhattato bahiddhābhūte rūpāyatanadhamme vavatthapetīti attho. Avijjāsambhūtātiādi attabhāvapariyāpannakammajarūpattā vuttaṃ. Āhāropi hi kammajarūpassa upatthambhakapaccayo hoti. Saddassa pana utucittasamuṭṭhānattā avijjāsambhūtādicatukkaṃ na vuttaṃ. Phoṭṭhabbānaṃ sayaṃ mahābhūtattā ‘‘catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāyā’’ti na vuttaṃ. Dhammāti cettha bhavaṅgamanosampayuttā tayo arūpino khandhā, dhammāyatanapariyāpannāni sukhumarūpāni ca kammasamuṭṭhānāni, sabbānipi rūpādīni ca. Apica yāni yāni yena yena samuṭṭhahanti, tāni tāni tena tena veditabbāni. Itarathā hi sakasantānapariyāpannāpi rūpādayo dhammā sabbe na saṅgaṇheyyuṃ. Yasmā anindriyabaddharūpādayopi vipassanūpagā, tasmā tesaṃ kammasambhūtapadena saṅgaho veditabbo. Tepi hi sabbasattasādhāraṇakammapaccayautusamuṭṭhānā. Aññe pana ‘‘anindriyabaddhā rūpādayo avipassanūpagā’’ti vadanti. Taṃ pana –
‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာတိ၊ ယဒာ ပညာယ ပသ္သတိ။
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccāti, yadā paññāya passati;
အထ နိဗ္ဗိန္ဒတိ ဒုက္ခေ၊ ဧသ မဂ္ဂော ဝိသုဒ္ဓိယာ’’တိ။ (ဓ. ပ. ၂၇၇) –
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā’’ti. (dha. pa. 277) –
အာဒိကာယ ပာဠိယာ ဝိရုဇ္ဈတိ။ ဝုတ္တဉ္စ ဝိသုဒ္ဓိမဂ္ဂေ – ‘‘ဣဓေကစ္စော အာဒိတောဝ အဇ္ဈတ္တသင္ခာရေ အဘိနိဝိသိတ္ဝာ ဝိပသ္သတိ, ယသ္မာ ပန န သုဒ္ဓအဇ္ဈတ္တဒသ္သနမတ္တေနေဝ မဂ္ဂဝုဋ္ဌာနံ ဟောတိ, ဗဟိဒ္ဓာပိ ဒဋ္ဌဗ္ဗမေဝ, တသ္မာ ပရသ္သ ခန္ဓေပိ အနုပာဒိန္နသင္ခာရေပိ အနိစ္စံ ဒုက္ခမနတ္တာတိ ဝိပသ္သတီ’’တိ (ဝိသုဒ္ဓိ. ၂.၇၈၄)။ တသ္မာ ပရေသံ စက္ခာဒိဝဝတ္ထာနမ္ပိ အနိန္ဒ္ရိယဗဒ္ဓရူပာဒိဝဝတ္ထာနမ္ပိ ဣစ္ဆိတဗ္ဗမေဝ, တသ္မာ တေဘူမကသင္ခာရာ အဝိပသ္သနူပဂာ နာမ နတ္ထိ။
Ādikāya pāḷiyā virujjhati. Vuttañca visuddhimagge – ‘‘idhekacco āditova ajjhattasaṅkhāre abhinivisitvā vipassati, yasmā pana na suddhaajjhattadassanamatteneva maggavuṭṭhānaṃ hoti, bahiddhāpi daṭṭhabbameva, tasmā parassa khandhepi anupādinnasaṅkhārepi aniccaṃ dukkhamanattāti vipassatī’’ti (visuddhi. 2.784). Tasmā paresaṃ cakkhādivavatthānampi anindriyabaddharūpādivavatthānampi icchitabbameva, tasmā tebhūmakasaṅkhārā avipassanūpagā nāma natthi.
ဂောစရနာနတ္တဉာဏနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Gocaranānattañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂပာဠိ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ၁၆. ဂောစရနာနတ္တဉာဏနိဒ္ဒေသော • 16. Gocaranānattañāṇaniddeso